Giáo án Văn 12 tuần 14 tiết 41: Bác ơi (tố hữu), tự do (P. Ê.- Luy-a)

Tuần : 14
Tiết CT : 41
Ngày dạy: 22/11/2008
GV: Nguyễn Vũ Thái Hoà
Bài : BÁC ƠI.TỐ HỮU
 TỰ DOP. Ê.- LUY-A
I/ MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Giúp HS:
 - Cảm nhận được tình cảm của nhà thơ Tố Hữu, của nhân dân Việt Nam trước sự ra đi của vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc.
	- Hiểu hơn về con người Hồ Chí Minh với đầy đủ những phẩm chất cao đẹp.
- Hiểu được bài thơ là khát vọng tự do mãnh liệt không chỉ của cá nhân nhà thơ mà còn là của nhân dân Pháp khi bị phát xít Đức xâm lược trong chiến tranh thế giới lần thứ 2. 
- Nắm được các biện pháp nghệ thuật cơ bản của bài thơ: điệp khúc, kết cấu vòng tròn, nhân cách hóa ... góp phần diễn tả cảm xúc dào dạt, tuôn trào.
- Vun đắp tình yêu tự do, nhận thức tự do của mỗi cá nhân phải luôn gắn với tự do của tổ quốc, dân tộc.
II/ PHƯƠNG PHÁP:
 - Hướng dẫn HS tiếp cận và khám phá TP qua phát vấn, đàm thoại về các h/ả, từ ngữ, âm điệu của bài thơ.
- Kết hợp việc đọc diễn cảm với các hình thức nêu vấn đề, phát vấn, đàm thoại, thảo luận nhóm.
III/ PHƯƠNG TIỆN:
Sách giáo khoa, SGV, thiết kế bài dạy.
IV/ TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC:
1/ ổn định lớp:
2/ Kiểm tra bài cũ:10’
Hãy phân tích hình tượng sóng và khát vọng tình yêu của nhân vật trữ tình trong bài thơ.
3/ Bài mới:
TG
HĐ của GV
HĐ của HS
Yêu cầu cần đạt
15’
15’
Hoạt động 1:
Xem tác giả Tố Hữu. Đọc hoàn cảnh sáng tác bài thơ.
Nỗi đau xót lớn lao trước tin Bác mất được thể hiện thế nào trong bài thơ?
GV nhận xét, chốt lại ý chính.
Hình tượng Bác Hồ được thể hiện thế nào qua bài thơ?
Gợi ý:
- Về lí tưởng và lẽ sống?
- Niềm vui và tình thương.
-Đức tính khiêm tốn.
-Giản dị và sự hi sinh quên mình.
Gv nhận xét, diễn giảng.
Hoạt động 2:
GV giới thiệu: Bài thơ được coi là kiệt tác, là thánh ca của thơ ca kháng chiến Pháp.
Cho HS tìm hiểu sơ nét về tác giả.
Gọi HS đọc bài thơ, bước đầu tìm hiểu chủ đề: Em trong bài thơ chỉ ai?
Gv chốt lại ý chính.
Hãy tìm hiểu kết cấu Tọi viết tên em cuối mỗi khổ thơ và cách lặp từ kiểu xoáy tròn Trên trên và nhạc điệu bài thơ. Phân tích cách sử dụng đại từ em
Gv nhận xét, chốt lại ý chính.
Hãy chỉ ra không gian và thời gian biểu hiện tự do trong bàithơ.
Gợi ý: 
- Viết Tự Do ở đâu?
- Viết Tự Do ở nơi nào?
- Cách viết ấy nói lên điều gì?
Xem bài cũ, đọc Sgk trả lời.
Đọc 4 khổ thơ đầu, tìm và trả lời.
Lắng nghe.
Đọc 6 khổ tiếp theovà trả lời.
Đọc bài thơ, suy nghĩ và trả lời.
đọc, suy nghĩ và trả lời, ghi bài.
Lắng nghe.
Đọc bài tìm và trả lời.
I/ BÁC ƠI:
1/ Tiểu dẫn: (sgk)
2/ Văn bản::
a/ Nỗi đau xót lớn lao trước tin Bác mất:
- Lòng người: 
+ Xót xa, đau đớn: chạy về, lần theo lối sỏi quen thuộc, bơ vơ đứng nhìn lên thang gác.
+ Bàng hoàng không tin vào sự thật: “Bác đã đi rồi sao Bác ơi”
- Cảnh vật: 
 + Hoang vắng, lạnh lẽo, ngơ ngác (phòng im lặng, chuông không reo, rèm không cuốn, đèn không sáng...)
 + Thừa thải, cô đơn, không còn bóng dáng Người.
- Không gian thiên nhiên và con người như có sự đồng điệu “ Đời tuôn nước mắt/ trời tuôn mưa” Cùng khóc thương trước sự ra đi của Bác
Đólà nỗi đau xót lớn lao bao trùm cả thiên nhiên đất trời và lòng người.
b/ Hình tượng Bác Hồ:
- Giàu tình yêu thương đối với mọi người.
- Giàu đức hy sinh.
- Lẽ sống giản dị, tự nhiên, khiêm tốn.
Ta thấy hình tượng Bác Hồ cao cả, vĩ đại mà giản dị, gần gũi.
c/ Cảm nghĩ của mọi người khi Bác ra đi:
- Bác ra đi để lại sự thương nhớ vô bờ 
- Lý tưởng, con đường cách mạng của Bác sẽ còn mãi soi đường cho con cháu.
- Yêu Bác-quyết tâm vươn lên hoàn thành sự nghiệp CM
Đó là lời tâm nguyện của cả dân tộc Việt Nam.
II/ TỰ DO:
1/ Tiểu dẫn: ( sgk)
- Được viết vào mùa hè 1941, trong lúc nước Pháp đang bị phát xít Đức xâm lược, in trong tập "Thơ ca và chân lý, 1942" (1942).
2/ Văn bản:
a/ Chủ đề bài thơ.
- Em = Tự do (Tự do nhân hóa thành em- cách nói tha thiết, gần gũi nhưng cũng rất thiêng liêng, sâu xa).
Chủ đề: Khát vọng tự do cháy bỏng của nhà thơ (và của cả dân tộc Pháp) khi đất nước bị xâm lăng.
2. Những điểm nổi bật về nội dung và nghệ thuật :
 a, Kết cấu bài thơ: 
- Lặp kết cấu, cú pháp:11/12 khổ thơ dịch (tương ứng 20/21 khổ thơ nguyên tác) lặp lại:"Trên ... trên ...Tôi viết tên em".
- Điệp từ "trên" theo kiểu "xoáy tròn"
 Hiệu quả nghệ thuật: Mạch cảm xúc hướng về tự do tuôn trào, triền miên, mạnh mẽ của những nô lệ rên xiết dưới ách phát xít.
 b, Không gian, thời gian biểu hiện Tự Do và cách thức liên tưởng .
- Từ "trên" thể hiện cả không gian và thời gian:
+ Chỉ địa điểm - không gian( tôi viết Tự Do ở đâu, vào đâu)
+ Chỉ thời gian ( tôi viết Tự Do khi nào)
- Cách thức liên tưởng: Hình ảnh trong các khổ thơ thể hiện sự liên tưởng ngẫu hứng (Tự Do được viết mọi nơi, mọi lúc):
+ Viết tên em- Tự Do lên những vật cụ thể, hữu hình .
+ Viết tên em - Tự Do lên những cái trừu tượng, vô hình 
® Khát vọng Tự Do hoá thân khắp không gian, xuyên suốt thời gian, hiện hữu trong cuộc đời mỗi con người. 
5’
4/ Củng cố:
- Bài thơ là tình cảm ngợi ca Bác, đau xót, tiếc thương khi Bác qua đời. Đó cũng là tấm lòng kính yêu Bác Hồ của Tố Hữu, cũng là của cả dân tộc Việt Nam
- Bài thơ tiêu biểu cho giọng thơ tâm tình, ngọt ngào, tha thiết của thơ Tố Hữu
- Tình yêu tự do tha thiết tuôn trào trong trái tim nhà thơ đã đồng vọng trong tâm hồn cả dân tộc;Khát khao tự do biến thành khát khao hành động để giành lấy tự do cho tất cả mọi người.
- Vì thế, bài thơ được xem là thánh ca của thơ kháng chiến Pháp.
5’
5/ Dặn dò:
Học bài, chuẩn bị bài: Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận. Đọc các bài tập, xem lại lí thuyết đã học ở THCS và THPT.