Giáo án Sinh 12 bài 19: Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào

Tuần:11 BÀI 19
TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY 
ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO.
Tiết dạy:21 
Ngày soạn: 18.10.09
Ngày dạy:20.10.09
I. Mục tiêu
Giải thích được quy trình tạo giống mới bằng phương pháp gây đột biến
Nêu được một số thành tựu tạo giống thực vật bằng công nghệ tế bào.
Trình bày được kĩ thuật nhân bản vô tính ở động vật.
II Trọng tâm:
 - G iải thích quy trình tạo giống bằng phương pháp gây đột biến.
II. Chuẩn bị
 - Tranh phóng to giống vật nuôi, cây trông được tạo ra công nghệ tế bào, cấy truyền phôi.
III. Tiến trình lên lớp
Ổn định lớp
- Kiểm danh ghi vắng vào sổ đầu bài
Kiểm tra b ài cũ
 CH1: Nguồn biến dị di truyền của quần thể vật nuôi cây trồng được tạo ra bằng cách nào?
 CH2: Thế nào là ưu thế lai, nêu phương pháp tạo giống cho ưu thế lai, vì sao không sử dụng ƯTL làm giống?
Nội dung bài mới
Hoạt động thầy
Hoạt động trò
Nội dung
- Ngoài phương pháp lai giống để tạo biến dị tổ hợp ta còn có thể tạo biến dị di truyền từ quá trình nào? 
- Nêu quy trình tạo giống bằng phương pháp gây đột biến?
- Phương pháp này được áp dụng cho những đối tượng giống nào?
- Tại sao không gây ĐB với đọng vật bậc cao?
- Ở Việt Nam phương pháp này thu được thành tựu gì? Kể tên
-Nghiên cứu mụcII.1 sgk và cho biết công nghệ tế bào thực vật gồm những công nghệ nào? 
+ Thế nào là nuôi cấy mô tế bào? Ý nghĩa?
+ Cơ sở khoa học của nuôi cấy mô tế bào thực vật?
- Làm sao có thể tạo được con lai khác loài thực vật? Quy trình dung hợp tế bào trần?
-VD?
- Có thể tạo ra cây mới từ hạt phấn hay noãn không? Quy trình?
- Ở động vật, đã có những công nghệ tế bào nào được áp dụng?
- Nêu quy trình nhân bản vô tính cừu Đôli.
- Phương pháp này có ý nghĩa gì? Triển vọng của phươpng pháp này như thế nào?
- Thế nào là cấy truyền phôi ?
-Quá trình đột biến
- HS đọc SGK, nêu 3 bước trong quy trình.
- VSV sinh sản vô tính không tạo BDTH, sinh sản nhanh, dễ chọn lọc.
- Đvật bậc cao cơ quan sinh sản nằm sâu bên trong
- HS đọc SGK trả lời và nêu thêm các thành tựu khác: rau muống tứ bội, dưa hấu 3n: to ngọt, không hạt. Lúa mộc tuyền chín sớm năng suất tăng 25%...
- Dựa trên kiến thức ở SH11, HS thảo luận trả lời.
- Dựa trên tính toàn năng của tế bào.
- Lai khác loài thực vật-> bất thụ à khắc phục = lai tế bào sinh dưỡng.
- HS đọc SGK nêu quy trình.
à Tạo cây lai giữa cà chua và khoai tây.
Hạt phấn, noãn chưa thụ tinh (n) à cây mới. Nuôi cấy hạt phấn ở luá à tạo cây lưỡng bội hoàn chỉnh
- Công nghệ cấy truyền phôi và công nghệ nhân bản vô tính.
- HS nghiên cứu SGK nêu quy trình
- Nhân nhanh giống vật nuôi quý hiếm hoặc tăng năng suất trong chăn nuôi
- Đã thành công nhân bản vô tính bò, lợn
- Tạo ra giống động vật mang gen người, nhằm cung cấp cơ quan nội tạng của người cho việc cấy ghép.
- Từ kiến thức về bào công nghệ cấy truyền phôi bò trong chương trình công nghệ 10 à HS khái quát kiến thức.
I. Tạo giống băng phương pháp gây đột biến
1. Quy trình
- Xử lí mẫu vật bằng tác nhân gây đột biến ( tác nhân vật lí, chất hoá học)
- Chọn lọc các thể đột biến có kiểu hình mong muốn
- Tạo dòng thuần
2. Đối tượng tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
- Vi sinh vật
- Thực vật ( khai thác cơ quan sinh dưỡng)
- Động vật bậc thấp
3. Thành tựu tạo giống đột biến ở Việt Nam
- Tạo ra nhiều chủng vi sinh vật, giống cây trồng như lúa đậu tương... có nhiều đặc điểm quý
- Dùng cônxixin tạo ra dâu tằm tứ bội -> dâu tằm tam bội có năng suất lá cao.
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào.
1. Công nghệ tế bào thực vật
a) Nuôi cấy mô, tế bào: Nuôi cấy các mẩu mô của thực vật trong các môi trường thích hợpcho chúng phát triển thành cây.
Ưu điểm: nhân nhanh các giống cây quý, tạo nên 1 quần thể có cây trồng có kiểu gen đồng nhất.
b) Lai tế bào sinh dưỡng (dung hợp tế bào trần)
+ Loại bỏ thành của tế bào đem lai -> tế bào trần
+ Cho tế bào trần của 2 loài vào môi trường đặc biệt để chúng dung hợp với nhau à tế bào lai
+ Đưa tế bào lai vào môi trường nuôi cấy đặc biệt để chúng phát triển thành cây lai khác loài. Nhân nhanh nhiều cây bằng nuôi cấy mô tế bào.
c) Nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn chưa thụ tinh -> cây đơn bội -> cây lưỡng bội.
- Tế bào đơn bội nuôi trong ống nghiệm với hoá chất đặc biệtà mô đơn bội à Dùng côxisin gây đa bội hoá cây đơn bội -> cây lưỡng bội.
- Có kiểu gen đồng hợp tử về tất cả các gen.
2. Công nghệ tế bào động vật
a) Nhân bản vô tính động vật
Quy trình nhân bản vô tính cừu đôly:
- Lấy trứng (cừu cho trứng)àLoại bỏ nhân của tế bào trứng.
- Tách tế bào tuyến vú của con cừu khác (cừu cho nhân )à lấy nhân
-Đưa nhân vào trứng đã được loại nhân.
- Nuôi trứng được cấy nhân trong ống nghiệm cho phát triển thành phôi.
- Cấy phôi vào trong tử cung của con cừu khác để phôi phát triển và sinh ra bình thường.
* Đặc điểm của cừu con: Giống hệt cừu cho nhân.
b) Cấy truyền phôi
- Là phương pháp chia cắt phôi động vật thành nhiều phôi rồi cấy phôi vào tử cung của con vật khác nhau -> tạo ra các con vật có cùng kiểu gen.
VD: Cấy truyền phôi bò.
4.Củng cố
- Làm thế nào để loại bỏ 1 tính trạng không mong muốn ở một giống cây cho năng suất cao?
5. Dặn dò:
- Học bài, trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa.
- Soạn bài “Tạo giống nhờ công nghệ gen”.