Giáo án Sinh học 12 bài 20: Tạo giống nhờ công nghệ gene

23/10/2008
Tiết thứ: 21
Bài 20: TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENE
I.Mục tiêu:
 Trước, trong và sau khi học xong bài này, học sinh phải:
THỜI ĐIỂM
TRƯỚC
TRONG
SAU
1.Kiến thức
-Sau khi học xong bài trước.
-Hiểu được những khái niệm, những nội dung mới.
- Giải thích được các khái niệm cơ bản như : công nghệ gen , ADN tái tổ hợp, thể truyền, plasmit
	- Trình bày được các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen
	- Nêu được khái niệm sinh vật biến đổi gen và các ứng dụng của công nghệ gen trong việc tạo ra các giống sinh vật biến đổi gen
2.Kỹ năng
-Nghiên cứu, xử lý tài liệu độc lập.
-Truy vấn bạn bè những điều chưa hiểu.
-Xử lý tài liệu theo sự định hướng của giáo viên.
-Năng lực làm việc theo nhóm.
-Truy vấn giáo viên những điều chưa hiểu.
- Phát triển kỹ năng phân tích kênh hình, so sánh ,khái quát tổng hợp
-Khái quát được nội dung cơ bản của bài. 
-Xây dựng được mối liên hệ giữa các khái niệm cũ và mới.
3.Thái độ
-Góp phần hình thành, củng cố năng lực tự học tập suốt đời.
-Hứng thú với những nội dung kiến thức mới và một số vận dụng của nội dung đó trong cuộc sống.
- Hình thành niềm tin và say mê khoa học
-Áp dụng những điều được học và trong cuộc sống.
II.Nội dung:
-Kiến thức trọng tâm: Các bước trong kỹ thuật chuyển gene 
-Khái niệm khó, mới: Công nghệ gene, plasmide, ADN tái tổ hợp, sinh vật biến đổi gene
-Bản đồ khái niệm:
III.Phương pháp, phương tiện tổ chức dạy học chính:
 1.Phương pháp:
 Hỏi đáp- tìm tòi bộ phận.
 2.Phương tiện:
-Hình 20.1 ,20.2 , 25.1, 25.2 sách giáo khoa nâng cao
-Phiếu học tập
IV.Tiến trình tổ chức học bài mới:
 1.Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi: 
-Trình bày phương pháp tạo giống nhờ công nghệ tế bào thực vật
-Giải thích quá trình nhân bản vô tính ở động vật, ý nghĩa thực tiễn
 2.Đặt vấn đề:
Có thể lấy gen của loài này lắp vào hệ gen của loài khác không ? Vì sao ? Bằng cách nào ?
 3.Hoạt động tổ chức học bài mới:
TG
HOẠT ĐỘNG THẦY - TRÒ
NỘI DUNG
HOẠT ĐỘNG 1
Tìm hiểu công nghệ gen
GV: Khái niệm công nghệ gen ?
GV: Ngoài ADN nhiểm sắc thể còn tồn tại ADN plasmid vậy vai trò của nó trong công nghệ gen là gì ?
GV : Trong chương trình công nghệ 10 chúng ta đã từng nghiên cứu về công nghệ gen, nhưng với tên gọi khác đó là gì ?
GV:(Treo tranh sơ đồ chuyển gene bằng plasmide) Quan sát, cho biết kỹ thuật chuyển gen có mấy khâu chính ?
+ Thể truyền là gì ?
+ Người ta hay sử dụng vật liệu gì làm thể truyền 
+ So sánh ADN nhiểm sắc thể và ADN plasmit
+ Tại sao muốn chuyển gen từ loài này sang loài khác lại cần có thể truyền ?
+ Làm cách nào để có đúng đoạn mang gene cần thiết của tế bào cho để thực hiện chuyển gen ?
+ ADN tái tổ hợp là gì ? được tạo ra bằng cách nào?
GV: Khi đã có ADN tái tổ hợp, bằng cách nào đưa phân tử ADN vào tế bào nhận ? Làm thế nào để gen mới chuyển vào phát huy được tác dụng
GV:(Nêu tình huống) Khi thực hiện bước 2 của kỹ thuật cấy gene , trong ống nghiệm có vô số vi khuẩn, 1số có ADN tái tổ hợp xâm nhập vào, số khác lại không có → làm cách nào để tách được các tế bào có ADN tái tổ hợp với các rế bào không có ADN tái tổ hợp ?
HOẠT ĐỘNG 2
Tìm hiểu ứng dụng công nghệ gen trong tạo giống biến đổi gene
GV: Người ta đã có thể tạo ra chuột không sợ mèo bằng công nghệ gen → con chuột đó được gọi là sinh vật biến đổi gene.
- Vậy thế nào là sinh vật biến đổi gene ?
- Có những cách nào để tạo được sinh vật biến đổi gene ?
GV: Chiếu một số hình ảnh ( 20.1, 20.2 ) một số giống cây trồng, dòng vi sinh vật biến đổi gen
Hoàn thành PHT sau:
Đối tượng
ĐV
TV
VSV
Cách tiến hành
Thành tựu thu được
I.CÔNG NGHỆ GENE 
1.Khái niệm:
a.VD:
b.Định nghĩa:
Là quy trình tạo ra những tế bào sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gene mới
Kỹ thuật chuyển gene: Là kỹ thuật tạo ADN tái tổ hợp để chuyển gen từ tế bào này sang tế bào khác.
2.Các bước trong kỹ thuật chuyển gene 
a.Tạo ADN tái tổ hợp
* Nguyên liệu:
+Gen cần chuyển
+Thể truyền: pt’ ADN nhỏ dạng vòng có khả năng tự nhân đôi độc lập
+Enzyme giới hạn (restrictase) và E nối (ligase)
* Cách tiến hành:
-Tách chiết thể truyền và gen cần chuyển ra khỏi tế bào
-Xử lí bằng một loại enzyme giới hạn để tạo ra cùng 1 loại đầu dinh
-Dùng enzyme nối để gắn chúng tạo ADN tái tổ hợp
b. Đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận
- Dùng muối canxi clorua hoặc xung điện cao áp làm giãn màng sinh chất của tế bào để ADN tái tổ hợp dễ dàng đi qua
c. Phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp
- Chọn thể truyền có gen đánh dấu
- Bằng các kỹ thuật nhất định nhận biết được sản phẩm đánh dấu
II. Ứng dụng công nghệ gen trong tạo giống biến đổi gene
1.Khái niệm sinh vật biến đổi gene
a.VD:
b.Định nghĩa : là sinh vật mà hệ gene của nó làm biến đổi phù hợp với lợi ích của mình.
c.Cách làm biến đổi hệ gene
+ Đưa thêm một gene lạ vào hệ gene của sinh vật
+Làm biến đổi một gene đã có sẵn trong hệ gene.
+ Loại bỏ hoặc làm bất hoạt một gene nào đó trong hệ gene
2.Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
 4.Củng cố
-Thảo luận: Em hãy tưởng tượng, đề xuất phương hướng tạo ra một số giống vật nuôi, cây trồng bằng công nghệ chuyển gene mà theo em là thiết thực nhất ?
 5.Kiểm tra đánh giá:
Trình bày các bước trong kỹ thuật chuyển gene ?
 6.Bài tập về nhà:
-Hoàn thiện các câu hỏi cuối bài.
-Soạn bài mới.
 7.Từ khoá tra cứu:
-Transgenic plant: Thực vật chuyển gene.
-Gene gun (biolistic): Súng bắn gene.
V.Kiến thức nâng cao, bổ sung:
-
VI.Tài liệu tham khảo:
-SGV.
-Tranh ảnh từ mạng internet.
Ngày 24 tháng 10 năm 2008
Tổ trưởng:
Lê Thị Thanh