Giáo án Địa lí 6 tiết 5: Phương hướng trên bản đồ, kinh độ, vĩ độ và tọa độ địa lí

 Ngµy gi¶ng: 6A:.../.../2010
 6B:.../.../2010
6C:.../.../2010
TiÕt 5 – Bµi 4
Ph­¬ng h­íng trªn b¶n ®å. 
Kinh ®é, vÜ ®é vµ täa ®é ®Þa lÝ. 
I. Môc tiªu :
1. KiÕn thøc: Häc sinh (HS) cÇn:
- Biết phương hướng trên bản đồ và một số yếu tố cơ bản của bản đồ: lưới kinh, vĩ tuyên.
+ Phương hướng chính trên bản đồ (8 hướng chính)
 + Cách xác định phương hướng trên bản đồ.
- Lưới kinh, vĩ tuyến:
+ Cách xác định vị trí của một điểm trên bản đồ, quả Địa Cầu : Vị trí của một điểm trên bản đồ (hoặc trên quả Địa Cầu) được xác định là cho cắt nhau của hai đường kinh tuyến và vĩ tuyến đi qua điểm đó.
+ Khái niệm kinh độ, vĩ độ, toa độ địa lí của một điểm và cách viết toạ độ địa lí của một điểm.
2. Kü n¨ng:
 - X¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng, kinh ®é, vÜ ®é, täa ®é ®Þa lÝ cña mét ®iÓm trªn b¶n ®å vµ trªn qu¶ ®Þa cÇu.
3. Th¸i ®é:
 Yªu khoa häc, thÝch häc bé m«n ®Þa lÝ.
II. ChuÈn bÞ: 
1. ChuÈn bÞ cña GV: - B¶n ®å ch©u Á; qu¶ ĐÞa CÇu.
2. ChuÈn bÞ cña HS: - Nghiªn cøu tr­íc néi dung cña bµi. 
III. TiÕn tr×nh bµi d¹y:
1. KiÓm tra bµi cò: (4’)
 * GV: Cho HS lµm bµi tËp sau:
BiÕt kho¶ng c¸ch tõ Hµm Yªn ®Õn ThÞ X· Tuyªn Quang lµ 42 km. Trªn b¶n ®å Tuyªn Quang, kho¶ng c¸ch ®ã ®o ®­îc lµ 3cm. VËy b¶n ®å ®ã cã tØ lÖ lµ bao nhiªu?
Ho¹t ®éng cña GV vµ HS
Néi dung ghi b¶ng
* GV: giíi thiÖu bµi (1’) Chóng ta ®ang ®i du lÞch ë 1 ®Þa ph­¬ng l¹, trong tay cã tÊm b¶n ®å ®Þa ph­¬ng ®ã víi nh÷ng con ®­êng vµ c¸c ®iÓm tham quan. Lµm thÕ nµo ®Ó ®i ®­îc ®óng h­íng dùa vµo b¶n ®å? ViÖc x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng vµ täa ®é ®Þa lÝ cña c¸c ®Þa ®iÓm trªn b¶n ®å lµ rÊt quan träng. VËy c¸ch x¸c ®Þnh nh­ thÕ nµo? Bµi h«m nay chóng ta sÏ ®i t×m hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò ®ã.
*Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn hs t×m hiÓu vÒ ph­¬ng h­íng trªn b¶n ®å (10’).
 - GV chó ý: PhÇn chÝnh gi÷a cña b¶n ®å lµ trung t©m. Tõ trung t©m b¶n ®å cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc phÝa trªn b¶n ®å lµ h­íng B¾c, phÝa d­íi lµ h­íng Nam, bªn ph¶i lµ h­íng §«ng, bªn tr¸i lµ h­íng t©y.
 - GV: Cho HS ®äc th«ng tin môc 1 trang 15 SGK vµ H10 ®Ó nhËn biÕt nh÷ng quy ®Þnh vÒ ph­¬ng h­íng trªn b¶n ®å.
GV l­u ý: kinh tuyÕn chØ chØ h­íng B¾c- Nam, vÜ tuyÕn chØ chØ h­íng §«ng- T©y.
 ? VËy c¬ së ®Ó X§ ph­¬ng h­íng trªn b¶n ®å lµ dùa vµo yÕu tè nµo.
? Dựa vào thông tin sgk hãy cho biết: cách xác định phương hướng trên bản đồ?
HS: Trả lời,nhận xét.
GV: Chuẩn KT:
- GV: Cho HS thùc hµnh: t×m ph­¬ng h­íng cña mét sè ®Þa ®iÓm trªn qu¶ ®Þa cÇu vµ trªn b¶n ®å ch©u Á.
* Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn hs t×m hiÓu vÒ kinh ®é, vÜ ®é vµ täa ®é ®Þa lÝ (10’).
- GV: Cho HS ®äc, nghiªn cøu phÇn th«ng tin môc 2 vµ cho biÕt: muèn t×m vÞ trÝ cña mét ®Þa ®iÓm trªn qu¶ §Þa CÇu hoÆc trªn b¶n ®å ta lµm thÕ nµo?
=> HS tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ sung.
- GV: ChuÈn KT: 
 - GV: yªu cÇu HS t×m vÞ trÝ cña ®iÓm C trong H11 SGK tõ ®ã nªu ra ®Þnh nghÜa cña kinh ®é, vÜ ®é vµ täa ®é ®Þa lÝ cña mét ®iÓm.
=> HS: tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ sung.
- GV: §¸nh gi¸, chuÈn KT: 
- H? Qua phÇn th«ng tin môc 2, h·y cho biÕt: Kinh ®é vµ vÜ ®é cña mét ®iÓm ®­îc gäi chung lµ g×? Nªu c¸ch viÕt täa ®é ®Þa lÝ cña mét ®iÓm?
* Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn hs lµm bµi tËp (15’).
- GV: Tæ chøc cho hs th¶o luËn theo nhãm lµm bµi tËp.
 B­íc 1: Lµm viÖc chung c¶ líp: 
GV: Chia líp 4 nhãm, th¶o luËn ( 5’) 
GV: Giao viÖc cho c¸c nhãm: 
 + Nhãm 1: t×m h­íng bay tõ Hµ Néi ®i thñ ®« cña mét sè n­íc §«ng Nam Á dùa vµo H12 SGK ?
+ Nhãm 2: Ghi täa ®é ®Þa lÝ cña c¸c ®Þa ®iÓm A, B, C, E, G, H trªn H12 ?
 + Nhãm 3: T×m täa ®é ®Þa lÝ c¸c ®iÓm trªn H12 ?
+ Nhãm 4: - HS: x¸c ®Þnh h­íng ®i tõ O ®Õn A, B, C, D trªn H13 ?
B­íc 2: Lµm viÖc theo nhãm: 
- HS: C¸c nhãm cö nhãm tr­ëng, th­ kÝ.
- Nhãm tr­ëng ph©n c«ng trong nhãm, tæng hîp kiÕn thøc sau khi c¸ nh©n th¶o luËn cho th­ kÝ ghi vµo phiÕu häc tËp.
- GV: H­íng dÉn c¸c nhãm nÕu cÇn.
- HS: Cö ®¹i diÖn tr×nh bÇy tr­íc líp kÕt qu¶ th¶o luËn cña nhãm m×nh.
B­íc 3: Th¶o luËn, tæng kÕt tr­íc líp.
- GV: Yªu cÇu c¸c nhãm lÇn l­ît tr×nh bµy kÕt qu¶.
-HS: Sau khi c¸c nhãm tr×nh bµy, nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.
- GV: §¸nh gi¸ vµ tæng kÕt: ( B¶ng phô)
1. Ph­¬ng h­íng trªn b¶n ®å.
 - §Çu phÝa trªn kinh tuyÕn lµ h­íng B¾c, ®Çu phÝa d­íi lµ h­íng nam, ®Çu bªn ph¶i cña vÜ tuyÕn lµ h­íng §«ng, ®Çu bªn tr¸i lµ h­íng T©y .
- Dùa vµo c¸c ®­êng kinh, vÜ tuyÕn ®Ó x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng trªn b¶n ®å
- Với bản đồ có kinh tuyến, vĩ tuyến: phải dựa vào các đường kinh tuyến và vĩ tuyến để xác định phương hướng. 
 - Với các bản đồ không vẽ kinh, vĩ tuyến: phải dựa vào mũi tên chỉ hướng bắc trên bản đồ để xác định hướng bắc, sau đó tìm các hướng còn lại.
2. Kinh ®é, vÜ ®é vµ täa ®é ®Þa lÝ:
- Vị trí của một điểm trên bản đồ (hoặc trên quả Địa Cầu) được xác định là cho cắt nhau của hai đường kinh tuyến và vĩ tuyến đi qua điểm đó.
 - Kinh ®é cña mét ®iÓm lµ kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm ®ã ®Õn kinh tuyÕn gèc.
 - VÜ ®é cña mét ®iÓm lµ kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm ®ã ®Õn vÜ tuyÕn gèc (X§)
- Kinh ®é vµ vÜ ®é cña mét ®iÓm gäi chung lµ täa ®é ®Þa lÝ cña ®iÓm ®ã.
VD: 
T
B
T
B
3. Bµi tËp:
a. C¸c chuyÕn bay tõ hµ Néi ®i:
- Viªng Ch¨n theo h­íng T©y- Nam.
 - Hµ N«i ®i Gia- c¸c ta theo h­íng Nam.
 - Hµ Néi ®i Ma- ni- la theo h­íng §«ng- Nam.
 - Cua- la- l¨m- pua ®i B¨ng cèc theo h­íng T©y- B¾c.
 - Cua- la- l¨m- pua ®i Ma- ni- la theo h­íng §«ng- B¾c.
 - Ma- ni- la ®i B¨ng cèc theo h­íng T©y- Nam.
b. Ghi täa ®é ®Þa lÝ c¸c ®iÓm C, G, § trªn H12:
 A{ 1300 § B{ 1100 §
 { 100 B ; { 100B
C { 1300 §
 { 00
c. T×m täa ®é ®Þa lÝ c¸c ®iÓm trªn H12:
(H 12 SGK)
- C¸c ®iÓm cã täa ®é ®Þa lý lµ: 
 E {1400 § ; D { 1200§ 
 { 00 { 100 N
d. Cho biÕt h­íng ®i tõ ®iÓm o ®Õn A, B,C,D:
 O→ A lµ h­íng b¾c
 O→ B lµ h­íng ®«ng
 O→ C lµ h­íng nam
 O→ D lµ h­íng t©y
 3. Cñng cè: (4’)
 - GV: + HÖ thèng néi dung bµi häc.
 + Gäi 2 HS lªn b¶ng lµm bµi tËp 1, 2 trang 17 SGK.
 4. H­íng dÉn häc ë nhµ: (1’)
 - Häc bµi theo SGK, tr¶ lêi c¸c c©u hái cuèi bµi.
 - Lµm bµi tËp 4 trong tËp b¶n ®å ®Þa lÝ 6.
 - §äc, nghiªn cøu, so¹n bµi 5 SGK