Giáo án Ngữ văn lớp 12 tiết 39: Đàn ghi ta của Lor - Ca ( Thanh Thảo)

Tuần 14 Ngày dạy
Tiết 39 ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA (Thanh Thảo) 
1. Mục tiêu:
 1.1. Kiến thức: Hiểu được vẻ đẹp của hình tượng Lor-ca qua cách cảm nhận và tái hiện độc đáo của nhà thơ Thanh Thảo; nắm bắt được những nét đặc sắc trong kiểu tư duy thơ mới mẻ, hiện đại của tác giả
 1.2. Kĩ năng: Đọc hiểu một tác phẩm thơ trữ tình, bồi dưỡng năng lực cảm thụ thơ; làm quen với cách biểu đạt mang đậm dấu ấn của trường phái siêu thực; giao tiếp, trình bày suy nghĩ về mạch cảm xúc của bài thơ, về hình tượng Lor-ca và cách thể hiện của tác giả; phân tích, bình luận về vẻ đẹp của hình tượng Lor-ca, về những sáng tạo độc đáo của Thanh Thảo trong tái hiện hình tượng; tự nhận thức về tinh thần bất khuất của người anh hùng dân tộc -> rút ra bài học cho bản thân
 1.3. Thái độ: ngưỡng một tài năng, nhân cách người nghệ sĩ đã ngã xuống cho tự do, cho sự tiến bộ, biết đấu tranh cho những giá trị chân chính
2. Trọng tâm:
 2.1. Kiến thức: 
- Hình tượng đẹp đẽ, cao cả của nhà thơ-chiến sĩ Lor-ca
- Hình thức biểu đạt mang phong cách hiện đại trong thơ Thanh Thảo
 2.2. Kĩ năng: đọc hiểu tác phẩm thơ trữ tình, có năng lực cảm thụ thơ; làm quen với cách biểu đạt mới trong thơ hiện đại sau 1975
3. Chuẩn bị:
 3.1. Giáo viên: máy chiếu + USB ghi bài giảng
 3.2. Học sinh: đọc kĩ bài thơ, nắm thông tin về tác giả, về nhân vật trữ tình, khai thác thêm SBT để hiểu bài thơ
4. Tiến trình:
 4.1. Ổn định-Kiểm diện: 12B2
 4.2. Kiểm tra miệng:
C1: Những ấn tượng sâu sắc nhất về bài thơ “Sóng”?
C2: Bài thơ ta học hôm nay thuộc giai đoạn nào?
 4.3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG GV-HS
NỘI DUNG BÀI HỌC
HĐ1: Vào bài
GV trình chiếu đoạn bình luận của nhà thơ Bằng Việt
HĐ2: Tổ chức tìm hiểu về tác giả và nghệ sĩ Lor-ca
GV cho HS đọc SGK, gạch chân các thông tin chính
HĐ3: Tổ chức đọc hiểu văn bản
Gọi HS đọc, chú ý giọng đọc: buồn, tiếc thương, cảm thông và ngưỡng mộ
Thử cho ý kiến về việc phân chia bố cục bài thơ này?
GV yêu cầu: Đọc lại 3 khổ thơ đầu. Nêu những ấn tượng riêng về hình ảnh người nghệ sĩ TBN? (tập trung ở 2 khổ thơ đầu)
HS trả lời, gv thuyết giảng và trình chiếu slide để làm rõ thêm.
Ở khổ 3, đoạn thơ có gì độc đáo? Nó tái hiện điều gì?
GV tiếp tục trình chiếu sldi minh họa, phục vụ quá trình thuyết giảng
Vậy, qua các khổ thơ trên, ta thấy Thanh Thảo thành công gì khi dựng lại chân dung Lor-ca?
GV tập trung vào các slide làm rõ các nội dung sau:
HS trả lời câu hỏi 2 SGK
“li-la li-la li-la...” được cất lên ở đầu và cuối bài có ý nghĩa gì?
HĐ4: Tổng kết bài học
Gọi HS nêu lại những đóng góp nội dung và nghệ thuật của bài thơ, đọc thêm SGK
 SGK
I. Giới thiệu:
 1. Nhà thơ Thanh Thảo:
 2. Nghệ sĩ Lor-ca:
II. Đọc-tìm hiểu bài thơ:
 1. Đọc
 2. Tìm hiểu văn bản:
 a/ Bố cục: 2 phần chính
- Cuộc đời và số phận bi kịch của Lor-ca -> 3 khổ đầu
- Những suy cảm của tác giả về số phận nghệ thuật và hành trình cách tân của người nghệ sĩ -> 4 khổ cuối
 b/ Lor-ca, người nghệ sĩ chân chính 
với số phận bi kịch:
- Lor-ca lãng du với những cung đàn tuyệt vời trên quê hương mình giữa một đấu trường xã hội đẫm máu -> “những tiếng đàn ... li la...”
- Lor-ca cũng là người nghệ sĩ, người kị sĩ cô đơn trong bối cảnh xã hội ấy -> “đi lang thang ... mỏi mòn”
- Người nghệ sĩ với số phận bi kịch -> “Tây Ban Nha ... như người mộng du” => vô cớ bị bắn chết, ngã xuống mà không khỏi bất ngờ
- tiếng đàn không còn nguyên vẹn (khổ 3):
 + hóa thành màu của đất -> quê hương, đất mẹ
 + hóa thành màu của lá -> mãi xanh tươi, bất tử
 + hóa thành dòng chảy – màu của máu -> uất ức, bi thương
=> trong hình dung và tái hiện của Thanh Thảo, trên phông nền văn hóa TBN, Lor-ca là hiện thân của cái đẹp, của nghệ thuật, của sự tiến bộ nhưng không thể tiếp tục trên con đường tranh đấu
 c/ Những suy cảm của Thanh Thảo: 
* Số phận nghệ thuật sau cái chết của người nghệ sĩ:
- không ai hiểu Lor-ca, dám chôn nghệ thuật của Lor-ca để đi tới -> “không ai chôn cất tiếng đàn”
- thiếu vắng người dẫn đường -> “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”; nhưng vẫn trường tồn, sống động như cỏ cây (bởi đó là nghệ thuật chân chính)
-“giọt nước ... đáy giếng” -> vầng trăng thiên nhiên – vầng trăng nghệ thuật (người nghệ sĩ – ADỤ) như giao thoa nhau, long lanh-đẹp -> giọt nước mắt-đáy giếng là những hoán dụ nghệ thuật chỉ người nghệ sĩ => bất tử hóa người nghệ sĩ chân chính đã ngã xuống vì quê hương, xứ sở
* Hành trình cách tân nghệ thuật còn dang dở:
- đối lập giữa cái hạn hữu của đời người và cái vô cùng của dòng sông “đường ... vô cùng”
- “Lor-ca ... màu bạc” -> ra đi nhẹ nhàng, thanh thản => số phận mong manh của người nghệ sĩ
- “Chàng ném ... bất chợt” -> hành động dứt khoát “ném” (từ bỏ): tình yêu, niềm đam mê nghệ thuật
- li-la-li-la-li-la... -> nốt nhạc ngân vang đưa tiễn người nghệ sĩ, hoa cỏ như ngậm ngùi => nghệ thuật chân chính vẫn sống mãi
III. Tổng kết:
=> HS đọc thêm ghi nhớ
 4.4. Củng cố và luyện tập: 
C1: Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ?
=> sử dụng chất liệu của âm nhạc; ngôn ngữ chuyển đổi cảm giác, màu sắc gợi ấn tượng, suy tư, hình ảnh buồn nhưng đẹp
C2: Ấn tượng về câu thơ đề từ?
=> tham khảo câu 2 SBT/89
 4.5. Hướng dẫn tự học: học thuộc bài thơ, suy nghĩ tiếp, sau tiết 40 dặn bài mới
5. Rút kinh nghiệm: