Giáo án Ngữ văn 12 - Chương trình cơ bản - Tiết 55 đến 58

Ngày soạn: 10/01/09
Tiết: 55-56
Bài dạy:
Đọc văn
 (Trích) TÔ HOÀI 
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
Kiến thức: Hiểu được cuộc sống cơ cực, tối tăm của đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao dưới ách áp bức, kìm kẹp của thực dân và chúa đất thống trị; quá trình người dân các dân tộc thiểu số từng bước giác ngộ cách mạng và vùng lên tự giải phóng đời mình, đi theo tiếng gọi của Đảng. 
Kĩ năng: Nắm được những đóng góp của nhà văn trong nghệ thuật khắc hoạ tính cách các nhân vật; sự tinh tế trong diễn tả cuộc sống nội tâm; sở trường của nhà văn trong quan sát những nét lạ về phong tục, tập quán và cá tính người Mông; nghệ thuật trần thuât linh hoạt, lời văn tinh tế, mang màu sắc dân tộc và giàu chất thơ. 
Tư tưởng: Cảm thong với nỗi thống khổ của con người Tây Bắc dưới ách thống trị của thực dân phong kiến, cảm phục sức sống mãnh liệt, trân trọng khát vọng sống, khát vọng tự do ở những người lao động. 
CHUẨN BỊ:
Chuẩn bị của giáo viên:
Đồ dùng dạy học, phiếu học tập, 
Phương án tổ chức lớp học: nhóm học, thảo luận, thuyết trình, nêu vấn đề, giảng bình, đọc sáng tạo...
Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tham khảo, thiết kế bài giảng.
Chuẩn bị của học sinh:
Đọc kĩ văn bản sách giáo khoa, sách tham khảo, soạn bài theo Hướng dẫn học bài 
Nội dung và các bài tập của tiết trước.
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1- Ổn định lớp: 1’
Điểm danh học sinh, ghi tên học sinh vắng(nếu có).
Chuẩn bị kiểm tra bài cũ.
2- Kiểm tra bài cũ: 5’
Câu hỏi: Phân tích vẻ đẹp của sông Hương trong bài bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” của Hoàng Phủ Ngọc Tường ? 
Dự kiến phương án trả lời: 
Giảng bài mới:
 Giới thiệu bài: (2’) 
Tiến trình tiết dạy:
TL
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung
15’
55’
10’
Hoạt động 1: H/dẫn HS tìm hiểu chung về tác giả và tác phẩm.
-Nêu nét chính về tác giả ? 
-Nêu xuất xứ của tác phẩm?
-Gọi HS tóm tắt cốt truyện
-GV h/dẫn HS nắm cốt truyện: đoạn trích giảng thuộc phần đầu - phần thành công nhất về nghệ thuật của thiên truyện. 
Hoạt động 2:HS tìm hiểu chi tiết văn bản đoạn trích.
-Đọc đoạn văn giới thiệu sự xuất hiện của nhân vật Mị và cho biết Mị xuất hiện trong bối cảnh như thế nào?
-Qua sự xuất hiện của Mị, em cảm nhận như thế nào về Mị và có nhận xét gì về cách giới thiệu nhân vật của Tô Hoài?
-Trước khi làm dâu gạt nợ nhà thống lí PaTra, Mị là một cô gái có gì đặc biệt? (Tìm chi tiết về Mị trong văn bản: rất đẹp, tài hoa, tự trọng).
-GV có thể liên hệ đến một số kiểu nhân vật phụ nữ tương tự (tài, sắc, số phận bất hạnh) như: Kiều, Đào (Mùa lạc) 
-Khi về làm dâu Mị đã phản ứng như thế nào? Suy nghĩ về những phản ứng đó?
-Theo em nỗi đau lớn nhất của Mị là gì? (Mị bị bóc lột sức lao động, nhưng đau đớn hơn cả là nỗi đau tinh thần)
-Vì sao khi bố Mị qua đời rồi, Mị lại không ăn lá ngón để tự tử nữa?
-Mùa xuân ở Hồng Ngài được miêu tả như thế nào? Nó có tác dụng gì trong việc thể hiện tâm trạng Mị?
-Cảnh thiên nhiên mùa xuân có tác động gì đến Mị?
-Phân tích diễn biến tâm trạng Mị trong đêm tình mùa xuân? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật của Tô Hoài.
-Khi bị A Sử trói đứng, Mị có biểu hiện gì? Vì sao Mị có biểu hiện ấy?
-Diễn biến tâm trạng Mị khi thấy A Phủ bị trói? Nguyên nhân nào khiến cho Mị vùng dậy cắt dây cởi trói cho A Phủ?
-Bình luận về giá trị nhân đạo và nghệ thuật thể hiện tâm lí nhân vật của Tô Hoài?
-Ấn tượng của anh (chị) về tính cách nhân vật A Phủ (qua hành động đánh nhau với A Sử, lúc bị xử kiện và khi về làm công gạt nợ ở nhà thống lí PáTra). Bút pháp của nhà văn khi miêu tả nhân vật Mị và nhân vật A Phủ có gì khác nhau? 
Hoạt động 3: H/dẫn HS tổng kết và luyện tập.
-Những nét độc đáo trong quan sát và diễn tả của tác giả về đề tài miền núi(nếp sinh hoạt, phong tục, thiên nhiên, con người, xây dựng tình huống, cốt truyện, nghệ thuật dẫn truyện,)?
Hoạt động 1: HS tìm hiểu chung về tác giả và tác phẩm.
- Đọc tiểu dẫn SGk và phát biểu.
-Lưu ý về đặc điểm văn phong Tô Hoài.
-Dựa vào tiểu dẫn để phát biểu theo câu hỏi của giáo viên.
-HS tóm tắt cốt truyện 
Hoạt động 2:HS tìm hiểu chi tiết văn bản đoạn trích.
-HS đọc đoạn trích, cảm nhận và phát biểu
-HS nêu cảm nhận về Mị và nhận xét về cách giới thiệu nhân vật rất ấn tượng của Tô Hoài.
-Tìm chi tiết trong văn bản: trai đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị, thổi sáo, đi làm nương trả nợ cho bố
-Tìm dẫn chứng: Lúc đầu: khóc, nắm lá ngón, Sau đó: sống câm lặng.
-HS trung bình trả lời
-HS khá nhận xét
-Nỗi đau tinh thần
-HS giỏi trả lời: vì lúc ấy Mị không tha thiết gì với sự sống nữa, Mị sống mất hết ý thức
-Nêu dẫn chứng miêu tả mùa xuân và phát hiện dụng ý của Tô Hoài trong việc diễn tả tâm trạng Mị
-Khiến Mị quên đi thực tại mà sống với kí ức thời trẻ, đánh thức khát vọng sống bấy lâu ngủ yên trong Mị. 
-Theo dõi văn bản, tìm dẫn chứng, bình luận
-Mị vẫn sống với kí ức, với tiếng sáo, hơi rượu, cuộc chơi
-HS thảo luận nhóm, cử đại diện trình bày
-Lúc đầu thản nhiênànhìn thấy dòng nước mắt nghĩ đến mình bị tróià ý thức được tội ác cha con thống lí PaTra àthương mìnhàthương người à hành động
-HS thảo luận nhóm. cử đại diện trình bày, HS khác bổ sung, nhận xét
-Ấn tượng về A Phủ là số phận đặc biệt và tính cách đặc biệt. Nếu Mị được nhìn từ bên trong với sức sống tiềm tang thì A Phủ được nhìn từ bên ngoài, tạo điểm nhấn về tính cách ở những hành động
Hoạt động 3: HS đánh giá lại về nội dung, nghệ thuật tác phẩm, làm bài luyện tập
I- Tìm hiểu chung:
1. Taùc giaû: 
-Nguyeãn Sen, sinh năm 1920,tænh Haø Đoâng(nay HaøNoäi)
-Tuoåi thô,tuoåi treû:laên loän kieám soáng
-Voán hieåu bieát saâu saéc veà phong tuïc taäp quaùn, loái keå chuyeän hoùm hænh loâi cuoán
-Caùc taùc phaåm tieâu bieåu:Deá Meøn phieâu löu kí,Truyeän Taây Baéc
2.Vaên baûn 
a.Xuaát xöù:
- Vôï choàng A Phuû In trong taäp Truyeän Taây Baéc –ñöôïc taëng giaûi nhaát:giaûi thöôûng Hoäi vaên ngheä Vieät Nam 1954-1955
- Ñoaïn trích : phaàn ñaàu TP
b.Nhaân vaät-Coát truyeän:SGK
-Mò,A Phuû,A Söû,Thoáng lí Paù Tra,A Chaâu
-Mò vaø A Phuû ôû Hoàng Ngaøi, -Mò vaø A Phuû ôû Phieàng Sa
II.Ñoïc –hieåu văn bản
1. Nhaân vaät Mò
a.Söï xuaát hieän cuûa nhaân vaät
-Hình aûnh: Moät coâ con gaùi ngoài quay sôïi gai beân taûng ñaù tröôùc cöûa, caïnh taøu ngöïa.Luùc naøo cuõng vaäy, duø quay sôïi, thaùi coû ngöïa, deät vaûi,cheû cuûi hay ñi coõng nöôùc döôùi khe suoái, coâ aáy cuõng cuùi maët, maët buoàn röôøi röôïi”
àMoät coâ gaùi lẻ loi, aâm thaàm nhö laãn vaøo caùc vaät voâ tri voâ giaùc:caùi quay sôïi,taøu ngöïa,taûng ñaù
àCaùch giôùi thieäu nhaân vaät aán töôïng
b.Mò vaø cuoäc ñôøi cöïc nhuïc,khoå ñau
*Mò tröôùc khi laøm daâu gaït nôï nhaø thoáng lí Paù Tra: Moät coâ con gaùi(
- Laø coâ gaùi treû ñeïp, coù taøi thoåi saùo: “Trai ñeán ñöùng nhaün caû chaân vaùch ñaàu buoâng Mò”, “Mò thoåi saùo gioûi, Mò uoán chieác laù treân moâi, thoåi laù cuõng hay nhö thoåi saùo.Coù bieát bao nhieâu ngöôøi meâ, ngaøy ñeâm ñaõ thoåi saùo ñi theo mò”
- Laø ngöôøi con hieáu thaûo,töï troïng: “Con nay ñaõ bieát cuoác nöông laøm ngoâ,con phaûi laøm nöông ngoâ giaû nôï thay cho boá. Boá ñöøng baùn con cho nhaø giaøu
*Khi veà laøm daâu nhaø thoáng lí
-Coù ñeán haøng maáy thaùng,ñeâm naøo Mò cuõng khoùcMò neùm naém laù ngoùn xuoáng ñaát”Con ngöïa con traâu laøm coøn coù luùc, ñeâm noù coøn ñöùng gaõi chaân,ñöùng nhai coû, ñaøn baø con gaùi nhaø naøy thì vuøi vaøo vieäc laøm caû ñeâm caû ngaøyàNỗi khoå thể xaùc
-Moãi ngaøy Mò khoâng noùi, luøi luõi nhö con ruøa nuoâi trong xoù cöûa.ÔÛ caùi buoàng Mò naèm, kín mít, coù moät chieác cöûa soå moät loã vuoâng baèng baøn tay, luùc naøo troâng ra cuõng chæ thaáy traêng traéng, khoâng bieát laø söông hay laø naéngànoãi ñau tinh thaàn
àMò laø con nôï vöøa laø con daâu,linh hoàn cuûa Mò ñaõ ñem trình ma nhaø thoáng lí..Mò phaûi keùo leâ caùi thaân phaän khoán khoå cuûa mình cho ñeán taøn ñôøi 
=> Soáng taêm toái, nhaãn nhuïc, laëng caâm, ñau khoå.
c.Mò vaø Söùc soáng tieàm taøng:
*Caûnh muøa xuaân
-“Hoàng Ngaøi naêm aáy aên teát giöõa luùc gioù thoåi vaøo coû gianh vaøng öûng, gioù vaø reùt taát döõ doäi.Nhöng trong caùc laøng Meøo Ñoû,nhöõng chieác vaùy hoa ñaõ ñem ra phôi treân moûm ñaù xoøe nhö nhöõng con böôùm saëc sôõ
-Ñaùm treû ñôïi teát,chôi quay cöôøi aàm treân saân chôi tröôùc nhaø..tieáng saùo: Ta khoâng coù con trai con gaùi-Ta ñi tìm ngöôøi yeâu
*Taâm traïng cuûa Mò trong ñeâm tình muøa xuaân
-Luùc uoáng röôïi ñoùn xuaân
-“Mò leùn laáy hũ röôïi,cöù uoáng öøng öïc töøng baùt”
àMò ñang uoáng caùi ñaéng cay cuûa phaàn ñôøi ñaõ qua,uoáng caùi khao khaùt cuûa phaàn ñôøi chöa tôùi
-Khi nghe tieáng saùo goïi baïn
-“loøng Mò thì ñang soáng veà ngaøy tröôùcMò thaáy phôi phôùi trôû laïi,trong loøng ñoät nhieân vui söôùng nhö nhöõng ñeâm teát ngaøy tröôùcMò muoán ñi chôiAnh neùm Pao, em khoâng baét-Em khoâng yeâu quaû Pao rôi roài..Trong ñaàu Mò ñang raäp rôøn tieáng saùo”
-Khi bò A Söû troùi ñöùng
+ “Trong boùng toái,Mò ñöùng im laëng,nhö khoâng bieát mình ñang bò troùi.Hôi röôïi coøn noàng naøn,Mò vaãn nghe tieáng saùo ñöa Mò ñi theo nhöõng cuoäc chôi..Mò vuøng böôùc ñi.Nhöng tay chaân ñau khoâng cöïa ñöôc..Mò nín khoùc, Mò laïi boài hoài..
*Taâm traïng vaø haønh ñoäng cuûa Mò khi thaáy A Phuû bò troùi ñöùng
-“Mò nhìn sang thaáy A Phuû Maáy ñeâm nay nhö theá.Nhöng Mò vaãn thaûn nhieân thoåi löûa hô tay
-“Mò leù maét troâng sang,thaáy hai maét A Phuû cuõng vöøa môû,moät doøng nöôùc maétTrôøi ôi nó bắt troùi ñöùng ngöôøi ta ñeán cheát.Chuùng noù thaät ñoäc aùcMò nhôù laïi ñôøi mình
-“Mò roùn reùn böôùc laïiMò ruùt con dao nhoû caét luùa, caét nuùt daây maâyMò ñöùng laëng trong boùng toái. Roài Mò cuõng vụt chaïy ra
=> Dieãn bieán taâm lí tinh teá ñöôïc mieâu taû töø noäi taâm -> haønh ñoäng.
=> Taøi naêng cuûa nhaø vaên trong mieâu taû taâm lí nhaân vaät.
-àGiaù trò nhaân ñaïo saâu saéc
2.Nhaân vaät A Phuû.
*A Phuû vôùi soá phaän ñaëc bieät
-moà coâi cha meï,khoâng ngöôøi thaân thích,soáng soùt qua naïn dòch ,laøm thueâ,laøm möôùn,ngheøo ñeán noåi khoâng theå laáy ñöôïc vôï vì tuïc leä cöôùi xin “Moät traän ñaäu muøa,nhieàu treû con, caû ngöôøi lôùn,cheát,.Anh cuûa A Phuû,em cuûa A Phuû,boá meï A Phuû cuõng cheátcoù ngöôøi ñoùi buïng baét A Phuû ñem xuoáng baùn ñoåi laáy thoùc cuûa ngöôøi Thaùi döôùi caùnh ñoàng”
*A Phuû vôùi tính caùch ñaëc bieät
-Gan goùc töø beù: “A Phuû môùi möôøi tuoåi,nhöng A Phuû gan böôùng, khoâng chòu ôû döôùi caùnh ñoàng thaáp, A Phuû troán leân nuùi laïc ñeán Hoàng Ngaøi”
-Ngang taøng, saün saøng tröøng trò keû aùc: “moät ngöôøi to lôùn chaïy vuït ra vung tay neùm con quay raát to vaøo maët A Söû”
-Khoâng moät lôøi keâu than khi bò boïn thoáng lí ñaùnh ñaäp,troùi ñöùng
-Khi trôû thaønh ngöôøi laøm coâng gaït nôï, A Phuû vaãn laø con ngöôøi töï do khoâng sôï cöôøng quyeàn, keû aùc
èngheä thuaät xaây döïng nhaân vaät raát ñaëc tröng
III.Toång keát-Luyeän taäp
1.Toång keát
Noäi dung
- Giaù trò hieän thöïc, nhaân ñaïo saâu saéc.
Ngheä thuaät:SGK
2.Luyeän taäp
Qua hai nhaân vaät Mò vaø A Phuû,phaùt bieåu yù kieán veà gia trò nhaân ñaïo cuûa taùc phaåm.
4.Củng cố, dặn dò: (2’)
-Nỗi khổ của người dân miền núi dưới ách thống trị của bọn chúa đất và thực dân qua 2 nhân vật Mị và A Phủ. 
-Nghệ thuật phân tích tâm lí sắc sảo, ngôn ngữ mang phong vị và màu sắc dân tộc đậm đà.
-Chuẩn bị Bài viết số 5
IV.RÚT KINH NGHIỆM
.
.
.
Ngày soạn: 09 /01 /09
Tiết : 57-58 
Bài dạy:
(Làm văn)
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp hs:
Kiến thức: Củng cố và nâng cao trình độ làm văn nghị luận về các mặt: tìm hiểu đề, lập dàn ý, diễn đạt.
Kĩ năng: Rèn luyện, củng cố kĩ năng tìm hiểu đề, lập dàn ý, tổ chức bài văn, các thao tác phân tích, bình luận văn học.
Tư tưởng: Viết được bài văn nghị luận văn học thể hiện ý kiến của mình một cách rõ ràng, mạch lạc, có sức thuyết phục.
 II- CHUẨN BỊ:
Chuẩn bị của giáo viên:
Đồ dùng dạy học, phiếu học tập, đề kiểm tra, đáp án, biểu điểm
Phương án tổ chức lớp học: thực hành, luyện tập,...
Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tham khảo, thiết kế bài giảng.
Chuẩn bị của học sinh:
Đọc sách giáo khoa, sách tham khảo...
Nội dung bài học và các bài tập của tiết trước; lí thuyết và kĩ năng đã học...
III- HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
 1- Ổn định lớp: 1’
Điểm danh học sinh, ghi tên học sinh vắng(nếu có).
Chuẩn bị kiểm tra bài cũ.
 2- Kiểm tra bài cũ: Không kiểm tra
 3- Giảng bài mới: 
 Tiến trình tiết dạy:
TL
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của
học sinh
Nội dung
2’
Hoạt động1 Phát đề kiểm tra
Giáo viên có thể gợi ý cho hs về yêu cầu của việc kiểm tra 
Hoạt động1 Nhận đề kiểm tra
Đọc kĩ đề bài
Đề 1: (lớp 12A1)
	Cảm nhận của anh (chị) về vẻ đẹp của dòng sông Hương từ phía thượng nguồn cho đến đoạn chảy qua thành phố Huế trong "Ai đã đặt tên cho dòng sông" - Hoàng Phủ Ngọc Tường.
Đề 2: (lớp 12A4)
	Sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong "Vợ chồng A Phủ" của Tô Hoài
Đề 3: (lớp 12A6)
Giá trị hiện thực và nhân đạo của truyện "Vợ chồng A Phủ" -Tô Hoài.
Yêu cầu cần đạt
I. Yêu cầu chung:
 1. Về kiến thức: xác định đúng yêu cầu của đề bài, trình bày kiến thức chính xác khuyến khích những bài có phông kiến thức rộng, biết so sánh, mở rộng về kiến thức.
 2. Về kĩ năng: Biết cách làm một bài văn nghị luận có mở bài, thân bài, kết bài. Biết sử dụng kết hợp các thao tác lập luận phân tích, chứng minh, giải thích diễn đạt lưu loát, mạch lạc. Khuyến khích những bài viết có suy nghĩ sâu sắc, sáng tạo, có cảm xúc.
II. Yêu cầu cụ thể:
 1. Đề 1
-Vẻ đẹp của dòng sông Hương hiện lên thật hùng vĩ, hoang dại nơi thượng nguồn
-Về đến thành phố sông Hương mang một vẻ đẹp khác hẳn: vẻ đẹp dịu dàng và trí tuệ
-Khi ra khỏi thành phố Huế, sông Hương mang một vẻ đẹp tươi vui, đầy sức sống khi chảy dưới những bờ xanh biếc ở ngoại ô Kim Long.
->Bằng tấm lòng yêu thương, gắn bó với xứ Huế, bằng cái tôi tài hoa uyên bác tác giả đã khám phá được tất cả những vẻ đẹp huyền ảo riêng có của dòng sông này.
2. Đề 2 
Sức sống tiềm tàng trong Mị: tâm trạng và hành động
-Hoàn cảnh sống trong nhà thống lí Pá Tra nhưng trong cõi sâu tâm hồn người đàn bà câm lặng vẫn tiềm ẩn một cô Mị ngày xưa
-Ở Mị, khát vọng tình yêu tự do luôn mãnh liệt
-Sự trỗi dậy của lòng ham sống và khát vọng hạnh phúc ở Mị: những yếu tố tác động đến sự hồi sinh, diễn biến tâm trạng Mị trong đêm tình mùa xuân, tâm trạng và hành động của Mị trong cảnh cởi trói cứu A Phủ và chạy trốn theo A Phủ
3. Đề 3
a. Giá trị hiện thực:
-Bức tranh đời sống xã hội của dân tộc miền núi Tây Bắc
-Bộ mặt của phong kiến miền núi: khắc nghiệt, tàn ác
-Phơi bày tội ác của bọn thực dân Pháp
-Chân thực về cuộc sống bi thảm của người dân miền núi
 b. Giá trị nhân đạo:
-Cảm thông sâu sắc đối với người dân
-Phê phán gay gắt bọn thống trị
-Ngợi ca những gì tốt đẹp ở con người
-Trân trọng, đề cao khát vọng chính đáng của con người
-Chỉ ra con đường giải phóng
Thang điểm
-Điểm 9 - 10: đảm bảo đủ nội dung kiến thức, bố cục đầy đủ, văn viết lưu loát, có cảm xúc và sáng tạo
-Điểm 7 - 8: đảm bảo 2/3 nội dung kiến thức, bố cục rõ ràng văn viết có cảm xúc, có thể mắc 1 số lỗi diễn đạt
-Điểm 5 - 6: Đảm bảo 1/2 nội dung kiến thức, bài viết có bố cục rõ ràng, có một số nội dung giải quyết tốt
-Điểm 3 - 4: Chưa xác định các luận điểm chính, diễn đạt yếu, mắc nhiều lỗi chính tả, thiên về kể tóm tắt chi tiết.
-Điểm 1 - 2: bài viết không xác định được yêu cầu nội dung kiến thức, viết lan man, lạc đề 
-Điểm 0: không viết được gì
87’
Hoạt động2: Giám sát việc làm bài của hs:
Giám sát và nhắc nhở hs làm bài nghiêm túc 
Hoạt động2 Làm bài:
Làm bài nghiêm túc
2’
Hoạt động3 Thu bài:
Thu bài và nhận xét giờ làm bài của hs.
Chấm bài theo đáp án. 
Hoạt động3 Nộp bài
Nộp bài đúng giờ theo yêu cầu của giáo viên. 
 4- Dặn dò học sinh chuẩn bị cho tiết học tiếp theo:
Bài tập về nhà:
Chuẩn bị bài: Soạn “Nhân vật giao tiếp”
RÚT KINH NGHIỆM: