Xây dựng đáp án ôn thi tốt nghiệp THPT - Chuyên đề 3.3

Xây dựng đáp án ôn thi tốt nghiệp thpt 2009
A. Kịch" Hồn Trương Ba, da hàng thịt"
Câu hỏi: Cảm nhận của anh chị về bi kịch hồn Trương Ba khi phải sống nhờ da thịt trong trích đoạn vở kịch "Hồn Trương Ba da hàng thịt" của Lưu quang Vũ.
Ghi nhớ: - Vở kịch được Lưu quang Vũ hiện đại hóa trên một cốt truyện dân gian nhấn mạnh sự phản kháng của linh hồn nhân vật thanh cao chống lại sự lấn át và chế ngự của thể xác thô lôx phàm tục.
 - Trích đoạn kịch thể hiện sự mâu thuẫn giữa thể xác và linh hồn, giữa sự thanh cao nhân hậu và sự sống nhờ, sống tạm giả tạo trái tự nhiên.
- Đó là cuộc đấu tranh của linh hồn với thể xác để bảo vệ phẩm giá cao quý của người lao động.
 - Những phẩm chất cao quý của Trương Ba:
 + Đam mê trò chơi đánh cờ thanh cao.
 + Thông minh, trí tuệ hơn người qua từng nước cờ.
 + Yêu thương người thân: vợ con, cháu và mọi người.
 + Sống thanh cao trong sạch
 - Bi kịch của Trương Ba:
 + Nam Tào Bắc Đẩu bắt chết oan.
 + Đế Thích sửa sai cho sống lại.
 +Trương Ba nhập vào xác hàng thịt, bị dụ dỗ mua chuộc.
 + Những người thân của Trương Ba nghi ngờ, xa lánh oán ghét.
 + tính cách thay đổi: uống nhiều rượu, ham bán thịt
 + Bị xác thịt điều khiển biến chất đầ dần
 - Vượt lên bi kịch, Trương Ba phản kháng và dần dần tỉnh ngộ:
 + Hồn TrươngBA dằn vặt dâu khổ
 + Quyết định chống lại quan điểm sống hời hợt quan liêu của Đế Thích
 + Trương Ba từ chối nhập vào xác cu Tị và cho đó là "khổ hơn cái chết".
 + Trương Ba trả lại xác cho hàng thịt và chấp nhận cái chết.
 - Tác giả khẳng định sự chiến thắng của cái đẹp, cái thiện, của cuộc sống đích thực.
 - Tác giả gửi thông điệp về cuộc sống chúng ta hôm nay: Đó là sự đáng quý của cuộc sống nhưng phải sống sao cho đẹp, vẹn toàn. Lương tâm đạo đức chiến thắng bản năng.
 - Đặc sắc nghệ thuật của trích đoạn:
 + Ngôn ngữ giàu chất thơ, chất trữ tình bay bổng
 + Tính truyền thống và hiện đại
 + Tính lô gíc của hành động
B. Tuyên ngôn độc lập ( Hồ Chí Minh)
1.Câu hỏi: Vì sao nói TNĐL của HCM là áng văn chính luận mẫu mực về nghệ thuật, lập luận thể hiện tư tưởng yêu nước sau sắc của Người?
2. Ghi nhớ:
 - Hoàn cảnh ra đời
- Giá trị nhiều mặt: Lịch sử, chính trị, văn học...
 - Tuyên bố sự ra đời của chính thể dân chủ cộng hòa non trẻ và khẳng định nền độc lập dân tộc, ý chí bảo vệ đến cùng.
 - Hệ thống luận điểm, luận cứ lô gích nhất quán
 + Khẳng định chân lí phổ quát tiến bộ của mọi dân tộc và quyền con người thể hiện văn minh nhân loại.
 + Dẫn chứng hai bản tuyên ngôn của hai nước lớn.
 - Của nước Mĩ: 1776: Quyền độc lập dân tộc
 - Của Pháp: 1791: Quyền con người
 - ý nghĩa: + Đặt bản tuyên ngôn của nước ta ngang bằng hai nước đó
 + Vạch trần giọng lưỡi lừa bịp của chúng
 + Sự phản bội truyền thống tổ tiên của chúng
 + Suy rộng ra: Đấu tranh cho các dân tộc bị áp bức
- Lên án tội ác toàn diện của thực dân Pháp
 - Tinh thần đấu tranh của nhân dân ta
 - Cắt đứt quan hệ với thực dân Pháp
 - Sự sụp đổ của thực dân ,phong kiến phát xít.
 - Tuyên bố sự ra đời của nhà nước mới và ý chí bảo vệ đến cùng.
 - Tư tưởng yêu nước của Người: 
+ Kế thừa truyền thống văn tuyên ngôn của dân tộc.
 + Tư tưởng không có gì quý hơn độc lập tự do.
C. Tác phẩm " Người lái đò sông Đà" ( Nguyễn Tuân)
Đề 1: Anh ( chị ) hãy phân tích hình tượng con sông Đà triong trích đoạn " Người lái đò sông Đà".
MB:
- Đôi nét khái quát về tác giả, tác phẩm?
- Giới thiệu vấn đề cần nghị luận?
TB:
- Hình tượng con sông Đà hung bạo và dữ dằn: Tạo nên vẻ đẹp hùng vĩ hoang sơ, dữ dội của thiên nhiên sông Đà. Vẻ đẹp đó thể hiện ở:
+ Cảnh hai bên bờ sông: " dựng thẳng đứng vách thành...." tạo ấn tượng khá đậm nét về những vách đá với độ cao hun hút, gợi sự nguy hiểm và vẻ đẹp kỳ vĩ của khung cảnh thiên nhiên.
+ Thác nước: Nhân hóa, so sánh thành loài thủy quái hung hăng bạo ngược... Gợi không khí ầm vang dữ dội của sóng nước sông Đà.
+ Những cái hút nước được so sánh như những giếng bê tông thả xuống sông để làm móng cầu " Nước thở và kêu tựa như cống cái sặc nước, như người ta rót dầu sôi".
+ Những thạch trận đá đã mai phục ở dòng sông hàng ngàn năm.
+ Sự phối hợp của sóng nước, gió, thác đá tạo thành những âm thanh ghê rợn: " Lúc thì như oán trách van xin, ...... Lúc thì như tiếng của một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giừa rừng vầu, rừng tre nứa nổ lửa...".
_ Vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng:
+ mang vẻ đẹp của một giai nhân: Từ trên cao nhìn xuống con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình.....". 
+ Vẻ đẹp huyền ảo lung linh thơ mộng: Màu sắc dòng sông biến đổi theo mùa " Mùa xuân xanh màu ngọc bích, mùa thu nước sông lừ lừ chín đỏ như da mặt của một người bầm đi vì rượu bữa" 
+ Mang vẻ đẹp của một cố nhân: Con sông của đồng dao thần thoại" Hoang dại như một bờ tiền sử, như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa ".
Đề 2: Phân tích hình tượng " Người lái đò sông Đà" trong trích đoạn tùy bút " Người lái đò sông Đà".
+ Có kiến thức am hiểu về con sông Đà " Nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào lòng tất cả những thác nước hiểm trở, nắm chắc binh pháp của thần sông thần đá, thuộc lòng các quy luật phục kichs của lũ đá nơi ải nước hiểm trở" Tình cảm gắn bó sâu sắc với sông Đà.
+ Là một nghệ sĩ tài hoa trong lĩnh vực chèo đò vượt thác. Mưu trí dũng cảm ( Thể hiện qua trận thủy chiến ác liệt trên dòng sông ).
+ Là người có tâm hồn phong phú giản dị thanh cao ( Thể hiện qua đoạn trở về với cuộc sống đời thường ).
D. Tác phẩm "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
Đề bài: Phân tích vẻ đẹp của hình tượng sông Hương qua bút ký "Ai đã đặt tên cho dòng sông" 
Sông Hương là thuộc về một phố duy nhất”. Nghĩa là sông Hương gắn liền với Huế. Núi đến Huế là nghĩ tới sông Hương và nghĩ về sông Hương là núi tới Huế. Điểm nhỡn nghệ thuật vẫn là sông Hương.
