Giáo án Ngữ văn 12 tiết 91: Phong cách ngôn ngữ hành chính

PHONG CÁCH NGÔN NGỮ HÀNH CHÍNH
Tuần: 33
Tiết: 91
A. Kết quả cần đạt:
Về kiến thức: N¾m v÷ng ®Æc ®iÓm cña ng«n ng÷ dùng trong c¸c v¨n b¶n hµnh chÝnh ®Ó ph©n biÖt víi c¸c phong c¸ch ng«n ng÷ kh¸c : chÝnh luËn khoa häc vµ nghÖ thuËt
- Về kĩ năng: Cã kü n¨ng hoµn chØnh v¨n b¶n theo mÉu in s½n cña nhµ n­íc, hoÆc cã thÓ tù so¹n th¶o nh÷ng v¨n b¶n th«ng dông nh­ : ®¬n tõ, biªn b¶n, .... khi cÇn thiÕt.
Giáo dục tư tưởng: 
B. Chuẩn bị:
Giáo viên: Đọc kĩ SGK, xác định trọng tâm kiến thức, soạn giáo án cho phù hợp đối tượng học sinh từng lớp, làm ĐDDH.
 + Phương pháp: Thảo luận nhóm
Học sinh: Đọc kĩ SGK, soạn bài trước ở nhà
C. Nội dung, tiến trình giờ dạy: 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
Hoạt động 1:
 1. Ổn định lớp:
 2. Kiểm tra bài cũ:
Hoạt động 2: 
Giới thiệu vào bài.
Hoạt động 3:
Hướng dẫn HS tìm hiểu
GV lÇn l­ît chØ ®Þnh tõng HS ®äc to c¸c v¨n b¶n trong SGK, sau ®ã nªu c©u hái t×m hiÓu:
a) KÓ thªm c¸c v¨n b¶n cïng lo¹i víi c¸c v¨n b¶n trªn.
b) §iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a c¸c v¨n b¶n trªn lµ g×?
Ho¹t ®éng 2: Tæ chøc t×m hiÓu ng«n ng÷ hµnh chÝnh trong v¨n b¶n hµnh chÝnh
 GV yªu cÇu HS t×m hiÓu ng«n ng÷ ®­îc sö dông trong c¸c v¨n b¶n:
a) §Æc ®iÓm kÕt cÊu, tr×nh bµy.
b) §Æc ®iÓm tõ ng÷, c©u v¨n.
- HS lµm viÖc c¸ nh©n (kh¶o s¸t c¸c v¨n b¶n) vµ tr×nh bµy tr­íc líp. C¸c HS kh¸c cã thÓ nhËn xÐt, bæ sung (nÕu cÇn).
Ho¹t ®éng 3: Tæ chøc t×m hiÓu kh¸i niÖm phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh
Tõ viÖc t×m hiÓu c¸c v¨n b¶n trªn, GV h­íng dÉn HS rót ra kh¸i niÖm phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh.
Ho¹t ®éng 4: Tæ chøc luyÖn tËp
Bµi tËp 1: H·y kÓ tªn mét sè lo¹i v¨n b¶n hµnh chÝnh th­êng liªn quan ®Õn c«ng viÖc häc tËp trong nhµ tr­êng cña anh (chÞ)
GV gîi ý, tæ chøc cho HS c¸c nhãm thi xem nhãm nµo kÓ ®­îc nhiÒu vµ ®óng.
Bµi tËp 2: H·y nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm tiªu biÓu vÒ tr×nh bµy v¨n b¶n, vÒ tõ ng÷, c©u v¨n cña v¨n b¶n hµnh chÝnh (l­îc trÝch- SGK).
Trªn c¬ së néi dung bµi häc, GV gîi ý ®Ó HS ph©n tÝch.
Ho¹t ®éng 1: Tæ chøc t×m hiÓu ®Æc tr­ng cña phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh 
1. GV yªu cÇu HS ®äc l¹i c¸c v¨n b¶n ë tiÕt häc tr­íc vµ ph©n tÝch tÝnh khu«n mÉu cña c¸c v¨n b¶n ®ã.
- HS lµm viÖc c¸ nh©n vµ tr×nh bµy tr­íc líp.
- GV nhËn xÐt vµ chèt l¹i mét sè néi dung, l­u ý HS mét sè vÊn ®Ò.
2. GV ®Æt c©u hái ®Ó HS th¶o luËn:
C©u hái: TÝnh minh x¸c cña v¨n b¶n hµnh chÝnh thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm nµo? NÕu kh«ng ®¶m b¶o tÝnh minh x¸c th× ®iÒu g× sÏ x¶y ra?
- HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ý kiÕn.
- GV nhËn xÐt vµ kh¾c s©u mét sè ý c¬ b¶n.
3. GV ®Æt c©u hái ®Ó HS th¶o luËn:
C©u hái: TÝnh c«ng vô thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo trong v¨n b¶n hµnh chÝnh? Trong ®¬n xin nghØ häc, ®iÒu g× lµ quan träng- c¶m xóc cña ng­êi viÕt hay x¸c nhËn cña cha mÑ, bÖnh viÖn?
- HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ý kiÕn.
- GV nhËn xÐt vµ kh¾c s©u mét sè ý c¬ b¶n.
Ho¹t ®éng 2: Tæ chøc luyÖn tËp
Bµi tËp 1 vµ bµi tËp 2: 
- GV yªu cÇu HS xem l¹i bµi häc ®Ó tr¶ lêi ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c.
- HS lµm viÖc c¸ nh©n, xem l¹i bµi, ph¸t biÓu ý kiÕn. C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung (nÕu cÇn).
Bµi tËp thùc hµnh nªn HS cã thÓ chuÈn bÞ tr­íc ë nhµ, trªn c¬ së néi dung bµi häc ë líp, HS cã thÓ ®iÒu chØnh, söa ch÷a (nÕu cÇn)
Hoạt động 4: Củng cố
Hoạt động 5: Dặn dò	
Lớp trưởng báo cáo sĩ số
I. Ng«n ng÷ hµnh chÝnh lµ g×?
1. T×m hiÓu v¨n b¶n
a) C¸c v¨n b¶n cïng lo¹i víi 3 v¨n b¶n trªn:
+ V¨n b¶n 1 lµ nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ (Ban hµnh ®iÒu lÖ b¶o hiÓm y tÕ). GÇn víi nghÞ ®Þnh lµ c¸c v¨n b¶n kh¸c cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc (hoÆc tæ chøc chÝnh trÞ, x· héi) nh­: th«ng t­, th«ng c¸o, chØ thÞ, quyÕt ®Þnh, ph¸p lÖnh, nghÞ quyÕt,
+ V¨n b¶n 2 lµ giÊy chøng nhËn cña thñ tr­ëng mét c¬ quan Nhµ n­íc (GiÊy chøng nhËn tèt nghiÖp THPT- t¹m thêi). GÇn víi giÊy chøng nhËn lµ c¸c lo¹i b¨n b¶n nh­: v¨n b»ng, chøng chØ, giÊy khai sinh,
+ V¨n b¶n 3 lµ ®¬n cña mét c«ng d©n göi mét c¬ quan Nhµ n­íc hay do Nhµ n­íc qu¶n lÝ (§¬n xin häc nghÒ). GÇn víi ®¬n lµ c¸c lo¹i v¨n b¶n kh¸c nh­: b¶n khai, b¸o c¸o, biªn b¶n,
b) §iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a c¸c v¨n b¶n:
+ Gièng nhau: C¸c v¨n b¶n ®Òu cã tÝnh ph¸p lÝ, lµ c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh hµnh chÝnh, c«ng vô. 
+ Mçi lo¹i v¨n b¶n thuéc ph¹m vi, quyÒn h¹n kh¸c nhau, ®èi t­îng thùc hiÖn kh¸c nhau.
2. Ng«n ng÷ hµnh chÝnh trong v¨n b¶n hµnh chÝnh
+ VÒ tr×nh bµy, kÕt cÊu: C¸c v¨n b¶n ®Òu ®­îc tr×nh bµy thèng nhÊt. Mçi v¨n b¶n th­êng gåm 3 phÇn theo mét khu«n mÉu nhÊt ®Þnh:
- PhÇn ®Çu: c¸c tiªu môc cña v¨n b¶n.
- PhÇn chÝnh: néi dung v¨n b¶n.
- PhÇn cuèi: c¸c thñ tôc cÇn thiÕt (thêi gian, ®Þa ®iÓm, ch÷ kÝ,).
+ VÒ tõ ng÷: V¨n b¶n hµnh chÝnh sö dông nh÷ng tõ ng÷ toµn d©n mét c¸ch chÝnh x¸c. Ngoµi ra, cã mét líp tõ ng÷ hµnh chÝnh ®­îc sö dông víi tÇn sè cao (c¨n cø, ®­îc sù ñy nhiÖm cña, t¹i c«ng v¨n sè, nay quyÕt ®Þnh, chÞu quyÕt ®Þnh, chÞu tr¸ch nhiÖm thi hµnh quyÕt ®Þnh, cã hiÖu lùc tõ ngµy, xin cam ®oan
+ VÒ c©u v¨n: cã nh÷ng v¨n b¶n tuy dµi nh­ng chØ lµ kÕt cÊu cña mét c©u (ChÝnh phñ c¨n cø. QuyÕt ®Þnh: ®iÒu 1, 2, 3,). Mçi ý quan träng th­êng ®­îc t¸ch ra vµ xuèng dßng, viÕt hoa ®Çu dßng. 
VD:
T«i tªn lµ:
Sinh ngµy:
N¬i sinh:
Nh×n chung, v¨n b¶n hµnh chÝnh cÇn chÝnh x¸c bëi v× ®a sè ®Òu cã gi¸ trÞ ph¸p lÝ. Mçi c©u, ch÷, con sè dÊu chÊm dÊu ph¶y ®Òu ph¶i chÝnh x¸c ®Ó khái g©y phiÒn phøc vÒ sau. Ng«n ng÷ hµnh chÝnh kh«ng ph¶i lµ ng«n ng÷ biÓu c¶m nªn c¸c tõ ng÷ biÓu c¶m h¹n chÕ sö dông. Tuy nhiªn, v¨n b¶n hµnh chÝnh cÇn sù trang träng nªn th­êng sö dông nh÷ng tõ H¸n- ViÖt.
3. Ng«n ng÷ hµnh chÝnh lµ g×?
Ng«n ng÷ hµnh chÝnh lµ ng«n ng÷ dïng trong c¸c v¨n b¶n hµnh chÝnh ®Ó giao tiÕp trong ph¹m vi c¸c c¬ quan Nhµ n­íc hay c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, x· héi (gäi chung lµ c¬ quan), hoÆc gi÷a c¬ quan víi ng­êi d©n vµ gi÷a ng­êi d©n víi c¬ quan, hay gi÷a nh÷ng ng­êi d©n víi nhau trªn c¬ së ph¸p lÝ.
II. LuyÖn tËp
Bµi tËp 1: Mét sè lo¹i v¨n b¶n hµnh chÝnh th­êng liªn quan ®Õn c«ng viÖc häc tËp trong nhµ tr­êng: §¬n xin nghØ häc, Biªn b¶n sinh ho¹t líp, §¬n xin vµo §oµn TNCS Hå ChÝ Minh, GiÊy chøng nhËn, S¬ yÕu lÝ lÞch, B»ng tèt nghiÖp THCS, GiÊy khai sinh, Häc b¹, GiÊy chøng nhËn tróng tuyÓn vµo líp 10, B¶n cam kÕt, GiÊp mêi häp,
Bµi tËp 2: Nh÷ng ®Æc ®iÓm tiªu biÓu:
+ Tr×nh bµy v¨n b¶n: 3 phÇn
- PhÇn ®Çu gåm: tªn hiÖu n­íc, tªn c¬ quan ra quyÕt ®Þnh, sè quyÕt ®Þnh, ngµy th¸ng n¨m, tªn quyÕt ®Þnh.
- PhÇn chÝnh: Bé tr­ëng c¨n cø theo ®Ò nghÞ quyÕt ®Þnh: ®iÒu 1, ®iÒu 2, ®iÒu 3
- PhÇn cuèi: ng­êi kÝ (kÝ tªn ®ãng dÊu), n¬i nhËn.
+ Tõ ng÷: dïng nh÷ng tõ ng÷ hµnh chÝnh (quyÕt ®Þnh vÒ viÖc, c¨n cø nghÞ ®Þnh, theo ®Ò nghÞ cña, quyÕt ®Þnh, ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh, quy ®Þnh trong chØ thÞ, quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc, chÞu tr¸ch nhiÖm thi hµnh quyÕt ®Þnh,
+ C©u: sö dông c©u v¨n hµnh chÝnh (toµn bé phÇn néi dung chØ cã mét c©u).
II.§Æc tr­ng cña phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh
1. TÝnh khu«n mÉu
TÝnh khu«n mÉu thÓ hiÖn ë kÕt cÊu 3 phÇn thèng nhÊt:
a) PhÇn më ®Çu gåm:
+ Quèc hiÖu vµ tiªu ng÷.
+ Tªn c¬ quan, tæ chøc ban hµnh v¨n b¶n.
+ §Þa ®iÓm, thêi gian ban hµnh v¨n b¶n.
+ Tªn v¨n b¶n- môc tiªu v¨n b¶n.
b) PhÇn chÝnh: néi dung v¨n b¶n.
c) PhÇn cuèi:
+ §Þa ®iÓm, thêi gian (nÕu ch­a ®Æt ë phÇn ®Çu).
+ Ch÷ kÝ vµ dÊu (nÕu cã thÈm quyÒn).
Chó ý: 
+ NÕu lµ ®¬n tõ, kª khai th× phÇn cuèi nhÊt thiÕt ph¶i cã ch÷ kÝ, hä tªn ®Çy ®ñ cña ng­êi lµm ®¬n hoÆc k khai.
+ KÕt cÊu 3 phÇn cã thÓ "xª dÞch" mét vµi ®iÓm nhá tïy thuéc vµo nh÷ng lo¹i v¨n b¶n kh¸c nhau, song nh×n chung ®Òu mang tÝnh khu«n mÉu thèng nhÊt.
2. TÝnh minh x¸c
TÝnh minh x¸c thÓ hiÖn ë:
+ Mçi tõ chØ cã mét nghÜa, mçi c©u chØ cã mét ý. TÝnh chÝnh x¸c vÒ ng«n tõ ®ßi hái ®Õn tõng dÊu chÊm, dÊu phÈy, con sè, ngµy th¸ng, ch÷ kÝ,
+ V¨n b¶n hµnh chÝnh kh«ng ®­îc dïng tõ ®Þa ph­¬ng, tõ khÈu ng÷, kh«ng dïng c¸c biÖn ph¸p tu tõ hoÆc lèi biÓu ®¹t hµm ý, kh«ng xãa bá, thay ®æi, söa ch÷a.
Chó ý:
V¨n b¶n hµnh chÝnh cÇn ®¶m b¶o tÝnh minh x¸c bëi v× v¨n b¶n ®­îc viÕt ra chñ yÕu ®Ó thùc thi. Ng«n tõ chÝnh lµ "chøng tÝch ph¸p lÝ".
VD: NÕu v¨n b»ng mµ kh«ng chÝnh x¸c vÒ gµy sinh, hä, tªn, ®Öm, quª, th× bÞ coi nh­ kh«ng hîp lÖ (kh«ng ph¶i cña m×nh).
Trong x· héi vÉn cã hiÖn t­îng m¹o ch÷ kÝ, lµm dÊu gi¶ ®Ó lµm c¸c giÊy tê gi¶: b»ng gi¶, chøng minh th­ gi¶, hîp ®ång gi¶,
3. TÝnh c«ng vô
TÝnh c«ng vô thÓ hiÖn ë:
+ H¹n chÕ tèi ®a nh÷ng biÓu ®¹t t×nh c¶m c¸ nh©n.
+ C¸c tõ ng÷ biÓu c¶m nÕu dïng còng chØ mang tÝnh ­íc lÖ, khu«n mÉu.
VD: kÝnh chuyÓn, kÝnh mong, tr©n träng kÝnh mêi,
+ Trong ®¬n tõ cña c¸ nh©n, ng­êi ta chó träng ®Õn nh÷ng tõ ng÷ biÓu ý h¬n lµ c¸c tõ ng÷ biÓu c¶m.
VD: trong ®¬n xin nghØ häc, x¸c nhËn cña cha mÑ, bÖnh viÖn cã gi¸ trÞ h¬n nh÷ng lêi tr×nh bµy cã c¶m xóc ®Ó ®­îc th«ng c¶m.
III. LuyÖn tËp
Bµi tËp 1 vµ bµi tËp 2: 
Néi dung cÇn ®¹t:
Xem l¹i môc 1- phÇn III- Néi dung bµi häc.
Bµi tËp 3 vµ bµi tËp 4:
Bµi tËp 3: 
Yªu cÇu cña biªn b¶n mét cuéc häp: chÝnh x¸c vÒ thêi gian, ®Þa ®iÓm, thµnh phÇn. Näi dung cuéc häp cÇn ghi v¾n t¾t nh­ng râ rµng. Cuèi biªn b¶n cÇn cã ch÷ kÝ cña chñ täa vµ th­ kÝ cuéc häp.
Bµi tËp 4:
Yªu cÇu cña ®¬n xin gia nhËp §oµn TNCS Hå ChÝ Minh:
+ Tiªu ®Ò.
+ KÝnh göi (§oµn cÊp trªn).
+ LÝ do xin gia nhËp §oµn TNCS Hå ChÝ Minh.
+ Nh÷ng cam kÕt.
+ §Þa ®iÓm, ngµy th¸ng n¨m
+ Ng­êi viÕt kÝ vµ ghi râ hä tªn.