Giáo án Ngữ văn 12 nâng cao tiết 81 đến 84

Tiết 81	 Ngày soạn: 01 /02/09
	 Ngày giảng: 02/02/09
NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH
 (Nguyễn Thi)
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức: Giúp HS
	- Đọc- hiểu khái quát về tác giả, tác phẩm.
	- Đọc văn bản, pphân tích được tình huống truyện, phương thức trần thuật truyện và 
 cảm nhận được vẽ đẹp tâm hồn của người dân Nam Bộ qua truyền thống của những 
 người con trong gia đình.
2. Kỹ năng: Rèn kỹ năng đọc- hiểu truyện ngắn.
3.Thái độ: Có ý thức tự hào về truyền thống yêu nước và truyền thống đánh giặc của con 
 người Việt Nam.
B. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
 	 Thầy: Thiết kế bài soạn- TLTK về tác phẩm.
 	 Trò: Vở bài soạn- sgk
C. CÁCH THỨC THỰC HIỆN
 	 	 Vấn đáp- phân tích-thảo luận
D. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
I. Ổn định lớp:
II. Kiểm tra bài cũ: Hãy phân tích tình huống truyện của tác phẩm “Vợ nhặt”?
III. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1
H: Đọc tiểu dẫn, hãy khái quát vài nét cơ bản về cuộc đời của Nguyễn Thi, những đặc điểm sáng tác, phong cách sáng tác của tác giả?
HS: Dùng pp thuyết minh, chuẩn bị cá nhân, khái quát.
- Ng/ Thi x.thân trong một gia đình nghèo, mồ côi cha từ nhỏ, mẹ đi bước nữa nên vất vả và tủi cực từ nhỏ, là người miền Bắc nhưng năm 15 tuổi (1943) theo anh vào Sài Gòn sinh sống vì vậy ông rất am hiểu đất và con người phương Nam, 1945 ông tham gia CM, 1954 tập kết ra Bắc, 1962 trở lại chiến trường miền Nam, trong những năm chống Mỹ, Ng. Thi đã sống ở những vùng đất ác liệt nhất, ông hi sinh trong cuộc tổng tiến công Mậu Thân 1968 ở tuổi 40
- Đặc điểm s/tác: NT là 1 trong những cây bút văn xuôi hàng đầu của văn nghệ giải phóng miền Nam thời chống Mỹ, là nhà văn của người nông dân Nam Bộ.
- Nhân vật của Nguyễn Thi rất có cá tính và có chung 1 đặc điểm: 
+ Yêu nước mãnh liệt, chung thủy đến cùng với Tổ quốc, căm thù quân xâm lược và bọn tay sai sâu sắc, gan góc, có tinh thần chiến đấu rất cao, đó là những con người dường như sinh ra để đánh giặc.
+ Mang đậm tính chất Nam Bộ: thẳng thắn, bộc trực, lạc quan, yêu đời, giàu tình nghĩa.
GV: Nhận xét, bổ sung và nhấn mạnh một số ý cơ bản.
H: Hãy nêu xuất xứ của văn bản?
GV: Hướng dẫn, gợi ý
HS: Chuẩn bị cá nhân, khái quát.
GV: Tóm tắt
HS: Tóm tắt
H: Qua việc tóm tắt, em hãy nêu chủ đề của tác phẩm?
HS: Làm việc cá nhân, khái quát
- Miêu tả 2 nhân vật Việt và Chiến, những đứa con sinh ra trong 1 gia đình có thù sâu với PK và đế quốc, gia đình có truyền thống CM
- 2 chị em đã thể hiện long yêu quê hương đất nước, quyết tâm giết giặc để trả thù cho ba má và phát huy truyền thống gia đình.
GV: Nhận xét, nhấn mạnh.
Hoạt động 2
H: Hãy phân tích tình huống của truyện?
HS: Thảo luận, phân tích
GV: Nhận xét, bổ sung
GV: Dẫn dắt: trong nghệ thuật viết truyện, căn cứ vào ngôn ngữ của nhân vật, người ta chia ra các phương thức trần thuật truyện như sau:
- P/thức 1: nhân vật truyện là đối tương thuật, kể nên thuộc ngôi thứ 3.
- P/thức 2: Nhân vật tự kể chuyện mình nên thuộc ngôi thứ 1.
- P/thức 3: Người trần thuật thuộc ngôi thứ 3 nhưng lời kể lại phỏng theo quan điểm, ngôn ngữ. giọng điệu của nhân vật.
H: Truyện: Những đứa con trong gia đình được trần thuật dựa vào p/thức nào? Cách trần thuật đó có tác dụng ntn về mặt nghệ thuật?
HS: Thảo luận theo nhóm, phân tích
GV: Bổ sung, kết luận
Để hoàn thành một tác phẩm truyện ngắn theo phương thức trên nhà văn phải thành thạo tâm lí và ngôn ngữ nhân vật.
H: Tác phẩm kể lại chuyện một gia đình nông dân Nam Bộ, theo em truyền thống nào đã gắn bó những con người trong gia đình với nhau?
GV: Gợi ý, hướng dẫn
HS: Làm việc cá nhân và phát biểu
- Lòng yêu nước, thái độ căm thù giặc sâu sắc, tinh thần chiến đấu quyết liệt đã gắn kết những con người trong gia đình lại với nhau
VD: Lời chú Năm: “Chuyện G/Đ nó cũng dài như sông, để rồi chú chia cho mỗi đứa một khúc mà chia vào đó
GV: Nhận xét, giảng rõ
Qua lời nói của chú Năm cho ta thấy: con là sự nối tiếp của cha mẹ nhưng không chỉ là nối tiếp huyết thống mà còn là sự tiếp nối truyền thống và khi muốn hiểu về những đứa con thì phải hiểu về truyền thống của gia đình đó.
- Chú Năm: đại diện cho truyền thống và lưu giữ truyền thống (trong câu hò, trong cuốn sổ)
- Má Việt cũng là hiện thân cho truyền thống, một con người chắc khỏe, sực mùi lúa gạo và mồ hôi, thứ mùi của đồng áng, của cần cù sương nắng. Ấn tượng sâu đậm ở má Việt là khả năng kìm nén đau thương để sống và duy trì sự sống, che chở cho đàn con và đấu tranh.
I. Đọc- hiểu khái quát:
1. Tác giả: Nguyễn Thi (1928- 1968)
* Tên khai sinh: Nguyễn Hoàng Ca
* Quê: Hải Hậu- Nam Định
* Xuất thân: trong 1 gia đình nghèo, mồ côi cha từ nhỏ.
* Bút danh: Nguyễn Thi và Nguyễn Ngọc Tấn.
* Sáng tác của Nguyễn Thi có nhiều thể loại: bút kí, truyện ngắn, tiểu thuyết
 "được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học NT năm 2000.
* Nguyễn Thi là nhà văn của người dân Nam Bộ " gắn bó với nhân dân miền Nam.
2. Văn bản:
a. Xuất xứ: in trong tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng (2/1966), sau được in trong Truyện và kí, NXB văn học Giải phóng, 1978.
b. Tóm tắt: 
c. Chủ đề:
II. Đọc- hiểu chi tiết:
1. Tình huống truyện: là câu chuyện g/đình anh Giải phóng quân tên Việt. N/vật này rơi vào 1 tình huống đặc biệt: trong 1 trận đánh, bị thương nặng phải nằm lại giữa chiến trường, anh nhiều lần ngất đi tỉnh lại, tỉnh lại ngất đi và câu chuyện được kể lại theo dòng nội tâm của nhân vật khi đứt (ngất đi) khi nối (tỉnh lại).
2. Phương thức trần thuật của truyện
* Truyện được trần thuật theo phương thức thứ 3
* Tác dụng:
- Câu chuyện vừa được thuật, vừa được kể, tính cách nhân vật cũng được khắc họa.
- Truyện không có gì đặc sắc cũng trở nên mới mẻ, hấp dẫn vì được kể qua con mắt, tấm lòng, ngôn ngữ, giọng điệu riêng của nhân vật.
3. Truyền thống của những con người trong gia đình:
" Yêu nước mãnh liệt, căm thù giặc sâu sắc, có tinh thần chiến đấu cao.
 IV. Củng cố: GV cho HS tóm tắt và nêu chủ đề, tình huống truyện
 V. Dặn dò: Học bài- chuẩn bị tiết tiếp theo
 VI. Rút kinh nghiệm: 
	- Giờ dạy đảm bảo thời gian
	- Dung lượng kiến thức phù hợp với năng lực HS
Tiết 82	 Ngày soạn: 01 /02/09
	 Ngày giảng: 02/02/09
NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH
 (Nguyễn Thi)
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức: Giúp HS
	- Cảm nhận được vẽ đẹp tân hồn của người dân Nam Bộ, qua đó hiểu được lòng yêu 
 nước, căm thù giặc là sức mạnh tinh thần to lớn của nhân dân ta trong công cuộc 
 chống Mỹ cứu nước.
	- Phân tích được những đặc sắc trong NT trần thuật, đặc biệt là cách diễn tả tâm lí, 
 khắc họa tính cách, cá tính nhân vật qua lời độc thoại nội tâm và đối thoại.
2. Kỹ năng: Rèn kỹ năng đọc- hiểu truyện ngắn.
3.Thái độ: Có ý thức tự hào về truyền thống yêu nước và truyền thống đánh giặc của con 
 người Việt Nam.
B. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
 	 Thầy: Thiết kế bài soạn- TLTK về tác phẩm.
 	 Trò: Vở bài soạn- sgk
C. CÁCH THỨC THỰC HIỆN
 	 	 Vấn đáp- phân tích-thảo luận
D. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
I. Ổn định lớp:
II. Kiểm tra bài cũ: Hãy tóm tắt và phân tích tình huống truyện của tác phẩm: “Những
 đứa con trong gia đình”?
III. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
GV: dẫn dắt
Tuy người Mẹ đã ngã xuống nhưng dòng sông truyền thống ấy vẫn chảy, đặc biệt hình ảnh người mẹ luôn hiện về trong Chiến.
H: Em hãy phân tích và so sánh tính cách của nhân vật Việt và Chiến để làm rõ sự nối tiếp truyền thống gia đình của những người con ?
GV: Hướng dẫn, gợi ý
- Nét chung của 2 chị em là gì?
- Nét riêng ở 2 chị em?
HS: Thảo luận, phân tích và phát biểu ý kiến.
- Mang dáng vóc của Má: “hai bắp tay tròn vo sạm đỏ màu cháy nắngthân người to và chắc nịch” " đó là vẽ đẹp của những người sinh ra để gánh vác, chống chọi, chịu đựng và để chiến thắng. 
- Chiến giống Má ngay cả tính cách, thói quencụ thể là trong đêm sắp xa nhà đi bộ đội
+ Biết lo liệu, tính toán việc nhà y hệt má (nói nghe in như má vậy)
+ Lối nằm với thằng em út trên giường, đến lối hứ một cái “cóc” rồi trở mình
+ Chính Chiến cũng thấy mình giống má, thấy mình đang dung hòa trong mẹ: “Tao cũng đã lựa ý nếu má còn sống chắc má tính vậy, nên tao cũng tính vậy”
GV: Kết luận
Nguyễn Thi muốn cho người đọc hiểu rằng trong cái thời khắc thiêng liêng ấy, người mẹ sống hơn bào giờ hết trong những đứa con.
H: Tính cách giống và khác nhau trong 2 chị em được thể hiện như thế nào?
HS: Thảo luận, phân tích
* Nét giống:
- Cùng sinh ra trong 1 gia đình đau thương, mất mát, chứng kiến sự hi sinh của cả ba và má.
- Có chung mối thù với quân xâm lược: tuy nhỏ tuổi nhưng 2 chị em có chung một ý chí căm thù giặc, có cùng 1 ý nghĩ: phải trả thù cho ba má, phải cầm súng đánh giặc.
- Có tình yêu thương sâu sắc: giành nhau ghi tên tòng quân, trước khi nhập ngũ khiêng bàn thờ ba má sáng gửi nhà chú Năm.
- Là những chiến sĩ gan dạ, dũng cảm: đánh giặc là niềm say mê “hạnh phúc của tuổi trẻ là trên trận tuyến đánh quân thù”
- Rất ngây thơ và trẻ con: giành nhau bắt ếch nhiều hay ít, giành nhau thành tích bắn tàu giặc, giành nhau ghi tên tòng quân.
* Nét khác:
- Nét riêng ở Chiến:
+ Hơn Việt chừng 1 tuổi, người lớn hơn
+ Biết nhường nhịn em
" Chiến vừa có cá tính, vừa phù hợp với lứa tuổi, giới tính, là nhân vật hồi tưởng qua Việt nhưng có ấn tượng rất sâu sắc.
- Nét riêng ở Việt:
- Ngây thơ, trẻ con, vô tư
- Anh dũng, xông xáo trong việc đánh giặc
" Việt là 1 thành công của Ng. Thi trong x/dựng nhân vật: hồn nhiên, nhỏ bé trước Chị nhưng trước kẻ thù Việt rất lớn, chững chạc trong tư thế của 1 người chiến sĩ.
GV: Nhấn mạnh, kết luận
Chiến và Việt là khúc sông sau nên đi xa hơn cả trong dòng sông truyền thống của gia đình.
H: Hãy trình bày cảm nhận của em về hình ảnh 2 chị em Chiến và Việt khiêng bàn thờ của ba má sang gửi nhà chú Năm?
HS: Thảo luận và phát biểu
GV: Bổ sung, định hướng, nhận xét.
H: Chất sử thi của thiên truyện được thể hiện như thế nào?
GV: Gợi ý: nhắc lại khái niệm, đặc điểm của tính sử thi trong văn học
HS: Làm việc cá nhân, phát biểu ý kiến
Hoạt động 3
H: Em hãy nhận xét tổng quát về nội dung và đặc sắc NT của tác phẩm?
HS: Làm việc cá nhân, tổng kết
GV: Bổ sung, kết luận
4. Nhân vật Chiến và Việt:
* Hình ảnh của người mẹ luôn hiện về trong Chiến:
- Chiến mang vóc dáng của Má: " đó là vẽ đẹp của những người sinh ra để gánh vác, chống chọi, chịu đựng và để chiến thắng.
- Chiến giống Má ngay cả ở tính cách, thói quencụ thể trong đêm sắp xa nhà đi bộ đội
* Nét tính cách giống:
- Sinh ra trong 1 gia đình chịu nhiều mất mát đau thương.
- Có chung mối thù với quân xâm lược.
- Có tình yêu thương nhau sâu sắc.
- Gan góc, dũng cảm, ngây thơ, rất trẻ con.
 * Nét tính cách khác:
- ở Chiến: Lớn hơn Việt, người lớn hơn, biết nhường nhịn
- ở Việt: ngây thơ, trẻ con, vô tư nhưng anh dũng, xông xáo trong việc đánh giặc.
5. Hình ảnh 2 chị em khiêng bàn thờ ba má đi gửi: 
- Không khí thiêng liêng hoán cải con người lẫn cảnh vật.
- Hoàn cảnh thiêng liêng ấy giúp Việt thấy rõ lòng mình: thương chị, thấy được mối thù với thằng Mỹ vì nó đang đè nặng đôi vai của Việt.
- Hình ảnh có ý nghĩa tượng trưng thể hiện sự trưởng thành của 2 chị em: họ có thể gánh vác công việc gia đình
6. Chất sử thi của thiên truyện:
- Cuốn sổ gia đình với truyền thống yêu nước, căm thù giặc, thủy chung son sắc với quê hương " đó là lịch sử của gia đình nhưng đó là LS của 1 đất nước, một dân tộc trong cuộc k/c chống Mỹ.
- Số phận của những đứa con trong gia đình là số phận của nhân dân miền Nam trong k/c chống Mỹ khốc liệt.
- Truyện của 1 gia đình nhưng dài như 1 dòng sông còn nối tiếp ta cảm nhận được cả 1 Tổ quốc đang hào hùng chiến đấu bằng sức mạnh sinh ra từ những đau thương.
- Mỗi nhân vật trong truyện đều tiêu biểu cho truyền thống, đều gánh vác trên vai trách nhiệm với gia đình, Tổ quốc trong cuộc chiến vĩ đại.
III. Tổng kết:
* Nội dung: Truyện kể về những đứa con trong g/đình n/dân Nam Bộ yêu nước, chung thủy với CM, sự hòa quyện giữa truyền thống dân tộc và truyền thống g/đình đã tạo nên sức mạnh to lớn của con người VN trong k/c.
* NT: NT trần thuật và miêu tả tâm lí nhân vât.
 IV. Củng cố: GV khái quát những nét chính trong bài học
 V. Dặn dò: Học bài- chuẩn bị viết bài làm văn số 5
 VI. Rút kinh nghiệm: - Giờ dạy đảm bảo thời gian
 - Kiến thức phù hợp với năng lực HS.
Tiết 83- 84	 Ngày soạn: 02 /02/09
	 Ngày giảng: 03/02/09
BÀI VIẾT SỐ 5
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức: Giúp HS
	- Nắm vững cách thức làm bài NL văn học về một t/ phẩm, một đoạn trích văn xuôi.
	- Biết vận dụng những hiểu biết về các tác phẩm và đoạn trích văn xuôi đã học để viết bài 
2. Kỹ năng: Rèn kỹ năng làm văn nghị luận bằng thao tác phân tích.
3.Thái độ: Bồi dưỡng cho HS ý thức tự giác, độc lập trong suy nghĩ, sáng tạo trong viết văn.
B. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
 	 Thầy: Thiết kế bài soạn- đề ra- đáp án
 	 Trò: Vở làm văn
C. CÁCH THỨC THỰC HIỆN
 	 	 Viết tự luận
D. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
I. Ổn định lớp:
II. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
III. Bài mới:
	A. ĐỀ BÀI:
Câu 1: (2 điểm) 
Tóm tắt tác phẩm “Vợ chồng A Phu” của nhà văn Tô Hoài?
Câu 2: (8 điểm)
	Hãy phân tích giá trị nhân đạo của tác phẩm “Vợ nhặt”?
	B. ĐÁP ÁN
Câu 1: HS phải tóm tắt được các ý cơ bản của tác phẩm
Câu 2: Bài làm đạt được các ý sau:
	- Tác phẩm bộc lộ niềm xót xa, thông cảm đối với cuộc sống bi đát của người dân nghèo trong nạn đói qua đó tố cáo tội ác của bọn TD, phát xít đối với nhân dân ta.
	- Tác phẩm đi sâu khám phá, nâng niu, trân trọng khát vọng hạnh phúc, khát vọng cuộc sống của con người:
	+ Những khát vọng hạnh phúc của Tràng
	+ Ý thức bám lấy sự sống rất mạnh mẽ của nhân vật “Vợ nhặt”
	+ ý thức vun đắp cho cuộc sống của các nhân vật
	+ Niềm hi vọng về cuộc đổi đời của các nhân vật.
	- Tác phẩm thể hiện lòng tin sâu sắc vào phẩm giá, vào lòng nhân hậu của con người:
	+ Cái đẹp tiềm ẩn của Tràng: sự cảm thông, lòng thương người, sự hào phóng, chu đáo.
	+ Sự biến đổi của người Vợ nhặt sau khi theo Tràng về nhà.
	+ Tấm lòng nhân hậu của bà cụ Tứ.
	C. BIỂU ĐIỂM
 - Bài điểm 9- 10: chuyển tải đầy đủ các ý, viết có cảm xúc, có chiều sâu, không sai phạm về ngữ pháp.
 - Bài 7- 8: Chuyển tải tương đối các ý của đề ra, viết có cảm xúc, hành văn trôi chảy, sai một vài lỗi nhỏ về ngữ pháp.
 - Bài 5-6: Chuyển tải được ½ số ý, hành văn trôi chảy, sai phậm một số lỗi nhỏ về ngữ pháp
 - Bài 0-4: Những trường hợp còn lại
IV. Củng cố: Nhận xét giờ làm, thu bài
V. Dặn dò: học bài- chuẩn bị: Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành
VI. Rút kinh nghệm: