Chuyên đề: Di truyền học - Bài: Đột biến nhiễm sắc thể

Tuần 4	Chuyên đề 1 : DI TRUYỀN HỌC 
 BÀI : ĐỘT BIẾN NHIỄM SẮC THỂ 
	 -----ooo------- 
I/ Mục tiêu : 
- Phân biệt các dạng đột biến cấu trúc và số lượng NST 
- Hướng dẫn cách viết giao tử các thể đột biến đa bội 
- Hướng dẫn giải các bài tập liên quan
II. Nội dung
Kiến thức :
Đột biến nhiễm sắc thể 
 	 	Mất đoạn : Ở người mất đoạn ở nhiễm sắc thể 21 gây ung thư máu.
Lặp đoạn : Ở ruồi giấm, lặp đoạn 16A hai lần trên nhiễm sắc thể X làm cho mắt hình cầu trở thành mắt dẹt
	Cấu trúc 	Đảo đoạn : Ở ruồi giấm người ta đã phát hiện được 12 đảo đoạn trên nhiễm 
sắc thể số 3, liên quan tới khả năng thích nghi với những điều
 kiện nhiệt độ khác nhau trong môi trường 
	Chuyển đoạn : một đoạn nhiễm sắc thể này bị đứt ra và gắn vào một nhiễm sắc 
thể khác, hoặc 2 nhiễm sắc thể khác cặp cùng đứt một đoạn nào đó 
rồi trao đổi đoạn bị đứt với nhau, các đoạn trao đổi có thể là tương đồng hoặc không.
	 2n -2 : thể không 
Đột biến NST	 2n – 1 : thể một 
	Lệch bội 	 2n +1 : thể ba 
	 2n + 2 : thể tứ 
	Đa bội chẳn : 4n,6n,8n..
	 Số lương	Tự đa bội 	
	Đa bội 	Đa bội lẻ : 3n,5n,7n 
Dị đa bội : 2n +2n ( chứa bộ NST của 2 loài 
** Kiến thức bổ sung :
Đột biến lệch bội ở người : 
Người có 3 NST số 21 à Hội chứng Down ( Đao ) : cổ ngắn , gáy rộng , khe mắt xếch , si đần , vô sinh
Cặp NST số 13,15 : 3 chiếc NST à sức môi , thừa ngón , chết yểu 
 Cặp NST số 23 : 
	+ XXX : ( siêu nữ ) : buồng trứng , dạ con không phát triển , khó có con 
	+ XO : ( tơcnơ ) : nữ ,lùn , cổ ngắn , trí tuệ chậm phát triển , vô sinh 
	+ XXY :( Claiphentơ ) : nam , chân tay dài , mù màu , si đần , vô sinh 
	+ OY : có lẻ bị chết 
B. Cách viết giao tử các thể đa bội :
	Qui ước gen : A : quả đỏ 	a: Quả vàng 
Thể tứ bội ( 4n ) 
Quả đỏ : AAAA à Giao tử : AA
Quả đỏ : AAAa à Giao tử : ½ AA : ½ Aa
Quả đỏ : AAaa à Giao tử : 1/6 AA : 4/6Aa : 1/6 aa
Quả đỏ : Aaaa à Giao tử : ½ Aa : ½ aa
Quả vàng : aaaa à Giao tử : aa
Thể tam bội : ( 3n ) 
Quả đỏ : AAA à Giao tử : ½ AA : ½ A
Quả đỏ : AAa à Giao tử : 1/6AA : 2/6 Aa : 2/6A: 1/6 as
Quả đỏ : Aaaà Giao tử : 1/6 Aa : 2/6 aa : 2/6 a : 1/6 A
Quả vàng : aaa à Giao tử : ½ aa : ½ a
Bài tập áp dụng : 
Bài tập 1 : Bộ NST lượng bội của một loài thực vật 2n = 24 . có bao nhiêu NST được dự đoán ở 
Thể đơn bội , tam bội , tứ bội 
Trong các dạng đa bội trên , dạng nào là đa bội lẻ , chẳn 
Bài tập 2 : Cho biết gen A: thân cao, gen a: thân thấp. Các cơ thể mang lai đều giảm phân bình thường. Cho các cây P(4n) giao phấn với nhau , F1 có tỉ lệ kiểu hình 11 thân cao : 1 thân thấp , xác định kiểu gen P đem lai 
Bài tập 3 : Cho biết gen A: thân cao, gen a: thân thấp. Các cơ thể mang lai đều giảm phân bình thường. Tỉ lệ kiểu gen tạo ra từ AAaa x Aa ? 
B ài t ập 4 : Cho biết gen A: thân cao, gen a: thân thấp. Các cơ thể mang lai đều giảm phân bình thường. Tỉ lệ kiểu hình tạo ra từ Aaaa x Aaaa là:
 Bài tập 5 : Khi người ta cho lai các thể tứ bội: P AAaa x AAaaTrong trường hợp giảm phân, thụ tinh bình thường thì tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ F1 sẽ là:
Bài tập 6 : Trên một cánh của một nhiễm sắc thể ở một loài thực vật gồm các đoạn có kí hiệu như sau: ABCDEFGH. Do đột biến, người ta nhận thấy nhiễm sắc thể bị đột biến có trình tự các đoạn như sau: ADCBEDEFGH. Dạng đột biến đó là gì ? 
Bài tập 7 : Một loài sinh vật (A) có bộ nhiễm sắc thể 2n = 10 , gồm 5 cặp nhiễm sắc thể kí hiệu như sau : I , II , III , IV , V . Hãy xác định dạng đột biến trong các trường hợp đột biến sau :
I
II
III
IV
V
B
2
2
1
2
2
C
1
2
2
2
2
D
3
3
3
3
3
E
6
6
6
6
6
F
2
2
3
2
2
Baøi taäp 8 : Trong moät quaàn theå ruoài giaám ngöôøi ta phaùt hieän NST soá III coù caùc gen phaân boá theo nhöõng trình töï khaùc nhau nhö sau :
ABCGFEDHI
ABHIFGCDE
ABCGFIHDE
AFIHBGCDE
Neáu daïng 1 laø daïng goác , haõy xaùc ñònh daïng ñoät bieán ñaû phaùt sinh ra 3 daïng coøn laïi . 
  3. Bài tập về nhà 
1/ Cho biết gen A: thân cao, gen a: thân thấp. Các cơ thể mang lai đều giảm phân bình thường. Tỉ lệ kiểu hình tạo ra từ phép lai AAA x Aaa là:
2/ Ở lúa nước có 2n = 24, giao t ử được tạo ra do sự phân li không bình thường của nhiễm sắc thể trong quá trình giảm phân là? 
3/ A qui định quả đỏ là trội hoàn toàn so với a qui định quả vàng. Cho cây quả đỏ 4n có kiểu gen là AAaa tự thụ phấn. Tỷ lệ kiểu gen AAaa xuất hiện ở đời lai chiếm tỷ lệ? 
4/ Một nhiễm sắc thể ban đầu có trình tự sắp xếp các gen như sau: ABCDEFGH. Đột biến làm cho các gen trên NST đó có trình tự thay đổi là: ABEDCFGH. Đột biến trên là dạng đột biến?
5/ Ở một loài sinh vật bộ NST 2n = 20. Có bao nhiêu NST được dự đoán ở thể ba nhiễm kép?
6/ Cho 2 cây dị hợp 3n giao phấn với nhau, F1 thu được tỷ lệ kiểu hình: 35 thân cao/1 thân thấp. Biết P giảm phân bình thường và gen A qui định thân cao là trội hoàn toàn, a thân thấp. Phép lai P tạo ra kết quả trên là? 
7/ Nếu thế hệ tứ bội là: ♂ AAaa x ♀ AAaa, trong trường hợp giảm phân, thụ tinh bình thường thì tỷ lệ kiểu gen ở thế hệ sẽ là ? 
4. Trắc nghiệm : 
1/ Dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể ít ảnh hưởng đến sức sống của sinh vật là: 
Chuyển đoạn.	B.Mất đoạn.
Lặp đoạn.	D.Đảo đoạn.
2/ Thể đa bội ít gặp ở động vật vì: 
Ở tế bào động vật số lượng NST thường lớn.
Thể đa bội ở động vật thường gây chết, hoặc cơ chế xác định giới tính bị rối loạn và ảnh hưởng đến quá trình sinh sản.
Ở tế bào động vật không bao giờ xảy ra hiện tượng không phân li của các cặp NST tương
Không có giải thích nào đúng
3/ Hậu quả của đột biến lặp đoạn là: 
Tăng hoặc giảm bớt sự biểu hiện cường độ của tính trạng.	
Làm tăng cường sự hoạt động của tính trạng.
Tăng số lượng gen trên NST.
A và C
4/ Những dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là: 
Mất một hoặc một số cặp nhiễm sắc thể..	B.Mất đoạn, đảo đoạn, lặp đoạn, chuyển đoạn.
Thêm một hoặc một số cặp nhiễm sắc thể.	D. Mất, thêm, thay thế, đảo vị trí của một cặp nuclêôtit
5/ Thể một nhiễm có bộ nhiễm sắc thể thuộc dạng: 
2n-1	B.n + 1	C.2n+1	D.n – 1
6/ Hiện tượng lặp đoạn NST sẽ dẫn đến: 
Làm tăng hay giảm cường độ biểu hiện của tính trạng.
Làm tăng kích thước của tế bào, làm cơ thể có kích thước lớn hơn
Không ảnh hưởng đến kiểu hình do không mất vật chất di truyền
Gây chết cho sinh vật
7/ Ở người 2n = 46 NST, số lượng NST ở tế bào người bị bệnh Đao là: 
A. 45	B. 47	C. 48	D. 92
8/ Hội chứng Đao ở người có những biểu hiện cơ bản là: 
Khe mắt xếch, lưỡi dày và dài.	B. Cơ thể phát triển chậm, si đần và thường vô sinh
Cổ ngắn, gáy rộng và dẹt, ngón tay ngắn	D. Tất cả các biểu hiện trên
9/ Các dạng đột biến chỉ làm thay đổi vị trí của gen trong phạm vi 1 nhiễm sắc thể là: 
Chuyển đoạn và lặp đoạn trên 1 NST	B. Mất đoạn và lặp đoạn nhiễm sắc thể
Đảo đoạn và lặp đoạn trên 1 nhiễm sắc thể	d. Đảo đoạn và chuyển đoạn trên 1 nhiễm sắc thể
10/ Cơ chế phát sinh đột biến lặp đoạn là: 
Một đoạn nào đó của NST thêm vào.
Một đoạn nào đó của NST đứt ra và gắn vào vị trí khác.
Một đoạn nào đó của NST lặp lại một hay nhiều lần
Trao đổi chéo không cân giữa 2 NST tương đồng làm tăng số lượng gen trên NST
11/ Người con trai có NST giới tính ký hiệu là XXY, mắc hội chứng nào sau đây: 
A. Siêu nữ.	B. Tooc nơ (Turner).
C. Đao (Down	D. Claiphentơ (Klinefelter).
12/ Ở cà chua 2n = 24 nhiễm sắc thể, số nhiễm sắc thể ở thể tam bội là: 
	A. 25	B. 48	C. 27	D. 36
13/ Trường hợp trong tế bào của cơ thể sinh vật có 2 cặp NST, mỗi cặp tăng lên một chiếc gọi là: 
A. Thể tam nhiễm	B. Thể tam nhiễm kép
C. Thể tứ nhiễm	D. Thể một nhiễm kép
14/Trong trường hợp rối loạn phân bào 2, các loại giao tử được tạo ra từ cơ thể mang kiểu gen XAXa là
	A. XAXA, XaXa và 0.	B. XA và Xa.	C. XAXA và 0.	D. XaXa và 0.	
15/ .Trong trường hợp rối loạn phân bào 2, các loại giao tử được tạo ra từ cơ thể mang kiểu gen XY khi nhiễm sắc thể kép XX không phân ly là 
	A. XX, XY và 0.	B. XX , Yvà 0.	C. XY và 0.	D. X, Y và 0.	
16/ .Trong trường hợp rối loạn phân bào 2, các loại giao tử được tạo ra từ cơ thể mang kiểu gen XY khi nhiễm sắc thể kép XX không phân ly là 
A. XX, XY và 0.	B. XX , Yvà 0.	C. XY và 0.	D. X, YY và 0.	
17/.Tổng số nhiễm sắc thể của bộ lưỡng bội bình thường ở một loài có số lượng 22, trong tế bào cá thể A ở cặp thứ 5 và cặp thứ 6 đều có 4 chiếc, cá thể đó là thể
tứ bội.	B. thể bốn kép .	C. đa bội chẵn.	D. thể tam nhiễm kép.
18/ Tế bào 2n mang kiểu gen Aa không hình thành thoi vô sắc trong nguyên phân dẫn đến tạo ra kiểu gen nào sau đây ở tế bào con? 
	A. AAAA	B. aaaa	C. AAaa	D. Aaa
19/ .Một phụ nữ có có 47 nhiễm sắc thể trong đó có 3 nhiễm sắc thể X. Người đó thuộc thể
ba.	B.tam bội.	C. đa bội lẻ.	D. đơn bội lệch.
20/ .Một phụ nữ có 47 nhiễm sắc thể trong đó có 3 nhiễm sắc thể X. Người đó bị hội chứng
Tớc nơ.	B. Đao.	C. siêu nữ.	D. Claiphentơ.
161.Sự tăng một số nguyên lần số NST đơn bội của một loài là hiện tượng
tự đa bội.	B.tam bội.	C.tứ bội.	D.dị đa bội.
162.Các đa bội lệch có ý nghĩa trong
A. tiến hoá, nghiên cứu di truyền.	B.chọn giống, nghiên cứu di truyền.
chọn giống, tiến hoá, nghiên cứu di truyền.	D.chọn giống, tiến hoá.
164.Sự thụ tinh giữa 2 giao tử (n+1) sẽ tạo nên
	A. thể 4 nhiễm hoặc thể ba nhiễm kép.	B. thể ba nhiễm.
	C. thể 1 nhiễm.	D. thể khuyết nhiễm.
176.Một loài có bộ nhiễm sắc thể 2n = 14. Một cá thể của loài trong tế bào có 21 nhiễm sắc thể cá thể đó thuộc thể
A. dị bội.	B. tam nhiễm.	C. tam bội.	D. đa bội lệch.
177.Một loài có bộ nhiễm sắc thể 2n = 24. Một các thể của loài trong tế bào có 48 nhiễm sắc thể cá thể đó thuộc thể
A. tứ bội.	B. bốn nhiễm.	C. dị bội.	D. đa bội lệch.
178.Thể đa bội được hình thành do trong phân bào
A. một số cặp nhiễm sắc thể không phân ly.	B. tất cả các cặp nhiễm sắc thể không phân ly.
C. một cặp nhiễm sắc thể không phân ly.	D. một nửa số cặp nhiễm sắc thể không phân ly.
179.Sự kết hợp giữa giao tử n với giao tử 2n của loài tạo thể
tam nhiễm.	B.tam bội.	C.ba nhiễm kép.	D. tam nhiễm kép.
180.Sự kết hợp giữa 2 giao tử 2n của loài tạo thể
bốn nhiễm.	B.tứ bội.	C.bốn nhiễm kép.	D.dị bội lệch.
181.Dị đa bội là hiện tượng trong tế bào chứa bộ nhiễm sắc thể
lưỡng bội của loài.	B. lường bội của 2 loài. 
C.lớn hơn 2n.	D.đơn bội của 2 loài.
*182.Nếu kí hiệu bộ nhiễm sắc thể của loài thứ nhất là AA, loài thứ 2 là BB thể song nhị bội là
AABB.	B.AAAA.	C.BBBB.	D. AB. 
183.Nếu kí hiệu bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài thứ nhất là AA, loài thứ 2 là BB, tự đa bội gồm
AABB và AAAA.	B. AAAA và BBBB.
C.BBBB và AABB.	D. AB và AABB.
184.Nếu kí hiệu bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của loài thứ nhất là AA, loài thứ 2 là BB, thể dị tứ bội là
A. AABB. 	B. AAAA.	C. BBBB. 	D. AB.
185.Sự kết hợp giữa giao tử 2n của loài A với giao tử 2n của loài B tạo thể
tứ bội.	B. song nhị bội thể.	C.bốn nhiễm.	D. bốn nhiễm kép.