Giáo án môn Ngữ văn 12 - Tiết 31 đến tiết 36

Ngày 25/10/2011
	Tiết: 31
THỰC HÀNH MỘT SỐ PHÉP TU TỪ NGỮ ÂM
A. Mục tiêu bài học
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
	Củng cố và nâng cao hiểu biết về 1 số phép tu từ ngữ âm
	Cảm nhận và phân tích được các phép tu từ ngữ âm trong văn bản,thấy được tác dụng NT của chúng.
II . TRỌNG TÂM KTKN
	1. Kiến thức:
	- Phương thức cơ bản trong một số biện pháp tu từ ngữ âm: tạo âm hưởng và nhịp điệu cho câu; điệp âm, điệp thanh, điệp vần.
	- Tác dụng của phép tu từ ngữ âm.
	2. Kỹ năng:
	- Nhận biết tu từ ngữ âm trong văn bản.
	- Phân tích giá trị của phép tu từ ngữ âm trong văn bản: phân tích mục đích và hiệu quả của phép tu từ, sự phối hợp với biện pháp tu từ khác
	- Bước đầu biết sử dụng một số phép tu từ ngữ âm trong những ngữ cảnh nhất định.
B. CHUẨN BỊ
	1. Giáo viên: Giáo án, sgk, sgv, stk	
	2. Học sinh: Đọc bài, soạn bài theo hdhb
C. PHƯƠNG PHÁP
	Hoạt động nhóm, hỏi đáp, diễn giảng
D. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN
	1. Ổn định:
	2. Bài cũ:
	3. Bài mới:
ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
néi dung kiÕn thøc
Ho¹t ®éng 1: GV cho HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi tr­íc líp c¸c bµi tËp trong SGK.
Ho¹t ®éng 2: GV chèt l¹i c¸c ý kiÕn.
CH: Em nhËn xÐt nhÞp ®iÖu c¸c vÕ trong ®o¹n v¨n trªn?
CH: §o¹n v¨n trªn dïng phÐp tu tõ nµo?
CH: §o¹n v¨n trªn dïng nh÷ng phÐp tu tõ nµo?
CH: Hai c©u cuèi ng¾t nhÞp nh­ thÕ nµo?
CH: Sù lÆp l¹i vµ phèi hîp 4 phô ©m ®Çu (l) trong c¸c tiÕng löa lùu lËp loÌ miªu t¶ ®­îc tr¹ng th¸i g×?
CH: Trong ®o¹n th¬ vÇn nµo ®­îc lÆp l¹i nhiÒu nhÊt? T¸c dông cña biÖn ph¸p ®iÖp vÇn ®ã?
CH: §o¹n th¬ gîi ra ®­îc khung c¶nh hiÓm trë cña vïng rõng nói vµ sù gian lao, vÊt v¶m cña cuéc hµnh qu©n lµ nhê cã sù ®ãng gãp cña nhiÒu yÕu tè nµo? 
 I.T¹o nhÞp ®iÖu vÇ ©m h­ëng cho c©u
Bµi tËp 1:
 - Hai vÕ ®Çu dµi, nhÞp ®iÖu dµn tr¶i, phï hîp víi viÖc biÓu hiÖn cuéc ®Êu tranh tr­êng k× cña d©n téc. VÕ sau ng¾n, nhÞp ®iÖu dån dËp, m¹nh mÏ, phï hîp víi sù kh¼ng ®Þnh hïng hån vÒ quyÒn ®éc lËp, tù do cña d©n téc. VÒ mÆt lËp luËn, hai vÕ ®Çu cã vai trß nh­ c¸c luËn cø, cßn vÕ sau vµ c©u cuèi nh­ c¸c kÕt luËn.
 - 3 vÕ ®Çu kÕt thóc b»ng c¸c ©m tiÕt mang thanh b»ng (nay, nay, do), c©u tiÕp theo kÕt thóc b»ng thanh tr¾c (lËp). H¬n n÷a, do lµ ©m tiÕt më, lËp lµ ©m tiÕt ®ãng. V× vËy, kÕt thóc b»ng ©m tiÕt mang thanh nÆng vµ lµ ©m tiÕt ®ãng (lËp) cã ©m h­ëng m¹nh mÏ, døt kho¸t, thÝch hîp víi lêi kh¼ng ®Þnh quyÒn ®éc lËp cña d©n téc.
 - Phèi hîp víi nhÞp ®iÖu vµ ©m thanh, ®o¹n v¨n cã dïng phÐp ®iÖp tõ ng÷ (mét d©n téc ®· gan gãc, d©n téc ®ã ph¶i ®­îc...) vµ ®iÖp có ph¸p (hai vÕ ®Çu dµi, cã kÕt cÊu có ph¸p gièng nhau; vÕ sau vµ c©u cuèi ng¾n, kÕt cÊu có ph¸p còng gièng nhau.
Bµi tËp 2:
 - PhÐp ®iÖp phèi hîp víi phÐp ®èi. Kh«ng ph¶i chØ ®iÖp (lÆp) tõ ng÷ mµ c¶ lÆp kÕt cÊu ng÷ ph¸p vµ nhÞp ®iÖu. VÝ dô nhÞp cña c¸c c©u ®Çu ®­îc lÆp l¹i lµ 4/2/4/2. Kh«ng ph¶i chØ cã sù ®èi xøng vÒ tõ ng÷, mµ cßn cã c¶ sù ®èi xøng vÒ nhÞp ®iÖu vµ kÕt cÊu ng÷ ph¸p. VÝ dô: Ai cã sóng dïng sóng. Ai cã g­¬m dïng g­¬m (nhÞp 3/2/3/2, víi kÕt cÊu ng÷ ph¸p ®Òu lµ C-V-P (phô ng÷).
 - C©u v¨n xu«i nh­ng cã vÇn ë mét sè vÞ trÝ. VÝ dô c©u ®Çu cã vÇn gi÷a tiÕng bµ vµ tiÕng giµ. C©u thø 2 ®iÖp vÇn ung gi÷a c¸c tiÕng sóng (ai cã sóng dïng sóng).
 - Sù phèi hîp gi÷a nh÷ng nhÞp ng¾n (®Çu c©u 1,2,3) víi nh÷ng nhÞp dµi dµn tr¶i (vÕ cuèi c©u 1,4) t¹o nªn ©m h­ëng khi khoan thai, khi dån dËp m¹nh mÏ. §iÒu ®ã phï hîp víi mét lêi kªu gäi cøu n­íc thiªng lªng.
Bµi tËp 3:
 §o¹n v¨n dïng phÐp nh©n hãa, ®ång thêi dïng nhiÒu ®éng tõ. Nh÷ng biÖn ph¸p ®ã phèi hîp víi c¸c yÕu tè ng÷ ©m sau:
 - Sù ng¾t nhÞp (dÊu phÈy ë 3 c©u ®Çu) khi cÇn liÖt kª.
 - C©u v¨n thø 3 ng¾t nhÞp liªn tiÕp nh­ lêi kÓ vÒ tõng chiÕn c«ng cña tre. H¬n n÷a, nhÞp ng¾n tr­íc, nhÞp dµi sau t¹o nªn ©m h­ëng du d­¬ng cña lêi ngîi ca.
 - Hai c©u v¨n cuèi, c©u ®­îc ng¾t nhÞp gi÷a CN vµ VN (kh«ng dïng tõ lµ), t¹o nªn ©m h­ëng m¹nh mÏ, døt kho¸t cña mét lêi tuyªn d­¬ng c«ng tr¹ng, kh¼ng ®Þnh ý chÝ kiªn c­êng vµ chiÕn c«ng vÎ vang cña tre.
II. §iÖp ©m, ®iÖp vÇn, ®iÖp thanh.
	Bµi tËp 1:
a. Sù lÆp l¹i vµ phèi hîp 4 phô ©m ®Çu (l) trong c¸c tiÕng löa lùu lËp loÌ miªu t¶ ®­îc tr¹ng th¸i Èn hiÖn trªn mét diÖn réng cña hoa lùu vµ hoa ®¬n (®á nh­ löa vµ lÊp lã trªn cµnh nh­ nh÷ng ®èm löa lóc Èn lóc hiÖn, lóc loÐ lªn lóc l¹i Èn hiÖn trong t¸n l¸).
 b. ë ®©y còng cã sù phèi hîp cña c¸c phô ©m ®Çu l (4 lÇn) trong mét c©u th¬. ®iÒu ®ã diÔn t¶ ®­îc tr¹ng th¸i cña ¸nh tr¨ng ph¶n chiÕu trªn mÆt n­íc ao: ¸nh tr¨ng nh­ ph¸t t¸n réng h¬n, loang ra vµ cho¸ng lÊy kh¾p bÒ mÆt kh«ng gian trªn mÆt ao.
 Bµi tËp 2:
 Trong ®o¹n th¬ ®ã, ®­îc lÆp l¹i nhiÒu nhÊt lµ vÇn ang (cã nguyªn ©m réng vµ phô ©m cuèi lµ ©m mòi): 7 tiÕng. VÇn ang t¹o nªn ©m h­ëng réng më, tiÕp diÔn kÐo dµi. Nã phï hîp víi c¶m xóc chung: mïa ®«ng ®ang cßn tiÕp diÖn víi nhiÒu dÊu hiÖu ®Æc tr­ng (l¸ vµng ®ang ®á, sÕu, giang ®ang bay vÒ ph­¬ng Nam ®Ó tr¸nh rÐt), vËy mµ ®· cã nh÷ng lêi mêi gäi cña mïa xu©n.
Bµi tËp 3:
§o¹n th¬ gîi ra ®­îc khung c¶nh hiÓm trë cña vïng rõng nói vµ sù gian lao, vÊt v¶m cña cuéc hµnh qu©n lµ nhê cã sù ®ãng gãp cña nhiÒu yÕu tè: 
 - NhÞp ®iÖu 4/3 ë 3 c©u th¬ ®Çu.
 - Sù phèi hîp gi÷a c¸c thanh tr¾c vµ thanh b»ng ë 3 c©u th¬ ®Çu, trong ®ã c©u th¬ ®Çu thiªn vÒ vÇn tr¾c. C©u th¬ thø 4 (c©u cuèi cña khæ th¬) l¹i toµn vÇn b»ng. TÊt c¶ ®Òu gîi t¶ mét kh«ng gian hiÓm trë vµ mang s¾c th¸i hïng tr¸ng, m¹nh mÏ. C©u cuèi khæ th¬ toµn vÇn b»ng gîi t¶ mét kh«ng khÝ tho¸ng ®·ng, réng lín tr¶i ra tr­íc m¾t khi ®· v­ît qua con ®­êng gian lao vÊt v¶.
 - Dïng c¸c tõ l¸y gîi h×nh: khóc khuûu, th¨m th¼m, heo hót. Dïng phÐp ®èi tõ ng÷: Dèc lªn khóc khuûu/ Dèc th¨m th¼m; Ngµn th­íc lªn cao/ Ngµn th­íc xuèng. PhÐp lÆp tõ ng÷: Dèc, ngµn th­íc. PhÐp nh©n ho¸: Sóng ngöi trêi.
- PhÐp lÆp có ph¸p ë c©u 1,3.
4. Hướng dẫn tự học:
	- Sưu tầm ngữ liệu về phép điệp âm, điệp vần, điệp thanh trong ca dao, câu đối, thơ.
- Ôn bài để chuẩn bị: Làm bài viết số 3
	Kiểm tra,ngày 27/10/2011
	Người KT
**************************
Ngµy 28/10/2011
TiÕt 34- 35
®äc thªm Dän vÒ lµng
 - N«ng Quèc ChÊn -
 §ß LÌn
 - NguyÔn Duy -
 tiÕng h¸t con tµu
	 - ChÕ Lan Viªn-
	A. Môc tiªu bµi häc
i. møc ®é cÇn ®¹t.
	Gióp häc sinh:
	- N¾m ®­îc nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶.
	- N¾m ®­îc néi dung vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm.
II .TRäNG t©m ktkn
1. KiÕn thøc:
	* Dän vÒ lµng: Nçi thèng khæ cña nh©n ®©n vµ téi ¸c cña giÆc; niÒm vui cña nh©n d©n khi quª h­¬ng ®­îc gi¶i phãng
NÐt ®Æc s¾c vÒ NT
	*§ß lÌn: Cuéc sèng lam lò cña ng­êi bµ vµ sù v« t©m cña ng­êi ch¸u còng nh­ sù thøc tØnh cña nh©n vËt tr÷ t×nh
NÐt ®Æc s¾c vÒ NT
	*TiÕng h¸t con tµu:Sù tr¨n trë ,mêi gäi lªn ®­êng; nh÷ng kØ niÖm kh¸ng chiÕn,...
Tõ ng÷ h×nh ¶nh giµu chÊt triÕt lÝ,suy t­ëng.
2. KÜ n¨ng: 
§äc hiÓu theo ®Æc tr­ng thÓ lo¹i
B. Ph­¬ng tiÖn - PP thùc hiÖn.
	- Nªu vÊn ®Ò + Gîi më + Ph¸t vÊn + DiÔn gi¶ng + Quy n¹p... 
	- Gi¸o ¸n + SGK + tµi liÖu tham kh¶o
C. TiÕn tr×nh bµi d¹y.
	1. æn ®Þnh, kiÓm tra sÜ sè.
	2. KiÓm tra bµi cò: (l­îc).
	3. Néi dung bµi míi:
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung kiÕn thøc
H§1: GV cho HS ®äc phÇn tiÓu dÉn trong SGK.
H§2: GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu bµi th«ng qua hÖ thèng c©u hái.
CH: Cuéc sèng gian khæ cña nh©n d©n Cao - B¾c - L¹ng vµ téi ¸c cña giÆc Ph¸p trong bµi th¬ ®­îc diÔn t¶ nh­ thÕ nµo?
CH: NÐt ®éc ®¸o trong phong c¸ch thÓ hiÖn niÒm vui Cao- B¾c- L¹ng ®­îc gi¶i phãng qua phÇn ®Çu vµ phÇn cuèi bµi th¬?
CH: Ph©n tÝch mµu s¾c d©n téc ®­îc biÓu hiÖn qua c¸ch sö dông h×nh ¶nh cña t¸c gi¶?
CH: C¸i t«i cña t¸c gi¶ thuë nhá ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo?
CH: NÐt quen thuéc vµ míi mÎ trong c¸ch nh×n cña t¸c gi¶ vÒ chÝnh m×nh trong qu¸ khø?
CH: T×nh c¶m s©u nÆng cña t¸c gi¶ ®èi víi bµ m×nh ®­îc biÓu hiÖn cô thÓ nh­ thÕ nµo?
CH: C¸ch thÓ hiÖn t×nh th­¬ng bµ cña t¸c gi¶ cã g× ®Æc biÖt?
CH: H×nh ¶nh "con tµu" t­îng tr­ng cho g×?
CH: H×nh ¶nh "T©y B¨c" t­îng tr­ng cho g×?
CH: §Ó vËn ®éng mäi ng­êi ®Õn víi T©y B¾c, t¸c gi¶ ®· lµm g×?
CH: §Õn víi T©y B¾c lµ ®Õn víi g×?
CH: Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh ®ã lµ g×, nh÷ng h×nh ¶nh ®ã nh­ thÕ nµo trong cuéc sèng?
CH: TiÕp ®ã t¸c gi¶ gîi l¹i nh÷ng g×?
CH: Em h·y lÊy vÝ dô?
CH: Em h·y chØ ra nh÷ng c©u th¬ ®ã?
CH: NhËn xÐt cña em vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña ®o¹n cuèi?
I. Dän vÒ lµng
N«ng Quèc ChÊn
C©u 1:
 Cuéc sèng gian khæ cña nh©n d©n Cao - B¾c - L¹ng vµ téi ¸c cña giÆc Ph¸p trong bµi th¬ ®­îc diÔn t¶ kh¸ cô thÓ, ch©n thùc. Cã thÓ coi bµi th¬ lµ mét b¶n c¸o tr¹ng kÓ téi thùc d©n x©m l­îc, qua ®ã béc lé th¸i ®é cña t¸c gi¶ vÒ søc chÞu ®ùng vµ t×nh c¶m yªu n­íc cña nh©n d©n c¸c d©n téc vïng cao.
 Qua viÖc ®äc bµi th¬ ta thÊy gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña viÖc sö dông m¹ch tù sù vµ tr÷ t×nh ®an xen trong t¸c phÈm.
C©u 2:
NiÒm vui Cao - B¾c - L¹ng gi¶i phãng ®­îc thÓ hiÖn b»ng mét phong c¸nh riªng, ®Ëm mµu s¾c ®éc ®¸o cña t­ duy ng­êi miÒn nói. Tr­íc hÕt lµ ë bè côc gi¶n dÞ. 
 + Bµi th¬ më ®Çu b»ng nh÷ng c¶m xóc diÔn ®¹t niÒm vui khi Cao- B¾c- L¹ng ®­îc gi¶i phãng.
 + TiÕp theo lµ nçi buån tñi, xãt xa, c¨m giËn bän ngo¹i x©m ®· tµn ph¸, gieo r¾t bao téi ¸c lªn quª h­¬ng.
 + §o¹n kÕt, trë l¹i víi nh÷ng xóc c¶m mõng vui, h©n hoan, v× tê nay quª h­¬ng trë l¹i cuéc sèng thanh b×nh: "H«m nay Cao- B¾c- L¹ng c­êi vang, - Dän l¸n, rêi rõng, ng­êi xuèng lµng".
 C¸ch thÓ hiÖn niÒm vui mang nÐt riªng: lèi nãi cô thÓ, c¶m xóc suy nghÜ ®­îc diÔn ®¹t b»ng h×nh ¶nh: "Ng­êi ®«ng nh­ kiÕn, sóng ®Çy nh­ cñi", "§­êng c¸i kªu vang tiªng « t«- Trong tr­êng rÝu rÝt tiÕng c­êi con trÎ- Mê mê khãi bÕp bay trªn ngãi nhµ l¸".
C©u 3:
 H×nh t­îng mÑ ®­îc nh¾c ®Õn trong bµi th¬ chÞu ®ùng bao ®au th­¬ng, mÊt m¸t nh­ng còng hÕt søc can tr­êng tr­íc mäi gian nan, thö th¸ch, gîi cho ng­êi ®äc suy ngÉm. §ã võa lµ ng­êi mÑ th©n yªu trong t©m thøc t¸c gi¶, võa lµ ng­êi mÑ quª h­¬ng trong ý nghÜa tù th©n cña t¸c phÈm.
II. §ß lÌn
NguyÔn Duy
C©u 1:
- Ng­êi ta th­êng cã su h­íng t¹o ra h×nh ¶nh thËt ®Ñp vÒ chÝnh m×nh trong thêi th¬ Êu. Cßn ë ®©y, trong bµi th¬, c¸i t«i cña t¸c gi¶ thêi tuæi nhá ®­îc t¸i hiÖn ch©n thùc vµ sèng ®éng, cã phÇn g©y ng¹c nhiªn cho ng­êi ®äc bëi nh÷ng thó nhËn thµnh thùc. T¸c gi¶ kh«ng che giÊu thêi th¬ Êu m×nh lµ mét chó bÐ hiÕu ®éng, t­êng tr¶i qua nh÷ng trß tinh nghÞch cña mét ®øa trÎ vïng n«ng th«n nghÌo ®· sèng nh÷ng ngµy th¸ng hån nhiªn, cã phÇn b¶n n¨ng vµ ch¼ng ®­îc rÌn ròa nhiÒu. 
 - NÐt quen thuéc vµ míi mÎ trong c¸ch nh×n cña t¸c gi¶ vÒ chÝnh m×nh thêi tuæi th¬ lµ ë th¸i ®é th¼ng th¾n, t«n träng dÜ v·ng, kh­íc tõ sù thi vÞ ho¸ vµ chÝnh v× thÕ mµ ®em l¹i c¸ch nh×n míi mÎ vÒ qu¸ khø.
C©u 2: 
H×nh ¶nh ng­êi bµ ©m thÇm chÞu ®ùng vÊt v¶ ®Ó nu«i d¹y ®øa ch¸u må c«i hiÕu ®éng, nghÞch ngîm sèng l¹i trong kÝ øc thÓ hiÖn nçi ©n hËn trong lßng t¸c gi¶ ®èi víi bµ khi m×nh ®· tr­ëng thµnh. §ã lµ t×nh th­¬ng ch©n thµnh vµ s©u s¾c nh­ng ®· muén. PhÇn lín con ng­êi ta chØ thùc sù biÕt yªu ng­êi kh¸c khi c¬ héi ®Òn ®¸p ®· kh«ng cßn. §iÒu nµy cã mét gi¸ trÞ thøc tØnh bÊt ngê.
C©u 3:
§Ó hiÓu ®­îc ®ãng gãp riªng cña t¸c gi¶, cÇn chó ý c¸ch thÓ hiÖn t×nh th­¬ng bµ cña t¸c gi¶ trong bµi th¬. muèn thÕ, h·y sö dông c¸c biÖn ph¸p ®èi chiÕu, so s¸nh trªn c¸c b×nh diÖn: c¶m høng chñ ®¹o, giäng ®iÖu vµ c¸ch sö dông th¬ gi÷a 2 t¸c gi¶ cïng viÕt vÒ mét ®Ò tµi lµ B ... ®éng x©y dùng, vµ nhiÒu miÒn ®Êt n­íc kh¸c nh­ ®ang cïng cã mét tiÕng nãi chung lµ lao ®éng quªn m×nh ®Ó x©y dùng XHCN
“Khi Tæ quèc bèn bÒ lªn tiÕng h¸t”.
