Giáo án Sinh học 10 Cơ bản - Tiết 30: Vi rut và bệnh truyền nhiễm cấu trúc các loại vi rut

Ngày soạn: 01/04/10
Tiết 30
Chương III: VI RUT VÀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM
CẤU TRÚC CÁC LOẠI VI RUT
I. Mục tiêu:
1. Về kiến thức:
- Mô tả đợc đặc điểm hình thái và cấu tạo chung của virut.
- Phân biệt đợc: capsit, capsome, nucleocapsit và vỏ ngoài.
- Trình bày đợc các đặc điểm cơ bản của virut.
- Nêu một số bệnh ở ngời, động vật và thực vật do virut gây ra.
2. Về kĩ năng & thái độ:
- Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích, tổng hợp và vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
- Kĩ năng thảo luận nhóm.
II. Chuẩn bị:
- GV: Giáo án+ SGK+ Tranh vẽ.
- HS: Vở ghi + SGK.
III. Phương pháp : 
Quan sát, giảng giải, hỏi đáp, thảo luận nhóm
IV. Tiến trình:
1. Ổn định: 1’
2. Bài cũ: Không.
3. Bài mới: Giới thiệu chương và bài mới
TG
HĐ của GV
HĐ của HS
Nội dung
32’
6’
Hoạt động 1
-GV sd tranh H. 29.1 đặt câu hỏi: Cấu tạo VR gồm những phần nào?
- Điểm khác biệt giữa bộ gen ở VR và bộ gen ở TB? 
- Đặc điểm của vỏ ngoài của 1 số VR? Nếu VR không có vỏ ngoài gọi là gì?
- Đọc SGK & quan sát hình 29.2, tìm hiểu xem hình thái của VR có gì đặc biệt?
- VR có cấu trúc xoắn có những đặc điểm gì?
- VR có cấu trúc khối có những đặc điểm gì?
- VR có cấu trúc hỗn hợp có những đặc điểm gì?
- GV y/c HS đọc thí nghiệm của Franken & Conrat.
+ Tại sao VR phân lập đc không phải là chủng B?
+ Có ý kiến cho rằng VR là thể vô sinh?
+ Theo em có thể nuôi VR trên MT nhân tạo nh nuôi VK đc không?
Hoạt động 2
- Dựa vào đâu để phân loại VR?
- HS đọc SGK & nêu KN.
- Gồm lõi axit nuclêic và vỏ prôtêin (Capsit) bao bọc bên ngoài là nuclêôcapsit.
- Bộ gen ở VR có thể là ADN hoặc ARN chuỗi đơn hoặc chuỗi kép, còn bộ gen của TB luôn luôn là ADN chuỗi kép. 
- Vỏ ngoài là lớp Lipit kép & prôtêin, trên mặt vỏ có các gai glicôprôtêin làm nhiệm vụ kháng nguyên giúp VR bám trên bề mặt TB. VR không có vỏ ngoài gọi là VR trần.
- Cha có cấu tạo TB, mỗi VR thờng đc gọi là hạt. Hạt VR có  loại cấu trúc: Xoắn, khối & hỗn hợp.
- capsôme sắp xếp theo chiều xoắn của axit nuclêic làm cho VR có hình que, sợi (VR khảm thuốc lá, bệnh dại), hình cầu ( sởi, quai bị, cúm).
- capsôme sắp xếp theo hình khối đa diện 20 mặt tam giác đều (VR bại liệt)
- phagơ kí sinh ở vi khuẩn hay còn gọi là thể ăn khuẩn. Có cấu trúc giống con nòng nọc. Đầu có cấu trúc khối chứa axit nuclêic gần với đuôi có cấu trúc xoắn.
- VR phân lập đc không phải là chủng B vì VR lai mang hệ gen của chủng A.
- Khi ở ngoài TB chủ, VR biểu hiện nh là thể vô sinh, có thể tách hệ gen ra khỏi capsit để dc 2 chất riêng. khi trộn 2 TP này với nhau chúng lại trở thành hạt VR hoàn chỉnh. Khi nhiễm VR hoàn chỉnh vào cây, chúng lại biểu hiện nh là thể sống, có thể nhân lên, tạo thế hệ VR mới mang đầy đủ đặc điểm DT của VR ban đầu.
- Không thể nuôi đc vì VR lsf kí sinh nội bào bắt buộc, chúng chỉ nhân lên đc trong TB sống.
- Dựa vào loại axit nuclêic, cấu trúc vỏ capsit, có hay không có vỏ ngoài.
I.Khái niệm virut:
VR là thực thể chưa có cấu tạo TB, có kích thước siêu nhỏ (đo bằng nanomet) và có cấu tạo đơn giản, chỉ gồm 1 loại axit nuclêic đc bao bọc bởi vỏ prôtêin. Kí sinh nội bào bắt buộc.
1. Cấu tạo.
Gồm 2 TP cb:
- Lõi axit nuclêic (bộ gen): ADN hoặc ARN, chuỗi đơn hay chuỗi kép.
- Vỏ prôtêin (capsit) bao bọc bên ngoài, nó đc cấu tạo từ các đơn vị prôtêin là capsôme. Một số VR còn có thêm vỏ ngoài (là lớp Lipit kép & prôtêin, trên mặt vỏ có các gai glicôprôtêin làm nhiệm vụ kháng nguyên giúp VR bám trên bề mặt TB). VR không có vỏ ngoài gọi là VR trần.
VR hoàn chỉnh gọi là virion.
2. Hình thái.
VR có cấu tạo TB, nên mỗi VR thờng đc gọi là hạt. Gồm  loại cấu trúc: Xoắn, khối & hỗn hợp.
- Cấu trúc xoắn: capsôme sắp xếp theo chiều xoắn của axit nuclêic làm cho VR có hình que, sợi (VR khảm thuốc lá, bệnh dại), hình cầu ( sởi, quai bị, cúm).
- Cấu trúc khối: capsôme sắp xếp theo hình khối đa diện 20 mặt tam giác đều (VR bại liệt)
- Cấu trúc hỗn hợp: phagơ kí sinh ở vi khuẩn hay còn gọi là thể ăn khuẩn. Có cấu trúc giống con nòng nọc. Đầu có cấu trúc khối chứa axit nuclêic gần với đuôi có cấu trúc xoắn.
II. Phân loại.
VR đc phân loại chủ yếu dựa vào loại axit nuclêic, cấu trúc vỏ capsit, có hay không có vỏ ngoài. có 2 nhóm lớn: VR ADN & VR ARN.
4. Củng cố: 5’
- Đọc tóm tắt cuối bài
- Trả lời các câu hỏi cuối bài
- Đọc mục em có biết
5. Dặn dò: 1’
- Học bài 
- Chuẩn bị bài Sự nhân của virut trong tế bào chủ