Một số phương pháp vẽ đồ thị của hàm số có chứa dấu giá trị tuyệt đối.
PHƯƠNG PHÁP KHẢO SÁT HÀM SỐ CÓ CHỨA DẤU GIÁ TRỊ TUYỆT ĐỐI
Dạng 1 Dựa vào đồ thị hàm số ( C) y=f(x) suy ra đồ thị hàm số ( C1) : y1=|f(x)|
Moät soá phöông phaùp veõ ñoà thò cuûa haøm soá coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái.
Traàn Phuù Vöông THPT Taân Hieäp
Trang 1
PHÖÔNG PHAÙP KHAÛO SAÙT HAØM SOÁ COÙ CHÖÙA
DAÁU GIAÙ TRÒ TUYEÄT ÑOÁI
Dạng 1 Dựa vào đồ thị hàm số ( ) : ( )=C y f x suy ra đồ thị hàm số
1 1( ) : ( )=C y f x
Ta coù: 1 1
0( ) :
0
≥
= =
− ≤
y y
C y y
y y
Neáu
Neáu
Do ñoù ñoà thò 1 1( ) : ( )=C y f x coù 2 phaàn ñoà thò :
+ Phaàn 1: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm phía treân Ox
+ Phaàn 2: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm phía döôùi Ox
laáy ñoái xöùng qua Ox
Dạng 2 Dựa vào đồ thị hàm số ( ) : ( )=C y f x suy ra đồ thị hàm số
2 2( ) : ( )=C y f x
Nhaän xeùt : 2 2( ) : ( )=C y f x laø haøm soá chaün
Neân 2 2( ) : ( )=C y f x nhaän Oy laøm truïc ñoái xöùng.
Ta coù: 2 2
( ) 0 (1)( ) : ( ) ( ) 0
= ≥
= =
− ≤
f x y
C y f x f x
Neáu x
Neáu x
Do ñoù ñoà thò 2 2( ) : ( )=C y f x coù 2 phaàn ñoà thò :
+ Phaàn 1: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm phía beân phaûi Oy
( Do (1) ta coù)
+ Phaàn 2: laø phaàn ñoà thò 1 laáy ñoái xöùng qua Oy vì haøm soá chaün
Dạng 3 Dựa vào đồ thị hàm số ( ) : ( )=C y f x suy ra đồ thị hàm số
3 3( ) : ( )=C y f x
Nhaän xeùt : Neáu 0 0 3 0 0 3( ; ) ( ) ( ; ) ( )∈ ⇒ − ∈M x y C M x y C
Neân 3 3( ) : ( )=C y f x nhaän Ox laøm truïc ñoái xöùng.
Ta coù: 3 3 3( ) : ( ) 0= = ⇒ = ≥C y f x y y y y Neáu
Traàn Phuù Vöông
Moät soá phöông phaùp veõ ñoà thò cuûa haøm soá coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái.
Traàn Phuù Vöông THPT Taân Hieäp
Trang 2
Do ñoù ñoà thò 3 3( ) : ( )=C y f x coù 2 phaàn ñoà thò :
+ Phaàn 1: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm phía treân Ox
+ Phaàn 2: laø phaàn ñoà thò 1 laáy ñoái xöùng qua Ox .
Dạng 4 Dựa vào đồ thị hàm số ( ) : ( ) ( ). ( )= =C y f x u x v x suy ra đồ
thị hàm số 4 4( ) : ( ) . ( )=C y u x v x
Ta coù:
4 4
( ). ( ) ( ) ( ) 0( ) : ( ) . ( ) ( ). ( ) ( ) ( ) 0
= = ≥
= =
− = − = − ≤
u x v x f x y u x
C y u x v x
u x v x f x y u x
Neáu
Neáu
Do ñoù ñoà thò 4 4( ) : ( ) . ( )=C y u x v x coù 2 phaàn ñoà thò :
+ Phaàn 1: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm treân mieàn ( ) 0≥u x
+ Phaàn 2: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm treân mieàn ( ) 0≤u x
laáy ñoái xöùng qua Ox
Ta hay gaëp daïng ñôn giaûn sau:
Dựa vào đồ thị hàm số ( ) : ( ) ( ). ( )= = −C y f x x a v x
suy ra đồ thị hàm số 4 4( ) : . ( ),= − ∈C y x a v x a
Ta coù:
4 4
( ). ( ) ( )( ) : . ( ) ( ). ( ) ( )
− = = ≥
= − =
− − = − = − ≤
x a v x f x y x a
C y x a v x
x a v x f x y x a
Neáu
Neáu
Do ñoù ñoà thò 4 4( ) : . ( ),= − ∈C y x a v x a
coù 2 phaàn ñoà thò :
+ Phaàn 1:
laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm beân phaûi ñöôøng thaúng x = a
+ Phaàn 2: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm beân traùi
ñöôøng thaúng x = a laáy ñoái xöùng qua Ox.
Traàn Phuù Vöông
Moät soá phöông phaùp veõ ñoà thò cuûa haøm soá coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái.
Traàn Phuù Vöông THPT Taân Hieäp
Trang 3
TOÅNG QUAÙT
Töø 4 daïng ñoà thò coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái cô baûn treân ta coù theå suy ra
nhieàu daïng ñoà thò coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái khaùc chaúng haïn:
Dạng 5 Dựa vào đồ thị hàm số ( ) : ( )=C y f x suy ra đồ thị hàm số
5 5( ) : ( )=C y f x
Ñeå veõ 5 5( ) : ( )=C y f x ta laøm 2 böôùc nhö sau:
+ Böôùc 1: veõ 51 ( ) ( )= =y f x g x döïa vaøo daïng 2
+ Böôùc 2: veõ 5 ( ) ( )= =y f x g x döïa vaøo daïng 1
Dạng 6 Dựa vào đồ thị hàm số ( ) : ( )=C y f x suy ra đồ thị hàm số
6 6( ) : ( )=C y f x
Ñeå veõ 6 6( ) : ( )=C y f x ta laøm 2 böôùc nhö sau:
+ Böôùc 1: veõ 61 ( ) ( )= =y f x g x döïa vaøo daïng 2
+ Böôùc 2: veõ 6 ( )=y g x döïa vaøo daïng 3
Dạng 7 Dựa vào đồ thị hàm số ( ) : ( )=C y f x suy ra đồ thị hàm số
7 7( ) : ( )=C y f x
Ñeå veõ 7 7( ) : ( )=C y f x ta laøm 3 böôùc nhö sau:
+ Böôùc 1: veõ 71 ( ) ( )= =y f x g x döïa vaøo daïng 2
+ Böôùc 2: veõ 72 ( ) ( ) ( )= = =y f x g x h x döïa vaøo daïng 1
+ Böôùc 3: veõ 7 7( ) : ( )=C y h x döïa vaøo daïng 3
Traàn Phuù Vöông
Moät soá phöông phaùp veõ ñoà thò cuûa haøm soá coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái.
Traàn Phuù Vöông THPT Taân Hieäp
Trang 4
MOÄT SOÁ VÍ DUÏ MINH HOÏA
Ví duï 1. Cho haøm soá 3 22 3 1y x x= − + coù ñoà thò (C).
1) Khaûo saùt vaø veõ ñoà thò (C) cuûa haøm soá.
2) Vieát phöông trình tieáp tuyeán cuûa ñoà thò (C) taïi giao ñieåm cuûa (C)
vôùi ñöôøng thaúng x = −1.
3) Tìm tham soá m ñeå phöông trình
3 22 3 2x x m− + = coù boán
nghieäm phaân bieät.
Giaûi
1) Khaûo saùt vaø veõ ñoà thò (C) cuûa haøm soá.
TXÑ: D = R
2
' 6 6y x x= − ; ' 0 0y x= ⇔ = hoaëc 1x =
HSÑB treân kh oaûng ( −∞ ;0 ) ; ( 1 ; +∞ ). HSNB tre ân khoaûng ( 0;1 )
Haøm so á ñaït cöïc ñaïi t aïi 0; 1x y= =CÑ ; Haøm so á ñaït cöïc tie åu taïi 1; 0x y= =CT
lim
x
y
→±∞
= ±∞
BBT
x −∞ 0 1 +∞
y’ + 0 – 0 +
1 +∞
y CÑ CT
−∞ 0
'' 12 6y x= − ; '' 0y x= ⇔ = 1 /2
x −∞ 1/2 +∞
y ’ – 0 +
ÑTHS Loài ÑU Loõm
I(1/2;1/2)
2) Vieát PTTT cuûa ñoà thò (C) taïi giao ñieåm cuûa (C) vôùi ñöôøng thaúng x = −1
x = −1 => y = f(−1) = −4 => giao ñieåm M( −1;−4)
pttt coù daïng d: 000 )).((' yxxxfy +−= .
0'( ) '( 1) 12f x f= − = => pttt d: 12( 1) 4 12 8y x x= + − = + .
-5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-5
-4
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
x
y
P
Q
O
ÑÑB:
P( − 1; − 4)
Q(2;5)
3 22 3 1y x x= − +N X: Ñoà thò nhaän
ñieåm uoán I laøm
taâm ñoái xöùng
Hì nh 1
Traàn Phuù Vöông
Moät soá phöông phaùp veõ ñoà thò cuûa haøm soá coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái.
Traàn Phuù Vöông THPT Taân Hieäp
Trang 5
3) Tìm tham soá m ñeå phöông trình
3 22 3 2x x m− + = coù boán nghieäm
phaân bieät.
Ta coù:
3 32 22 3 2 2 3 1 1x x m x x m− + = ⇔ − + = −
Ñaây laø PT HÑGÑ cuûa ñoà thò 1( )C :
3 2
1 2 3 1y x x= − + vaø ñöôøng thaúng
d: y = m−1
T a coù 1( )C :
3 2
1 3 2
2 3 1 0
2 3 1 0
x x x
y
x x x
− + ≥
=
− − + <
neuá
neáu
=> 1( )C coù 2 phaàn ñoà thò:
Phaàn I : Ñoà thò (C) naèm beân phaûi truïc Oy (caû ñieåm naèm treân Oy)
Phaàn II : Laáy ñoái xöùng ñoà thò Phaàn I qua Oy
vì haøm soá 1y laø haøm soá chaün
Veõ 1( )C ( Hình 2)
-5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-5
-4
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
x
y Q
O
3 2
1 2 3 1y x x= − +
Hình 2
Döïa vaøo 1( )C ta coù: 0 1 < m < 2
Ví duï 2. Cho haøm soá 4 21 4 3
2
y x x= − + coù ñoà thò laø (C)
a) Khaûo saùt vaø veõ ñoà thò (C) cuûa haøm soá.
Traàn Phuù Vöông
Moät soá phöông phaùp veõ ñoà thò cuûa haøm soá coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái.
Traàn Phuù Vöông THPT Taân Hieäp
Trang 6
b) Ñònh m ñeå phöông trình : 4 21 4 3 lg
2
x x m− + = coù 4 nghieäm phaân
bieät.
c) Ñònh m ñeå phöông trình : 4 21 4 3 lg
2
− + =x x m coù 8 nghieäm phaân
bieät.
Giaûi
a) Khaûo saùt vaø veõ ñoà thò haøm soá.
TXÑ: D = R.Haøm soá chaün
3
' 2 8y x x= − ; y ’= 0 x = 0 hoaëc x =± 2
Giôùi haïn : lim
x
y
→±∞
= +∞
BBT :
x −∞ –2 0 2 +∞
y ’ – 0 + 0 – 0 +
+∞ 3 +∞
y CT CÑ CT
–5 –5
HSÑB treân khoaûng (–2;0) vaø (2;+∞ ).
HSNB treân khoaûng (−∞ ;–2) vaø (0;2)
2
'' 6 8y x= − ; '' 0 2 3 / 3y x= ⇔ = ±
BXD y ’’
x −∞ – 2 3 / 3 2 3 / 3 +∞
y ’’ + 0 – 0 +
ÑT
(C) Loõm ÑU Loài ÑU Loõm
(–2 3 / 3;–13/9) (2 3 / 3;–13/9)
Ñoà thò:
o NX: ñoà thò nhaän Oy laøm truïc ñoái xöùng
o ÑÑB: A(–3; 15/2), B(3;15/2)
Traàn Phuù Vöông
Moät soá phöông phaùp veõ ñoà thò cuûa haøm soá coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái.
Traàn Phuù Vöông THPT Taân Hieäp
Trang 7
-6 -5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5 6
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
6
7
8
x
y
O
CÑ
CT CT
←→
4 21 4 3
2
y x x= − +
←→
←→
BA
b) Ñònh m ñeå phöông trình : 4 2
1 4 3 lg
2
x x m− + = coù 4 nghieäm phaân bieät.
YCBT 5 lg 3m− 5 3 5 3lg10 lg lg10 10 10m m− −< < ⇔ < <
c) Ñònh m ñeå phöông trình : 4 21 4 3 lg
2
− + =x x m coù 8 nghieäm phaân bieät.
Ñaây laø PT HÑGÑ cuûa ñoà thò 1( )C : 4 21
1 4 3
2
= − +y x x vaø ñöôøng thaúng
d: y = m−1
T a coù : 1 1
0( ) :
0
≥
= =
− ≤
y y
C y y
y y
Neáu
Neáu
Do ñoù ñoà thò 1 1( ) : ( )=C y f x coù 2 phaàn ñoà thò :
+ Phaàn 1: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm phía treân Ox
+ Phaàn 2: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm phía döôùi Ox
laáy ñoái xöùng qua Ox
-5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-5
-4
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
x
y
4 2
1
1 4 3
2
= − +y x x
Traàn Phuù Vöông
Moät soá phöông phaùp veõ ñoà thò cuûa haøm soá coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái.
Traàn Phuù Vöông THPT Taân Hieäp
Trang 8
YCBT 0 lg 3 3lg1 lg lg10 1 1000< < ⇔ < <m m
Ví duï 3. Veõ đồ thị hàm số
2
1 1( ) : 1= −
xC y
x
Ta veõ ñoà thò haøm soá
2
( ) :
1
=
−
xC y
x
-5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
6
7
8
x
y
2
( ):
1
=
−
xC y
x
Döïa vaøo (C) ta coù:
2
1 1( ) : 1= −
xC y
x coù 2 phaàn ñoà thò :
+ Phaàn 1: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm beân phaûi ñöôøng thaúng x = 1
+ Phaàn 2: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm beân traùi
ñöôøng thaúng x = 1 laáy ñoái xöùng qua Ox.
-5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
6
7
8
x
y
2
1 1( ) : 1= −
xC y
x
Traàn Phuù Vöông
Moät soá phöông phaùp veõ ñoà thò cuûa haøm soá coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái.
Traàn Phuù Vöông THPT Taân Hieäp
Trang 9
Ví duï 4. Veõ đồ thị hàm số 1 1
1( ) :
1
−
=
+
xC y
x
Ta veõ ñoà thò haøm soá
1( ) :
1
−
=
+
xC y
x
-5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-5
-4
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
x
y
1( ):
1
−
=
+
xC y
x
Döïa vaøo (C) ta coù: 1 1
1( ) :
1
−
=
+
xC y
x coù 2 phaàn ñoà thò :
+ Phaàn 1: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm phía treân Ox
+ Phaàn 2: laø phaàn ñoà thò 1 laáy ñoái xöùng qua Ox .
-5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-5
-4
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
x
y
1 1
1( ) :
1
−
=
+
xC y
x
Traàn Phuù Vöông
Moät soá phöông phaùp veõ ñoà thò cuûa haøm soá coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái.
Traàn Phuù Vöông THPT Taân Hieäp
Trang 10
Ví duï 5. Veõ đồ thị hàm số
2
5 5( ) : 1= −
xC y
x
Döïa vaøo ñoà thò haøm soá
2
( ) :
1
=
−
xC y
x ôû ví duï 3 ta coù:
2
5 5( ) : 1= −
xC y
x coù 2 phaàn ñoà thò :
+ Phaàn 1: laø phaàn ñoà thò ( ) : ( )=C y f x naèm phía beân phaûi Oy
+ Phaàn 2: laø phaàn ñoà thò 1 laáy ñoái xöùng qua Oy vì haøm soá chaün
-5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-5
-4
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
6
7
8
x
y
2
5 5( ) : 1= −
xC y
x
Ví duï 6. Veõ đồ thị hàm số
2
6 6( ) : 1= −
xC y
x
Döïa vaøo ñoà thò haøm soá
2
5 5( ) : 1= −
xC y
x ôû ví duï 5 ta coù:
Traàn Phuù Vöông
Moät soá phöông phaùp veõ ñoà thò cuûa haøm soá coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái.
Traàn Phuù Vöông THPT Taân Hieäp
Trang 11
2
6 6( ) : 1= −
xC y
x coù 2 phaàn ñoà thò :
+ Phaàn 1: laø phaàn ñoà thò 5( )C naèm phía treân Ox
+ Phaàn 2: laø phaàn ñoà thò 5( )C naèm phía döôùi Ox
laáy ñoái xöùng qua Ox
-5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-5
-4
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
6
7
8
x
y
2
6 6( ) : 1= −
xC y
x
Ví duï 7. Veõ đồ thị hàm số
2
7 7( ) : 1= −
xC y
x
Döïa vaøo ñoà thò haøm soá
2
6 6( ) : 1= −
xC y
x ôû ví duï 6 ta coù:
2
7 7( ) : 1= −
xC y
x coù 2 phaàn ñoà thò :
+ Phaàn 1: laø phaàn ñoà thò 6( )C naèm phía treân Ox
+ Phaàn 2: laø phaàn ñoà thò 1 laáy ñoái xöùng qua Ox .
Traàn Phuù Vöông
Moät soá phöông phaùp veõ ñoà thò cuûa haøm soá coù chöùa daáu giaù trò tuyeät ñoái.
Traàn Phuù Vöông THPT Taân Hieäp
Trang 12
-5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
1
2
3
4
5
6
7
x
y
2
7 7( ) : 1= −
xC y
x
Traàn Phuù Vöông
Tài liệu đính kèm: