Giáo án môn Ngữ văn khối 12 - Rèn luyện kĩ năng mở bài, kết bài trong văn nghị luận

Tuần 27
Tiết 77	Ngày dạy: 09-03-2011
RÈN LUYỆN KĨ NĂNG MỞ BÀI, KẾT BÀI TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
I.MỤC TIÊU :
1 Kiến thức: Hiểu và vận dụng linh hoạt, sáng tạo các kiểu mở bài và kết bài thông dụng trong bài văn nghị luận
2. Kĩ năng: có kĩ năng vận dụng linh hoạt, sáng tạo các kiểu mở bài và kết bài thông dụng trong bài văn nghị luận.
3. Thái độ: - Cã ý thøc vËn dơng mét c¸ch linh ho¹t c¸c kiĨu më bµi vµ kÕt bµi trong khi viÕt v¨n nghÞ luËn.
- BiÕt nhËn diƯn nh÷ng lçi th­êng m¾c trong khi viÕt më bµi, kÕt bµi vµ cã ý thøc tr¸nh nh÷ng lçi nµy. 
II. TRỌNG TÂM:
1. Kiến thức: 
- Vị trí, tầm quan trọng của mở bài, kết bài trong bài văn nghị luận.
- Các cách mở bài, kết bài thông dụng trong bài văn nghị luận.
2. Kĩ năng: 
- Nhận diện và phân tích các cách mở bài, kết bài trong các văn bản nghị luận.
có kĩ năng vận dụng linh hoạt, sáng tạo các kiểu mở bài và kết bài thông dụng trong khi viết bài văn nghị luận.
III. CHUẨN BỊ :
1. GV: Giáo án, SGK,SGV, hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng
2. HS: Đọc sgk và nắm nội dung cơ bản, định hướng tìm hiểu các câu hỏi theo các câu hỏi của giáo viên.
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định lớp:
 	kiểm tra sĩ số:
12A2	12B4	 
2. Kiểm tra bài cũ :
*Thế nào là mở bài?Mở bài là giới thiệu vấn đề sẽ được bàn luận trong bài văn, đồng thời khêu gợi, lôi cuốn sự chú ý của người đọc đối với vấn đề đó.
-Nguyên tắc: Cần nêu đúng vấn đề đặt ra trong đề bài; chỉ được phép nêu những ý khái quát.
*Thế nào là kết bài? Nhiệm vụ của kết bài là kết thúc vấn đề đã đặt ra ở phần mở bài và đã giải quyết ở phần thân bài.
-Nguyên tắc:Thể hiện đúng quan điểm đã trình bày ở thân bài; chỉ nêu những ý khái quát.Phần kết bài thiên về tổng kết đánh giá.
3. Bài mới:
Vào bài: Để làm tốt một bài văn nghị luận, mở bài và kết bài có vị trí quan trọng. Nó có vai trò như thế nào? Ta có các cách mở bài, kết bài nào? Hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu qua bài rèn luyện kĩ năng mở bài, kết bài trong bài văn nghị luận.
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t
Hoạt động 1: GV tỉ chøc cho HS t×m hiĨu c¸c c¸ch më bµi
-GV:Cho ®Ị bµi: 
Ph©n tÝch gi¸ trÞ nghƯ thuËt cđa t×nh huèng truyƯn trong t¸c phÈm Vỵ nhỈt (Kim L©n) 
HS ®äc kÜ c¸c më bµi (SGK) ph¸t biĨu ý kiÕn
-GV lÇn l­ỵt cho HS ph©n tÝch c¸c c¸ch më bµi (SGK):
a) Vấn đề ®­ỵc triĨn khai trong v¨n b¶n. 
b) Ph©n tÝch tÝnh tù nhiªn, hÊp dÉn cđa c¸c më bµi.
-GV:Tõ hai bµi tËp trªn, HS cho biÕt phÇn më bµi cÇn ®¸p øng yªu cÇu g× trong qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n?
HS lµm viƯc c¸ nh©n, ph¸t biĨu tr­íc líp
Hoạt động 2: GV tỉ chøc cho HS t×m hiĨu c¸c c¸ch kết bµi
- GV tỉ chøc cho HS t×m hiĨu c¸c kÕt bµi (SGK) cho ®Ị bµi: Suy nghÜ cđa anh (chÞ) vỊ nh©n vËt «ng l¸i ®ß trong tuú bĩt Ng­êi l¸i ®ß s«ng §µ (NguyƠn Tu©n)
HS ®äc kÜ c¸c kÕt bµi (SGK) ph¸t biĨu ý kiÕn
- GV lÇn l­ỵt cho HS ph©n tÝch c¸c kÕt bµi (SGK)
HS ®äc kÜ tr×nh bµy.
-GV: Tõ hai bµi tËp trªn anh (chÞ) h·y cho biÕt phÇn kÕt bµi cÇn ®¸p øng yªu cÇu g× trong qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n?
HS lµm viƯc c¸ nh©n, ph¸t biĨu tr­íc líp
I. ViÕt phÇn më bµi
1. T×m hiĨu c¸ch më bµi
- §Ị bµi ®­ỵc tr×nh bµy: gi¸ trÞ nghƯ thuËt cđa t×nh huèng truyƯn trong Vỵ nhỈt cđa Kim L©n.
- C¸ch më bµi thø 3: më bµi gi¸n tiÕp, dÉn d¾t tù nhiªn, t¹o ra sù hÊp dÉn, chĩ ý vµ phï hỵp h¬n c¶ víi yªu cÇu tr×nh bµy ®Ị bµi
2. Ph©n tÝch c¸ch më bµi
- Vấn đề ®­ỵc triĨn khai trong v¨n b¶n:
+ MB1: quyỊn tù do, ®éc lËp cđa d©n téc ViƯt Nam
+ MB2: NÐt ®Ỉc s¾c cđa t­ t­ëng, nghƯ thuËt bµi th¬ Tèng biƯt hµnh cđa Th©m T©m.
+ MB3: Nh÷ng kh¸m ph¸ ®éc ®¸o, s©u s¾c cđa Nam Cao vỊ ®Ị tµi ng­êi n«ng d©n trong t¸c phÈm ChÝ PhÌo.
- C¶ 3 më bµi ®Ịu theo c¸ch gi¸n tiÕp, dÉn ®¾t tù nhiªn, t¹o ®­ỵc Ên t­ỵng, hÊp dÉn sù chĩ ý cđa ng­êi ®äc h­íng tíi ®Ị tµi.
3. Yªu cÇu phÇn më bµi
- Mở bài trong bài văn nghị luận nhằm giới thiệu vấn đề cần nghị luận
+ Có cách mở bài trực tiếp ( đi thẳng vào vấn đề)
+ Có cách mở bài gián tiếp ( dẫn dắt để đi vào vấn đề)
- Thân bài nhằm triển khai các ý nêu ra ở mở bài ( ý lớn, ý nhỏ). Các ý trong phần thân bài cần được sắp xếp một cách hợp lí, mạch lạc, tập trung làm nổi bật vấn đề được nêu ra ở mở bài.
II. ViÕt phÇn kÕt bµi
1. T×m hiĨu c¸c kÕt bµi 
- §Ị bµi: Suy nghÜ cđa anh (chÞ) vỊ nh©n vËt «ng l¸i ®ß trong tuú bĩt Ng­êi l¸i ®ß s«ng §µ (NguyƠn Tu©n)
- C¸ch kÕt bµi 2 phï hỵp h¬n víi yªu cÇu tr×nh bµy ®Ị bµi: §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vỊ ý nghÜa cđa h×nh t­ỵng nh©n vËt «ng l¸i ®ß, ®ång thêi gỵi suy nghÜ, liªn t­ëng s©u s¾c cho ng­êi ®äc.
2. Ph©n tÝch c¸c kÕt bµi
- KÕt bµi 1: Tuyªn bè ®éc lËp vµ kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m cđa toµn d©n téc ViƯt Nam ®em tinh thÇn, lùc l­ỵng, tÝnh m¹ng vµ cđa c¶i ®Ĩ gi÷ v÷ng ®éc lËp.
- KÕt bµi 2: Ên t­ỵng ®Đp ®Ï, kh«ng bao giê phai nhoµ vỊ h×nh ¶nh mét phè huyƯn nghÌo trong c©u chuyƯn Hai ®øa trỴ cđa Th¹ch Lam.
- C¶ hai kÕt bµi ®Ịu t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn nhËn thøc vµ t×nh c¶m cđa ng­êi ®äc.
3. Yªu cÇu cđa phÇn kÕt bµi
- Kết bài tóm lại những nội dung được nêu ra ở mở bài và được trình bày ở thân bài, đồng thời mở ra những vấn đề tiếp nối để khơi gợi suy nghĩ, tình cảm của người đọc
4. Củng cố, luyện tập:
Luyện tập:
	-Bài1 trang 116:Giống nhau của 2 cách mở đề là: đều giới thiệu được nội dung cần trình bày một cách tự nhiên
	+Khác: Cách 1 là mở đề trực tiếp. Cách 2 là mở đề gián tiếp; cách1 diễn đạt bình thường tự nhiên. Cách 2 bằng câu hỏi và từ ngữ cầu kì.
Bài 2-116:
+ Phần mở bài chưa đạt yêu cầu vì không nhất thiết phải giới thiệu tác giả dài và lan man như vậy.
+ Phần kết bài: mới đảm bảo phần tóm lược, chưa có phần gợi ra, liên tưởng rộng lớn, sâu sắc.
+Viết lại cho phù hợp:
*Mở bài:Có những con người bộc lộ phẩm chất của mình qua lời nói và hành động. Nhưng cũng có con người lặng lẽ, dồn nén, tích tụ để rồi bất ngờ làm nên chuyện. Mị , nhân vật trong Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài là người như thế.
*Kết bài:Gấp trang cuối cùng của truyện Vợ chồng A Phủ, người đọc vẫn thấy một cô Mị lặng lẽ, lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa. Một cô Mị bị tê liệt cả tinh thần chỉ còn biết giam mình trong căn phòng tăm tối. Một cô Mị bỗng dưng phắt dậy, cầm dao, cắt dây mây cởi trói cho A Phủ và cởi trói luôn cả cuộc đời mình. Từ bóng tối, Mị tuôn ra, tuôn ra để đón nhận ánh sáng.
5. Hướng dẫn tự học:
- Đối với bài học ở tiết này: Các cách mở bài, kết bài?
- Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: 
 Chuẩn bị bài: “ Số phận con người”
	+Nêu vài nét về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Sô lô khôp, tóm tắt tác phẩm, hoàn cảnh sáng tác, chủ đề, số phận bất hạnh của con người.
12B4: tự chọn : Truyện ngắn Thuốc 
 Ý nghĩa chi tiết vòng hoa trên mộ Hạ Du? Vài nét về nghệ thuật, ý nghĩa văn bản?
Oân kiến thức:Sóng của Xuân Quỳnh; Dàn ý phân tích bài thơ.
V. Rút kinh nghiệm: