Giáo án: Ngữ văn 12

Gi¸o ¸n: NG÷ V¡N 12
1. §Çy ®ñ c¸c tiÕt
2. §· ®æi míi theo chuÈn KTKN, gi¶m t¶i
Lớp 12
Cả năm: 37 tuần (105 tiết)
Học kì I: 19 tuần (54 tiết) 
Học kì II: 18 tuần (51 tiết) 
học kì I
Tuần 1
Tiết 1 đến tiết 3 
Khái quát văn học Việt Nam từ CM tháng Tám 1945 đến hết thế kỉ XX;
Nghị luận về một tư tưởng đạo lí.
Tuần 2
Tiết 4 đến tiết 6 
Tuyên ngôn độc lập (phần một: Tác giả);
Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt;
Bài viết số 1: Nghị luận xã hội.
Tuần 3
Tiết 7 đến tiết 9 
Tuyên ngôn độc lập (phần hai: Tác phẩm);
Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt (tiếp theo).
Tuần 4
Tiết 10 đến tiết 12 
Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc;
Đọc thêm: Mấy ý nghĩ về thơ (trích);
Đọc thêm: Đốt-xtôi-ép-xki (trích);
Nghị luận về một hiện tượng đời sống.
Tuần 5
Tiết 13 đến tiết 15 
Phong cách ngôn ngữ khoa học;
Trả bài viết số 1;
Bài viết số 2: Nghị luận xã hội (bài làm ở nhà).
Tuần 6
Tiết 16 đến tiết 18 
Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống AIDS, 1-12-2003;
Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ.
Tuần 7
Tiết 19 đến tiết 21 
Tây Tiến;
Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học.
Tuần 8
Tiết 22 đến tiết 24 
Việt Bắc (phần một: tác giả);
Luật thơ;
Trả bài làm văn số 2.
Tuần 9
Tiết 25 đến tiết 27 
Việt Bắc (Phần 2: Tác phẩm);
Phát biểu theo chủ đề.
Tuần 10
Tiết 28 đến tiết 30 
Đất nước (trích trường ca Mặt đường khát vọng - Nguyễn Khoa Điềm);
Đọc thêm: Đất nước (Nguyễn Đình Thi);
Luật thơ (tiếp theo).
Tuần 11
Tiết 31 đến tiết 33 
Thực hành một số phép tu từ ngữ âm;
Bài viết số 3: Nghị luận văn học.
Tuần 12
Tiết 34 đến tiết 36 
Đọc thêm: Dọn về làng;
Đọc thêm: Tiếng hát con tàu;
Đọc thêm: Đò Lèn;
Thực hành một số phép tu từ cú pháp.
Tuần 13
Tiết 37 đến tiết 39 
Sóng;
Luyện tập vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận.
Tuần 14
Tiết 40 đến tiết 42 
Đàn ghi ta của Lor-ca;
Đọc thêm: Bác ơi!
Đọc thêm: Tự do;
Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận.
Tuần 15
Tiết 43 đến tiết 45 
Quá trình văn học và phong cách văn học;
Trả bài viết số 3.
Tuần 16
Tiết 46 đến tiết 48 
Người lái đò sông Đà (trích);
Chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận.
Tuần 17
Tiết 49 đến tiết 50 
Ai đã đặt tên cho dòng sông (trích);
Đọc thêm: Những ngày đầu tiên của nước Việt Nam mới.
Tuần 18
Tiết 51 đến tiết 52 
Ôn tập văn học;
Thực hành chữa lỗi lập luận trong văn nghị luận.
Tuần 19 
Tiết 53 đến tiết 54 
Bài viết số 4.
học kì II
Tuần 20
Tiết 55 đến tiết 56 
Vợ chồng A Phủ (trích). 	
Tuần 21
Tiết 57 đến tiết 58 
Bài viết số 5: Nghị luận văn học.
Tuần 22
Tiết 59 đến tiết 60 
Nhân vật giao tiếp.
Tuần 23
Tiết 61 đến tiết 63 
Vợ nhặt;
Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi.
Tuần 24
Tiết 64 đến tiết 66 
Rừng xà nu;
Đọc thêm: Bắt sấu rừng U Minh Hạ.
Tuần 25
Tiết 67 đến tiết 69 
Những đứa con trong gia đình;
Trả bài viết số 5;
Bài viết số 6: Nghị luận văn học (học sinh làm ở nhà).
Tuần 26
Tiết 70 đến tiết 72 
Chiếc thuyền ngoài xa;
Thực hành về hàm ý.
Tuần 27
Tiết 73 đến tiết 75 
Đọc thêm: Mùa lá rụng trong vườn (trích);
Đọc thêm: Một người Hà Nội (trích);
Thực hành về hàm ý (tiếp theo).
Tuần 28
Tiết 76 đến tiết 78 
Thuốc;
Rèn luyện kĩ năng mở bài, kết bài trong bài văn nghị luận.
Tuần 29
Tiết 79 đến tiết 81 
Số phận con người (trích);
Trả bài viết số 6.
Tuần 30
Tiết 82 đến tiết 84 
Ông già và biển cả (trích);
Diễn đạt trong văn nghị luận.
Tuần 31
Tiết 85 đến tiết 87 
Hồn Trương Ba, da hàng thịt (trích);
Diễn đạt trong văn nghị luận (tiếp theo).
Tuần 32
Tiết 88 đến tiết 90 
Nhìn về vốn văn hóa dân tộc;
Phát biểu tự do.
Tuần 33
Tiết 91 đến tiết 93 
Phong cách ngôn ngữ hành chính;
Văn bản tổng kết.
Tuần 34
Tiết 94 đến tiết 96 
Tổng kết phần Tiếng Việt: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ;
Ôn tập phần Làm văn.
Tuần 35
Tiết 97 đến tiết 99 
Giá trị văn học và tiếp nhận văn học;
Tổng kết phần Tiếng Việt: Lịch sử, đặc điểm loại hình và các phong cách ngôn ngữ.
Tuần 36
Tiết 100 đến tiết 102 
Ôn tập phần văn học.
Tuần 37
Tiết 103 đến tiết 105 
Bài viết số 7;
Trả bài viết số 7.
TIÕT 1+2 : KHÁI QUÁT VĂN HỌC
VIỆT NAM TỪ CMTT 1945 ĐẾN HẾT THẾ KỈ XX
I. Mục tiêu cần đạt : Giúp hs
 1. KiÕn thøc : -Nắm được một số nét về các chặng đường phát triển, những thành tựu của văn học vn qua các giai đọan, những đặc điểm của văn học vn 1945-1975.
2. Kü n¨ng- Thấy được những đổi mới bước đầu của VHVN giai đọan từ 1975 đặc biệt là từ 1986 đến hết thế kỉ XX.
II. Tiến trình lên lớp:
Ổn định lớp
Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra vở sọan của HS.
Bài mới: 
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
TiÕt 1 :
* Trong giai đọan từ 1945-1975 ls, xh, vh VN có đặc điểm gì? Dựa vào SGK và hiểu biết của mình em hãy trình bày rõ?
Từ đó em hãy nêu khái quát yêu cầu của cuộc sồng đặt ra với văn nghệ ?
( - Những yêu cầu của cuộc sồng đặt ra với văn nghệ:
+ Văn chương không được nói nhiều chuyện buồn đau, chuyên tiêu cực, phản ánh tổn thất trong chiến đấu là văn chương lac điệu không lành mạnh.
+ Văn chương không được nói chuyện hưởng thụ, chuyện hạnh phúc cá nhân. đề tài tình yêu cũng hạn chế. Nếu có nêu, có viết về tình yêu phải gắn với nhiệm vụ chiến đấu.
+ Văn chương phải phản ánh nhận thức con người, phân biệt rạch ròi giữa địch và ta, bạn và thù.
+ Văn chương thể hiện sự kết hợp giữa khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn.
+ Nhân vật trung tâm của vh phải là công nông binh.)
* Theo em thì 2 cuộc chiến tranh đã tác động ntn đến đời sống vc, tt của dân tộc?
- Kinh tế và văn hóa tác động ntn đến VH?
* Từ 1945 đến 1975 VH phát triển qua mấy chặng đường? Đặc điểm, tình hình phát triển và thành tựu qua các giai đọan?
* Thµnh tùu vÒ th¬ ca cña v¨n häc giai ®o¹n nµy ?
Đây là giai đoạn đất nước đang xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nước. Văn học có hai nhiệm vụ cụ thể: Phản ánh công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất miền Nam
* Cho ví dụ minh ho¹ sự phong phú về đề tài của VH giai đọan này?
VD: Cái sân gạch của ĐVũ:truyện xoay quanh nhân vật lão Am- con người cũ- đấu tranh, thay đổi nhận thức, chấp nhận CNXH và lớp thanh niên mới- tiêu biểu là Trọng, Chấm- con lão Am tha thiết với CNXH
VD: Mùa lạc, Sông Đà  VD Thơ CLV:
Hỡi sông Hồng tiếng hát bốn nghìn năm!
Tổ quốc bao giờ đẹp thế này chăng?
- Chưa đâu! Và ngay cả trong những ngày đẹp nhất
Khi Nguyễn Trãi làm thơ và đánh giặc,
Nguyễn Du viết Kiều, đất nước hóa thành văn,
Khi Nguyễn Huệ cưỡi voi vào cửa Bắc.
Hưng Đạo diệt quân Nguyên trên sóng Bạch Đằng...
Những ngày tôi sống đây là ngày đẹp hơn tất cả
Dù mai sau đời muôn vạn lần hơn GÆp mçi mÆt ng­êi ®Òu muèn ghÐ m«i h«n ’’
Gv minh họa thêm :
Tình cảm đẹp nhất là tình yêu tổ quốc:
Ôi! Tổ quốc ta yêu như máu thịt 
Cho mỗi ngôi nhà ngọn núi con sông
+ Con người đẹp nhất, yêu thương nhất là anh bộ đội: Người em yêu thương là chú bộ đội - Trần Đăng Khoa; Hoan hô chiến sĩ Điện Biên, Hoan hô anh giải phóng quân, Kính chào anh con người đẹp nhất (Tố Hữu).
+ Đề tài tình yêu rất hạn chế. Nếu có nói phải gắn liền với chiến đấu: “Em! Anh ôm chặt em và cả khẩu súng trường trên vai em” - Nguyễn Đình Thi
TiÕt 2 :
Thế nào là nề VH hướng về đại chúng?
Cho ví dụ CM nền VH hướng về ®¹i chúng?
VD: “Có những phút làm nên lịch sử”
“Em là ai cô gái hay nàng tiên”
“ Tuổi 14 thật ước ao
Buổi đầu cầm súng biết bao là mừng”
“ Giọt giọt mồ hôi rơi/ trên má anh vàng nghệ/ anh về quốc quân ơi
“Em là con gái Bắc Giang/ rét thì mặc rét nước làng em lo”“ Nhớ người mẹ nắng cháy lưng
Địu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô”
“Em Cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ”
“Đất nước của những người mẹ mặc áo vá vai
Bền bỉ nuôi chồng, nuôi con đánh giặc”
“Mẹ vẫn đào hầm trong tầm đại bác”
(Chứng minh bằng những điển hình văn học như cụ già Mết, Tnú, Đinh Núp trong tác phẩm của Nguyên Ngọccũng có thể chứng minh bằng thể loại như thơ lục bát, ca dao chống Pháp và chống Mỹ).
Ra trận là con đường đẹp nhất, con đường vui: Những buổi vui sao cả nước lên đường/ xao xuyến bờ tre từng hồi trống giục – Chính Hữu
“ Xẻ dọc trường sơn đi cứu nước/ mà lßng phơi phới dậy tương lai”.
“Đường ra trận mùa này đẹp lắm”
GV hướng dẫn HS tìm hiểu về giai đoạn văn học sau 1975- hết thế kỉ XX.
* Nêu câu hỏi 4 SGK: Hãy giải thích vì sao VHVN từ sau 1975 phải đổi mới ?
- Nêu câu hỏi gợi mở cho hS trả lời , nhận xét và chốt lại ý chính.
* Hãy nêu những chuyển biến và thành tựu ban đầu của nền văn học?
Lưu ý HS theo dõi sự chuyển biến qua từng giai đoạn cụ thể và nêu thành tựu tiêu biểu.
- Diễn giảng thêm về một vài tác phẩm nêu trong SGK
* Qua tìm hiểu em hãy rút ra những đánh giá chung về VH sau 1975, giải thích nguyên nhân tích cực và hạn chế của VH? 
Gv chốt lại đánh giá chung về VH sau 1975 .
* Củng cố tổng hợp kiến thức bài học. 
- Gọi HS đọc phần kết luận, gạch chân các ý chính trong SGK, ghi phần Ghi nhớ vào vở
I. Khái quát VHVN từ CMTT 1945 đến 1975:
1.Vài nét khái quát về hoµn cảnh lịch sử xã hội và văn hóa:
- Đường lối văn nghệ, sự lãnh đạo của Đảng đã góp phần tạo nên một nền VH thống nhất trên đất nước ta.
- Hai cuộc kháng chiến chống P, M kéo dài suốt 30 năm đã tác động sâu sắc mạnh mẽ tới đời sống vật chất và tinh thần của toµn dân tộc trong đó có văn học nghệ thuật, tạo cho VH giai đọan này những đặc điểm và tính chất riêng của một nền VH hình thành và phát triển trong hòan cảnh chiến tranh kéo dài và vô cùng ác liệt.
- Nền kinh tế còn nghèo nàn và chậm phát triển.
- Về văn hóa, từ 45-75 điều kiện giao lưu còn h¹n chế, nước ta chủ yếu tiếp xúc và chịu ảnh hưởng của văn hóa các nước XHCN.
2. Quá trình phát triển và những thành tựu nổi bật: 
a. Chặng đường từ 1945 đến 1954:
- Một số tác phẩm trong những năm 1945-1946 đã phản ánh được không khí hồ hởi, vui sướng đặc biệt của nhân dân ta khi đất nước vừa giành được độc lập( Ngọn Quốc kì, Hội nghị non sông...).
- Từ cuối năm 1946, văn học tập trung phản ánh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Văn học gắn bó sâu sắc với đời sống cách mạng và kháng chiến ; tập trung khám phá sức mạnh và những phẩm chất tốt đẹp của quần chúng nhân dân; thể hiện niềm tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai tất thắng của cuộc kháng chiến.
- Truyện ngắn và kí là những thể loại mở đầu cho văn xuôi chặng đường kháng chiến chống Pháp . Những tác phẩm tiêu biểu: Một lần tới Thủ của Trần Đăng, Đôi mắt và rừng nhật kí Ở rừng của Nam Cao, Làng của Kim Lân...Từ 1950, đã xuất hiện những tập truyện kí khá dày dặn: Vùng mỏ của Võ Huy Tâm, Xung kích của Nguyễn Đình Thi, Đất nước đứng lên của Nguyên Ngọc...
- Thơ ca: đạt được nhiều thành tựu xuất sắc. Cảm hứng chính là tình yêu quê hương đất nước, lòng căm thù giặc, ca ngợi cuộc sống kháng chiến và con người kháng chiến.
Tiêu biểu là những tác phẩm: Cảnh khuya, Cảnh rừng Việt Bắc, Rằm tháng giêng của Hồ Chí Minh, Bên kia sông Đuống của HCầm, Tây Tiến của QD, Đất nước của Nguyễn Đình Thi...đặc biệt là tập thơ Việt Bắc của Tố Hữu.
- Kịch: một số vở kịch xuất hiện gây sự chú ý lúc bấy giờ như Bắc Sơn, Những người ở lại của Nguyễn Huy Tưởng, Chị Hòa của Học Phi
- Lí luận, phê bình văn học chưa phát triển nhưng đã có những tác phẩm ... quan s¸t vµ miªu t¶ nÕp sinh ho¹t, phong tôc tËp qu¸n cña ng­êi d©n miÒn nói.
+ NghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn.
4. T×m hiÓu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm
a) NghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt, miªu t¶ t©m lÝ: nh©n vËt 
b) NghÖ thuËt miªu t¶ phong tôc tËp qu¸n cña T« Hoµi rÊt ®Æc s¾c 
c) NghÖ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn miÒn nói víi nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh thÊm ®­îm chÊt th¬.
d) NghÖ thuËt kÓ chuyÖn tù nhiªn, sinh ®éng, hÊp dÉn.
e) Ng«n ng÷ tinh tÕ mang ®Ëm mµu s¾c miÒn nói.
Ho¹t ®éng 4: Tæ chøc tæng kÕt
GV tæ chøc cho HS rót ra nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña t¸c phÈm.
- GV ®Þnh h­íng. 
- HS ph¸t biÓu vµ tù viÕt phÇn tæng kÕt. 
IV. Tæng kÕt
Qua viÖc miªu t¶ cuéc ®êi, sè phËn cña MÞ vµ A Phñ, nhµ v¨n ®· lµm sèng l¹i qu·ng ®êi t¨m tèi, c¬ cùc cña ng­êi d©n miÒn nói d­íi ¸ch thèng trÞ d· man cña bän chóa ®Êt phong kiÕn, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh søc sèng tiÒm tµng, m·nh liÖt kh«ng g× hñy diÖt ®­îc cña nh÷ng kiÕp n« lÖ, kh¼ng ®Þnh chØ cã sù vïng dËy cña chÝnh hä, ®­îc ¸nh s¸ng c¸ch m¹ng soi ®­êng sÏ dÉn tíi cuéc ®êi t­¬i s¸ng. §ã chÝnh lµ gi¸ trÞ hiÖn thùc s©u s¾c, gi¸ trÞ nh©n ®¹o lín lao, tiÕn bé cña Vî chång A Phñ. Nh÷ng gi¸ trÞ nµy ®· gióp cho t¸c phÈm cña T« Hoµi ®øng v÷ng tr­íc thö th¸ch cña thêi gian vµ ®­îc nhiÒu thÕ hÖ b¹n ®äc yªu thÝch./.
TIÕT 57 +58 : Ngµy so¹n : 8.1.2009.
 Lµm v¨n:
ViÕt bµi lµm v¨n sè 5: nghÞ luËn v¨n häc
A- Môc tiªu bài häc
1. KiÕn thøc : - Củng cố và nâng cao trình độ làm văn nghị luận về các mặt: xác định đề, lập dàn ý, diễn đạt.
2. Kü n¨ng- - Viết được bài văn nghị luận văn học thể hiện ý kiến của mình một cách rõ ràng, mạch lạc, có sức thuyết phục. 
B- Néi dung, tiÕn tr×nh lªn líp
 Đề 1 :
 Trong một bức thư luận về văn chương, Nguyễn Văn Siêu có viết: “Văn chương (...) có loại đáng thờ. Có loại không đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chỉ chuyên chú ở văn chương. Loại đáng thờ là loại chuyên chú ở con người”. Hãy phát biểu ý kiến về quan niệm trên.
 Gîi ý mét sè ®Ò tham kh¶o :
§Ò 1: Anh (chÞ) hiÓu thÕ nµo vÒ ý kiÕn sau cña nhµ th¬ Xu©n DiÖu: "Th¬ lµ hiÖn thùc, th¬ lµ cuéc ®êi, th¬ cßn lµ th¬ n÷a".
Gîi ý:
Bµi viÕt cÇn cã nh÷ng luËn ®iÓm sau:
+ Th¬ lµ hiÖn thùc.
+ Th¬ lµ cuéc ®êi.
+ Mèi quan hÖ gi÷a th¬ víi hiÖn thùc, cuéc ®êi.
+ Th¬ cßn lµ th¬ n÷a. Tøc lµ th¬ cßn cã nh÷ng ®Æc tr­ng riªng: c¶m xóc, h×nh t­îng, ng«n ng÷, nh¹c ®iÖu,
§Ò 2: B×nh luËn ý kiÕn cña Nam Cao: 
"Mét t¸c phÈm thËt cã gi¸ trÞ ph¶i v­ît lªn trªn tÊt c¶ bê câi, giíi h¹n, ph¶i lµ t¸c phÈm chung cho c¶ loµi ng­êi. Nã ph¶i chøa ®ùng mét c¸i g× lín lao, m¹nh mÏ, võa ®au ®ín l¹i võa phÊn khëi. Nã ca tông lßng th­¬ng, t×nh b¸c ¸i, sù c«ng b×nh. Nã lµm cho con ng­êi ngµy cµng ng­êi h¬n"
 (Nam Cao- §êi thõa)
Gîi ý:
Bµi viÕt cÇn cã nh÷ng luËn ®iÓm sau:
+ "Mét t¸c phÈm thËt sù cã gi¸ trÞ ph¶i v­ît lªn trªn tÊt c¶ bê câi, giíi h¹n, ph¶i lµ t¸c phÈm chung cho c¶ loµi ng­êi". §ã lµ søc sèng cña t¸c phÈm v¨n häc. T¸c phÈm v¨n häc v­ît lªn giíi h¹n kh«ng gian, thêi gian.
+ "Mét t¸c phÈm thËt cã gi¸ trÞ ph¶i chøa ®ùng mét c¸i g× lín lao m¹nh mÏ, võa ®au ®ín l¹i võa phÊn khëi". §©y chÝnh lµ gi¸ trÞ néi dung vµ t¸c ®éng tinh thÇn, t¸c dông gi¸o dôc cña t¸c phÈm v¨n häc.
- Ph¶i ®Æt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò lín lao chÝnh lµ néi dung ph¶n ¸nh hiÖn thùc cña t¸c phÈm vµ t×nh c¶m cña nhµ v¨n tr­íc hiÖn thùc Êy.
- "M¹nh mÏ, ®au ®ín, phÊn khëi" lµ søc m¹nh lay ®éng t©m hån con ng­êi cña t¸c phÈm v¨n ch­¬ng.
+ §Æc biÖt mét t¸c phÈm cã gi¸ trÞ ph¶i "ca tông lßng th­¬ng, t×nh b¸c ¸i, sù c«ng b×nh. Nã lµm cho con ng­êi gÇn ng­êi h¬n". §©y lµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o vµ chøc n¨ng nh©n ®¹o hãa con ng­êi cña t¸c phÈm v¨n häc. §ã lµ ®iÒu cèt lâi, lµ h¹t nh©n c¬ b¶n cña mét t¸c phÈm cã gi¸ trÞ.
+ B×nh luËn n©ng cao vÊn ®Ò ./.
*******************************************************************
TuÇn 23 : Ngµy so¹n : 
TiÕt 59 + 60 : 
 TiÕng viÖt: Nh©n vËt giao tiÕp
 A. Môc tiªu bµi häc : 
1. KiÕn thøc : - N¾m ch¾c kh¸i niÖm nh©n vËt giao tiÕp víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi, quan hÖ th©n s¬ cña hä ®èi víi nhau, cïng nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c chi phèi néi dung vµ h×nh thøc lêi nãi cña c¸c nh©n vËt trong ho¹t ®éng giao tiÕp.
2. Kü n¨ng- N©ng cao n¨ng lùc giao tiÕp cña b¶n th©n vµ cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc chiÕn l­îc giao tiÕp trong nh÷ng ng÷ c¶nh nhÊt ®Þnh.
B. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn
- SGK, SGV - ThiÕt kÕ bµi häc
c. c¸ch thøc tiÕn hµnh
 Gîi ý tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn ; h­íng dÉn lµm bµi tËp thùc hµnh.
d.TiÕn tr×nh d¹y häc :
- KiÓm tra bµi cò
- Bµi míi 
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t
 TiÕt 59 :
Ho¹t ®éng 1: Ph©n tÝch c¸c ng÷ liÖu
a) Ho¹t ®éng giao tiÕp trªn cã nh÷ng nh©n vËt giao tiÕp nµo? Nh÷ng nh©n vËt ®ã cã ®Æc ®iÓm nh­ thÕ nµo vÒ løa tuæi, giíi tÝnh, tÇng líp x· héi?
b) C¸c nh©n vËt giao tiÕp chuyÓn ®æi vai ng­êi nãi, vai ng­êi nghe vµ lu©n phiªn l­ît lêi ra sao? L­ît lêi ®Çu tiªn cña "thÞ" h­íng tíi ai?
c) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn cã b×nh ®¼ng vÒ vÞ thÕ x· héi kh«ng?
d) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn cã quan hÖ xa l¹ hay th©n t×nh khi b¾t ®Çu cuéc giao tiÕp?
e) Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi, quan hÖ th©n-s¬, løa tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp, chi phèi lêi nãi cña c¸c nh©n vËt nh­ thÕ nµo?
I. Ph©n tÝch c¸c ng÷ liÖu 
1. Ng÷ liÖu 1
a) Ho¹t ®éng giao tiÕp trªn cã nh÷ng nh©n vËt giao tiÕp lµ: Trµng, mÊy c« g¸i vµ "thÞ". Nh÷ng nh©n vËt ®ã cã ®Æc ®iÓm :
- VÒ løa tuæi : Hä ®Òu lµ nh÷ng ng­êi trÎ tuæi.
- VÒ giíi tÝnh : Trµng lµ nam, cßn l¹i lµ n÷.
- VÒ tÇng líp x· héi: Hä ®Òu lµ nh÷ng ng­êi d©n lao ®éng ngheß ®ãi.
b) C¸c nh©n vËt giao tiÕp chuyÓn ®æi vai ng­êi nãi, vai ng­êi nghe vµ lu©n phiªn l­ît lêi nh­ sau:
- Lóc ®Çu: H¾n (Trµng) lµ ng­êi nãi, mÊy c« g¸i lµ ng­êi nghe.
- TiÕp theo: MÊy c« g¸i lµ ng­êi nãi, Trµng vµ "thÞ" lµ ng­êi nghe.
- TiÕp theo: "ThÞ" lµ ng­êi nãi, Trµng (lµ chñ yÕu) vµ mÊy c« g¸i lµ ng­êi nghe.
- TiÕp theo: Trµng lµ ng­êi nãi, "thÞ" lµ ng­êi nghe.
- Cuèi cïng: "ThÞ" lµ ng­êi nãi, Trµng lµ ng­êi nghe.
L­ît lêi ®Çu tiªn cña "thÞ" h­íng tíi Trµng.
c) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn b×nh ®¼ng vÒ vÞ 
thÕ x· héi (hä ®Òu lµ nh÷ng ng­êi d©n lao ®éng cïng c¶nh ngé).
d) Khi b¾t ®Çu cuéc giao tiÕp, c¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn cã quan hÖ hoµn toµn xa l¹.
e) Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi, quan hÖ th©n-s¬, løa tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp, chi phèi lêi nãi cña c¸c nh©n vËt khi giao tiÕp. Ban ®Çu ch­a quen nªn chØ lµ trªu ®ïa th¨m dß. DÇn dÇn, khi ®· quen hä m¹nh d¹n h¬n. V× cïng løa tuæi, b×nh ®¼ng vÒ vÞ thÕ x· héi, l¹i cïng c¶nh ngé nªn c¸c nh©n vËt giao tiÕp tá ra rÊt suång s·.
2. HS ®äc ®o¹n trÝch vµ tr¶ lêi nh÷ng c©u hái (SGK).
- GV h­íng dÉn, gîi ý vµ tæ chøc. 
- HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. 
- GV nhËn xÐt, kh¼ng ®Þnh nh÷ng ý kiÕn ®óng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn sai.
2. Ng÷ liÖu 2
a) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trong ®o¹n v¨n: B¸ KiÕn, mÊy bµ vî B¸ KiÕn, d©n lµng vµ ChÝ PhÌo.
B¸ KiÕn nãi víi mét ng­êi nghe trong tr­êng hîp quay sang nãi víi ChÝ PhÌo. Cßn l¹i, khi nãi víi mÊy bµ vî, víi d©n lµng, víi LÝ C­êng, B¸ KiÕn nãi cho nhiÒu ng­êi nghe (trong ®ã cã c¶ ChÝ PhÌo).
b) VÞ thÕ x· héi cña B¸ KiÕn víi tõng ng­êi nghe:
+ Víi mÊy bµ vî- B¸ KiÕn lµ chång (chñ gia ®×nh) nªn "qu¸t".
+ Víi d©n lµng- B¸ KiÕn lµ "cô lín", thuéc tÇng líp trªn, lêi nãi cã vÎ t«n träng (c¸c «ng, c¸c bµ) nh­ng thùc chÊt lµ ®uæi (vÒ ®i th«i chø! Cã g× mµ xóm l¹i thÕ nµy?).
+ Víi ChÝ PhÌo- B¸ KiÕn võa lµ «ng chñ cò, võa lµ kÎ ®· ®Èy ChÝ PhÌo vµo tï, kÎ mµ lóc nµy ChÝ PhÌo ®Õn "¨n v¹". B¸ KiÕn võa th¨m dß, võa dç dµnh võa cã vÎ ®Ò cao, coi träng.
+ Víi LÝ C­êng- B¸ KiÕn lµ cha, cô qu¸t con nh­ng thùc chÊt còng lµ ®Ó xoa dÞu ChÝ PhÌo.
c) §èi víi ChÝ PhÌo, B¸ KiÕn thùc hiÖn nhiÒu chiÕn l­îc giao tiÕp:
+ §uæi mäi ng­êi vÒ ®Ó c« lËp ChÝ PhÌo.
+ Dïng lêi nãi ngät nh¹t ®Ó vuèt ve, m¬n trín ChÝ.
+ N©ng vÞ thÕ ChÝ PhÌo lªn ngang hµng víi m×nh ®Ó xoa dÞu ChÝ.
d) Víi chiÕn l­îc giao tiÕp nh­ trªn, B¸ KiÕn ®· ®¹t ®­îc môc ®Ých vµ hiÖu qu¶ giao tiÕp. Nh÷ng ng­êi nghe trong cuéc héi tho¹i víi B¸ KiÕn ®Òu r¨m r¾p nghe theo lêi B¸ KiÕn. §Õn nh­ ChÝ PhÌo, hung h·n lµ thÕ mµ cuèi cïng còng bÞ khuÊt phôc.
Ho¹t ®éng 2: Tæ chøc rót ra nhËn xÐt
II. NhËn xÐt vÒ nh©n vËt giao tiÕp trong ho¹t ®éng giao tiÕp.
- GV nªu c©u hái vµ gîi ý: Tõ viÖc t×m hiÓu c¸c ng÷ liÖu trªn, anh (chÞ) rót ra nh÷ng nhËn xÐt g× vÒ nh©n vËt giao tiÕp trong ho¹t ®éng giao tiÕp?
- HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi.
- GV nhËn xÐt vµ tãm t¾t nh÷ng néi dung c¬ b¶n.
1. Trong ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷, c¸c nh©n vËt giao tiÕp xuÊt hiÖn trong vai ng­êi nãi hoÆc ng­êi nghe. D¹ng nãi, c¸c nh©n vËt giao tiÕp th­êng ®æi vai lu©n phiªn l­ît lêi víi nhau. Vai ng­êi nghe cã thÓ gåm nhiÒu ng­êi, cã tr­êng hîp ng­êi nghe kh«ng håi ®¸p lêi ng­êi nãi.
2. Quan hÖ gi÷a c¸c nh©n vËt giao tiÕp cïng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt (tuæi, giíi, nghÒ,vèn sèng, v¨n hãa, m«i tr­êng x· héi, ) chi phèi lêi nãi (néi dung vµ h×nh thøc ng«n ng÷).
3. Trong giao tiÕp, c¸c nh©n vËt giao tiÕp tïy ng÷ c¶nh mµ lùa chän chiÕn l­îc giao tiÕp phï hîp ®Ó ®¹t môc ®Ých vµ hiÖu qu¶.
TiÕt 60 : 
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: LuyÖn tËp
I. LuyÖn tËp 
Bµi tËp 1: Ph©n tÝch sù chi phèi cña vÞ thÕ x· héi ë c¸c nh©n vËt ®èi víi lêi nãi cña hä trong ®o¹n trÝch (môc 1- SGK).
Bµi tËp 1:
Anh MÞch
¤ng LÝ
VÞ thÕ x· héi
KÎ d­íi- n¹n nh©n bÞ b¾t ®i xem ®¸ bãng.
BÒ trªn- thõa lÖnh quan b¾t ng­êi ®i xem ®¸ bãng.
Lêi nãi
Van xin, nhón nh­êng (gäi «ng, l¹y)
H¸ch dÞch, qu¸t n¹t (x­ng h« mµy tao, qu¸t, c©u lÖnh)
Bµi tËp 2:
 Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi, nghÒ nghiÖp, giíi tÝnh, v¨n hãa, cña c¸c nh©n vËt giao tiÕp víi ®Æc ®iÓm trong lêi nãi cña tõng ng­êi ë ®o¹n trÝch (môc 2- SGK).
Bµi tËp 2:
§o¹n trÝch gåm c¸c nh©n vËt giao tiÕp:
- Viªn ®éi sÕp T©y.
- §¸m ®«ng.
- Quan Toµn quyÒn Ph¸p.
Mèi quan hÖ gi÷a ®Æc ®iÓm vÒ vÞ thÕ x· héi, nghÒ nghiÖp, giíi tÝnh, v¨n hãa, cña c¸c nh©n vËt giao tiÕp víi ®Æc ®iÓm trong lêi nãi cña tõng ng­êi:
- Chó bÐ: trÎ con nªn chó ý ®Õn c¸i mò, nãi rÊt ngé nghÜnh.
- ChÞ con g¸i: phô n÷ nªn chó ý ®Õn c¸ch ¨n mÆc (c¸i ¸o dµi), khen víi vÎ thÝch thó.
- Anh sinh viªn: ®ang häc nªn chó ý ®Õn viÖc diÔn thuyÕt, nãi nh­ mét dù ®o¸n ch¾c ch¾n.
- B¸c cu li xe: chó ý ®«i ñng.
- Nhµ nho: d©n lao ®éng nªn chó ý ®Õn t­íng m¹o, nãi b»ng mét c©u thµnh ng÷ th©m nho.
KÕt hîp víi ng«n ng÷ lµ nh÷ng cö chØ ®iÖu bé, c¸ch nãi. §iÓm chung lµ ch©m biÕm, mØa mai. 
Bµi tËp 3: §äc ng÷ liÖu (môc 3- SGK), ph©n tÝch theo nh÷ng yªu cÇu:
a) Quan hÖ gi÷a bµ l·o hµng xãm vµ chÞ dËu. §iÒu ®ã chi phèi lêi nãi vµ c¸ch nãi cña 2 ng­êi ra sao?
b) Ph©n tÝch sù t­¬ng t¸c vÒ hµnh ®éng nãi gi÷a l­ît lêi cña 2 nh©n vËt giao tiÕp.
c) NhËn xÐt vÒ nÐt v¨n hãa ®¸ng tr©n träng qua lêi nãi, c¸ch nãi cña c¸c nh©n vËt.
Bµi tËp 3:
a) Quan hÖ gi÷a bµ l·o hµng xãm vµ chÞ dËu lµ quan hÖ hµng xãm l¸ng giÒng th©n t×nh.
§iÒu ®ã chi phèi lêi nãi vµ c¸ch nãi cña 2 ng­êi- th©n mËt:
+ Bµ l·o: b¸c trai, anh Êy,
+ ChÞ DËu: c¶m ¬n, nhµ ch¸u, cô,
b) Sù t­¬ng t¸c vÒ hµnh ®éng nãi gi÷a l­ît lêi cña 2 nh©n vËt giao tiÕp: Hai nh©n vËt ®æi vai lu©n phiªn nhau.
c) NÐt v¨n hãa ®¸ng tr©n träng qua lêi nãi, c¸ch nãi cña c¸c nh©n vËt: t×nh lµng nghÜa xãm, tèi löa t¾t ®Ìn cã nhau./.
 ***************************************************************