Giáo dục đạo đức học sinh trung học phổ thông thông qua việc ra đề văn nghị luận xã hội

A. më ®Çu
I. Lý do chän ®Ò tµi
Nh­ chóng ta ®· biÕt, phÈm chÊt ®¹o ®øc lµ mét phÇn quan träng t¹o nªn gi¸ trÞ cña mét con ng­êi. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tõng nãi: "Cã tµi mµ kh«ng cã ®øc lµ ng­êi v« dông, cã ®øc mµ kh«ng cã tµi th× lµm viÖc g× còng khã". ThÕ nh­ng cã mét thùc tÕ ®au lßng hiÖn nay lµ t×nh tr¹ng xuèng cÊp vÒ mÆt ®¹o ®øc, niÒm tin, lý t­ëng cña mét bé phËn häc sinh, ®Æc biÖt lµ häc sinh THPT. ViÖc häc sinh lõa dèi «ng bµ, cha mÑ, v« lÔ ®èi víi thÇy, c«, bá häc, la cµ qu¸n x¸, g©y gæ ®¸nh nhau, sa vµo c¸c tÖ n¹n x· héi, thËm chÝ ph¹m téi kh«ng ph¶i lµ hiÕm gÆp ë c¸c tr­êng. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy th× cã nhiÒu. Nh­ng ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ ë tuæi ®ang "tËp" lµm ng­êi lín, nhËn thøc cña c¸c em th­êng chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín cña m«i tr­êng xung quanh. Trong khi ®ã thùc tÕ x· héi hiÖn nay vÉn cßn x¶y ra nhiÒu hiÖn t­îng suy tho¸i vÒ ®¹o ®øc d­íi t¸c ®éng tiªu cùc cña mÆt tr¸i nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. §iÒu nµy ®· t¸c ®éng xÊu tíi viÖc tu d­ìng, rÌn luyÖn ®¹o ®øc løa tuæi häc trß.
V× vËy viÖc t¨ng c­êng gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh hiÖn nay lµ vÊn ®Ò v« cïng quan träng, lµ tr¸ch nhiÖm cña gia ®×nh, nhµ tr­êng vµ toµn x· héi. ®©y lµ c«ng viÖc kh«ng hÒ ®¬n gi¶n, ®ßi hái ph¶i cã chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p thÝch hîp, cã sù ®ång lßng, nhÊt trÝ cña c¶ gia ®×nh, nhµ tr­êng vµ toµn x· héi. Lµ mét gi¸o viªn d¹y v¨n trùc tiÕp gi¶ng d¹y trong nhµ tr­êngTHPT t«i tù nhËn thÊy viÖc chó träng tíi gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh hiÖn nay kh«ng chØ lµ viÖc lµm cÇn thiÕt mµ cßn lµ tr¸ch nhiÖm lín lao, nÆng nÒ.
Do vËy tr­íc vÊn ®Ò nµy t«i ®· chän viÕt s¸ng kiÕn kinh nghiÖm víi ®Ò tµi: "Gi¸o dôc ®¹o ®øc häc sinh trung häc phæ th«ng th«ng qua viÖc ra ®Ò v¨n nghÞ luËn x· héi".
T«i hy väng r»ng nh÷ng nghiªn cøu b­íc ®Çu cña m×nh sÏ gãp phÇn t¨ng c­êng gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh. Bëi qua thùc tÕ kiÓm nghiÖm cña b¶n th©n ®· thÊy cã nh÷ng t¸c dông nhÊt ®Þnh.
II. LÞch sö vÊn ®Ò
 ViÖc d¹y häc vµ ra ®Ò v¨n nghÞ luËn x· héi nh÷ng n¨m tr­íc c¶i c¸ch gi¸o dôc d­êng nh­ ®­îc chó träng h¬n hiÖn nay. Qua t×m hiÓu t«i thÊy thêi kú ®ã nhiÒu ®Ò thi häc sinh giái vµ ®Ò thi §¹i häc- Cao ®¼ng cã nh÷ng ®Ò v¨n NghÞ luËn x· héi rÊt s©u s¾c. Trong thùc tÕ hiÖn nay còng ®· cã mét sè nhµ nghiªn cøu vµ mét sè gi¸o viªn viÕt bµi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò trªn. Tuy nhiªn do h¹n chÕ vÒ thêi gian, kh«ng gian t«i ch­a cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn hÕt. 
N¨m 2002 khi bµn vÒ "§Ò v¨n Häc sinh giái THPT vµ mét sè vÊn ®Ò cÇn l­u ý", TiÕn sü §ç Ngäc Thèng còng ®· dµnh mét phÇn nhá bµi viÕt cña m×nh chØ ra nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc ra ®Ò cÇn kh¾c phôc. "§ã lµ hiÖn t­îng nghÞch lý khi hÇu hÕt c¸c ®Ò v¨n ®Òu lµ nghÞ luËn v¨n häc cßn nghÞ luËn x· héi th× rÊt Ýt khi ra".
Trªn c¬ së nh÷ng nghiªn cøu ®ã, t«i ®· ph¸t triÓn thªm ë ®Ò tµi nµy vµ chó ý h¬n ®Õn vÊn ®Ò gi¸o dôc ®¹o ®øc häc sinh.
III. §èi t­îng, ph¹m vi nghiªn cøu
§Ò tµi quan t©m tíi viÖc gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh trung häc phæ th«ng.
Trong ph¹m vi s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy, t«i tËp trung nghiªn cøu mét vÊn ®Ò nhá ®ã lµ gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh th«ng qua viÖc ra ®Ò v¨n nghÞ luËn x· héi.
B. PhÇn néi dung
I. C¬ së lý luËn 
1. Kh¸i niÖm vµ vai trß cña gi¸o dôc ®¹o ®øc.
a. Kh¸i niÖm
Gi¸o dôc lµ kh¸i niÖm c¬ b¶n quan träng trong c¸c khoa häc nghiªn cøu vÒ con ng­êi. Theo Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt (Trang 345 NXB §µ N½ng- ViÖn Ng«n ng÷ häc) th×: "Gi¸o dôc lµ ho¹t ®éng nh»m t¸c ®éng mét nc¸ch cã hÖ thèng ®Õn sù ph¸t triÓn tinh thÇn, thÓ chÊt cña mét ®èi t­îng nµo ®ã lµm cho ®èi t­îng ®ã dÇn dÇn cã ®­îc nh÷ng phÈm chÊt, n¨ng lùc theo yªu cÇu". 
Gi¸o dôc ®¹o ®øc lµ mét bé phËn cña Gi¸o dôc vµ lµ sù t¸c ®éng ®Õn ®èi t­îng gi¸o dôc ®Ó hä dÇn dÇn cã ®­îc nh÷ng quan ®iÓm, quan niÖm chung vÒ c«ng b»ng, bÊt c«ng, vÒ c¸i thiÖn, c¸i ¸c, vÒ l­¬ng t©m, danh dù vµ nh÷ng ph¹m trï kh¸c thuéc lÜnh vùc ®¹o ®øc tinh thÇn cña x· héi. C¸c tiªu chuÈn vÒ ®¹o ®øc x· héi tån t¹i bÊt thµnh v¨n nh­ng ®­îc x· héi thõa nhËn vµ mçi c¸ nh©n buéc ph¶i tu©n theo th× míi cã thÓ trë thµnh ng­êi cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt ®Ñp. §ã lµ c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc nh­: "Yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc"; "KÝnh träng «ng bµ, cha mÑ"; KÝnh trªn, nh­êng d­íi"; "T«n s­, träng ®¹o"
b. Vai trß cña gi¸o dôc ®¹o ®øc
S¶n phÈm cña gi¸o dôc lµ con ng­êi. VËy nªn viÖc h×nh thµnh nªn nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt ®Ñp cho con ng­êi lµ mét phÇn rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc. Khi nãi vÒ vai trß cña Gi¸o dôc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tõng nãi:
	"Ngñ th× ai còng nh­ l­¬ng thiÖn
	TØnh dËy ph©n ra kÎ d÷ hiÒn
	HiÒn d÷ ph¶i ®©u lµ tÝnh s½n
	PhÇn nhiÒu do gi¸o dôc mµ nªn"
Trong mét x· héi cã gi¸o dôc, quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi dùa trªn nh÷ng chuÈn mùc x· héi sÏ lµ tiÒn ®Ò cho æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, t¹o nªn cuéc sèng vui t­¬i h¹nh phóc, cho tÊt c¶ mäi ng­êi. 
Trong nhµ tr­êng, viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m. Bëi c¸c em chÝnh lµ nh÷ng chñ nh©n t­¬ng lai cña ®Êt n­íc. NÕu ®­îc gi¸o dôc tèt, c¸c em sÏ trë thµnh nh÷ng con ng­êi cã Ých cho gia ®×nh vµ x· héi. Ng­îc l¹i c¸c em sÏ trë thµnh g¸nh nÆng cho gia ®×nh vµ x· héi trong t­¬ng lai. V× vËy: "Tiªn häc LÔ, hËu häc V¨n" kh«ng chØ lµ khÈu hiÖu mµ còng chÝnh lµ nhiÖm vô cña thÇy vµ trß trong suèt qu¸ tr×nh d¹y- häc.
2. NghÞ luËn x· héi vµ vai trß cña nghÞ luËn x· héi trong Ch­¬ng tr×nh D¹y- häc bé m«n v¨n hiÖn nay
a. Lý thuyÕt vÒ NghÞ luËn x· héi
C¸c s¸ch gi¸o khoa Lµm v¨n vµ h­íng dÉn gi¶ng d¹y ®Òu kh¼ng ®Þnh: "NghÞ luËn x· héi lµ d¹ng v¨n mµ ng­êi viÕt ®i vµo bµn b¹c c¸c vÊn ®Ò thuéc lÜnh vùc chÝnh trÞ x· héi cã liªn quan tíi ho¹t ®éng cña con ng­êi". 
§èi t­îng cña nghÞ luËn x· héi lµ nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong ®êi sèng chÝnh trÞ x· héi nh­ ®¹o ®øc, lÏ sèng, lý t­ëng, h¹nh phóc, lao ®éng, t×nh b¹n, t×nh yªuth­êng ®­îc thÓ hiÖn c« ®äng trong c¸c c©u tôc ng÷, danh ng«n, c¸c ý kiÕn nhËn ®Þnh tæng qu¸t. 
Môc ®Ých cña nghÞ luËn x· héi lµ ®­a nh÷ng vÊn ®Ò trªn ra ®Ó bµn b¹c, lµm s¸ng tá ®óng, sai, tèt, xÊuNh»m tuyªn truyÒn, gi¸o dôc, cæ ®éng, kªu gäi mäi ng­êi tham gia gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong ®êi sèng chÝnh trÞ- x· héi. "Gãp phÇn lµm cho ®êi sèng tinh thÇn cña con ng­êi thªm phong phó, t¹o cho mçi ng­êi cã ý thøc ch¨m sãc cuéc sèng cña b¶n th©n m×nh vµ x©y dùng mèi quan hÖ trong x· héi, trong céng ®ång ngµy mét bÒn v÷ng h¬n, v¨n minh, tèt ®Ñp h¬n" (S¸ch gi¸o khoa Lµm v¨n Líp 10- Trang 40- NXB Gi¸o dôc n¨m 2000). 
ViÖc häc lµm v¨n nghÞ luËn x· héi gióp häc sinh cã n¨ng lùc trÝ tuÖ ph¸t triÓn, h×nh thµnh t­ duy hîp lý, khoa häc, biÕt c¸ch t×m tßi vµ x¸c ®Þnh ch©n lý; biÕt c¸ch diÔn ®¹t, ph¸t biÓu ý kiÕn cña m×nh mét c¸ch râ rµng. SGK Lµm v¨n Líp 10 cßn viÕt: "Häc lµm v¨n nghÞ luËn x· héi cßn x©y dùng cho häc sinh ph­¬ng ph¸p t­ duy ®óng ®¾n ®Ó h×nh thµnh thÕ giíi quan khoa häc vµ nh©n sinh quan tiÕn bé. BiÕt ®¸nh gi¸ ®óng c¸c hiÖn t­îng x· héi, biÕt øng xö ®Ñp trong c¸c mèi quan hÖ víi ng­êi kh¸c, biÕt h­íng cuéc sèng cña m×nh vµo nh÷ng môc tiªu cao c¶". §©y chÝnh lµ nh÷ng vèn sèng v« cïng quan träng trong hµnh trang mµ c¸c thÇy c« chuÈn bÞ cho c¸c em khi b­íc vµo ®êi. Bëi sau khi tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc kh«ng ph¶i ai còng theo nghiÖp v¨n ch­¬ng nh­ng bÊt kú ai còng ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng vÊn ®Ò x· héi. Vµ ph¶i gi¶i thÝch, chøng minh, thÓ hiÖn quan ®iÓm, lËp tr­êng, t­ t­ëng, t×nh c¶m cña m×nh tr­íc c¸c vÊn ®Ò ®ã. V× vËy cµng ph¶i rÌn luyÖn cho c¸c em lµm tèt lo¹i v¨n nµy.
Ph¹m vi cña nghÞ luËn x· héi rÊt réng, ®­îc chia thµnh c¸c chñ ®iÓm lín:
- NghÞ luËn vÒ vÊn ®Ò ®¹o ®øc - nh©n sinh
- NghÞ luËn vÒ vÊn ®Ò chÝnh trÞ
- NghÞ luËn vÒ vÊn ®Ò t­ t­ëng- v¨n hãa
- NghÞ luËn vÒ vÊn ®Ò kinh tÕ
- NghÞ luËn vÒ vÊn ®Ò lÞch sö
- NghÞ luËn vÒ vÊn ®Ò ®Þa lý- m«i tr­êng
Trong c¸c néi dung trªn vÊn ®Ò ®¹o ®øc- nh©n sinh lµ néi dung cÇn ®­îc quan t©m ®Æc biÖt.
b. VÞ trÝ cña nghÞ luËn x· héi trong ch­¬ng tr×nh d¹y häc m«n v¨n hiÖn nay
ë bËc häc Trung häc c¬ së, viÖc häc v¨n nghÞ luËn x· héi ®· ®­îc quan t©m ë tÊt c¶ c¸c khèi líp tõ líp 6 ®Õn líp 9. Tõ n¨m 2000 khi ch­¬ng tr×nh v¨n THPT cã sù chØnh lý hîp nhÊt th× Vô THPT ®· ®­a ra yªu cÇu vÒ viÖc gi¶ng d¹y vµ ra ®Ò nghÞ luËn x· héi cho c¶ ba khèi häc 10, 11, 12. §iÒu nµy còng ®· ®­îc cô thÓ hãa ë c¸c SGK vµ ph©n phèi ch­¬ng tr×nh cña c¶ ba khèi:
- Khèi 10: + Bµi nghÞ luËn x· héi 3 tiÕt
	 + Ph¸t biÓu th¶o luËn 2 tiÕt
- Khèi 11: + Héi th¶o khoa häc x· héi 2 tiÕt
- Khèi 12: B×nh luËn x· héi 2 tiÕt
Cuèi th¸ng 10/2003 trong chuyªn ®Ò vÒ viÖc båi d­ìng Häc sinh giái v¨n «ng Hµ B×nh TrÞ (Vô THPT) còng ®· ®Ò cËp ®Õn viÖc ra ®Ò v¨n NghÞ luËn x· héi th­êng xuyªn ë c¸c tiÕt kiÓm tra dµnh cho c¸c khèi häc. 
Nh­ vËy vÊn ®Ò d¹y häc v¨n nghÞ luËn x· héi trong nhµ tr­êng THPT còng ®· ®­îc ®Ò cËp ®Õn. Vµ ch¾c ch¾n lµ tÊt c¶ c¸c gi¸o viªn d¹y v¨n ë cÊp häc nµy còng ®· thùc hiÖn ®óng yªu cÇu cña ch­¬ng tr×nh ph©n m«n. Nh­ng ë ®©y t«i xin nhÊn m¹nh h¬n ®Õn viÖc ra ®Ò v¨n nghÞ luËn x· héi ®Ó cã thÓ cã nh÷ng t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®èi víi viÖc rÌn luyÖn tu d­ìng ®¹o ®øc cña häc sinh THPT. Th«ng qua mét sè kh¶o s¸t t«i nhËn thÊy: Sau c¶i c¸ch gi¸o dôc mµ nhÊt lµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y (tõ 1999 ®Õn nay) d­êng nh­ ë hÇu hÕt c¸c kú thi nh­ kiÓm tra chÊt l­îng, thi häc sinh giái, thi tèt nghiÖp THPT vµ thi vµo §H- C§- THCN kh«ng hÒ cã c¸c ®Ò v¨n nghÞ luËn x· héi, chØ nÆng vÒ nghÞ luËn v¨n häc.
§èi víi gi¸o viªn trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y còng ®· l­u ý ®Õn viÖc ra ®Ò v¨n nghÞ luËn x· héi cho c¶ ba khèi häc theo yªu cÇu cña ch­¬ng tr×nh m«n häc nh­ng thùc hiÖn ch­a th­êng xuyªn hoÆc chØ chiÕu lÖ mçi n¨m mét bµi.
VÒ phÝa b¶n th©n häc sinh, th­êng cã t©m lý ng¹i lµm nh÷ng ®Ò v¨n nghÞ luËn x· héi v× nhiÒu nguyªn nh©n: 
Thø nhÊt: lµ do c¸c em cßn thiÕu kiÕn thøc hiÓu biÕt x· héi. 
Thø hai: lµ do c¸c em cßn ng¹i thÓ hiÖn t­ t­ëng t×nh c¶m cña m×nh (Trong khi ®ã v¨n nghÞ luËn x· héi ph¶i trùc tiÕp béc lé ®iÒu nµy). 
Thø ba: cßn lµ do kh«ng cã tµi liÖu hoÆc lµ Ýt tµi liÖu ®Ó tham kh¶o thËm chÝ lµ ®Ó sao chÐp.
3. Vai trß, t¸c dông cña ®Ò v¨n nghÞ luËn x· héi trong gi¸o dôc ®¹o ®øc häc sinh:
a. §èi víi ng­êi ®­îc gi¸o dôc (häc sinh):
ViÖc ra ®Ò v¨n nghÞ luËn x· héi liªn quan ®Õn ph¹m trï ®¹o ®øc sÏ gióp cho häc sinh ph¶i suy nghÜ, soi l¹i m×nh vµ nãi lªn t©m t­ cña m×nh tr­íc mçi vÊn ®Ò cô thÓ. Råi tù ®ã mµ tù ®iÒu chØnh hµnh vi, c¸ch c­ xö sao cho ®óng ®¾n phï hîp. SGK lµm v¨n 10 ®· kh¼ng ®Þnh: "Tr­íc nh÷ng ®Ò bµi nghÞ luËn x· héi, häc sinh ph¶i suy nghÜ mét c¸ch nghiªm chØnh c¸c vÊn ®Ò ®¹o lý, nh©n c¸ch con ng­êi. Tõ ®ã ph¸t triÓn ý thøc tù trau dåi, x©y dùng cho m×nh mét nh©n c¸ch tèt ®Ñp".
b. §èi víi ng­êi gi¸o dôc (gi¸o viªn):
VÊn ®Ò trªn sÏ gióp gi¸o viªn cã thÓ n¾m ®­îc t©m t­, t×nh c¶m cña häc sinh. Tõ ®ã cã thÓ rót ra nh÷ng nhËn xÐt vÒ con ng­êi c¸c em. Vµ còng tõ ®ã cã c¨n cø vµ biÖn ph¸p ®Ó gi¸o dôc c¸c em. Bëi nh­ ng­êi ta th­êng nãi: "V¨n lµ ng­êi". Bµi v¨n cho chóng ta nh÷ng th«ng tin ®Çy ®ñ ®Ó tõ ®ã ta hiÓu thªm vÒ con ng­êi. Con ng­êi nh­ thÕ nµo th× cã ý nghÜ nh­ thÕ Êy. Th­êng ngµy c¸c em cã nh÷ng suy nghÜ g×, quan t©m tíi cuéc sèng ra sao vµ c¸ch øng xö nh­ thÕ nµo tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã vÉn cã s½n trong c¸c em, gÆp c¬ héi lµ ®­îc béc lé ra bªn ngoµi (qua bµi viÕt).
Ngµy x­a c¸c thÇy ®å còng th­êng m­în ®Ò v¨n, c©u ®èi ®Ó nhËn ®Þnh vÒ häc trß cña m×nh. §· cã rÊt nhiÒu giai ...  ®ång nghiÖp, ®­îc c¸c thÇy c« nhÊt trÝ cao vµ cïng thùc hiÖn ë c¸c líp kh¸c. KÕt qu¶ lµ chÊt l­îng gi¸o dôc ®¹o ®øc vµ mét sè mÆt kh¸c trong nhµ tr­êng ®­îc n©ng lªn mét c¸ch râ rÖt. 
	Theo thèng kª cña Nhµ tr­êng, kÕt qu¶ rÌn luyÖn ®¹o ®øc cña häc sinh tõ n¨m häc 1999- 2000 ®Õn n¨m häc 2003- 2004 nh­ sau:
 XL
N.H
Tèt
(Tû lÖ%)
Kh¸
(Tû lÖ%)
Trung b×nh
(Tû lÖ%)
YÕu
(Tû lÖ %)
KÐm
(Tû lÖ%)
1999- 2000
73,20
20,38
5,90
0,52
0,00
2000- 2001
73,8
19,81
5,90
0,49
0,00
2001- 2002
74,5
19,44
5,70
0,46
0,00
2002- 2003
76,20
17,86
5,50
0,44
0,00
2003- 2004
78,70
15,40
5,50
0,40
0,00
	Trong nh÷ng n¨m qua, n¨m nµo Nhµ tr­êng còng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ tr­êng cã nÒ nÕp tèt trong sè c¸c tr­êng THPT trªn ®Þa bµn.
	ViÖc tu d­ìng rÌn luyÖn ®¹o ®øc cña mçi ng­êi lµ c¶ mét qu¸ tr×nh th­êng xuyªn liªn tôc vµ phô thuéc nhiÒu yÕu tè. V× vËy nh÷ng con sè trªn chØ lµ nh÷ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu vµ còng ch­a nãi lªn ®­îc ®iÒu g× lín. Tuy vËy còng lµ sù ®éng viªn, khÝch lÖ b¶n th©n trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu.
	Cã nh÷ng häc sinh sau khi ra tr­êng ®· göi vÒ tr­êng nh÷ng dßng th­ ®Çy xóc ®éng:
	"ThÇy, c« kÝnh mÕn!
 VËy lµ ®· hai n¨m em xa tr­êng. Tr­êng m×nh giê ch¾c ®· ®æi kh¸c rÊt nhiÒu Nh­ng m¸i tr­êng Lª V¨n Linh vÉn m·i lµ dßng s«ng hiÒn hßa t¾m m¸t c¸c thÕ hÖ häc sinh. Mçi líp häc nh­ nh÷ng con ®ß, thÇy c« lµ ng­êi chÌo l¸i con ®ß Êy TÊt c¶ chóng em- nh÷ng häc sinh tõ m¸i tr­êng Lª V¨n Linh ra ®i ®Òu mang theo trong m×nh mét lßng kÝnh träng vµ biÕt ¬n c¸c thÇy c«. C¶m ¬n c¸c thÇy c« ®· cho chóng em nh÷ng kiÕn thøc ®Ó h«m nay chóng em v÷ng b­íc vµo ®êi"
	(Th­ cña häc sinh Lª ThÞ Thóy Khãa häc 1999-2002)
	"C¸c thÇy c¸c c« kÝnh nhí!
	 VËy lµ thÕ hÖ häc trß thø hai cña tr­êng Lª V¨n Linh tÊt c¶ ®· tr­ëng thµnh. Chóng em mçi ng­êi ®· chän con ®­êng ®i riªng cho m×nh ®Ó lËp nghiÖp nh­ng lu«n ghi nhí lêi thÇy c« d¹y b¶o. Dï ®i ®©u, lµm g× chóng em vÉn lÊy c¸i thiÖn lµm môc tiªu chÝnh. H«m nay nh©n ngµy nhµ gi¸o ViÖt Nam em ch¼ng cã g× ®Ó tÆng thÇy c« ngoµi tÊm lßng cña ng­êi häc trß ®· tõng vinh dù ®­îc häc d­íi m¸i tr­êng th©n yªu vµ cßn rÊt trÎ nµy" 
	(Th­ cña häc sinh TrÞnh Thanh H­ng Khãa häc 1999-2002)
	" Em kh«ng biÕt nãi g× h¬n ngoµi lêi c¶m ¬n thÇy c« ®· d×u d¾t chóng em ®i qua nh÷ng con ®­ång ®Çy sái ®¸ ®Ó v­¬n tíi ­íc m¬ cña m×nh. B©y giê em míi hiÓu ®­îc r»ng thÕ giíi nµy thËt lµ réng lín vµ nh÷ng g× m×nh cã ch­a ®ñ ®Ó lµm métcon ng­êi hoµn thiÖn. Chóng em ph¶i häc vµ häc n÷a. Cho ®Õn lóc nµy em ®· ®¹t ®­îc ­íc m¬ cña m×nh nh­ng em vÉn thÊy ©n hËn vµ hèi tiÕc nh÷ng th¸ng ngµy ®· qua chóng em ch¬i mµ quªn ®i häc hµnh vµ kh«ng nghe lêi thÇy c«" 
	(Th­ cña häc sinh Lª C«ng Huyªn Khãa häc 2000-2003)
	2. KÕt qu¶ cô thÓ ë mét sè líp vµ c¸ nh©n häc sinh.
	a . §èi víi tËp thÓ líp
	T«i ®· tiÕn hµnh ra ®Ò v¨n nghÞ luËn x· héi thuéc c¸c nhãm ®Ò ®· ph©n lo¹i cho tÊt c¶ c¸c líp ®­îc ph©n c«ng gi¶ng day.
	D­íi ®©y lµ mét vµi tr­êng hîp:
	* Tr­íc t×nh tr¹ng häc sinh khi kiÓm tra, thi cö th­êng sö dông tµi liÖu, nh×n bµi cña b¹n hoÆc nép giÊy tr¾ng ( Nguyªn nh©n lµ do c¸c em kh«ng chÞu häc, l­êi suy nghÜ, tr«ng chê û l¹i vµo tµi liÖu), bµi kiÓm tra sè 2 n¨m häc 2000- 2001 t«i ®· ra mét sè ®Ò thuéc Nhãm 1 cho c¸c líp 11B, 11D, 11I. KÕt qu¶ thu ®­îc vÒ hiÖn t­îng sö dông tµi liÖu ë bé m«n v¨n nh­ sau:
Líp
Sè HS
Tr­íc khi ra ®Ò
Trong khi lµm bµi
Sau khi tr¶ bµi
SL
%
SL
%
SL
 %
11 I
55
55
100
30
54,5
15
27,3
11B
55
55
100
40
72,7
 25
 45,5
11D
53
53
100
40
75,5
 27
 50,9
	Con sè nµy tiÕp tôc gi¶m sau khi c¸c em ®· x¸c ®Þnh ®­îc khèi thi vµo §¹i häc- Cao ®¼ng
*Líp 12A n¨m häc 2003- 2004:
Líp cã mét bé phËn häc sinh cã ý thøc häc tËp kÐm kh«ng nghe lêi bè mÑ, thÇy c«. Khi kiÓm tra bµi viÕt sè 1 t«i ®· ra ®Ò: Ng¹n ng÷ Trung quèc cã c©u "Con c¸i ngoan lµm cho cha mÑ h¹nh phóc, con c¸i h­ lµ kÎ ®µo må ch«n cha mÑ chóng". 
KÕt qu¶ kh¶o s¸t vÒt tinh thÇn ý thøc häc tËp trªn líp ë bé m«n v¨n sau khi tr¶ bµi nh­ sau:
Th¸i ®é häc tËp
Tr­íc khi ra ®Ò
Sau khi tr¶ bµi
SL
Tû lÖ%
SL
Tû lÖ%
TËp trung
30/54
55,6
42/54
77,8
ThiÕu tËp trung
20/54
37
12/54
22
Bá giê
4/54
7,4
0
0
Bèn häc sinh th­êng xuyªn bá giê nãi tíi ë trªn lµ c¸c em: Ph¹m Phó Thµnh, Lª Trung Tr­êng, Hoµng Xu©n Dòng, TrÇn §¨ng Tiªn. Khi lµm ®Ò v¨n nµy c¸c em ®· thÓ hiÖn suy nghÜ vµ nhËn thøc cña m×nh: 
Bµi v¨n cña häc sinh Lª Trung Tr­êng cã ®o¹n viÕt: "Trong gia ®×nh con c¸i nh­ ngän nÕn. NÕn s¸ng th× nhµ cöa sÏ s¸ng vµ Êm ¸p. NÕu nÕn t¾t th× nhµ cöa thËt tèi ®en, l¹nh lÏo. Con c¸i ngoan hiÒn, thµnh ®¹t nªn ng­êi nh­ ngän nÕn ®ang ch¸y s¸ng th× gia ®×nh lu«n h¹nh phóc. Con c¸i h­ háng lÇm ®­êng l¹c lèi nh­ ngän nÕn lôi dÇn råi t¾t th× gia ®×nh kh«ng ®­îc yªn, mçi ng­êi mét n¬i".
Häc sinh Ph¹m Phó Thµnh th× viÕt:
"H¹nh phóc cña con t×m ®­îc lµ nhê nh÷ng nÕp nh¨n, nh÷ng nçi nhäc nh»n h»n s©u trªn khu«n mÆt mÑ, nh÷ng sîi tãc b¹c cña cha vµ chóng ta ph¶i biÕt t×m niÒm h¹nh phóc cho cha mÑ Chóng ta ph¶i biÕt ý thøc trong tõng viÖc lµm cña m×nh. Ph¶i ®i ®Õn nÊc thang cña sù thµnh ®¹t. Cha mÑ lu«n dâi theo tõng b­íc ch©n cña chóng ta. V× vËy chóng ta ph¶i häc hµnh ch¨m chØ, giái giang th× ®ã chÝnh lµ niÒm h¹nh phóc cña cha mÑNh÷ng nÕp nh¨n, nh÷ng sîi tãc b¹c cña cha mÑ chÝnh lµ do chóng ta mang l¹i cïng thêi gian. B©y giê chóng ta l¹i phô lßng cha mÑ th× chóng ta qu¸ tµn nhÉn vµ bÊt hiÕu. Tuæi th¬ cña chóng ta ®· c­íp ®i cña cha mÑ tuæi thanh xu©n vµ søc kháe, khi tr­ëng thµnh chóng ta l¹i c­íp ®i niÒm tin cña cha mÑ giµnh cho chóng ta. ¤i bÊt hiÕu thay!..." 
Häc sinh TrÇn §¨ng Tiªn còng ®· béc lé nh÷ng ®iÒu rÊt thËt vÒ m×nh :
" b¶n th©n t«i tr­íc ®©y lu«n lµ mét ®øa con ngoan- Gia ®×nh t«i vèn cã nÒ nÕp. Cha mÑ lu«n vui vÎ lµm viÖc mÆc dï vÊt v¶. Nãi chung gia ®×nh t«i lu«n h¹nh phóc, lµng xãm lu«n ca ngîi t«i lµ hiÒn. VËy mµ kh«ng ai cã thÓ nãi tr­íc ®­îc ®iÒu g×. N¨m 15 tuæi víi mét chót næi tréi t«i ®· cã quan hÖ réng r·i, b¹n bÌ nhiÒu. Víi x· héi kh«ng cã ®iÒu g× lµ ®¬n gi¶n. B¹n bÌ rñ rª, b¶n th©n kh«ng tù chñ. VËy lµ t«i ®· cã nh÷ng cuéc ®i ch¬i th©u ngµy ®ªm. Cuéc ®êi t«i ®· quayvÒ mét h­íng hoµn toµn kh¸c, mäi ng­êi kh«ng thÓ t­ëng t­îng næi T«i b©y giê muèn quay l¹i nh­ng thêi gian kh«ng chê ®îi, nã cø tiÕp tôc vËn chuyÓn. VËy lµ t«i vÉn lµ t«i, lu«n tr«i theo dßng ch¶y cña thêi gian ®Ó cã mét kÕt qu¶ nh­ ngµy nay: Cha mÑ buån rÇu, lu«n nghi ngê t«i, tÊt c¶ mäi viÖc t«i ®Òu bÞ gi¸m s¸t Cã thÓ nãi t«i ®· tù ch«n vïi m×nh vµ ®· ®µo må ch«n cha mÑ"
Trong thùc tÕ vÉn cã nh÷ng bµi v¨n viÕt s¸o kh«ng xuÊt ph¸t tõ nhËn thøc, t©m t­, t×nh c¶m cña m×nh. Nh­ng ®ã kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶. Nh÷ng häc sinh kÓ trªn sau bµi lµm ®ã ®· cã nh÷ng thay ®æi râ rÖt c¶ vÒ ý thøc häc tËp vµ t­ c¸ch ®¹o ®øc.
* ë líp 11C n¨m häc 2003- 2004 ®Ó th¨m dß viÖc ®Þnh h­íng nghÒ nghiÖp cña häc sinh, khi kiÓm tra bµi viÕt sè 5 t«i ®· ra ®Ò : "Suy nghÜ cña em vÒ nghÒ nghiÖp t­¬ng lai" . KÕt qu¶ khi chÊm bµi cã:
- 28/56 (50%) häc sinh ®· cã ®Þnh h­íng nghÒ nghiÖp.
- 17/56 (31%) häc sinh cßn ph©n v©n ch­a biÕt chän nghÒ g×.
- 11/56 (19%) häc sinh cßn ch­a nghÜ ®Õn.
KÕt qu¶ trªn cho thÊy mét vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i nªn phÇn bµi tËp vËn dông sau giê tr¶ bµi t«i ®· ra ®Ò : "Em h·y gi¶i thÝch lêi c¨n dÆn cña Tè H÷u víi thanh niªn "Thanh niªn ph¶i biÕt ­íc m¬ vµ hµnh ®éng". Tõ ®ã nãi lªn ­íc m¬ cña m×nh vÒ nghÒ nghiÖp sau nµy". 
Khi chÊm bµi, kÕt qu¶ lµ:
KÕt qu¶
Sè l­îng
Tû lÖ (%)
BiÕt ®Þnh h­íng
48/56
85,7
Cßn ph©n v©n
8/56
14,3
Ch­a nghÜ ®Õn
0
0
Trong ®ã phÇn ®«ng c¸c em ®· x¸c ®Þnh ®­îc môc tiªu, lý t­ëng sèng vµ môc ®Ých cña viÖc chän nghÒ nghiÖp.
*KÕt qu¶ rÌn luyÖn ®¹o ®øc (H¹nh kiÓm) cña mét vµi líp trong mét n¨m thùc hiÖn thö nghiÖm.
Líp 11I n¨m häc 2003- 2004
 XL
T. G
Tèt
Kh¸
Trung b×nh
YÕu
SL
Tû lÖ%
SL
Tû lÖ%
SL
Tû lÖ%
SL
Tû lÖ%
Häc kúI
50/55
91
5/55
9
0
0
0
0
Häc kú II
52/55
94,5
3/55
5,5
0
0
0
0
C¶ n¨m
52/55
94,5
3/55
5,5
0
0
0
0
Líp 11C n¨m häc 2003- 2004:
 XL
T. G
Tèt
Kh¸
Trung b×nh
YÕu
SL
Tû lÖ%
SL
Tû lÖ%
SL
Tû lÖ%
SL
Tû lÖ%
Häc kú I
52/56
92,9
4/56
7,1
0
0
0
0
Häc kú II
54/56
96,4
2/56
3,6
0
0
0
0
C¶ n¨m
54/56
96,4
2/56
3,6
0
0
0
0
b. §èi víi häc sinh c¸ biÖt.
Do h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian , t«i chØ xin nªu mét sè vÝ dô tiªu biÓu:
	- Tr­êng hîp em NguyÔn Thïy Liªn (Líp 11 I n¨m häc 2000-2001) lµ mét häc sinh hay bi quan, ch¸n n¶n do hoµn c¶nh gia ®×nh (nhµ nghÌo, bè mÑ ly th©n). Khi kh«ng ®¹t gi¶i trong kú thi häc sinh giái cña Tr­êng , Liªn ®· bá häc ë nhµ vµ cã ®Þnh tù vÉn. BiÕt vËy t«i ®· yªu cÇu em lµm ®Ò v¨n: 
	"Em cã suy nghÜ g× vÒ nh÷ng c©u th¬ sau:
	-"Trªn ®êi nµy chÕt ch¼ng cã g× lµ míi
	Nh­ng sèng trªn ®êi còng ch¼ng míi g× h¬n"
	(£ xª nin)
vµ:
	- "Trªn ®êi nµy chÕt ch¼ng cã g× lµ míi
	Nh­ng g©y dùng cuéc ®êi cßn gian khã h¬n nhiÒu"
	(Maiac«pxki)"
	Sau khi lµm bµi, Liªn ®· nhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò vµ tõ ®ã vÒ sau em ®· vui vÓ h¼n lªn, tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng cña líp, kh«ng sèng khÐp m×nh nh­ tr­íc n÷a.
	- NguyÔn V¨n Nam (Líp 11I n¨m häc 2000 -2001) lµ mét häc sinh cã ý thøc häc tËp kÐm, hay ngñ trong giê häc hoÆc trèn tiÕt, ®èi víi thÇy c« th× v« lÔ, coi th­êng c¸c thÇy, c« d¹y tr­êng b¸n c«ng. lµm ®Ò v¨n: Sau khi lµm ®Ò v¨n "Em h·y nãi lªn suy nghÜ cña m×nh vÒ truyÒn thèng "T«n s­ träng ®¹o" cña d©n téc ta", Nam ®· nhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò. Tù thÊy b¶n th©n l©u nay cã nh÷ng sai lÇm, khuyÕt ®iÓm. Sau ®ã em ®· trùc tiÕp ®Õn gÆp vµ xin lçi mét c« gi¸o trong tr­êng mµ tr­íc ®ã em ®· cã th¸i ®é v« lÔ. Còng tõ ®ã trë ®i, Nam ®· chó ý h¬n trong häc tËp vµ trë nªn lÔ phÐp víi thÇy c«. §Õn cuèi n¨m häc Nam ®· giµnh l¹i ®­îc t×nh c¶m tin yªu cña thÇy c« vµ b¹n bÌ. N¨m häc líp 12 Nam ®­îc c¸c b¹n bÇu lµm Líp tr­ëng.
c. KÕt luËn 
ViÖc d¹y- häc vµ ra ®Ò v¨n nghÞ luËn x· héi ®ang lµ mét vÊn ®Ò ®­îc c¸c nhµ nghiªn cøu quan t©m. NÕu nh­ lo¹i v¨n nµy ®­îc quan t©m ®óng møc tõ néi dung bµi häc cho ®Õn c¸ch thøc ra ®Ò, c¸c b­íc chÊm tr¶ bµi th× ch¾c ch¾n sÏ cã nh÷ng t¸c dông nhÊt ®Þnh ®èi víi viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc häc sinh. Nãi ®Õn v¨n NghÞ luËn x· héi tøc lµ nãi ®Õn nhËn thøc, sù tù ý thøc. VËy nªn viÖc ra ®Ò v¨n NghÞ luËn x· héi víi mong muèn gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh kÕt qu¶ cã thÓ thÊy ngay ®­îc khi c¸c em cßn häc ë tr­êng nh­ng còng cã thÓ ph¶i tr¶i qua thêi gian vµ sù tr¶i nghiÖm cña b¶n th©n c¸c em khi ®· rêi khái ghÕ nhµ tr­êng.
Th«ng qua d¹ng v¨n nµy d¹ng v¨n nµy thÇy cã thÓ hiÓu ®­îc trß, trß thÓ tù hiÓu m×nh, hiÓu ®­îc c¶ nh÷ng g× thÇy d¹y vµ nhËn thøc ®­îc m×nh ph¶i lµm g×. §ã lµ sù kÕt hîp cña hai qu¸ tr×nh gi¸o dôc vµ tù gi¸o dôc mµ c¸i ®­îc chÝnh lµ sù thay ®æi, sù lín lªn trong mçi häc sinh.
Sau mét thêi gian thö nghiÖm, t«i thÊy häc sinh cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc vÒ t­ c¸ch ®¹o ®øc. V× thÕ mµ viÖc häc tËp cña häc sinh ®· cã nh÷ng tiÕn bé nhÊt ®Þnh. Cã rÊt nhiÒu c¸ch thøc ®ª gi¸o dôc häc sinh. VÊn ®Ò mµ t«i ®­a ra chØe lµ mét khÝa c¹nh nhá. Cßn chñ yÕu lµ sù gi¸o dôc cã sù kÕt hîp gi÷a gia ®×nh, nhµ tr­êng vµ toµn x· héi. Bëi nh­ ai ®ã ®· nãi: "Ng­êi thÇy h×nh thµnh nh©n c¸ch häc sinh gÇn gièng nh­ nhµ ®iªu kh¾c t¹o nªn t¸c phÈm cña m×nh nh­ng b»ng mét thø chÊt liÖu sèng vµ ph¶i tr¶i qua mét qóa tr×nh tham gia cña nhiÒu ng­êi chø kh«ng thÓ s¸ng t¸c mét m×nh".