Giáo án Sinh 12 bài 13: Ảnh hưởng của môi trường lên sự biểu hiện của gen

Tuần:08 Bài 12
 ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG
 LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GEN
Tiết: 13
Ngày soạn: 25.09.09
Ngày dạy: 27.09.09
I. Mục tiêu bài học
Giải thích được mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường trong việc hình thành kiểu hình.
Giải thích được thế nào là mức phản ứng và cách xác định mức phản ứng.
Rèn luyện kĩ năng nghiên cứu khoa học: Quan sát, thu thập số liệu, đưa ra giả thuýêt, làm thí nghiệm chứng minh để chấp nhận hay bác bỏ giả thuyết đã nêu.
II Trọng tâm:
Mối quan hệ giữa kiểu gen môi trường và kiểu hình.
Khái niệm mức phản ứng.
III. Chuẩn bị
- Tranh phóng to hình 13 sgk
- Tranh ảnh sưu tầm có liên quan tới bài học ( tranh sơ đồi lai ở hoa liên hình).
IV. Tiến trình lên lớp
1. Ổn định lớp
 Kiểm danh ghi vắng vào sổ đầu bài
2. Kiểm tra bài cũ
CH1: Nêu đặc điểm di truyền của tính trạng do gen nằm trên NST X và NST Yquy định.
CH2: Cách nhận biết tính trạng do gen nằm trên NST thường, NST giới tính hay gen ngoài nhân quy định.
3. Nội dung bài mới.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung 
GV: Tính trạng trên cơ thể sinh vật là do gen quy định có hoàn toàn đúng hay không?
- Yêu cầu HS viết sơ đồ biểu thị mối quan hệ giữa KG và tính trạng.
* HS đọc mục II, thảo luận và nhận xét về sự hình thành tính trạng màu lông thỏ.
- Biểu hiện màu lông thỏ ở các vị trí khác nhau trên cơ thể phụ thuộc vào những yếu tố nào?
- Nhiệt độ cao có ảnh hưởng đến sự biểu hiện của gen tổng hợp Melanin như thế nào?
- Từ những nhận xét trên hãy kết luận về vai trò của KG và ảnh hưởng của môi trường đến sự hình thành tính trạng?
- GV: Như vậy bố mẹ không truyền đạt cho con tính trạng có sẵn mà truyền một KG.
-Hãy tìm thêm các ví dụ về mức độ biểu hiện của KG phụ thuộc vào môi trường?
* HS đọc mục III thảo luận về sơ đồ hình vẽ mối qua hệ giữa 1 KG với các MT khác nhau trong sự hình thành các KH khác nhau à Vậy mức phản ứng là gì?- VD cụ thể?
Gv: Mỗi KG có mức phản ứng khác nhau.
- Mức phản ứng chia mấy loại? Đặc điểm từng loại?
- Tính trạng số lượng và tính trạng chất lượng loại nào có mức phản ứng rộng hơn? Hãy chứng minh?
Gv: Trong sản xuất chăn nuôi muốn nâng cao năng suất cần phải làm gì?
- Làm thế nào để xác định mức phản ứng của một KG?
*GV : Thế nào là mền dẻo về kiểu hình
- Nguyên nhân dẫn đến tính mềm dẻo KH?
- Tính mềm dẻo của KH phụ thuộc vào yếu tố nào? à tính chất và đặc điểm của sự mềm dẻo KH của sinh vật?
- Sự mềm dẻo về KH của mỗi KG có ý nghĩa gì với chính bản thân sinh vật? Và với con người trong sản xuất chăn nuôi?
- Khi chăm sóc tốt nhưng năng suất không cao nữa thì nên làm gì?
Học sinh đọc mục I và thảo luận nhóm: tính trạng do gen quy định nhưng sự biển hiện của gen bị chi phối bởi nhiều yếu tố môi trường.
- HS viết lên bảng.
- HS khái quát được: 
 +Yếu tố bên ngoài: To, ánh sáng
+ Yếu tố bên trong: phân bố To trong cơ thể, cấu tạo..
à To đã ảnh hưởng đến sự tổng hợp sắc tố trên da hay To ảnh hưởng đến sự thể hiện của gen ra KH
- KG quy định khả năng phản ứng của cơ thể trước môi trường.
- Thay đổi hình dạng lá ở cây rau mác, thay đổi màu sắc hoa đỏ hay trắng do To, hay ở hoa cẩm tú cầu do pH.
- HS đọc SGK thảo luận à KN mức phản ứng
VD: KH của con tắc kè hoa thay đổi theo môi trường.
à 2 loại: mức PƯ rộng và mức PƯ hẹp 
→ HS lấy vd: ở gà
- Nuôi bình thường: 2kg, lông vàng -Nuôi tốt : 2.5kg, lông vàng - Nuôi rất tôt: 3kg, lông vàng. - Nuôi không tốt: 1kg
→ Mối quan hệ giữa các yếu tố giống, kĩ thuật canh tác và năng suất thu được.
- HS thảo luận trả lời: cần tạo ra cá thể có KG giống nhau.
- HS quan sát hình 13 trang 57 khái quát: → Thể hiện mức phản ứng của 2 KG khác nhau trong cùng 1 điều kiện MT.
→ KG
àHS khái quát kiến thức
- Giúp sinh vật thích nghi tốt với môi trường thay đổi. 
-Con người : Chọn giống và chăm sóc để cho mức phản ứng cao nhất của KG
- Giống: KG, Năng suất: KH, Giống và chăm sóc tốt cho NS cao, Giống tốt không vượt qúa NS cho phépà tăng NS cải tạo giống, lai giống
I. Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
- Gen (ADN) → mARN → Prôtêin → Tính trạng.
- Quá trình biểu hiện của gen qua nhiều bước nên có thể bị nhiều yếu tố môi trường bên trong cũng như bên ngoài chi phối.
II. Sự tương tác giữa KG và MT
1. Ví Dụ: Ở Thỏ:
- Tại vị trí đầu mút cơ thể (tai, bàn chân, đuôi, mõm) có lông màu đen.
- Ở những vị trí khác lông trắng muốt
2. Giải thích:
- Tại các tế bào ở đầu mút cơ thể có nhiệt độ thấp hơn nên có khả năng tổng hợp được sắc tố Mêlanin làm cho lông màu đen.
- Các vùng khác có nhiệt độ cao hơn không tổng hợp Mêlanin nên lông màu trắng.
→ làm giảm nhiệt độ thì vùng lông trắng sẽ chuyển sang màu đen.
3. Kết luận :
- Môi trường có thể ảnh hưởng đến sự biểu hiện của KG.
- Kiểu hình là kết qủa sự tương tác giữa KG với môi trường cụ thể.
III. Mức phản ứng của KG
1. Khái niệm
- Tập hợp các kiểu hình của cùng 1 KG tương ứng với các môi trường khác nhau gọi là mức phản ứng của 1 KG.
VD: Con tắc kè hoa:
- Trên lá cây: da có hoa văn màu xanh của lá cây.
- Trên đá: màu hoa rêu của đá.
- Trên thân cây: da màu hoa nâu
2. Đặc điểm:
- Mức phản ứng do gen quy định, trong cùng 1 KG mỗi gen có mức phản ứng riêng.
- Có 2 loại mức phản ứng:
 + Mức phản ứng rộng: là những tính trạng số lượng 
+ Mức phản ứng hẹp: là nbhững tính trạng chất lượng. Mức phản ứng càng rộng sinh vật càng dễ thích nghi.
- Di truyền được vì do KG quy định.
- Thay đổi theo từng loại tính trạng.
3. Phương pháp xác định mức phản ứng.
- Cần phải tạo ra các cá thể SV có cùng 1 KG. 
- VD: Gieo hạt cùng một qủa.
 Chiết đồng loạt nhiều cành của cùng 1 cây đem trồng ở điều kiện môi trường khác nhau và theo dõi đặc điểm của chúng.
4. Sự mềm dẻo về kiểu hình
* Hiện tượng một KG có thể thay đổi KH trước những điều kiện MT khác nhau gọi là sự mềm dẻo về KH.
- Do sự tự điều chỉnh về sinh lí giúp SV thích nghi với những thay đổi của MT.
- Mức độ mềm dẻo về kiểu hình phụ thuộc vào KG.
- Mỗi KG chỉ có thể điều chỉnh kiểu hình của mình trong 1 phạm vi nhất định.
4. Củng cố
- Nói: cô ấy được mẹ truyền cho tính trạng má lúm đồng tiền có chính xác không? Tại sao? Nếu cần thì phải sửa lại câu nói đó như thế nào?
- Tại sao các nhà khoa học khuyên nông dân không nên trồng 1 giống lúa duy nhất trên một diện tích rộng trong 1 vụ (cho dù đó là giống có năng suất cao).
- Tại sao cần đặc biệt quan tâm đến bà mẹ khi mang thai?
5. Dặn Dò:
- Học bài, trả lời các câu hỏi cuối bài.
- Chuẩn bị bài thực hành. 
6 Thông tin bổ sung
 Màu sắc hoa cẩm tú cầu thay đổi phụ thuộc độ pH của môi trường.