Chuyên đề lí Luận văn học

Chuyên đề lí luận văn học:
 Bài 1:
ĐẶC TRƯNG VĂN HỌC
A- Mục tiêu bài học:
- Cung cấp kiến thức cơ bản về những đặc trưng của văn học
- Trên cơ sở đó, vận dụng phân tích tác phẩm văn học trong chương trình
- Rèn kĩ năng vận dụng LLVH khi viết văn NLVH
B- Phương tiện:
* GV: Giáo án, tài liệu:
- LLVH (Phương Lựu, Trần Đình Sử); 
- LLVH, vấn đề và suy nghĩ (Ng.Văn Hạnh, Huỳnh Như Phương)
- Giáo trình LLVH (Lê Tiến Dũng)
* HS: Chuẩn bị bài theo yêu cầu GV)
C- Phương pháp
	- Kết hợp diễn giảng và gợi mở vấn đề
	- Đàm thoại và Thảo luận nhóm
D- Tóm tắt nội dung bài học:
I- Khái niệm đặc trưng văn học:
	Là khái niệm dùng để chỉ những nét đặc thù riêng, những nét nổi bật nhất, có tính bản chất nhất của văn học được hình thành trong quá trình phát triển
Ví dụ: - Về ngôn ngữ: 
- Về hình tượng:...
II- Đặc trưng VH
Về ngôn từ:
a-Ngôn ngữ là chất liệu để tạo nên tác phẩm
Moãi loaïi hình ngheä thuaät coù moät phöông tieän dieãn ñaït ñaëc thuø. Vôùi hoäi hoïa laø maøu saéc, ñöôøng neùt; vôùi aâm nhaïc laø aâm thanh, tieát taáu; vôùi ñieâu khaéc laø hình khoái v.v... Coøn phöông tieän dieãn ñaït cuûa vaên hoïc laø ngoân ngöõ. Nhaø vaên muoán saùng taïo neân taùc phaåm vaên hoïc thì phaûi duøng ngoân ngöõ. Khoâng coù ngoân ngöõ thì khoâng coù vaên hoïc. Chính M.Gorky ñaõ töøng noùi raèng: "Yeáu toá ñaàu tieân cuûa vaên hoïc laø ngoân ngöõ". Nhöng trong nhieàu lónh vöïc khaùc nhau cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi ngöôøi ta cuõng duøng ngoân ngöõ. Vaäy ngoân ngöõ trong taùc phaåm vaên hoïc coù gì khaùc so vôùi ngoân ngöõ ñöôïc söû duïng
trong caùc lónh vöïc khaùc ?
b-Ngôn ngữ VH có những đặc trưng nổi bật:
- Tính nghệ thuật và tính thẩm mỹ
	Các yếu tố âm thanh, từ ngữ, kiểu câu, trong tác phẩm VH đều được lựa chọn, trau chuốt, sắp xếp theo một trật tự riêng nhằm tạo nên vẻ đẹp của tác phẩm. Vẻ đẹp ấy chính là tình nghệ thuật và thẩm mỹ của VH
- Tính hình tượng
Tính hình töôïng cuûa lôøi vaên ngheä thuaät khoâng phaûi chæ bieåu hieän ôû caùc hình thöùc ngoân ngöõ boùng baåy nhö ví von, aån duï, töôïng tröng, nhaân hoùa; cuõng khoâng phaûi chæ ôû nhöõng töø töôïng thanh, töôïng hình. Ñoù chæ laø nhöõng bieåu hieän ñaëc bieät beà ngoaøi, laø caùch noùi coù tính hình töôïng. Cô baûn hôn tính hình töôïng cuûa lôøi vaên ngheä thuaät ñöôïc theå hieän ôû theá giôùi hình töôïng maø nhaø vaên ñaõ taïo neân qua ngoân töø. Neáu lôøi vaên khoa hoïc laø nhaèm trình baøy caùc khaùi nieäm tröøu töôïng, thì lôøi vaên ngheä thuaät coù chöùc naêng phoâ baøy caû moät theá giôùi hình töôïng.Tính hình töôïng cuûa lôøi vaên gôïi cho ngöôøi ñoïc khaû naêng lieân töôûng, khaû naêng töôûng töôïng ñeå döïng laïi "böùc tranh ñôøi soáng" ñöôïc mieâu taû qua ngoân töø. Nhôø ñoù maø caûm nhaän ñöôïc hình töôïng "phi vaät theå" cuûa vaên hoïc. (Le Tien Dung)
- Tính hàm súc, đa nghĩa
Lôøi vaên ngheä thuaät cuõng ñoøi hoûi phaûi haøm suùc, ña nghóa, noùi ít gôïi nhieàu, taïo ra "yù taïi ngoân ngoaïi". Trong lôøi noùi haøng ngaøy, tröø nhöõng lôøi noùi aùm chæ, boùng gioù, noùi chung ít mang tính ña nghóa. Tính ña nghóa cuûa lôøi vaên cuõng naèm trong tính ña nghóa cuûa hình töôïng. Lôøi vaên mieâu taû moät hình töôïng khoâng döøng laïi ôû vieäc chuïp laïi moät "böùc aûnh" ñôøi soáng, maø nhaèm taïo neân caùi sinh ñoäng cuûa hình töôïng. Nhôø ñoù hình töôïng ñöôïc caûm nhaän theo nhöõng caùch khaùc nhau. Töø ñaây, tính ña nghóa cuûa lôøi vaên goùp phaàn taïo ra tính ña nghóa cuûa taùc phaåm.
- Tính cá thể hoá
Lôøi vaên ngheä thuaät bao giôø cuõng ghi ñaäm daáu aán caù tính saùng taïocuûa nhaø vaên. Vì theá maø qua lôøi vaên ngheä thuaät coù theå nhaän xeùt gioïng vaên cuûa töøng ngöôøi, cho gioïng vaên cuûa ngöôøi naøy laïnh luøng, gioïng vaên cuûa ngöôøi kia ñaèm thaém tröõ tình v.v... Taùc giaû khoâng taïo ñöôïc gioïng vaên rieâng thì khoù maø trôû thaønh nhaø vaên thöïc söï. Ñuùng nhö A.Tsekhov ñaõ nhaän xeùt: "Neáu taùc giaû khoâng coù loái noùi rieâng cuûa mình thì ngöôøi ñoù khoâng bao giôø laø nhaøvaên caû... Neáu anh ta khoâng coù gioïng rieâng, anh ta khoù trôû thaønh nhaø vaên thöïc thuï"
 -Tính biểu cảm: 
Tính bieåu caûm cuûa lôøi vaên ngheä thuaät goùp phaàn theå hieän noäi dungtaùc phaåm, caûm höùng tö töôûng nhaø vaên, goùp phaàn taïo neân "gioïng" cuûa taùcphaåm. Ngöôøi ta coù theå noùi ñeán "gioïng döûng döng khinh baïc" cuûa Nam Cao trong truyeän ngaén Ñôøi thöøa, gioïng chua cay tröôùc theá söï trong thô NguyeãnBænh Khieâm, gioïng noàng naøn maõnh lieät trong thô Xuaân Dieäu... phaàn naøo ñoù laø nhôø vaøo tính chaát bieåu caûm cuûa lôøi vaên.
Tóm lại: VH là nghệ thuật của ngôn từ
Về hình tượng:
a-Hình tượng VH là thế giới đời sống được tái hiện trong tác phẩm thông qua trí tưởng tượng và hư cấu nghệ thuật.
Thế giới hình tượng trong VH khá đa dạng, chung qui lại có 3 loại hình tượng là:
HT thiên nhiên
HT con người (nhân vật)
HT đồ vật, loài vật 
Cần phân biệt thế giới hiện thức khách quan (tồn tại độc lập trong thế giới khách quan) khác với hình tượng văn học (hình tượng nghệ thuật do nhà văn sáng tạo nên)
b- VH là một phương tiện giao tiếp đặc biệt:
Khác với các phương tiện giao tiếp khác, hình tượng VH là một “thế giới biết nói” , là nơi gửi gắm những tình cảm, mơ ước của nhà văn về cuộc đời; qua đó truyền cho người đọc một cách nhìn, cách nghĩ, một quan niệm sống  Đó là những thông điệp của nhà văn truyền cho người đọc. 
Vì vậy, hình tượng văn học mang dấu ấn chủ quan sâu sắc: “hình tượng VH là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan”
HT văn học là phương tirện giao tiếp đặc biệt vì nó hàm chứa những nội dung có khả năng khái quát, phổ biến, tiêu biểu cho một tầng lớp, giai cấp của một thời kỳ xã hội. Timôphiep cho rằng: HTVH là bức tranh vùa có tính cụ thể, vừa mang tính khái quát về cuộc sống. Người đọc cảm nhận được suy nghĩ, quan niệm của mình qua những hình tượng Vh.
Về nội dung:
Văn học là tiếng nói độc đáo về cuộc sống
a-Nhà văn không chỉ miêu tả hiện thực đời sống (ghi chép, phản ánh) một cách thuần tuý khách quan mà thể hiện một cách nhìn hiện thực thông qua sự lựa chọn đề tài và chủ đề tác phẩm. Điều mà Nguyễn Du gọi là “Những điều trông thấy”. Nhà văn không chỉ phản ánh cuộc sống mà còn nghiền ngẫm về cuộc sống. Vì vậy, có những nhà văn chỉ quan tâm đến một số đề tài, chủ đề nhất định ()
b- Tiếng nói độc đáo thể hiện vai trò sáng tạo của nhà văn. Nhà văn nhìn cuộc sống, suy ngẫm về cuộc đời với những quan niệm nhân sinh riêng, mới lạ và độc đáo. Cái mới lạ là sáng tạo nhưng phải độc đáo, bởi chính sự độc đáo nói lên giá trị nội dung của tác phẩm.
Ví dụ: Nam Cao miêu tả người nông dân bị tha hoá trong XH PK là mới nhưng điều làm nên giá trị của truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao chính là ở sự độc đáo về nghệ thuật xây dựng nhân vật, kết cấu, ý nghĩa hình tượng Khát khao đựơc làm người lương thiện trỗi dậy trong khoảnh khắc, ngay lúc Chí Phèo nhận ra rằng mình không thể trở về cuộc đời lương thiện được nữa!
III- Luyện tập:
Giải thích ngắn gọn các ý kiến sau:
Văn học là nghệ thuật của ngôn từ
Hình tượng VH là một phương tiện giao tiếp đặc biệt.
Vh là tiếng nói độc đáo về cuộc sống.
Gợi ý:
--------------------------------------
Bài 2:
 LOẠI THỂ TÁC PHẨM VĂN HỌC
A- Mục tiêu bài học
- Cung cấp kiến thức cơ bản về thể loại văn học
- Trên cơ sở đó, vận dụng phân tích tác phẩm văn học trong chương trình
- Rèn kĩ năng vận dụng LLVH khi viết văn NLVH
B- Phương tiện:
* GV: Giáo án, tài liệu:
- LLVH (Phương Lựu, Trần Đình Sử); 
- LLVH, vấn đề và suy nghĩ (Ng.Văn Hạnh, Huỳnh Như Phương)
- Giáo trình LLVH (Lê Tiến Dũng)
* HS: Chuẩn bị bài theo yêu cầu GV)
C- Phương pháp
	- Kết hợp diễn giảng và gợi mở vấn đề
	- Đàm thoại và Thảo luận nhóm
D- Tóm tắt nội dung bài học:
I- Khái niệm thể loại tác phẩm VH
TPVH là khái niệm chỉ quy luật loại hình của tác phẩm, trong đó ứng với một nội dung nhất định có một loại thể nhất định, tạo cho tác phẩm văn học tồn tại như một chỉnh thể.
Có những thể loại đựơc hình thành từ rất sớm (như sử thi của HyLap, ẤnĐộ), các loại thể dân gian  nhưng cũng có những thể loại mới xuất hiện như phóng sự, ký sự 
Sự phân loại tác phẩm văn học là một yêu cầu cần thiết để người đọc căn cứ vào từng thể loại mà có phương pháp phân tích, nghiên cứu riêng. 
II- Phân chia thể loại văn học:
1-Cách phân loại
a-Căn cứ vào phương thức phản ánh hiện thực người ta chia ra 3 loại: 
-Tự sự: chọn phương thức kể, thuật (câu chuyện, sự việc, hiện tượng)
-Trữ tình: chọn phương thức tự biểu hiện (cảm xúc, tâm trạng)
-Kịch: chọn phương thức hành động (ngôn ngữ, nhân vật,)
b- Căn cứ vào cấu tạo lời văn, chia ra 2 loại: văn vần và văn xuôi. Trong thơ người ta chia ra các loại: Ca (bi ca, tụng ca) Thơ trữ tình (phong cảnh,công dân,thế sự), thơ trào phúng; Văn xuôi có truyện ký,tiểu thuyết, phóng sự 
c- Căn cứ hình thức thể văn chia ra 5 loại: Thơ, truyện (bao hàm tiểu thuyết), ký, kịch và văn chính luận.
2- Ba thể loại chính:
a-Taùc phaåm trữ tình (chủ yếu là thơ trữ tình)
- Nguyeân nghóa töø Haùn Vieät “tröõ tình” cuõng coù yù nghóa nhö vaäy: “tröõ” laø thoå loä ;“tình” laø tình caûm, caûm xuùc. Phöông thöùc naøy chuû yeáu ñöôïc duøng trong caùc taùc phaåm tröõ tình nhö thô tröõ tình, kí tröõ tình v.v.
- Ñaëc ñieåm noåi baät nhaát cuûa taùc phaåm tröõ tình laø boäc loä caûm xuùc moät caùch tröïc tieáp. Neáu ôû taùc phaåm töï söï taùc giaû chuù yù höôùng veà mieâu taû söï kieän, ôû taùc phaåm kòch höôùng veà haønh ñoäng thì tröõ tình höôùng veà boäc loä caûm xuùc, tình caûm. Tröõ tình laø boäc loä caûm xuùc, nhöng ñoù laø nhöõng caûm xuùc ñöôïc boäc loä qua nhöõng söï vieäc, nhöõng bieán coá nhaát ñònh. Do vaäy trong taùc phaåm tröõ tình khoâng phaûi khoâng mieâu taû caùc söï kieän. Tuy nhieân caùc söï kieän naøy thöôøng chæ ñöôïc thuaät laïi, keå laïi moät caùch chi tieát nhö trong töï söï. Trong taùc phaåm tröõ tình coù theå coù moät caâu chuyeän tình, moät laàn gaëp gôõ, moät buoåi chia li hay moät söï kieän vui buoàn naøo ñoù, nhöng ngöôøi ñoïc caûm nhaän ñöôïc caûm xuùc töø caâu chuyeän, söï kieän ñoù nhieàu hôn laø baûn thaân caâu chuyeän ñaõ xaûy ra.
- Đaëc ñieåm cuûa TP tröõ tình:
+ Nhaân vaättröõ tình (coù ngöôøi goïi laø chuû theå tröõ tình). 
Nhaân vaät tröõ tình chính laø hieän thaâncuûa taùc giaû. Qua taùc phaåm ngöôøi ñoïc nhaän ra nieàm vui, noãi buoàn, khaùt voïng, lítöôûng taùc giaû ñöôïc aån chöùa nôi caûm xuùc, caùi nhìn cuûa nhaân vaät tröõ tình. Tuynhieân khoâng theå ñoàng nhaát taùc giaû tieåu söû vôùi nhaân vaät tröõ tình. Nhaân vaät tröõ tình laø moät hình töôïng ngheä thuaät do taùc giaû saùng taïo ra. Coøn taùc giaû laïi laø con ngöôøi coù thöïc trong ñôøi. Cuøng moät taùc giaû, do vaäy coù theå coù nhieàu nhaân vaät tröõtình khaùc nhau. 
Nhaân vaät tröõ tình thöôøng ñöôïc theå hieän döôùi nhieàu daïng khaùc nhau. Coù khi nhaân vaät tröõ tình xuaát hieän döôùi daïng boäc loä, coù xöng danh. Ñoù thöôøng laø “anh”, “em”, “toâi”, “chuùng toâi”, “ta”, Cuõng coù khi nhaân vaät tröõ tìnhxuaát hieän döôùi daïng “nhaäp vai”. Trong tröôøng hôïp naøy nhaân vaät tröõ tình khoângcoøn ñöùng ôû “vai” taùc giaû nöõa, maø “nhaäp vai” ai ñoù ñeå boäc loä caûm xuùc. Chaúnghaïn Xuaân Dieäu nhaäp vai “kó nöõ” trong baøi Lôøi kó nöõ, Toá Höõu nhaäp vai “anh veäquoác quaân” trong baøi Baàm ôi v.v...; Nhaân vaät tröõ tình coù khi khoâng boäc loä, khoângxöng danh nhöng ngöôøi ñoïc vaãn nhaän ra. Trong tröôøng hôïp naøy goïi laø nhaân vaät tröõ tình aån. Daïng naøy xuaát hieän nhieàu trong thô ca coå ñieån.
+Taùc phaåm tröõ tình thöôøng ngaén goïn
Taùc phaåm tröõ tình khoâng boäc loä nhöõng traïng thaùi caûmxuùc keùo daøi maø buoäc phaûi ngaén goïn. Taùc phaåm tröõ tình chæ boäc loä nhöõng traïng thaùi caûm xuùc nhaát ñònh, neáu keùo daøi seõ taïo neân söï ñôn ñieäu vaø nhaøm chaùn. Do ngaén goïn, neân taùc phaåm tröõ tình ñoøi hoûi söï coâ ñoïng, söï doàn neùn yù nghóa trong nhöõng caâu chöõ ít oûi. ÔÛ loaïi taùc phaåm naøy töø caâu , chöõ, aâm thanh, vaàn ñieäu cho ñeán vieäc ngaét hôi, ñoåi nhòp ñeàu phaûi trôû thaønh nhöõng phöông tieän boäc loä tö töôûng moät caùch saâu saéc. Do vaäy yeâu caàu "yù taïi ngoân ngoaïi" laø moät yeâu caàu taát yeáu cuûa loaïi taùc phaåm naøy.
+ Lôøi vaên cuûa taùc phaåm tröõ tình giaøu caûm xuùc vaø traøn ñaày tính bieåu caûm. 
Ñoù laø lôøi vaên ñaày hình aûnh, ñaày nhaïc ñieäu, nhaát laø trong thô tröõ tình. Khoâng phaûi ngaãu nhieân maø nhieàu ngöôøi xem nhaïc ñieäu nhö moät ñaëc tröng cuûa thô cuõng nhö cuûa taùc phaåm tröõ tình, nhöng taùc phaåm tröõ tình thöôøng vieát baèng thô, vì vôùi hình thöùc naøy deå taïo nhòp ñieäu hôn caû. Ngay caû nhöõng taùc phaåm tröõ tình baèng vaên xuoâi thì cuõng laø thöù vaên xuoâi giaøu chaát thô. Lôøi vaên cuûa taùc phaåm tröõ tình thöôøng laø lôøi boäc loä. Chuû theå thöôøng tröïc tieáp ñaùnh giaù, phaåm bình ñoái töôïng mieâu taû, tröïc tieáp boäc loä caûm xuùc hoaëc laø ngôïi ca khaâm phuïc, hoaëc laø phuû ñònh.
Nhöõng ñaëc ñieåm neâu treân laøm cho taùc phaåm tröõ tình coù ñaëc tröng rieâng phong thaùi rieâng so vôùi caùc loaïi taùc phaåm khaùc. Trong nhöõng loaïi theå cuï theå cuûa taùc phaåm tröõ tình laïi coù nhöõng “bieán taáu” cho phuø hôïp vôùi caùc loaïi theå ñoù.
b- Taùc phaåm tự sự
	- Khaùi nieäm töï söï duøng ñeå chæ phöông thöùc mieâu taû cuûa vaên hoïc, maø ôû ñoù thieân veà mieâu taû söï kieän, keå chuyeän. Phöông thöùc naøy chuû yeáu ñöôïc duøng trong caùc taùc phaåm töï söï nhö trong tieåu thuyeát, truyeän vöøa, truyeän ngaén, truyeän thô, kí söï, phoùng söï v.v...
	- Ñaëc ñieåm noåi baät nhaát, quan troïng nhaát cuûa taùc phaåm töï söï laø keå veà moät caâu chuyeän, moät söï kieän töø phía ngöôøi khaùc. Ñaëc ñieåm naøy ñaõ laøm cho taùc phaåm töï söï khaùc haún vôùi tröõ tình hay kòch. Neáu nhö ôû tröõ tình, nhaø vaên taùi hieän cuoäc soáng qua 1 taâm traïng, nhöõng caûm xuùc ñöôïc boäc loä moät caùch tröïc tieáp thì ôû töï söï nhaø vaên ñöùng beân ngoaøi traàn thuaät laïi, keå laïi. Nhöõng suy nghó, caûm xuùc, haïnh phuùc ñau khoå cuûa nhaân vaät, dieãn bieán cuûa söï kieän, coát truyeän... ñöôïc nhaø vaên keå laïi, taùi hieän laïi nhö nhöõng ñoái töôïng khaùch quan ñöôïc ñöa ra moå xeû phaân tích. Chính ñöôïc traàn thuaät laïi töø phía ngöôøi khaùc nhö vaäy neân taùc phaåm töï söï coù caùi nhìn khaùch quan, do traàn thuaät laïi, keå laïi.
	- Nhaân vaät töï söï coù theå ñöôïc mieâu taû moät caùch kyõ caøng töø chaân dung ngoaïi hình cho ñeán nhöõng suy tö thaàm kín beân trong, töø haønh traïng cho ñeán quaù trình phaùt trieån, töø quan heä naøy ñeán quan heä khaùc...
-Trong taùc phaåm töï söï lôøi vaên chuû yeáu laø lôøi keå cuûa ngöôøi keå chuyeän. Neáu trong taùc phaåm tröõ tình lôøi vaên chuû yeáu laø lôøi boäc loä caûm xuùc tröïc tieáp cuûa “nhaân vaät tröõ tình” hay laø lôøi cuûa ngöôøi maø nhaân vaät tröõ tình nhaân danh, trong taùc phaåm kòch chuû yeáu laø lôøi nhaân vaät thì chæ coù trong taùc phaåm töï söï laø lôøi keå. Lôøi keå chieám moät boä phaän khaù lôùn vaø giöõ vai troø chuû ñaïo trong taùc phaåm töï söï.
c-Tác phẩm Kịch (kịch bản văn học)
Cần lưu ý: 
- Kòch baûn laø taùc phaåm vaên hoïc, coù ñaày ñuû tính chaát ñaëc ñieåm cuûa ngheä thuaät ngoân töø. Coøn saân khaáu thuoäc ngheä thuaät bieåu dieãn. Ñoái töôïng cuûa lí luaän vaên hoïc laø kòch baûn vaên hoïc, coøn ngheä thuaät saân khaáu laø ñoái töôïng cuûa ngaønh khoa hoïc khaùc, ñoù laù lí luaän saân khaáu hay lí luaän ngheä thuaät. Kòch baûn vaên hoïc vaø ngheä thuaät saân khaáu lieân quan chaët cheõ vôùi nhau nhöng khoâng ñoàng nhaát vôùi nhau. Tuy kòch baûn vaên hoïc khoâng ñoàng nhaát vôùi ngheä thuaät saân khaáu nhöng laïi giöõ vi troø quan toïng ñoái vôùi ngheä thuaät saân khaáu. Khoâng coù kòch baûn thì khoâng coù ngheä thuaät saân khaáu. Maët khaùc, nhôø saân khaáu maø kòch baûn coù ñôøi soáng khaùc. Saân khaáu ñaõ laøm cho kòch baûn coù “cuoäc ñôøi thöù hai” ñaây sinh ñoäng, ñaày haáp daãn.
 	- Vôùi tö caùch laø moät taùc phaåm vaên hoïc, kòch baûn vaên hoïc dó nhieân coù ñaày ñuû caùc ñaëc ñieåm, caùc tính chaát cuûa moät taùc phaåm vaên hoïc. Nhöng maët khaùc, kòch baûn vieát ra laø ñeå bieåu dieãn neân cuõng mang ñaäm chaát saân khaáu. Tính bieåu dieãn cuûa ngheä thuaät saân khaáu qui ñònh chaët cheõ vieäc xaây döïng kòch baûn cuûa nhaø vieát kòch. Tröôùc heát, ngöôøi vieát kòch phaûi giôùi haïn dung löôïng vaên baûn ngoân töø cuûa vôû kòch phuø hôïp vôùi tính chaát cuûa saân khaáu, khoâng theå keùo daøi veà thôøi gian, quaù roäng veà khoâng gian.
- Neáu vaên baûn cuûa kòch baûn laø töông ñoái oån ñònh, thì kòch baûn treân saân khaáu coù söï thay ñoåi nhaát ñònh. Cuõng moät kòch baûn caùc ñaïo dieãn khaùc nhau coù theå daøn döïng khaùc nhau, caùc dieãn vieân khaùc nhau bieåu dieãn khaùc nhau, caùc hoïa só khaùc nhau baøi trí khaùc nhau. Ngay cuøng moät ñoaøn dieãn, cuøng moät ñaïo dieãn, cuøng moät kíp dieãn maø nhöõng buoåi dieãn khaùc nhau cuõng coù theå hay dôû khaùc nhau, taïo ra hieäu quaû ngheä thuaät khaùc nhau. Kòch baûn vaên hoïc yeáu toá töông ñoái “tónh”, ngheä thuaät saân khaáu “ñoäng” hôn.
- Vì vậy, nghieân cöùu kòch baûn vaên hoïc moät maët phaûi xem noù nhö moät taùc phaåmvaên hoïc, maët khaùc khoâng theå taùch rôøi noù khoûi ngheä thuaät saân khaáu, phaûi ñaëtkòch baûn trong quan heä chaët cheõ vôùi saân khaáu môùi thaáy heát ñöôïc caùc ñaëc ñieåm cuûa noù.
III- Luyện tập:
Tìm hiểu đặc điểm thơ trữ tình qua một bài thơ đã học 
Tìm hiểu đặc điểm TP tự sự qua một truyện ngắn đã học 
Gợi ý: