Giáo án Ngữ văn 10 tiết 38: Đọc văn Cảnh ngày hè - Nguyễn Trãi

Giáo án giảng dạy
 Tiết 38
Soạn : 23/10/10
Phân môn : Đọc văn
CAÛNH NGAØY HEØ
 Nguyeãn Traõi.
I.MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC.
1. Kiến thức:
 - Vẻ đẹp của bức tranh cảnh ngày hè được gợi tả một cách sinh động
- Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi ; nhạy cảm với thiên nhiên, với cuộc sống đời thường của nhân dân , luôn hướng về nhân dân với mong muốn “ Dân giàu nước mạnh”
2. Tư tưởng
- Đọc hiểu bìa thơ Nôm đường luật theo thể đặc trưng
3. Kĩ năng 
-Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp cuûa böùc tranh ngaøy heø vaø taâm hoàn yeâu thieân nhieân,yeâu ñôøi, yeâu nhaân daân, yeâu nöôùc cuûa Nguyễn Traõi.
- Thaáy ñöôïc veû ñeïp cuûa thô Noâm Nguyễn Traõi.
II .PHÖÔNG THÖÙC THÖÏC HIEÄN.
1.GV : Phöông tieän:sgk,sgv...
2. HS : SGK , SGV, Đọc và soạn bài
III .TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 
1.OÅn ñònh lôùp : 1P 
2. Kiểm tra bài cũ : 3p 
 Bài: TỎ LÒNG - Phạm Ngũ Lão
 Yêu cầu:
 - Ñoïc thuoäc loøng baûn phieân aâm vaø baûn dòch thô baøi “Thuaät hoaøi”. Phaân tích “Haøo khí Ñoâng A” trong baøi thô ñoù. 
 - Nét đẹp về nhân cách của Phạm Ngũ Lão trong bài thơ là gì? Qua đó, em hãy rút ra bài học về lẽ sống cho mình?
3.Lời vào bài:1p
Nguyễn Trãi không chỉ là tác giả của thiên cổ hùng văn « Đại cáo bình Ngô » mà các em đã được học ở THCS, ông còn là một trong những người đầu tiên làm thơ bằng chữ Nôm.
Chứng tích còn lại cho đến ngày nay là tập thơ « Quốc âm thi tập », trong đó có bài thơ « Cảnh ngày hè » mà ta được tìm hiểu hôm nay.
3.Tổ chức dạy học : 40 p
Hoaït ñoäng cuûa gv vaø hs
Noäi dung caàn ñaït
Hoạt động 1 : Tìm hieåu chung:
Mục tiêu 
Hiểu về bài thơ Nôm
HiỂU được bối cảnh bài thơ và hoài bảo thế sự của tác giả 
Tổ chức thực hiện 
Thao tác 1:Tìm hiểu tiểu dẫn 
GV yêu cầu HS đọc tiểu dẫn và trả lời : Phaàn tieåu daãn trình baøy nhöõng noäi dung gì?
- Haõy giôùi thieäu vaøi neùt veà “quoác aâm thi taäp”?
- HS thực hiện
* Kết quả : 
GV định hướng chung
HS ghi nhận
Thao tác 2 : Tìm hiểu văn bản 
- GV yêu cầu Hs ñoïc tp vaø chuù thích sgk.
Cho biết xuất xứ? chia bố cục và nêu chủ đề . Neâu caûm hönùg chuû ñaïo cuûa tp?
- HS theo dõi – ghi nhận
* Kết luận :
- GV định hướng :
 Caûm höùng chuû ñaïo:
Baøi thô theå hieän veû ñeïp tamâ hoàn: tình yeâu thieân nhieân, yeâu ñôøi,yeâu cuoäc soáng cuûa NT.Ñoàng thôøi boäc loä khaùt voïng veà cuoäc soáng thanh bình,haïnh phuùc cho nhaân daân.
- HS lắng nghe
Hoạt động 2: Tìm hiểu chi tiết 
Mục tiêu :
Hiểu và phân tích được bức tranh thiên nhiên
Hiểu tấm lòng của nhà thơ có khát vọng cao đẹp
Hiểu nghiệ thuật thơ Nôm
Tổ chức dạy học : 
Thao tác 1: Vẻ đẹp rực rỡ của bức tranh thiên nhiên 
- Thieân nhieân vaø cuoäc soáng con ngöôøi ñöôïc theå hieän nhö theá naøo trong 6 caâu ñaàu? Em coù nhaän xeùt gì veà caûnh vaät naøy?
- HS đọc và suy nghĩ trả lời 
Thieân nhieân hieän ra trong 6 caâu ñaàu
+ Maøu xanh cuûa laù hoeø thaønh taùn roäng che rôïp caû khoâng gian
+ Maøu ñoû cuûa hoa löïu beân hieân nhaø
+ Sen hoàng trong ao ñang toaû muøi höông.
+T ieáng lao xao voïng laïi töø laøng chaøi.
+ Tieáng ve keâu nhö tieáng ñaøn.
- Nhaân vaät tröõ tình taäp trung taát caû caùc giaùc quan:thò giaùc,thính giaùc, khöùu giaùc vaø caûm giaùc ñeå caûm nhaän thieân nhieân.Thieân nhieân ñeïp, sinh ñoäng theå hieän moät ty thieân nhieân saâu saéc.
* Kết luận :
- Gv định hướng : 
Caûnh vaät gaàn guõi vôùi ñôøi thöôøng,bình dò,moäc maïc theå hieän söï dung dò,gaén boù vôùi laøng queâ cuûa tg.
HS ghi nhận
Thao tác 2: Tìm hiểu khát vọng về cuộc sống của tác giả 
GV : Khaùt voïng veà 1 cuoäc soáng thanh bình, haïnh phuùc cho nhaân daân.
- Hai caâu keát dieãn taû noäi dung gì? Em coù nhaänxeùt gì veà aâm ñieäu caâu thô cuoái?
- HS đọc hai câu cuối và phát biểu 
Khaùt voïng veà 1 cuoäc soáng thanh bình, haïnh phuùc cho nhaân daân.
-2 caâu keát dieãn taû khaùt voïng,mong moûi da dieát cuûa NT veà cs thanh bình, haïnh phuùc cho nhaân daân.
* Kết quả : 
- Gv định hướng
HS ghi nhận
Hoạt động 3: Tổng kết
Mục tiêu :
Khăc sâu kiến thức bài thơ Nôm
Hiểu được nghệ thật bài thơ 
Tổ chức dạy học 
Thao tác 1 :Nghệ thuật bài thơ 
Gv : nhận xét nghệ thuật bài thơ
HS suy nghĩ và trả lời ?
Kết qủa :
GV định hướng : 
- Söû duïng hình aûnh gaàn guõi,bình dò.Caâu thô thaát ngoân xen luïc ngoân
 ==> NT mang ñeán böùc tranh thieân nhieân ñaày söùc soáng,khoeû khoaén,laïc quan nhö taâm hoàn nhaø thô vaäy.
HS ghi nhận
Thao tác 2 : nội dung bài thơ
GV: Nhận xét nội dung ?
Nhaø thô mong moûi coù khuùc ñaøn Nam Phong cuûa vua Thuaán.Moãi khi khuùc ñaøn aáy gaåy leân thì möa thuaän gioù hoaø, nhaân daân laøm aên sung söôùng no ñuû.
- HS ghi nhận - đọc ghi nhớ
* Kết luận: 
- GV định hướng - rèn kĩ năng sống cho HS :
Qua bài thơ . em học tập được ở NT điều gì?
HS tự suy nghĩ và trả lời 
I.Tìm hieåu chung:
1.Tieåu daãn.
- “Quoác aâm thi taäp goàm ”254 baøi.
-Noäi dung:phaûn aùnh tö töôûng, tình caûm, veû ñeïp toaøn dòeân cuûa NgTraõi:tö töôûng nhaân nghóa,yeâu nöôùc thöông daân,hoøa caûm vôùi thieân nhieân...
- Ngheä thuaät: Saùng taïo trong theå thô NoâmÑöôøng luaät: xen caâu luïc ngoân vôùi caâu thaát ngoân.
- Boá cuïc taäp thô: goàm 4 phaàn
+ voâ ñeà
+Moân thì leänh
+Moân hoa moäc
+Moân caàm thuù
2. Vaên baûn
a. XuÊt xø:
Bµi th¬ sè 43 trong môc B¶o kÝnh c¶nh giíi – phÇn V« ®Ò
C¶nh ngµy hÌ – néi dung bµi th¬ nghiªng vÒ bøc tranh cuéc sèng.
b. Bè côc:
- 6 c©u th¬ ®Çu: Bøc tranh thiªn nhiªn, cuéc sèng.
- 2 c©u th¬ cuèi: Kh¸t väng cña nhµ th¬.
c) Chủ đề :
- Bộc lộ nỗi lòng , chí hướng của tác giả
II. Ñoïc hieåu.
1.Veû ñeïp rực rỡ của bức tranh thieân nhieân
a) Bức tranh mùa hè 
-Mọi hình ảnh sống động : hòa lục đùn đùn, rợp mát như giương ô che rợp, thạch lựu phun trào sắc đỏ. Sen hồng đang độ nức ngát hương
- Mọi màu sắc đều đậm đà : hòa lục, lựu đỏ, sen hồng
b) vẻ đẹp cuộc sống:
- Đời sống con người : chợ cá lao xao
 -> tấp nập , rộn rã 
- Âm thanh : Dắng dỏi cầm ve-> cuộc sống ấm no , thanh nhàn
=>Thiên nhiên và cuộc sống đều tràn đầy sức sống . Ddiều đó cho thấy một tâm hồn yêu thiên nhiên, khát sống, yêu đời mãnh liệt và tinh thần giàu chất nghệ sĩ của tác giả
Niềm khát khao cao đẹp 
- Đắm mình trong cảnh ngày hè, nhà thơ ước có cây đàn vua Thuấn , gảy khúc Nam phong -> cầu mưa thuận gió hòa” dân giàu đủ khắp đòi phương”
- Lấy Nghiêu, Thuấnlàm “ gương báu răn mình”, Nguyễn Trãi đã bộc chí chí hướng cao cả “ luôn khao khát đem tài trí để thực hành tư tưởng nhân nghĩa yêu nước thương dân
III.Toâûng keát.
1. Nghệ thuật :
- Hệ thống từ giản dị, tinh tế xen lẫn từ Hán và điển tích 
Sử dụng từ láy độc đáo : đùn đùn, lao xao, dắng dỏi
- AÂm ñieäu: 2 caâu cuoái 2/2/2
==> aâm höôûng ñeàu ñaën, maïnh meõ khaúng ñònh khaùt voïng maø Nguyễn Trãi höôùng tôùi
2. Nội dung :
- Yeâu thhieân nhieân, yeâu cuoäc soáng con ngöôøi vaø luoân vöôn tôùi kì voïng hoaø bình haïnh phuùc cho nhaân daân laø veû ñeïp taâm hoànvaø lí töôûng cuûa Nguyễn Trãi.
* Kĩ năng sống :
- Tư tưởng yêu nước thương dân
4.Cuûng coá :1P
 - Học thuộc bài thơ
5 . Dặn dò : 1p
- Hoïc baøi cuõ: Hoïc thuoäc baøi thô chuù yù nhöõng neùt ñaëc saéc ngheä thuaät, noäi dung .
- Chuaån bò baøi môùi: Toùm taét vaên baûn töï söï ( Laøm vaên )
Câu hỏi:
1. Tóm tắt văn bản tự sự nghĩa là ta làm gì?
2. Mục đích của tóm tắt văn bản tự sự?