Giáo án Vật lý 12 - Bài 5: Hấp thụ và phản xạ lọc lựa ánh sáng. Màu sắc các vật - Vương Nhứt Trung

Bài 5 : Hấp thụ và phản xạ lọc lựa ánh sáng. Màu sắc các vật 
1. Hấp thụ ánh sáng :
 Hấp thụ ánh sáng là hiện tượng môi trường vật chất làm giảm cường độ của chùm sáng truyền qua nó.
 a) Định luật về sự hấp thụ ánh sáng :
 Cường độ I của chùm sáng đơn sắc khi truyền qua môi trường hấp thụ , giảm theo định luật hàm mũ của độ dài d của đường đi tia sáng : I = Ioe-a.d (48.1)
 Với Io là cường độ của chùm sáng tới môi trường, a được gọi là hệ số hấp thụ của môi trường 
 Nếu môi trường không hấp thụ một ánh sáng đơn sắc nào đó thì a = 0 , nghĩa là I = Io 
 b) Hấp thụ lọc lựa :
 * Ánh sáng có bước sóng khác nhau , bị môi trường hấp thụ nhiều ít khác nhau ( nghĩa là , hệ số hấp thụ của môi trường phụ thuộc vào bước sóng ánh sáng ). Người ta gọi hiện tượng này là sự hấp thụ lọc lựa.
 * Những vật không hấp thụ ánh sáng trong miền nhìn thấy của quang phổ được gọi là vật trong suốt không màu. Những vật hấp thụ hoàn toàn mọi ánh sáng nhìn thấy thì sẽ có màu đen.
 Nói cách khác : vật trong suốt không màu cho mọi ánh sáng nhìn thấy đi qua phần lớn , chỉ phản xạ lại đến mắt của ta một phần rất nhỏ. Vật màu đen không phản xạ lại mắt ta bất cứ ánh sáng nhìn thấy nào.
 * Những vật hấp thụ lọc lựa ánh sáng trong miền nhìn thấy thì được gọi là vật có màu. ( Ví dụ : vật màu đỏ sẽ phản xạ lại mắt ta phần lớn ánh sáng đỏ , hấp thụ rất ít ánh sáng đỏ ; hấp thụ rất mạnh tất cả các ánh sáng màu khác ). Kính lọc màu đỏ cho ánh sáng đỏ đi qua phần lớn , chỉ phản xạ lại đến mắt của ta một phần rất nhỏ ánh sáng đỏ ; hấp thụ rất mạnh tất cả các ánh sáng màu khác. Vật có màu trắng hấp thụ rất ít mọi ánh sáng nhìn thấy ; phản xạ phần lớn mọi ánh sáng nhìn thấy.
2. Phản xạ ( hoặc tán xạ ) lọc lựa. Màu sắc các vật :
 * Ánh sáng chiếu tới một vật có bước sóng khác nhau , thì phản xạ ( hoặc tán xạ ) khác nhau .Đó là sự phản xạ ( hoặc tán xạ ) lọc lựa .
 * Trong phòng tối , nếu chiếu ánh sáng trắng ( hoặc ánh sáng đỏ ) vào tấm gỗ sơn màu đỏ ( rồi tắt đèn thắp sáng ) thì ta thấy tấm gỗ có màu đỏ ; nếu chiếu một ánh sáng đơn sắc khác vào tấm gỗ sơn màu đỏ thì ta thấy tấm gỗ có màu đen ( tấm gỗ hấp thụ ánh sáng chiếu tới nó ).
 * Màu sắc của một vật :
 - phụ thuộc vào màu sắc của ánh sáng rọi vào nó 
 - phụ thuộc vào sự hấp thụ lọc lựa và phản xạ lọc lựa của vật đối với ánh sáng rọi vào nó
 Lưu ý : Vật có màu nào là do màu đó đã phản xạ lại đến mắt ta. 
 * Sự hấp thụ lọc lựa và phản xạ lọc lựa của một vật lại phụ thuộc vào vật liệu tạo nên nó .
 * Khi nói một vật có màu nầy hay màu khác , ta đã giả định nó được chiếu sáng bằng chùm ánh sáng trắng .