Giáo án Sinh 12 cơ bản bài 13: Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

Ngày soạn:
Ngày dạy:
Tiết 
Bài 13: ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG 
LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GEN
I. Mục tiêu :
 1. Kiến thức :
 - Phân tích được mối quan hệ giữa KG, MT, KH.
 - Nêu được khái niệm và những tính chất của thường biến.
 - Nêu được khái niệm mức phản ứng, vai trò của KG và MT đối với năng suất của vật nuôi và cây trồng.
 2. Kĩ năng :
 - Phát triển kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình. 
 - Phát triển được kĩ năng vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống.
II. Phương tiện dạy học :
Các tranh ảnh về ảnh hưởng của môi trường đến sự biểu hiện của gen.
III. Hoạt động dạy học.
 1. Kiểm tra bài cũ: ? Đặc điểm di truyền của gen ngoài nhân ?
 2. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung kiến thức
* Hoạt động 1: Mối quan hệ giữa gen và tính trạng.
- GV nêu vấn đề:
? Tính trạng trên cơ thể sinh vật là do gen qui định có hoàn toàn đúng hay không?
- HS đọc mục I trong SGK và thảo luận nhóm đưa ra kết luận.
* Hoạt động 2: Sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường.
- GV nêu câu hỏi:
+ Tại sao ở thỏ tại vị trí đầu mút cơ thể như tai, bàn chân, đuôi, mõm... có lông màu đen, ở những vị trí khác lông trắng muốt?
- HS giải thích -> GV chính xác hóa kiến thức.
+ Do các tế bào ở đầu mút cơ thể có nhiệt độ thấp hơn nên có khả năng tổng hợp sắc tố mêlanin làm cho lông màu đen.
+ Các vùng khác nhiệt độ cao hơn không tổng hợp mêlanin lông màu trắng.
-> Làm giảm nhiệt độ của vùng lông trắng, mọc thành lông đen.
* Hoạt động 3: Mức phản ứng của kiểu gen.
- HS đọc mục III SGK và thảo luận về sơ đồ hình vẽ mối quan hệ giữa một KG với các môi trường khác nhau trong sự hình thành các KH khác nhau.
? Mức phản ứng là gì? Tìm một hiện tượng thực tế trong tự nhiên để minh họa.
- GV hỏi: 
? Mức phản ứng được chia thành mấy loại? Đặc điểm của từng loại?
? Tính trạng chất lượng và tính trạng số lượng, thường thì loại nào có mức phản ứng rộng hơn? Hãy chững minh điều đó?
? Có thể xác định rễ dàng mức phản ứng của một KG hay không?
- Liên hệ: Trong sản xuất, chăn nuôi muốn nâng cao năng suất thực cần phải làm gì?
(mối quan hệ giữa yếu tố giống, kĩ thuật canh tác và năng suất thu được).
? Thế nào là sự mềm dẻo về KH?
? Hình vẽ 13 thể hiện điều gì? (Mức phản ứng của 2 KG khác nhau trong cùng một điều kiện môi trường)
? Nhận xét về chiều cao cây của 2 KG trong mỗi độ cao nước biển?
? Vậy mức độ mềm dẻo của KH phụ thuộc vào yếu tố nào? (kiểu gen)
? Sự mềm dẻo về KH của mỗi KG có ý nghĩa gì đối với chính bản thân sinh vật?
? Con người có thể lợi dụng khả năng mềm dẻo về KH của vật nuôi, cây trồng trong sản xuất chăn nuôi như thế nào?
? Từ những phân tích trên hãy nêu những tính chất và đặc điểm của sự mềm dẻo KH của sinh vật?
I. Mối quan hệ giữa gen và tính trạng.
Gen(ADN)->mARN->Polipeptit->pr->TT
II. Sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường.
* Hiện tượng: ở thỏ tại vị trí đầu mút cơ thể như tai, bàn chân, đuôi, mõm có lông màu đen, ở những vị trí khác lông trắng muốt.
* Giải thích: Tại các tế bào đầu mút cơ thể có nhiệt độ thấp hơn nên có khả năng tổng hợp được sắc tố mêlanin làm cho lông màu đen. Các vùng khác nhiệt độ cao hơn không tổng hợp được mêlanin nên lông trắng.
Làm giảm nhiệt độ vùng lông trắng, mọc thành lông đen.
* Kết luận: Môi trường có thể ảnh hưởng đến sự biểu hiện của KG.
III. Mức phản ứng của kiểu gen:
 1. Khái niệm: Tập hợp các kiểu hình của cùng một kiểu gen tương ứng với các môi trường khác nhau là mức phản ứng của một KG.
VD: Con tắc kè hoa:
- Trên lá cây: Da có hoa văn màu xanh của lá.
- Trên đá: Da có màu hoa của rêu đá.
- Trên thân cây: Da có màu hoa nâu.
Tập hợp các kiểu hình trên của một con tắc kè (một KG) tương ứng với các chế độ môi trường được gọi là mức phản ứng.
* Mức phản ứng được chia thành 2 loại: Mức phản ứng rộng và mức phản ứng hẹp.
* Để xác định mức phản ứng của một KG cần phải tạo ra các cá thể sinh vật có cùng một KG. Với cây sinh sản sinh dưỡng có thể xác định mức phản ứng bằng cách cắt cành đồng loạt của cùng một cây đem trồng và theo dõi đặc điểm của chúng.
2. Sự mềm dẻo về KH (thường biến):
* KN: Hiện tượng một KG có thể thay đổi KH trước những điều kiện môi trường khác nhau được gọi là sự mềm dẻo về KH.
* ý nghĩa: Giúp sinh vật thích nghi với những thay đổi của môi trường.
* Đặc điểm: 
- Mức độ mềm dẻo của KH phụ thuộc vào KG. 
- Mỗi KG chỉ có thể điều chỉnh KH của mình trong một phạm vi nhất định.
3. Củng cố:
- HS đọc kết luận trong SGK.
- ý nghĩa của ặ mềm dẻo KH đối với thực tiễn sản xuất?
4. Dặn dò:
- Ôn tập lí thuyết dựa vào câu 1, 2, 3, và 4 ở cuối bài trong SGK.
- Đọc mục “ Em có biết” trang 72.
RÚT KINH NGHIỆM
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Ngày........, tháng......., 2009
	 Tổ trưởng kí duyệt