- Cßn riªng vÒ t¸c gi¶ th× nçi kh¸t khao còng thËt lín lao, lµm sao cã mÆt trªn nhiÒu miÒn cña ®Êt n­íc. H×nh ¶nh “Khi lßng ta ®· ho¸ nh÷ng con tµu” lµ nãi ®Õn sù thèng nhÊt gi÷a c¸i “t«i” vµ c¸i “ta”, gi÷a tr¸ch nhiÖm cña nhµ th¬ víi hoµn c¶nh riªng, nh­ng t©m hån cña nhµ th¬ th× ®· hoµ hîp, ®· lªn ®­êng: 
“T©m hån ta lµ T©y B¾c chø cßn ®©u”.
2. Sù tr¨n trë vµ lêi mêi gäi lªn ®­êng (2 khæ ®Çu).
- §Ó vËn ®éng vµ thuyÕt phôc mäi ng­êi ®Õn víi T©y B¾c, hoµ nhËp vµo cuéc sèng cña nh©n d©n. T¸c gi¶ ®· dïng c©u hái tu tõ vµ m­în h×nh ¶nh thiªn nhiªn ®Ó kh¬i gîi kh¸t väng lªn ®­êng cña mäi ng­êi.
“Anh cã nghe . . . vÇng tr¨ng”
- Nhµ th¬ nãi víi ng­êi kh¸c vµ còng lµ lêi tù nhñ víi chÝnh lßng m×nh. Cuéc kh¸ng chiÕn tr­êng k× gian khæ ®· kÕt thóc th¾ng lîi, ®Êt n­íc b­íc vµo c«ng cuéc x©y dùng cuéc sèng míi ®ang rÊt cÇn sù ®ãng gãp cña mäi ng­êi. Cuéc sèng míi ®ã lµ ngän nguåi cña sù s¸ng t¹o nghÖ thuËt. T¸c gi¶ ®· ®­a ra nh÷ng lêi khuyªn ®Çy t©m huyÕt: h·y ®i ra khái c¸i c« ®¬n, chËt hÑp cña m×nh mµ hoµ nhËp víi mäi ng­êi, h·y v­ît ra khái ch©n trêi cña c¸i t«i nhá bÐ ®Ó ®Õn víi ch©n trêi cña tÊt c¶. §i theo con ®­êng Êy cã thÓ sÏ t×m thÊy ®­îc nghÖ thuËt ch©n chÝnh vµ gÆp ®­îc t©m hån cña chÝnh m×nh trong cuéc sèng réng lín cña nh©n d©n.
“Ch¼ng cã  trªn kia”.
3. Kh¸t väng vÒ víi nh©n d©n, gîi l¹i nh÷ng kØ niÖm kh¸ng chiÕn víi nghÜa t×nh cña nh©n d©n vµ ®Êt n­íc.
- Trë l¹i T©y B¾c lµ trë l¹i m¶nh ®Êt anh hïng, lµ trë vÒ víi nh÷ng g× th©n thuéc nhÊt, nh­ vÒ n¬i quª mÑ th©n yªu.
- §Ó nãi lªn ý nghÜa s©u xa, niÒm h¹nh phóc lín lao cña viÖc trë vÒ víi nh©n d©n, t¸c gi¶ dïng mét lo¹t h×nh ¶nh so s¸nh ®Ó khi s©u, më réng thªn ý nghÜa cña sù viÖc, cña hµnh ®éng ®ã.
+ GÆp l¹i nh©n d©n nh­ nai vÒ suèi cò.
+ Cá ®ãn giªng hai, chim Ðn gÆp mïa xu©n.
+ TrÎ th¬ ®ãi lßng gÆp s÷a.
+ ChiÕc n«i ngõng gÆp c¸nh tay ®­a.
Nh÷ng h×nh ¶nh nµy ®Òu dung dÞ, lÊy tõ cuéc sèng tù nhiªn vµ con ng­êi, nh­ng chÝnh v× thÕ mµ gÇn gòi vµ gîi c¶m.
- VÒ víi nh©n d©n lµ vÒ víi nh÷ng g× th©n thuéc, gÇn gòi nhÊt cña lßng mÑ, vÒ víi niÒm vui vµ h¹nh phóc tõng kh¸t khao chê mong, vÒ víi ngän nguån thiÕt yÕu cña sù sèng, cña h¹nh phóc trong nu«i d­ìng, che chë, c­u mang.
- TiÕp ®ã t¸c gi¶ gîi l¹i nh÷ng kØ niÖm, nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu cho sù hi sinh vµ nghÜa t×nh th¾m thiÕt cña nh©n d©n trong kh¸ng chiÕn.
C¸ch x­ng h« th©n t×nh, ruét thÞt cña chñ thÓ tr÷ t×nh víi nh÷ng con ng­êi ®¹i diÖn cho nh©n d©n: “Co nhí mÕ”, “Con nhí anh con”, “Con nhí em con”, “Anh bçng nhí em”. B»ng nh÷ng chi tiÕt cô thÓ, gîi c¶m, t¸c gi¶ kh¾c ho¹ h×nh ¶nh nh÷ng con ng­êi nµy víi nh÷ng hi sinh thÇm lÆng, lín lao, víi t×nh th­¬ng vµ sù che chë, ®ïm bäc trän vÑn vµ réng lín.
- Nh÷ng c©u th¬ nãi vÒ t×nh nghÜa nh©n d©n biÓu lé mét lßng biÕt ¬n s©u nÆng, sù g¾n bã ch©n thµnh, vÒ nh÷ng xóc ®éng thÊm thÝa cña mét tÊm lßng, mét tr¸i tim.
- Trong ®o¹n nµy, cïng víi nh÷ng h×nh ¶nh x©y dùng theo lèi t¶ thùc, cô thÓ l¹i cã nh÷ng liªn t­ëng bÊt ngê gîi lªn nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp, míi l¹, lung linh s¾c mµu.
“Anh bçng nhí em nh­ ®«ng vÒ nhí rÐt
T×nh yªu ta nh­ c¸nh kiÕn hoa vµng”
Cã nh÷ng h×nh ¶nh thùc vµ giµu xóc ®éng, c« ®óc: “Con nhí mÕ . . . mét mïa dµi”
- Tõ nh÷ng kØ niÖm, hoµi niÖm vÒ nh©n d©n vµ kh¸ng chiÕn, bµi th¬ ®­a ®Õn nh÷ng suy nghÜ tÇm kh¸i qu¸t:
 + “Khi ta ë chØ lµ n¬i ®Êt ë
 Khi ta ®i ®Êt ®· ho¸ t©m hån”
 + “T×nh yªu lÇm ®Êt l¹ ho¸ quª h­¬ng”
=> Nh÷ng c©u th¬ c« ®óc, gièng d¹ng cña nh÷ng ch©m ng«n, triÕt lÝ, nh­ng kh«ng kh« khan, gi¸o huÊn, nã nãi vÒ quy luËt cña t×nh c¶m, cña tr¸i tim vµ ®­îc c¶m nhËn b»ng chÝnh tr¸i tim.
KÕt hîp c¶m xóc vµ suy t­ëng, n©ng c¶m xóc, t×nh c¶m lªn trªn nh÷ng suy ngÉm triÕt lÝ ®ã lµ thµnh c«ng cña ®o¹n th¬ nµy còng lµ ­u ®iÓm cña th¬ ChÕ Lan Viªn trong nh÷ng bµi thµnh c«ng nhÊt.
4. Khóc h¸t lªn ®­êng s«i næi, tin t­ëng vµ mª say.
- TiÕng gäi cña ®Êt n­íc, cña nh©n d©n, cña ®êi sèng ®· thµnh sù th«i thóc bªn trong, thµnh lêi giôc gi· cña chÝnh lßng m×nh nªn cµng kh«ng thÓ chÇn chõ: “§Êt n­íc gäi ta. . . t×nh mÑ ®ang chê”, thµnh nçi kh¸t khao bån chån kh«ng thÓ c­ìng ®­îc: “M¾t ta thÌm . . . nhí tiÕng”. 
Nçi kh¸t khao Êy cµng th«i thóc t©m hån th¬ v× ®ã còng lµ vÒ víi ngän nguåi cña t©m hån th¬, cña c¶m høng s¸ng t¹o. Nh÷ng n¨m th¸ng gian khæ, nh÷ng hi sinh lín lao, nh÷ng ®au th­¬ng chiÕn tranh nay ®· kÕt tinh thµnh “Mïa nh©n d©n gi¨ng lóa chÝ r× rµo- Trªn mÆt ®Êt nång nhùa nãng cña cÇn lao”, thµnh “Vµng” cña t©m hån, thµnh “tr¸i chÝn ®Çu xu©n”, ®ang mêi gäi nh÷ng t©m hån th¬, ®ang vÉy gäi c¶ nh÷ng “c¬m m¬”, “nh÷ng méng t­ëng”.
- Trong ®o¹n nµy, cïng víi ©m h­ëng s«i næi, n«i quèn cña c¸c c©u th¬ lµ nh÷ng h×nh ¶nh phong phó, biÕn ho¸ s¸ng t¹o, chñ yÕu lµ nh÷ng h×nh ¶nh biÓu t­îng vµ nh÷ng Èn dô.. T¹o ra ©m h­ëng n«i quèn trïng ®iÖp cña ®o¹n th¬ kÕt thóc nµy cã vai trß cña mét biÖn phÊp nghÖ thuËt: ®ã lµ c¸ch l¸y l¹i vÇ më réng mét h×nh ¶nh hay mét tõ ng÷ cña c©u cuèi khæ th¬ trªn xuèng c©u ®Çu cña khæ th¬ d­íi lµm cho cÊc khæ th¬ liÒn m¹ch, dån dËp, trïng ®iÖp.
* DÆn dß: So¹n bµi theo PPCT
*******************
Ngµy so¹n: 1/11/2011.
 TiÕt 36 
thùc hµnh mét sè phÐp tu tõ có ph¸p
A. Môc tiªu bµi häc.
I. møc dé cÇn ®¹t
	N¾m ®­îc mét sè phÐp tu tõ có ph¸p; ®Æc ®iÓm vµ t¸c dông cña chóng.
	- BiÕt ph©n tÝch c¸c phÐp tu tõ có ph¸p trong v¨n b¶n, b­íc ®Çu biÕt sö dông chóng khi cÇn thiÕt.
II .Träng t©m KTKN
1. kiÕn thøc:
	Qua thùc hµnh biÕt ®­îc ®Æc ®iÓm vµ t¸c dông cña chóng.
2. KÜ n¨ng:
	NhËn biÕt vµ ph©n tÝch c¸c phÐp tu tõ có ph¸pcòng nh­ t¸c dông cña chóng
	B­íc ®Çu biÕt sö dông c¸c phÐp tu tõ trªn.
B. Ph­¬ng tiÖn - PP thùc hiÖn.
	- Nªu vÊn ®Ò + Gîi më + Ph¸t vÊn + DiÔn gi¶ng + Quy n¹p . . .
	- Gi¸o ¸n + SGK + tµi liÖu tham kh¶o.
C. TiÕn tr×nh bµi d¹y.
	1. æn ®Þnh, kiÓm tra sÜ sè.
	2. KiÓm tra bµi cò: (l­îc)
	3. Néi dung bµi míi:
ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
néi dung kiÕn thøc
Ho¹t ®éng 1: GV cho HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi tr­íc líp c¸c bµi tËp trong SGK.
Ho¹t ®éng 2: GV chèt l¹i c¸c ý kiÕn.
CH: Em h·y chØ ra c¸c c©u cã kÕt cÊu lÆp có ph¸p?
CH: Em h·y ph©n tÝch kÕt cÊu có ph¸p cña c¸c c©u trªn?
CH: Em cho biÕt t¸c dông cña biÖn ph¸p lÆp có ph¸p ®èi víi hai c©u trªn?
CH: PhÐp lÆp có ph¸p ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ë ®o¹n th¬ trªn? Nªu t¸c dông cña nã?
CH: Em chØ ra phÐp lÆp có ph¸p ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ë ®o¹n th¬ trªn? Nªu t¸c dông cña nã?
CH: Em chØ ra phÐp lÆp có ph¸p ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ë c©u tôc ng÷ trªn? Nªu t¸c dông cña nã?
CH: Em chØ ra phÐp lÆp có ph¸p ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ë c©u ®èi trªn? Nªu t¸c dông cña nã?
CH: Em chØ ra phÐp lÆp có ph¸p ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ë c©u th¬ §­êng luËt trªn? Nªu t¸c dông cña nã?
CH: Em chØ ra phÐp lÆp có ph¸p ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ë v¨n biÒn ngÉu? Nªu t¸c dông cña nã?
CH: Em chØ ra phÐp liÖt kª ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ë ®o¹n trÝch trªn? Nªu t¸c dông cña nã
CH: Em h·y ph©n tÝch phÐp lÆp có ph¸p vµ phÐp liÖt kª ë ®o¹n trÝch trªn?
CH: Em h·y chØ ra vÞ trÝ vµ vai trß ng÷ ph¸p trong c©u? DÊu c©u t¸ch biÖt bé phËn ®ã? 
CH: T¸c dông cña nã ®èi víi viÖc bæ sung th«ng tin, biÓu hiÖnt×nh c¶m, c¶m xóc?
 I. PhÐp lÆp có ph¸p.
Bµi tËp 1:
 a. C©u cã hiÖn t­îng lÆp kÕt cÊu ng÷ ph¸p:
 + Hai c©u b¾t ®Çu tõ: "Sù thËt lµ...".
 + Hai c©u b¾t ®Çu tõ: "D©n ta...".
 - KÕt cÊu lÆp ë hai c©u tr­íc lµ: P (thµnh phÇn phô t×nh th¸i)- C (chñ ng÷)- V1 (vÞ ng÷)- V2. KÕt cÊu kh¼ng ®Þnh ë vÕ ®Çu vµ b¸c bá ë phÝa sau (Sù thËt lµ...+ n­íc ta/ d©n ta + ®·... chø kh«ng ph¶i...).
 KÕt cÊu lÆp ë hai c©u sau lµ: C- V {+ phô ng÷ chØ ®èi t­îng}- Tr (tr¹ng ng÷). Trong ®ã C: D©n ta, V: ®·/l¹i ®¸nh ®æ (c¸c xiÒng xÝch.../ chÕ ®é qu©n chñ...), Tr: chØ môc ®Ých (b¾t ®Çu b»ng quan hÖ tõ ®Ó, mµ).
 - T¸c dông: T¹o cho lêi tuyªn ng«n mang ©m h­ëng ®anh thÐp, hïng hån, thÝch hîp víi viÖc kh¼ng ®Þnh nÒn ®éc lËp cña d©n téc ViÖt Nam, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh th¾ng lîi c¶u C¸ch m¹ng th¸ng T¸m lµ ®¸nh ®æ chÕ ®é thùc d©n vµ chÕ ®é phong kiÕn.
 b. §o¹n th¬ dïng phÐp lÆp có ph¸p gi÷a 2 c©u ®Çu vµ gi÷a 3 c©u sau. 
 T¸c dông: Kh¼ng ®Þnh m¹nh mÏ chñ quyÒn cña chóng ta vµ béc lé c¶m xóc sung s­íng, tù hµo, s¶ng kho¸i ®èi víi thiªn nhiªn, ®Êt n­íc khi giµnh ®­îc quyÒn lµm chñ non s«ng ®Êt n­íc.
 c. §o¹n th¬ võa lÆp tõ võa lÆp có ph¸p. Ba cÆp lôc b¸t lÆp c¸c tõ nhí sao vµ lÆp kÕt cÊu ng÷ ph¸p cña kiÓu c©u c¶m th¸n. 
 T¸c dông: BiÓu hiÖn nçi nhí da diÕt cña ng­êi ra ®i ®èi víi nh÷ng c¶nh sinh ho¹t vµ c¶nh vËt thiªn nhiªn ë ViÖt B¾c.
Bµi tËp 2:
 a. ë mçi c©u tôc ng÷, hai vÕ lÆp có ph¸p nhê phÐp ®èi chÆt chÏ vÒ sè l­îng tiÕng, vÒ tõ lo¹i, vÒ kÕt cÊu ng÷ ph¸p cña tõng vÕ, vÝ dô: b¸n/ mua (®Òu lµ tõ ®¬n, ®Òu lµ ®éng tõ).
 b. ë c©u ®èi, phÐp lÆp có ph¸p ®ßi hái ë møc ®é chÆt chÏ cao: sè tiÕng ë 2 c©u b»ng nhau. H¬n n÷a, phÐp lÆp cßn phèi hîp víi phÐp ®èi (®èi øng tõng tiÕng trong hai vÕ vÒ tõ lo¹i, vÒ nghÜa; trong mçi vÕ cßn dïng tõ ®ång nghÜa, tr¸i nghÜa t­¬ng øng). Cô thÓ, mçi vÕ ®Òu cã 6 tiÕng theo kÕt cÊu ng÷ ph¸p gièng nhau ë m« h×nh:
CN
 (danh tõ)
VN 
(®éng tõ)
Thµnh tè phô cña VN 
(DT- TT)
VÕ 1
Cô giµ
¨n
cñ Êu non
VÕ 2
Chó bÐ
trÌo
c©y ®¹i lín
 Trong ®ã , Êu võa chØ lo¹i c©y, võa cã nghÜa lµ non, tr¸i l¹i nghÜa víi giµ; ®¹i võa chØ lo¹i c©y, võa cã nghÜa lµ lín vµ tr¸i nghÜa víi bÐ.
 c. ë thÓ th¬ §­êng luËt, phÐp lÆp còng ®ßi hái møc ®é chÆt chÏ cao: kÕt cÊu ng÷ ph¸p gièng nhau, sè l­îng tiÕng b»ng nhau, c¸c tiÕng ®èi nhau vÒ tõ lo¹i vµ nghÜa.
d. ë v¨n biÒn ngÉu, phÐp lÆp có ph¸p còng th­êng phèi hîp víi phÐp ®èi. §iÒu ®ã th­êng tån t¹i trong mét cÆp c©u.
 II. PhÐp liÖt kª.
a. Trong ®o¹n trÝch tõ HÞch t­íng sÜ, phÐp liÖt kª ®· phèi hîp víi phÐp lÆp có ph¸p. NhiÒu ®o¹n c©u (vÕ c©u) liªn tiÕp theo cïng 1 kÕt cÊu gåm 2 vÕ nh­ m« h×nh kh¸i qu¸t sau:
KÕt cÊu
Hoµn c¶nh
th×
gi¶i ph¸p
VÝ dô
kh«ng cã mÆc
th×
ta cho ¸o
 PhÐp liÖt kª kÕt hîp víi phÐp lÆp có ph¸p trong ®o¹n nµy cã t¸c dông nhÊn m¹nh vµ kh¼ng ®Þnh sù ®èi ®·i chu ®¸o, ®Çy nghÜa t×nh cña TrÇn Quèc TuÊn ®èi víi t­íng sÜ trong mäi hoµn c¶nh khã kh¨n.
 b. PhÐp lÆp có ph¸p (c¸c c©u cã kÕt cÊu ng÷ ph¸p gièng nhau: C- V{+ phô ng÷ chØ ®èi t­îng}) phèi hîp víi phÐp liÖt kª ®Ó v¹ch téi ¸c cña TDP, chØ mÆt v¹ch tªn kÎ thï d©n téc. Còng cïng môc ®Ých Êy lµ c¸ch t¸ch dßng liªn tiÕp, dån dËp.
 III. PhÐp chªm xen.
Bµi tËp 1:
 - TÊt c¶ bä phËn in ®Ëm trong c¸c bµi tËp a,b,c,d ®Òu ë vÞ trÝ gi÷a c©u hoÆc cuèi c©u, sau bé phËn ®­îc chó thÝch. Chóng xen vµo trong c©u ®Ó ghi chó thªm mét th«ng tin nµo ®ã.
 - C¸c bé phËn ®ã ®Òu ®­îc t¸ch ra b»ng ng÷ ®iÖu khi nãi, khi ®äc. Cßn khi viÕt th× chóng ®­îc t¸ch ra b»ng dÊu phÈy, dÊy ngoÆc ®¬n hoÆc dÊu g¹ch ngang.
 - Chóng cã t¸c dông ghi chó hoÆc gi¶i thÝch cho tõ ng÷ ®i tr­íc. H¬n n÷a, chóng cßn bæ sung thªm s¾c th¸i vÒ t×nh c¶m, c¶m xóc cña ng­êi viÕt. Nh÷ng phÇn chªm xen ®ã cã vai trß quan träng trong b×nh diÖn nghÜa t×nh th¸i cña c©u (thÓ hiÖn sù nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ cña ng­êi nãi, ng­êi viÕt ®èi víi sù viÖc, hiÖn t­îng mµ c¸c thµnh phÇn kh¸c biÓu hiÖn). 
	4. Cñng cè, luyÖn tËp:
	 GV cho HS ®øng dËy t¹i chç tr¶ lêi c©u hái 3 phÇn I,
	So¹n theo PPCT
	Kiểm tra,ngày 3/11/2011
	Người KT