Bài giảng Sinh học 12 bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân

Người thực hiện: Nguyễn Đình DiênKiểm tra bài cũNgười thực hiện: Nguyễn Đình DiênĐể phát hiện ra quy luật liên kết, hoán vị gen Moocgan dùng phép lai:A: thuận nghịch.B: lai phân tích.C: lai phân tích đực và cái F1D: lai bố mẹ thuần chủngCâu 1Người thực hiện: Nguyễn Đình DiênTần số hoán vị gen của 3 gen trên NST là: AC = 19,24%; BC = 21,32%; AB = 40,56%Trật tự của các gen trên NST đó là:A: A-C-BB: A-B-CC: C-A-BD: B-A-CCâu 2Người thực hiện: Nguyễn Đình Diên Kiểu gen BV có tần số hoán vị gen 20%  bv khi lai phân tích cho tỉ lệ kiểu hình ở đời con là: A: 1 : 1 : 1 : 1B: 3 : 1C: 9 : 3 : 3 : 1D: 4 : 4 : 1 : 1Câu 3Người thực hiện: Nguyễn Đình DiênTại sao ở các loài sinh vật đơn tính thì tỉ lệ đực /cái xấp xỉ 1/1? Một số tính trạng chỉ thấy xuất hiện ở 1 giới. Còn giới kia không thấy?...Người thực hiện: Nguyễn Đình DiênBài mớiDi truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhânNgười thực hiện: Nguyễn Đình DiênI/ di truyền liên kết với giới tínhNhiểm sắc thể giới tính và cơ chế xác định giới tínhGiới tính của sinh vật do yếu tố nào quy định?Giới tính của sinh vật do nhiều yếu tố quy định: NST, các yếu tố môi trường(nhiệt độ, độ ẩm), tuổia) Nhiễm sắc thể xác định giới tínhNgười thực hiện: Nguyễn Đình Diên Em hãy quan sát hình vẽ và cho biết NST giới tính khác NST thường ở những điểm nào??Người thực hiện: Nguyễn Đình DiênX XX YRuồi giấm cáiRuồi giấm đựcVùng tương đồng(gen trên X có alen trên Y)Vùng không tương đồng(gen trên X không có alen trên Y và ngược lại)X YBộ NST 2nNgười thực hiện: Nguyễn Đình DiênNst giới tính khác NST thường:NST giới tính chỉ có 1 cặp có thể tương đồng hoặc không, còn NST thường có nhiều cặp tương đồng.NST giới tính mang gen QĐ tính trạng thường và gen QĐ giới tính, còn NST thường mang gen QĐ tính trạng thường.Cặp NST XY có đoạn tương đồng và đoạn không tương đồngNgười thực hiện: Nguyễn Đình Diênb) Cơ chế xác định giới tính bằng NST * Cơ chế xác định giới tính bằng NST X và Y - ở thú, ruồi giấm con cái có cặp NST XX(giới đồng giao tử) và con đực có cặp NST XY(giới dị giao tử) - ở chim, bướmcon cái có cặp NST XY(giới dị giao tử) và con đực có cặp NST XX(giới đồng giao tử)* Cơ chế xác định giới tính bằng NST X: - ở châu chấucon cái XX và con đực X0- ở bọ nhậy con cái X0 và con đực XXNgười thực hiện: Nguyễn Đình DiênBằng cơ chế nào mà ở các loài sinh vật đơn tính tỉ lệ đực/cái = 1/1?Cơ chế phân li và tổ hợp của cặp NST giới tính trong giảm phân và thụ tinh.X XX YRuồi cáiRuồi đựcCơ chế xác định giới tínhPNgười thực hiện: Nguyễn Đình DiênGNgười thực hiện: Nguyễn Đình DiênF11 Cái1 ĐựcX XX YX XX YX XX YPGF1Sự di truyền của gen trên NST giới tính ở vùng không tương đồng có tuân theo quy luật Menđen không? Vì sao?Không tuân theo quy luật Menđen. Vì gen có thể tồn tại thành cặp trên giới đồng giao tử(XX) hoặc không ở giới dị giao tử(XY)2. Sự di truyền liên kết với giới tínha) Gen trên nhiễm sắc thể XNgười thực hiện: Nguyễn Đình Diên2. Sự di truyền liên kết với giới tínha) Gen trên nhiểm sắc thể XPhép lai thuậnPhép lai nghịchPt/c: mắt đỏ x mắt trắngF1: 100%O, O mắt đỏF2: 100%O mắt đỏ : 50% O mắt đỏ : 50% O mắt trắngPt/c: 0 mắt trắng x 0 mắt đỏF1: 100%0 MĐ : 100%0 MTF2: 50%0 MĐ : 50%0 MT : 50%0 MĐ : 50%0 MTEm hãy nêu sự khác nhau giữa kết quả hai phép lai và lai một tính trạng theo Menđen??Nhận xétKết quả lai thuận khác lai nghịch.F2 trong phép lai thuận có tỉ lệ giống Menđen nhưng khác ở chỗ mắt tráng chỉ xuất hiện ở con đựcF1 trong phép lai nghịch cho tỉ lệ 1 : 1 . Khác với Menđen 100% trội. F2 cũng cho tỉ lệ 1 : 1 Khác với Menđen 3 : 1Điều này phải giải thích như thế nào??Giải thíchVì tính trạng mắt trắng do gen lặn nằm trên NST X quy định không có alen trên Y. ở ruồi cái(đồng giao tử) sẽ biểu hiện kiểu hình khi có đồng hợp lặn. Còn ở ruồi đực(dị giao tử) chỉ cần 1 alen lặn đã biểu hiện kiểu hìnhNgười thực hiện: Nguyễn Đình Diênphép lai thuận WwWWWw1Cái mắt đỏ1đực mắt đỏPF1GWWwCái mắt đỏđực mắt đỏF1wWwCái MĐCái MĐĐực MĐĐực MTWWwWG1F2WWWWwwWphép lai nghịchCái mắt trắngĐực mắt đỏXWXWXwYP:G:XWXwYF1:XWXwXWYG1:XwXWYXWF2:XwXWXWXwYYXWXW1cái đỏ : 1 đực đỏ : 1 cái trắng : 1 đực trắng1 cái MĐ1 đực MĐTừ thí nghiệm và giải thích bằng cơ sở tế bào học trên Em hảy cho biết đặc điểm di truyền của gen lặn trên NST X?đặc điểm di truyền gen lặn trên nst X Biểu hiện tính trạng ở đực P truyền gen lặn cho cái F1 rồi biểu hiện ở đực F2 (từ ông ngoại di truyền cho cháu trai). Gọi là di truyền chéo Ví dụ: Ông ngoại bị bệnh máu khó đông thì cháu trai ngoại sẽ có 50% mắc bệnhNgười thực hiện: Nguyễn Đình DiênTính trạng do gen trên NST Y quy định có bao giờ biểu hiện ở giới nữ không?b) Gen trên nhiễm sắc thể YKhông bao giờ: Vì gen trên NST Y không có alen trên NST X, mà giới nữ có có cặp NST giới tính XX (không có NST Y)Người thực hiện: Nguyễn Đình Diênb) Gen trên nhểm sắc thể YVậy gen trên NST Y di truyền như thế nào?Gen trên NST Y di truyền cho 100% Cá thể có cặp NST giới tính XY.Gọi là di truyền thẳngNgười thực hiện: Nguyễn Đình DiênIi/ di truyền ngoài nhânNghiên cứu các phép lai sau: Lai thuậnLai nghịchP: cây mẹ lá đốm x cây bố lá xanhF1: 100% cây lá đốmP: cây mẹ lá xanh x cây bố lá đốmF1: 100% cây lá xanhTừ thí nghiệm trên Em có nhận xét gì?*Kết quả phép lai thuận và lai nghịch khác nhau*Cây con mang tính trạng của cây mẹ.Nếu cho F1 giao phấn thì F2 phân li kiểu hình như thế nào?*ở phép lai thuận F2 100% cây lá đốm*ở phép lai nghịch F2 100% cây lá xanhBài tập cũng cố1.Để phát hiện hiện tượng di truyền liên kết với giới tính cần sử dụng phép lai:A: phân tíchB: thuận nhịchC: phân tích thuận nghịchD: cả 3 đáp án trênNgười thực hiện: Nguyễn Đình DiênBài tập cũng cố2.Một người đàn ông bị bệnh mù màu thì cháu trai ngoại của ông ta có xác suất bị bệnh là:A: 100% C:25%B: 50% D:12,5%Người thực hiện: Nguyễn Đình DiênBài tập cũng cố3.Một người đàn ông bị tật dính ngón tay số 2 và số 3 thì cháu trai nội của ông ta có xác suất bị bệnh là:A: 100% C:25%B: 50% D:12,5%Người thực hiện: Nguyễn Đình DiênBài tập cũng cố4.Một cô gái có bố bị bệnh mù màu lấy chồng bình thường bạn sẽ khuyên cặp vợ chồng này:A: không nên sinh con traiC: không nên sinh con gáiB: không nên sinh con D: cứ sinh con vì con sẽ không bị bệnhNgười thực hiện: Nguyễn Đình Diên