Giáo án môn Ngữ văn lớp 12 - Tiết 10: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

Tiết PPCT: 10 Ngày soạn:27.9.09 Ngày thực hiện:28.9.09
Đọc văn: NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG
 TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
 Phạm Văn Đồng
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS :
I.Chuẩn:
1.Kiến thức: - Nắm được những kiến thức sâu sắc của tác giả về những giá trị lớn lao của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu;- Thấy được vẻ đẹp của áng văn nghị luận; Cách nêu vấn đề độc đáo, giọng văn hùng hồn, giàu sức biểu cảm.
2.Kỹ năng: - Hoàn thiện và nâng cao kĩ năng đọc – hiểu văn bản nghị luận theo đặc trưng thể loại.
- Vận dụng cách nghị luận giàu sức thuyết của tác giả để phát triển các kỉ năng làm văn nghị luận.
 3.Thái độ: Biết tự hào về danh nhân VH dân tộc, tự hào về đất nước-> Tinh thần dân tộc.
II. Nâng cao:- Tư tưởng của Phậm Văn Đồng trong VB. Vận dụng vào lập dàn ý một tác giả cụ thể.
B. PHƯƠNG PHÁP&KTDH : Phát vấn kết hợp nêu vấn đề thảo luận nhóm , giảng giải, sơ đồ trực quan .
C. CHUẨN BỊ : 
-Gv: Chân dung PVĐ ,Ng ĐC ,một số tác phẩm của NĐC, tài liệu, các lời phê bình , sơ đồ trực quan.
-Hs: Bài soạn,giấy A4 ,chân dung NĐC,PVĐ, 
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC :
1.Ổn định lớp:12A1:........................................B2................................................B3........................................
2. Kiểm tra bài cũ : Câu hỏi: - Nhận xét giá trị của TN ĐL? - Kiểm tra công việc chuẩn bị bài mới
3. Bài mới:
*Giới thiệu: Các nhà cách mạng lớn của Việt Nam như Chủ tịch Hồ Chí Minh, Phạm Văn Đồng,, ý thức rất rõ vai trò to lớn của văn học. Phạm Văn Đồng vốn không phải là người sáng tác văn học hay chuyên viết lí luận, phê bình văn học. Mặc dù vậy, ông cũng đã để lại một áng văn được xếp vào hàng tiêu biểu trong văn xuôi nghị luận nửa cuối thế kỉ XX ở nước ta về một nhà văn, nhà thơ vốn không phải ai cũng dễ dàng cảm nhận được cái hay cái đẹp trong văn phẩm của ông. Để thấy rõ điều đó, chúng ta cùng nhau đọc hiểu bài Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc
Triễn khai:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Phát vấn
*Gv nêu câu hỏi,Hs trao đổi ,phát biểu,nhận xét,bổ sung.
- Nêu những nét chính về tg Phạm Văn Đồng? 
- Nêu hoàn cảnh và mục đích sáng tác của tác phẩm? 
Hoạt động 2. Dặt vấn đề,phát vấn.
*Gv hướng dẫn Hs đọc.
*Gv nêu vấn đề cho Hs thảo luận nhanh.
- Tìm bố cục của văn bản?
*Hs thảo luận nhanh theo bàn ,đại diện trình bày.Các nhóm khác nhận xét ,bổ sung,
*Gv nhận xét ,chốt lại cho điểm.
*Gv lưu ý cho Hs xác định luận điểm.
Hoạt động 3 Hướng dẫn HS đọc hiểu văn bản phần mở bài -thảo luận nhóm .
*Gv tổ chức cho Hs thảo luận.Chia làm 6 nhóm.3 nhóm tìm hiểu 1 nội dung.Sau đó các nhóm trình bày và nhận xét ,bổ sung.
- Luận điểm trong phầm mở bài là gì? Câu văn nào thâu nêu lên luận điểm đó?
- PVĐ đã nghị luận luận điểm đó bằng cách nào?
*Hs nhận xét nội dung và thao tác nghị luận của PVĐ
	( Hết tiết1)
I/ Tìm hiểu chung
1/ Tác giả PVĐ ( 1906-2000) 
- Nhà CM, CT, NG lỗi lạc của cách mạng VN thế kỉ XX
- Nhà giáo dục, nhà lí luận vhoá vnghệ
2/ Văn bản 
a) Hoàn cảnh, mục đích sáng tác 
- 7/1963- Kỉ niệm 75 năm ngày mất NĐC.Cuộc kháng chiến chống Mỹ ác liệt. 
- Để tưởng nhớ NĐC; định hướng, điều chỉnh cách nhìn nhận, đánh giá về NĐC và thơ văn của ông; khơi dậy tinh thần yêu nước trong thời đại chống Mĩ cứu nước
II.Đọc và chia bố cục.
a) Đọc văn bản.
b) Bố cục
* Luận đề: NĐC , ngôi sao sáng trong bầu trời văn nghệ dân tộc
* Bố cục
- Mở bài: NĐC, nhà thơ lớn của dân tộc cần phải được nghiên cứu, tìm hiểu và đề cao hơn nữa
- Thân bài 
+ Đoạn 1: NĐC – nhà thơ yêu nước 
+ Đoạn 2: Thơ văn yêu nước của NĐC- tấm gương phản chiếu phong trào chống TD Pháp oanh liệt và bền bỉ của nhân dân Nam Bộ 
+ Đoạn 3: LVT, tác phẩm lớn nhất của NĐC, có ảnh hưởng sâu rộng trong dân gian nhất là ở miền Nam
- Kết bài: Cuộc đời và sự nghiệp thơ văn NĐC- tấm gương sáng của mọi thời đại.
II/ Đọc hiểu 
1/ Mở bài 
- Văn chương của NĐC có ánh sáng lạ thường 
- Vẫn còn những cách nhìn nhận chưa thoả đáng về thơ văn NĐC 
=> Bằng so sánh liên tưởng-> nêu vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa định hướng cho việc nghiên cứu, tiếp cận thơ văn NĐC: cần có cách nhìn nhận sâu sắc, khoa học, hợp lí 
E.TỔNG KẾT –RÚT KINH NGHIỆM
* Củng cố :- Nhận xét nghệ thuận nghị luận của PVĐ trong phần đầu .-Qua bố cục lập sơ đồ hệ thống các luận điểm .
* Hướng dẫn tự học bài cũ ,soạn bài mới : 
*Bài cũ - Luyện tập phân tích,xem thêm sách tham khảo.
*Bài mới: -Tiết 2. (Tham kảo tài liệu kết hợp hướng dẫn của SGK).
*Đánh giá buổi học:
Rút kinh nghiệm
Tiết PPCT: 11 Ngày soạn: 27.9.09 Ngày thực hiện:28.9.09
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG
 TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
 ( Tiếp theo) Phạm Văn Đồng
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: ( tiếp theo từ tiết 1)
B. PHƯƠNG PHÁP : (như tiết 1)
C. PHƯƠNG TIỆN LÊN LỚP : (như tiết 1)
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC :
1.Ổn định lớp: 12A1...................................B2............................................B3........................................
2. Kiểm tra bài cũ : - Nêu hoàn cảnh và mục đích sáng tác .
3. Bài mới: - Nhận xét cách nghị luận ở phần mở đầu?
*Giới thiệu: Gv tóm tắt phần trước và nêu nhiệm vụ bài mới.
*Triễn khai:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1. 
*Gv tổ chức, hướng dẫn hs hoạt động tương tác theo nhóm . Chia 6 nhóm . Nêu yc thảo luận (câu hỏi 3 HDHB) cho từng nhóm. Định hướng gợi ý cho từng nhóm:
-Nhóm 1,2: Cuộc sống, quan niệm vch của NĐC có gì khác thường?
-Nhóm 3,4 : Ở đoạn 2 vì sao tác giả dựng lại hoàn cảnh lịch sử VN từ 1860-1880? Cơ sở để khẳng định “thơ văn yêu nước..... những bài văn tế” là điều “không phải ngẫu nhiên”? tại sao tác giả lại nhấn mạnh đến VTNSCG? Ấn tượng của bản thân về đoạn 2?
Nhóm 5,6: Nguyên nhân nào khiến “Lục Vân Tiên” trở thánh tp lớn nhất của NĐC và có ahg rộng? TÁc giả dã bàn luận như thế nào về những điều mà nhiều người cho là hạn chế của tp này? Chúng ta học tập được gì về quan điểm đánh giá tp vh? Cách lập luận ở đoạn 3 này có gì khác các đoạn trước? 
* Gọi các nhóm trình bày kết quả thảo luận, bổ sung, góp ý
Hoạt động 3. Phát vấn 
* Kết bài: Tác giả đã đưa ra những bài học nào từ cuộc đời và thơ văn của NĐC? nhận xét về cách kết bài 
Hoạt động 4. HD hs tổng kết giá trị cơ bản của bài văn nghị luận này là gì? ( gv yc hs chọn và phân tích những câu văn tiêu biểu) 
- Gv chốt lại những ý chính theo mục tiêu của bài học
II/ Đọc hiểu 
1/ Mở bài 
2/ Thân bài
a) Con người và quan niệm sáng tác thơ văn của NĐC 
- Con người có khí tiết cao cả, nhất là trong hoàn cảnh đất nước đau thương.
- Quan niệm văn chương là vũ khí chiến đấu, văn là người 
=> Tác giả không viết về tiểu sử, không nói về tác phẩm mà chỉ nhấn mạnh vào khí tiết, qniệm stác của NĐC -> NĐC luôn gắn cuộc đời mình với vận mệnh đất nước, ngòi bút của một nhà thơ mù nhưng lại rất sáng suốt
b) Thơ văn yêu nước của NĐC
- Tái hiện một thời đau thương, khổ nhục mà vĩ đại của đất nước, nhân dân
- Ca ngợi......., than khóc......
à PVĐ đặt tp của NĐC trên cái nền của lịch sử lúc bấy giờ bởi một nhà văn chỉ thực sự lớn khi tp của ông phản ánh một cách trung thành những đặc điểm, bản chất của một giai đọan lịch sử trọng đại đ/v ĐN với nhân dân. NĐC xứng đáng là ngôi sao sáng vì thơ văn của ông “làm sống dậy phong trào kháng Pháp bền bỉ của nhân dân Nam bộ.”. Đó là một thời khổ nhục nhưng vĩ đại. Sáng tác của NĐC phản ánh một thời đại như thế nên phải là lời ngợi ca những người chiến sĩ dũng cảm, thanh khóc cho những anh hùng thất thế.
 V/c chân chính phải tham gia tích cực vào cuộc đấu tranh của thời đại, thơ văn yêu nước của NĐC là như thế. Tp của NĐC lớn lao vì nó có sức cỗ vũ mạnh mẽ cho cuộc chiến đấu chống xâm lăng, làm cho lòng người rung động trước những con người tận trung với nước, tận hiếu với dân, giữ vẹn khí phách hiên ngang cho dù chiến bại.
- VTNSCG là một đóng góp lớn 
+ Khúc ca của người anh hùng thất thế nhưng vẫn hiên ngang
+ Lần đầu tiên, người nông dân di vào văn học viết, là hình tượng nghệ thuật trung tâm.
=> PVĐ khẳng định: giá trị phản ánh hiện thực của thơ văn yêu nước của NĐC, đồng thời ngợi ca, trân trọng tài năng, bầu nhiệt huyết, cảm xúc chân thành của một “Tâm hồn trung nghĩa” ó vốn hiểu biết sâu rộng, xúc cảm mạnh mẽ thái độ kính trọng, cảm thông sâu sắc của người viết 
c) Truyện LVT 
- Khẳng định cái hay cái đẹp của tác phẩm về cả nội dung và hình thức văn chương
- Bác bỏ một số ý kiến hiểu chưa đúng về tác phẩm LVT
=> Thao tác “đòn bẩy” -> định giá tác phẩm LVT không thể chỉ căn cứ ở bình diện nghệ thuật theo kiểu trau chuốt, gọt dũa mà phải đặt nó trong mối quan hệ với đời sống nhân dân
3) Kết bài
- Khẳng định,ngợi ca, tưởng nhớ NĐC 
- Bài học về mối quan hệ giữa văn học- nghệ thuật và đời sống, về sứ mạng của người chiến sĩ trên mặt trận văn hoá, tư tưởng 
=> Cách kết thúc ngắn gọn nhưng có ý nghĩa gợi mở, tạo sự đồng cảm ở người đọc.
III/ Tổng kết
1/ Giá trị nội dung: Mới mẻ, sâu sắc, xúc động
2/ Giá trị nghệ thuật
- Hệ thống luận điểm, luận cứ chặt chẽ
- Sử dụng nhiều thao tác lập luận 
- Đậm màu sắc biểu cảm: ngôn từ trong sáng, giàu hình ảnh, cảm hứng ngợi ca, giọng điệu hùng hồn
E. TỔNG KẾT –RÚT KINH NGHIỆM
* Củng cố :Hs nhắc lại nội dung bài học. Đọc ghi nhớ trong SGK.
* Bài tập nc:- Nhậ xét tư tưởng PVĐ ? Vận dụng lập dàn bài cho bài NL về NAQ-HCM
 * Hướng dẫn tự học:: 
- Tác giả đánh giá rất cao về bài VTNSCG ở đoạn văn nào?Tác giả đã bác bỏ một số ý kiến hiểu chưa đúng về truyện LVT ntn?
- Mô hình hóa bố cục và lập sơ đồ hệ thống luận điểm luận cứ của bài viết.
- Rút ra quan điểm thái độ cần thiết khi đánh 1 tác phẩm VH và những yếu tố cơ bản cần có để viết tốt một bài văn 
*Bài mới: -Chuẩn bị các bài đọc thêm. Tham kảo các tài liệu kết hợp hướng dẫn của SGK.
* Đánh giá buổi học:
Rút kinh nghiệm
.