Ôn luyện tốt nghiệp Ngữ văn 12 - Phần văn học việt Nam

KHAI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945 ĐẾN HẾT THẾ KỈ XX
A-MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
-Giúp HS nắm được một cách khái quát nhất nền văn học Việt Nam ,thấy được sự ảnh hưởng của tình hình lịch sử và xã hội đến văn học . Thấy được các chặng đường phát triển và những thành tựu của từng giai đoạn . Đồng thời thấy được những đặc điểm cơ bản nhất của văn học Việt Nam .
-Các em biết vận dụng văn học sử trong việc tìm hiểu một tác phẩm cụ thể .
B-PHƯƠNG PHÁP :
-Sử dụng phát vấn cho các em nhớ lại kiến thức ,có thể kết hợp với thảo luận nhóm .
C-CÁC BƯỚC ÔN TẬP 
C âu h ỏi v à b ài t ập
N ội dung tr ọng t âm
Câu 1: Trình bày những nét chính về lịch sử ,xã hội ,văn hoá có ảnh hưởng tới sự phát triển văn học Việt Nam giai đoạn 1945-1975 ?
Câu 2: Những đặc điểm cơbản của văn học Việt Nam từ 1945-1975?
C â u 3: N ê u những nét khái quát của văn học Việt Nam từ năm 1975 đến hết thế kỉ XX?
I-Những nét chính về lịch sử ,xã hội ,văn hoá có ảnh hưởng tới văn học VN giai đoạn 1945-1975
-Khác với nền văn học cũ ,văn học Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám là nền văn học vận động phát triển dưới sự lãnh đạo của Đảng .Văn học từ lúc này trở thành một bộ phận trong sự nghiệp cách mạng ,là một hoạt động tinh thần phong phú có hiệu quả trong chiến tranh và phát triển xã hội .văn học trở thành vũ khí phục vụ cho nhiệm vụ chung của đất nước 
-Hiện thực đời sống giai đoạn 1945-1975 vô cùng phong phú ,mở ra trên từng trận tuyến từ hậu phương đến chiến trường .Cuộc sống xã hội mang lại những điển hình tiêu biểu ,những nguyên mẫu đẹp cho văn học .
 Đời sống cách mạng từ sau cách mạng tháng Tám bộc lộ nhiều vẻ đẹp ,nảy sinh cảm hứng lãng mạn , đây là một thành tố quan trọng của văn học cách mạng 
-Giai đoạn văn học này cũng hình thành được một đội ngũ nhà văn giàu nhiệt tình cách mạng và giàu sức sáng tạo .
II- Những đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam giai đoạn từ 1945-1975.
a. Nền văn học chủ yếu vận động theo hướng cách mạng hoá, gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước.
- Khuynh hướng, tư tưởng chủ đạo: cách mạng (văn học là thứ vũ khí phục vụ cách mạng). 
- Đề tài: đấu tranh thống nhất đất nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội
à như một tấm gương phản chiếu những vấn đề lớn lao, trọng đại nhất của đất nước và cách mạng 
b. Nền văn học hướng về đại chúng:
- Đại chúng vừa là đối tượng phản ánh và đối tượng phục vụ, vừa là nguồn cung cấp, bổ sung lực lượng sáng tác cho văn học
- Hình thành quan niệm mới: Đất nước của nhân dân
- Quan tâm đến đời sống nhân dân lao động, niềm vui và nỗi buồn của họ
- Tác phẩm ngắn gọn, nội dung dễ hiểu, chủ đề rõ ràng, hình thức nghệ thuật quen thuộc, ngôn ngữ bình dị, trong sáng, dễ hiểu.
c. Nền văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn.
 - Khuynh hướng sử thi: 
+ Đề tài: những vấn đề có ý nghĩa lịch sử và tính chất toàn dân tộc
+ Nhân vật chính: những con người đại diện cho tinh hoa và khí phách, phẩm chất và ý chí của dân tộc; gắn bó số phận cá nhân với số phận đất nước; luôn đặt bổn phận, trách nhiệm, nghĩa vụ công dân, ý thức chính trị, tình cảm lớn, lẽ sống lớn lên hàng đầu
 + Lời văn: mang giọng điệu ngợi ca, trang trọng và đẹp tráng lệ, hào hùng.
- Cảm hứng lãng mạn:
+ Ngợi ca cuộc sống mới, con người mới, 
+ Ca ngợi chủ nghĩa anh hùng CM 
+ Tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước.
- Khuynh hướng sử thi kết hợp với cảm hứng lãng mạn:
+ Làm cho văn học thấm nhuần tinh thần lạc quan, 
+ Đáp ứng yêu cầu phản ánh hiện thực đời sống trong quá trình vận động và phát triển cách mạng.
III-Những nét khái quát của văn học Việt Nam từ năm 1975 đến hết thế kỉ XX:
 Sau năm 1975 , đề tài văn học được nới rộng hơn ,một số tác phẩm đã phơi bày một và mặt tiêu cực trong xã hội ,hoặc nhìn thẳng vào những tổn thất nặng nế trong chiến tranh ,hay bước đầu đề cập đến bi kịch cá nhân và đời sống tâm linh . Đặc biệt từ sau năm 1986 trở đi ,văn học đổi mới mạnh mẽ về ý thức nghệ thuật .Người cầm bút thức tỉnh ngày càng sâu sắc về ý thức cá nhân và có quan niệm mới mẻ về con người .Họ khao khát đem lại cho nền văn học nước nhà một tiếng nói riêng,một phong cách riêng không thể trộn lẫn .
 Chiến tranh kết thúc ,các thể loại phóng sự phát triển mạnh . Truyện ngắn và tiểu thuyết có nhiều tìm tòi .Thể loại trường ca được mùa bội thu .Nghệ thuật sân khấu thể hiện thành công nhiều đề tài .Lý luận phê bình cũng xuất hiện nhiều cuộc tranh luận sôi nổi xung quanh vấn đề mối quan hệ giữa văn học với chính trị và với hiện thực .
Nhìn chung ,văn học Việt Nam từ năm 1975 đến hết thế kỉ XXđã vận động theo khuynh hướng dân chủ hoá và mang tính nhân văn ,nhân bản cao. 
Tuần 1; tiết 2 TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
 HỒ CHÍ MINH
I. Mục tiêu cần đạt:
 Nắm được hoàn cảnh sáng tác, mục đích văn bản,hệ thống lập luận, nghệ thuật lập luận
II. Phương pháp : phát vấn +phân tích
III. Nội dung:
Tác giả
Hoàn cảnh sáng tác
Câu hỏi và đề bài
Nội dung
Xem phần tác gia Hồ Chí Minh
Ngày 19 tháng 08 năm 1945, cách mạng tháng Tám thắng lợi. Ngày 26 năm đó, chủ tịch Hồ Chí Minh từ chiến khu Việt Bắc về tới Hà Nội.Tại căn nhà số 48 phố Hàng Ngang, Người soạn thảo Bản tuyên ngôn độc lập. Ngày 2 tháng 9, trên quãng trường Ba Đình, Hà Nội, Người thay mặt chính phủ lâm thời nước Việt Nam dân chủ cộng hoà đọc bản tuyên ngôn độc lập trước hàn chục vạn đồng bào. Hồ Chí Minh viết và đọc bản Tuyên ngôn khi đế quốc thực dân đang chuẩn bị chiếm lại nước ta. Dưới danh nghĩa quân Đồng minh vào giải giáp vũ khí quân đội Nhật, quân đội quốc dân đảng tiến vào từ phía Bắc;quân đội Anh tiến vào từ phía Nam;thực dân Pháp bị Nhật chiếm, nay đã đầu hang. Vậy, Đông Dương nay phải thuộc quyền của người Pháp
Tuyên ngôn độc lập không chỉ là lời tuyện bố với nhân dân Việt Nam, mà còn tuyên bố với Nhân dân thế giới, phe Đồng minh và cả kẻ thù của dân tộc về tự do độc lập của dân tộc
? Hãy trình bày mục đích của bản Tuyên ngôn độc lập ?
Đề 1: lập luận của tác giả để khẳng định quyền độc lập, tự do của nước ta trong bản Tuyên ngôn độc lập
Đề 2:nghệ thuật lập luận của Tuyên ngôn độc lập
I. Mục đích:
 Tuyên bố với nhân dân trong nước và thế giới về sự ra đời của nước việt nam độc lập
Đập tan luận điệu xảo trá của thực dân Pháp trong việc chuẩn bị dư luận tái chiếm Việt nam
II. Hệ thống lập luận:
Gợi ý
- Thực dân Pháp đã phản bội và chà đạp lên chính nguyên lí mà tổ tiên họ gắng sức xây dựng như một thành tựu của tư tưởng và văn minh.Chúng lại lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng bác ái hòng mị dân và che dấu những hành động đó
- Bản tuyên ngôn độc lập đã vạch trần bản chất thực dân xảo quyệt tàn bạo và man rợ đó bằng những lí lẽ xác đáng và sự thật không chối cải được. Đoạn văn đã tố cáo hùng hồn và đanh thép tội ác mọi mặt (bắng phương pháp liệt kê: chính trị, kinh tế , văn hoá giáo dục và ngoại giao..)của thực dân Pháp đối nhân dân ta bắng giọng văn mạnh mẽ đầy sức thuyết phụcèBản tuyên ngôn vạch rõ những âm mưu thâm độc, những chính sách tàn bạo, những thủ đoạn không thể dung thứ của thực dân Pháp trong hơn 80 năm đô hộ ở nước ta
àđoạn văn gây xúc động long người, khơi dậy lòng phẫn nộ. Gía trị nổi bật của đoạn văn là ở lí lẽ xác đáng, bằng chứng xác thực không thể chối cải và đặc biệt diễn đạc bằng ngôn ngữ sắc sảo. gợi cảm hùng hồn
- Phần luận tội còn mang một sức mạnh lớn lao của sự thật đã bác bỏ một cách đầy hiệu lực những luận điệu về công lao “khia hoá” và quyền “bảo hộ” Đông dương của Pháp và luận điệu xảo trá trước dư lụân quốc tế
- Những luận điệu kháccủa các thế lực cơ hội quốc tế nhằm phủ nhận công cuộc đấu tranh mấy mươi năm giành độc lập của dân tộc ta cũng như ý nghĩa của cuộc cách mạng tháng Tám 1945 của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của mặt trận Việt minh, cũng bị phản bác một cách mạnh mẽ bằng những chứng cớ xác thục và đầy sức thuyết phục
III. Nghệ thuật lập luận:
Gợi ý
Tuyên ngôn độc lập là một áng văn chính luận. bằng lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, sự đúng đắn của luận cứ, bản tuyên ngôn thuyết phục người đọc người nghe
Hồ Chí Minh đã viết tuyên ngôn không phải chi tuêyn bố trước nhân dân ta mà còn nhân dân thế giới, cho phe đồng minh và cả với kẻ thù của dân tộc là thực dân Pháp. Vì vậy, lời văn rất uyển chuyển, khi trang trong khi đanh thép, khi hùng hồn
Hồ Chí Minh đã trích dẫn hai bản tuyên ngôn nổi tiếng để làm căn cứ cho bản tuyên ngôn của việt nam. Người đã lấy các dẫn chứng về kinh tế chính trị, về sự kiện lịch sử để tố cáo và buộc tội thực dân Pháp đối với nhân dân ta, đối với đồng minh. Người đã hai mươi lần nhắc đến chữ quyền để tuyên ngôn về quyền cảu dân tộc việt nam. Không chỉ dùng điệp từ. Người còn dùng điệp kiểu câu
Để đánh bại những lí lẽ. của kẻ cướp nước hòng nấp sau quân đồng minh quay trở lại xâm lược nước ta, Hồ Chí Minh đã vạch trần tội ác của thực dân Pháp trong hơn 80 năm cai tị và sự hèn nhát của chúng qua việc hai lần bán nước ta cho Nhật. Người cũng chỉ rõ: Động dương không còn là thuộc địa của Pháp, nhân dân ta đã giành chính quyền từ tay Nhật chứ không phải từ tay Pháp. Không có lí lẽ nào thuyết phục hơn lí lẽ của sự thật. bởi vậy, Người đã láy đi láy lại hai chữ “sự thật”
Chính vì vậy mà tuyên ngôn độc lập được coi như “ một áng thiên cổ hùng văn “của thời đại mới
Tuần 1 tiết 3 NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ DÂN TỘC
 PHẠM VĂN ĐỒNG
I.Mục tiêu cần đạt:
 Nắm được hoàn cảnh sáng tác, cảm hứng chung và trình tự lập luận
II. Phương pháp: phát vấn + phân tích
III. Nội dung
Tác giả
Hoàn cảnh sáng tác
Câu hỏi và đề bài
Nội dung
Phạm Văn đồng là nhà cách mạng xuất sắc, nhà văn hoá lớn, đồng thời là nhà lí luận văn nghệ lớn của nước ta trong thế kỉ XX
Với những đóng góp to lớn, ông được Nihau nước tặng Huân chương sao vàng và nhiều phần thưởng cao quý khác
Phạm văn Đồng viết bài này nhân kỉ niệm 75 năm ngày mất của Nguyễn Đình Chiểu (3-7-1888_3-7-1963) in trong tạp chí văn học tháng 7-1963
Thời điểm này có nhiều sự kiện quan trọng: từ năm 1954 đến 1959, Ngô Đình Diệm và chính quyền Sài Gòn lê máy chém khắp miền Nam và thực hiện luật 10/59. Từ năm 1960, Mĩ can thiệp sâu vào chiến tranh Việt nam và khắp nơi ở miền Nam nổi lên phong trào đấu tranh quyết liệt. Viết bài nghị luận ca ngợi Nguyễn Đình Chiểu ở thời điểm này là có ý nghĩa lớn
Đề: cảm hứng chung của bài viết và trình tự lập luận của Phạm văn Đồng trong tác phẩm
Cảm hứng chung: Ngợi ca cuộc đời và khẳng định giá trị văn chương Nguyễn Đình Chiểu
Trình tự lập luận:
 +Khẳng định vị trí ý nghĩa cuộc đời và thơ văn Nguyễn Đình Chiểu khi đặt trong hoàn cảnh cụ thể của lịch sử dân tộc lúc bấy giờ
 +Chứng minh bằng cuộc đời và sự nghiệp thơ văn của nguyễn Đình Chiểu qua việc tái hiện cuộc kháng chiến hào hùng của dân tộc và phân tích sự phản ánh hiện thực đó trong thơ văn ông
 +Khẳng định giá trị nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu: lối viết giản dị mộc mạc, gần gũi với quần chúng nên có sức truyền bá lớn
Tuần 1: tiết 4 THÔNG ĐIỆP NHÂN NGÀY THẾ GIỚI PHÒNG CHỐNG AIDS, 1-12-2003
I. Mục tiêu cần đạt:
Hoàn cảnh sáng tác, nội dung, nghệ thụât chính của bản thông điệp
II.Phương pháp: vấn đáp +phân tích
III. Nội dung
Tác giả
Hoàn cảnh sáng tác
Câu hỏi và đề bài
Nội dung
CO-PHI-AN-NAN là người châu phi da đen đầu tiên giữ chức vụ tổng thư  ...  dân tộc Mĩ hướng con người đến sự trung thực trong học tập ,thi cử .
-Là một người trung thực dù bị trượt trong thi cử anh ta vẫn có thể học lại và có kiến thức cho mình thật sự .
- Gian lận trong thi cử giúp anh ta đậu trong một cuộc thi nào đó nhưng anh ta lại không có kiến thức và đến một lúc nào đó anh ta sẽ bị đào thải .
-Thí sinh trình bày suy nghĩ và thái độ của bản thân .
ĐỀ 4:
viết một bài văn ngắn nêu suy nghĩ của anh chị về ý kiến sau : “Cái chết không phải là mất mát lớn nhất trong cuộc đời .Sự mất mát lớn nhất trong cuộc đời là bạn để cho tâm hồn tàn lụi ngay khi còn sống 
Gợi ý : 
-Nội dung : Nhấn mạnh đề cao cách sống có mục đích ,lí tưởng ,có cách ứng xử tốt đẹp .
- Sống trong cuộc đời mà tâm hồn khô cằn ,thiếu đi tình yêu thương ,niềm tin và hi vọng , đó mới là điều mất mát lớn nhất trong cuộc đời .
-Thí sinh suy nghĩ về hành động của bản thân ,tu dưỡng đạo đức ,có ý thức bồi đắp làm giàu cho đời sống tinh thần ,có trách nhiệm với cộng đồng và bản thân .
ĐỀ 5:
Trình bày trong một bài văn ngắn nêu suy nghĩ của anh chị về nhận xét sau: “Hễ đã muốn làm thì làm cho kì được ,mà đã không muốn là thì đừng làm”
Gơị ý :
-Nội dung ý kiến : Nhấn mạnh mục đích của công việc ,làm việc gì cũng phải có chủ đích ,có ý chí và lòng kiên định .
-Suy nghĩ và liên hệ hành động của bản thân ,phấn đấu tu dưỡng và rèn luyện để đạt được những mục đích lớn lao của cuộc đời .
ĐỀ 6:
Trình bày suy nghĩ của anh chị về nhận xét sau : “ Sự học như đi thuyền trên dòng nước ngược ,không tiến ắt phải lùi” 
Gợi ý :
-Cần khẳng định vai trò và ý nghĩa việc học tập không ngừng của con người .
-Con người cần phải biết vượt lên khó khăn ,còn sống ,còn học tập 
Tuaàn Tieát TIEÁNG HAÙT CON TAØU
	~ Cheá Lan Vieân ~
I/ Muïc tieâu caàn ñaït : giuùp HS
	_ Hieåu yù nghóa bieåu töôïng cuûa aûnh con taøu vaø ñòa danh taây Baéc, yù nghóa nhanh ñeà.
	_ Noäi dung vaø ngheä thuaät chính cuûa ñoaïn thô.
II/ Phöông phaùp : Phaùt vaán, gôïi môû.
Taùc giaû
Hoaøn caûnh saùng taùc
Caâu hoûi vaø ñeà baøi
Noäi dung chính
_ Con ñöôøng thô cuûa Cheá Lan Vieân traûi qua nhieàu bieán ñoäng vôùi nhöõng traên trôû tìm toøi khoâng ngöøng.
_ Thô oâng coù phong caùch roõ reät, noåi baät nhaát laø chaát suy töôûng, trí lí mang veû trí tueä vaø söï ña daïng, hong phuù cuûa theá giôùi hình aûnh.
Nhöõng naêm 1958 – 1960, mieàn Baéc coù toå chöùc cuïoâc vaän ñoäng nhaân daân mieàn xuoâi ñi xaây döïng vuøng kinh teá môùi Taây Baéc. Baøi thô Tieáng haùt con taøu cuûa Cheá Lan Vieân ít nhieàu ñöôïc gôïi caûm höùng töø söï kieän kinh teá – xaõ hoäi ñoù. Tuy nhieân, veà cô baûn baøi thô laø khuùc haùt veà loøng bieát ôn, veà tình yeâu vaø söï gaén boù vôùi nhaân daân, vôùi ñaát nöôùc cuûa moät taâm hoàn thô ñaõ tìm thaáy ngoïn nguoàn nuoâi döôõng vaø chaân trôøi ngheä thuaät môùi cuûa mình.
Caâu hoûi 1 : YÙ nghóa bieåu töôïng cuûa hình aûnh con taøu vaø ñòa danh Taây Baéc ? 
Caâu hoûi 2 : YÙ nghóa nhan ñeà ?
I/ YÙ nghóa bieåu töôïng cuûa con taøu vaø ñòa danh Taây Baéc
 Bieåu töôïng con taøu: söï thaät chöa coù ñöôøng taøu leân Taây Baéc. Ñaây laø bieåu töôïng cho khaùt voïng ra ñi, ñeán nhöõng mieàn xa xoâi, ñeán vôùi nhaân daân ñaát nöôùcvaø cuõng laø ñeán vôùi nhöõng öôùc mô, nhöõng ngoïn nguoàn caûm höùng ngheä thuaät.
 Taây Baéc vöøa laø moät nôi cuï theå vöøa laø nhöõng mieàn xa xoâi cuûa Toå quoác nôi dieãn ra cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp aùc lieät. Nôi ñoù coù cuoäc soáng gian lao naëng nghóa tình cuûa nhaân daân, nôi khaéc ghi nhöõng kyû nieäm khoâng theå queân. Ñaây laø öôùc mô ngoïn nguoàn caûm höùng ngheä thuaät.
II/ YÙ nghóa nhan ñeà
 Baøi thô ra ñôøi khi chöa coù ñöôøng taøu leân Taây Baéc. Hình aûnh con taøu thöïc chaát laø hình aûnh bieåu töôïng, theå hieän khaùt voïng leân ñöôøng vaø nieàm mong öôùc cuûa nhaø thô ñöôïc ñeán vôùi moïi mieàn ñaát nöôùc.
 Tieáng haùt con taøu, nhö vaäy, laø tieáng haùt cuûa taâm hoàn nhaø thô- moät taâm hoàn traøn ngaäp nieàm tin vaøo lyù töôûng, vaøo cuoäc ñôøi. Taâm hoàn nhaø thô ñaõ hoaù thaân thaønh con taøu, haêm hôû laøm cuoäc haønh trình ñeán vôùi Taây Baéc, ñeán vôùi cuoäc soáng lôùn cuûa nhaân daân. Ñeán vôùi ñaát
Ñeà baøi : Phaân tích ñoaïn thô.
 Phaân tích hai khoå thô ñaàu.
Phaân tích 9 khoå thô giöõa.
nöôùc, nhaân daân cuõng laø ñeán vôùi coäi nguoàn cuûa caûm höùng saùng taïo ngheä thuaät, trong ñoù coù thô ca.
III/ YÙ nghóa ñoaïn thô
 1/ Hai khoå ñaàu : Söï traên trôû, giuïc giaõ leân ñöôøng
 _ Nhöõng caâu hoûi tu töø môû ñaàu baøi thô nhö nhaéc nhôû moïi ngöôøi ñeán vôùi Taây Baéc “ Taøu ñang ñoùi moät vaàng traêng” ñang caàn nhöõng ñoäng löïc ñeå noù chaïy treân con ñöôøng Toå Quoác -> khaùt voïng thoaùt ra khoûi ñôøi soáng chaät heïp cuûa taâm hoàn. 
 _ Caâu traû lôøi taïo theá ñoái laäp giöõa pheâ phaùn vaø môøi goïi “Taâm hoàn anh chôø anh treân kia” -> töï pheâ, töï vaán.	
ð Söï traên trôû, chuaån bò böôùc vaøo cuoäc haønh trình lôùn.
 2/ Chín khoå tieáp : Hoài töôûng veà nhöõng kæ nieäm vôùi nhaân daân trong khaùng chieán
 _ Haïnh phuùc trôû veà vôùi cuoäc ñaáu tranh Caùch Maïng giaøu truyeàn thoáng cuûa nhaân daân nhö con veà vôùi me.ï
 _ Trôû veà vôùi maïch soáng maõnh lieät cuûa taâm hoàn ngheä só.
 “Xöù thieâng lieâng, röøng nuùi ñaõ anh huøng
	 Nhö chieác noâi ngöøng boûng gaëp caùnh tay ñöa.
 Caùch xöng hoâ aám aùp tình caûm gia ñình. Ñieäp töø “nhôù” vaø nhöõng hình aûnh so saùnh coù tính quy luaät taát yeáu, theå hieän nhu caàu soáng coøn (nai – suoái, coû, chim eùn – muøa xuaân,treû thô – söõa, noâi ngöøng – caùnh tay ñöa).
 _ Hoaøi nieäm saâu naëng nghóa tình veà nhaâ daân vaø khaùng chieán.
 + Nhôù ngöôøi anh du kích maø cuoäc ñôøi bình dò “Chieác aùo naâu.cho con”
 + Nhôù thaèng em lieân laïc “röøng thöa, röøng raäm, töø baûn Na qua baûn Baéc” ñeå hoaøn thaønh xuaát saéc nhieäm vuï giao lieân suoát 10 naêm roøng.
 + Nhôù meï giaø beân beáp löûa hoàng chaêm soùc chieán só.
Ñieäp töø “nhôù” dieãn taû moät noãi nhôù maõnh lieät, bao quaùt caû moät vuøng kæ nieäm “Nôi nao qua loøng laïi chaúng yeâu thöông” caâu hoûi tu töø Æ nghóa tình saâu naëng cuûa nhaø thô ñoái vôùi thieân nhieân vaø con ngöôøi Taây Baéc.
 _ Tieáp tuïc doøng hoaøi nieäm nhöng coù khuynh höôùng khaùi quaùt hôn ñeå ruùt ra nhöõng quy luaät giaø tính trieát lyù “Khi ta ôû, chæ laø nôi ñaát
 Khi ta ñi, ñaát ñaõ hoaù taâm hoàn”
ð Phaûi coù moät khoaûng caùch veà khoâng gian vaø thôøi gian ngöôøi ta môùi caûm nhaän heát giaù trò nhöõng ñieàu gaàn guõi quen thuoäc.
* N.T: _ Hình aûnh bieåu töôïng, hình aûnh aån duï, so saùnh saâu saéc mang tính trieát lyù.
	MOÄT NGÖÔØI HAØ NOÄI
	~ Nguyeãn Khaûi ~
I/ Muïc tieâu caàn ñaït : giuùp HS
	_ Phaåm chaát ngöôøi Haø Noäi qua nhaân vaät baø Hieàn.
	_ Ngheä thuaät ñoäc ñaùo cuûa truyeän.
II/ Phöông phaùp : Gôïi môû, phaùt vaán, thuyeát giaûng
Taùc giaû
Hoaøn caûnh saùng taùc
Caâu hoûi vaø ñeà baøi
Noäi dung chính
_ Tröôùc 1978, taùc phaåm cuûa oâng coù khuynh höôùng chính luaän vôùi söùc maïnh cuûa lí trí tænh taùo.
_ Töø 1978 trôû ñi, taùc phaåm daàn daàn coù maøu saéc trieát luaän vaø quan taâm ñeán soá phaän caù nhaân trong ñôøi soáng ñôøi thöôøng vaên ñoân haäu, traàm laéng, nhieàu chieâm nghieäm.
Truyeän ngaén Moät ngöôøi Haø Noäi vieát naêm 1990, in trong taäp truyeän Haø Noäi trong maét toâi (1995). Ñaây laø taùc phaåm tieâu bieåu cuûa Nguyeãn Khaûi trong gia ñoaïn ñoåi môùi cuûa ñaát nöôùc.
Ñeà baøi 1 : Caûm nhaän cuûa anh (chò) veà nhaân vaät baø Hieàn.
Caâu hoûi 1 : Taïi sao taùc giaû goïi baø Hieàn laø Moät
I/ Nhaân vaät baø Hieàn
 _ Laø ngöôøi phuï nöõ ñeïp, coù boä maët raát tö saûn, caùch soáng raát tö saûn.
 _ Trong gia ñình, baø laø moät “noäi töôùng” gioûi (chaêm soùc gia ñình, noâi daïy con nhaát laø trong boái caûnh xaõ hoäi khoù khaên baáy giôø).
 _ Ngöôøi coù ñaàu oùc thöïc teá, gioûi tính toaùn saép ñaët moïi vieäc chu ñaùo (töø vieäc laáy choàng, sinh con, laøm aên,)
 _ Soáng thaún thaén, chaân thaønh, luoân töï troïng vaø ñaày baûn lónh (khoâng giaáu gieám nhöõng suy nghó, caûm xuùc, loái soáng, vieäc laøm)
 _ Raát “thöùc thôøi” (soáng khoâng phaïm phaûi nhöõng chuû tröông cuûa cheá ñoä môùi : khoâng boùc loät ai, ngaên caûn choàng muoáng laøm “oâng chuû” nhaø in.
 _ Laø ngöôøi ñaøn baø saéc xaûo trong caùch aên noùi, öùng xöû (vôùi nhaân vaät toâi, vôùi ngöôøi caùn boä ñeán hoûi chuyeän caên nhaø ôû Haøng Buùn) ; saéc xaûo trong caùch nhaän xeùt, nhaän thöùc veà cheá ñoä môùi, veà Haø Noäi thaêng traàm qua caùc thôøi kì.
 _ Bieát haøo mình vaøo xaõ hoäi, yù thöùc traùch nhieäm chung vôùi coäng ñoàng, ñaát nöôùc (ñeå con vaøo quaân ñoäi,)
 _ Luoân yù thöùc laø ngöôøi Haø Noäi, giöõ gìn neáp soáng vaên hoaù cuûa ngöôøi Haø Noäi.
ð Baø hieàn – moät ngöôøi Haø Noäi 
 _ Taùc giaû goïi Baø Hieàn laø moät ngöôøi Haø Noäi vì caùc lí 
Ngöôøi Haø Noäi ?
Ñeà baøi 2 : Caûm nhaän cuûa anh (chò) veà nhaân vaät “toâi”.
Caâu hoûi 2 : Phaân tích ngheä thuaät ñoïc ñaùo cuûa truyeän.
do : Baø laø ngöôøi sinh ra vaø lôùn leân ôû Haø Noäi ; coù nhöõng phaåm chaát tieâu bieåu cuûa ngöôøi Haø Noäi : khoân ngoan, thöùc thôøi, thöïc teá, khoâng laõng maïng hay moäng mô, soáng lòch söï, neàn neáp vaên hoaù ; baø coù baûn lónh vaø töï troïng cuûa ngöôøi daân Thuû ñoâ ; baø baûo toàn nhöõng neùt ñeïp vaên hoaù cuûa Haø Noäi xöa, laø moät ngöôøi “thuaàn tuyù Haø Noäi, khoâng pha troän”, bónh tónh tröôùc moïi bieán coá vaø luoân tin töôûng Haø Noäi thôøi naøo cuõng ñeïp.
II/ Nhaân vaät “toâi” – chaùu baø Hieàn
 _ Nhaân vaät “toâi” laø tieâu bieåu cho neùt ñeïp vaên hoaù cuûa ngöôøi Haø Noäi, hieåu bieát, coù taàm nhìn xa roäng.
 _ Coù loái soáng tinh teá, thanh lòch.
 _ Hoaøi nghi lo aâu khi thaáy Haø Noäi ñang giaøu leân.
 _ Khoâng tin lôùp ngöôøi ñang ham hôû laøm giaøu kia bieát giöõ Haø Noäi haøo hoa, thanh lòch cuûa choán kinh kì.
 _ “Töùc vaø ñau” vì gaëp nhöõng ngöôøi Haø Noäi thieáu leã ñoä vaên hoaù moät caùch traéng trôïn.
 _ Laø ngöôøi coù nieàm tin vaøo giaù trò vaên hoaù vöõng beàn ñöôïc löu giöõ.
 ð Phong caùch ngheä thuaät ñaëc saéc cuûa Nguyeãn Khaûi : loái keå chuyeän linh hoaùt, ña gioïng ñieäu, giaøu chaát trieát lí, trieát luaän.
III/ Ngheä thuaät
 _ Caâu chuyeän xoay quanh nhaân vaät chính laø baø Hieàn, moät ngöôøi Haø Noäi caøng ngaøy caøng theå hieän neùt ñeïp vaên hoaù vaø baûn lónh cuûa moät ngöôøi bình thöôøng, moät coâng daân cuûa Thuû ñoâ.
 _ Taùc giaû thuaät chuyeän thöôøng ñöôïc moät söï vieäc döôùi nhieàu goùc nhìn ñeå cho baïn ñoïc töï ruùt ra keát laäun chöù khoâng aùp ñaët caùch ñaùnh giaù cuûa mình. 
 _ Bieän phaùp so saùnh ñöïoc taùc giaû khai thaùc trieät ñeå. So saùnh quan nieäm cuûa baø Hieàn vôùi baûn thaân, so saùnh caùch aên uoáng neàn neáp cuûa gia ñình baø vaø caùch aên uoáng bình daân cuûa gia ñình mình, so saùnh loái soáng cuûa lính vôùi neáp soáng vaên haùo chuaån möïc, so saùnh ngöôøi Haø Noäi vôùi ngöôøi Saøi Goøn, ñeå laøm baät leân caùi ñeïp vaø caùi chöa ñeïp.
 _ Caâu chuyeän ñöôïc keå baèng ñoái thoaïi, xen vôùi phaân tích, bình luaän, theå hieän nhöõng quan saùt saéc xaûo, nhöõng bình luaän xaùc ñaùng, nhöõng suy ngaãm, chieâm ngheäim cuûa moät ngöôøi töøng traûi nhöng haáp daãn thuyeát phuïc ngöôøi ñoïc.