+ Sông Hương ở đầu nguồn (thượng nguồn): Tác giả miêu tả sông Hương ở đầu nguồn với sức sống mãnh liệt, hoang dại nhưng cũng dịu dàng say đắm. mãnh liệt qua các ghềnh thác”, “cuộn xoáy như cơn lốc”, “là bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàôngSông Hương đi qua lũng Trường Sơn “Sông Hương đó sống nửa cuộc đời của mình như một cô gái Di-gan phóng khoáng mà man dại (sống lang thang nay mai đú, trờn một chiếc xe khụng cú nơi cư trỳ nhất định)
 Cũng cú hỡnh ảnh gợi sự dịu dàng và đắm say: “Cũng cú lỳc trở nờn dịu dàng và đắm say giữa những dặm dài chúi lọi màu đỏ của hoa đỗ quyờn rừng”. Tỏc giả kết luận: “Rừng già đó hun đỳc cho nú một bản tỡnh ca gan dạ, một tõm hồn tự do trong sỏng tỏc”. Dũng sụng đó được thổi bằng ngọn giú tõm hồn rào rạt nhạy cảm, liờn tưởng tự do để càng mạnh mẽ hơn ở phận thượng nguồn.
+ Sụng Hương ở đồng bằng
Sụng Hương được thay đổi về tớnh cỏch
* “Sụng như chế ngự được bản năng của người con gỏi” để “mang một sắc đẹp dịu dàng và trớ tuệ, trở thành người mẹ phự sa của một vựng văn húa xứ sở”. Hiểu biết về địa lớ đó giỳp tỏc giả miờu tả tỉ mỉ về sụng Hương với hỡnh ảnh: “chuyển dũng một cỏch liờn tục vũng giữa khỳc quanh đột ngột, uốn mỡnh theo những đường cong thật mềm”, “dũng sụng mềm như tấm lụa với những chiếc thuyền xuụi ngược chỉ bộ vừa bằng con thoi.
+ Đoạn tả sụng Hương khi chảy qua những địa danh khác nhau của thành phố đó được nhiều ấn tượng. 
- Giữa cánh đòng Châu Hóa đầy hoa dại: Sông Hương mang vẻ đẹp của một cô gái ngủ mơ màng.
- Sau khi ra khỏi vùng núi: Trong sáng dịu dàng cuẩ một nàng tiên được đánh thức.
 - Sông Hương bỗng bừng lên một sức trẻ, niềm khao khát của tuổi thanh xuân trong sự chuyển dòng liên tục rồi vòng những khúc quanh đột ngột.
- Qua Tam Thai, Vọng Cảnh, Lựu Bảo: Dịu dàng huyền ảo" mềm như một tấm lụa "....
- Qua những dáy đồi núi phía tây nam thành phố, qua bao lăng tẩm, đền đài: Mang vẻ đẹp trầm mặc kiêu hãnh.
- Bừng sáng tươi tắn trẻ trung khi gặp tiếng chuông chùa Thiên Mụ.
+ Sông Hương khi chảy vào thành phố.
- Như tìm thấy chính mình: Vui tươi rạng rỡ hẳn lên giữa những biển bãi xanh biếc của vùng ngoại ô Kim Long.
- Dịu dàng tình tứ e ấp: " Dòng sông mềm hẳn đi như một tiếng vâng không nói ra của tình yêu".
- So sánh sông Hương với sông Sen của Pa -ri, sông Đa- nuýp....
- Vẻ đẹp của sông Hương được cảm nhận với nhiều góc độ lĩnh vực: Hội họa, âm nhạc qua cái nhìn say đắm của một trái tim đa tình, đa cảm của tác giả.
+ Sông Hương trong mối quan hệ với lịch sử: Sông Hương mang vẻ đẹp của một bản trường ca ghi dấu những thế kỷ vinh quang từ thử nó còn là một dòng sông biên thùy xa xôi của đất nước.