Giáo án Vật lý 12 nâng cao - Tiết 40, Bài 32: Điện từ trường

Tiết 40 : 
BÀI 32 : ĐIỆN TỪ TRƯỜNG
I / MỤC TIÊU :
•	Hiểu được mối liên hệ giữa từ trường biến thiên và điện trường xoáy : Từ trường biến thiên làm xuất hiện điện trường xoáy; hiểu khái niệm điện trường xoáy.
•	Hiểu được mối liên hệ giữa điện trường biến thiên và từ trường : điện trường biến thiên theo thời gian làm xuất hiện từ trường.
•	Hiểu khái niệm điện từ trường, sự tồn tại không thể tách rời giữa điện trường và từ trường.
II / CHUẨN BỊ :
GV nhắc HS ôn lại các kiến thức đã học ở lớp 11 về điện trường (tĩnh) và từ trường, đường sức điện và đường sức từ, hiện tượng cảm ứng điện từ.
III / NỘI DUNG :
1. Liên hệ giữa điện trường biến thiên và từ trường biến thiên.
a. Từ trường biến thiên làm xuất hiện điện trường xoáy
Trong vùng không gian có từ trường biến thiên theo thời gian thì làm xuất hiện điện trường xoáy (đường sức của điện trường xoáy là các đường cong khép kín).
b. Điện trường biến thiên làm xuất hiện từ trường xoáy :
Trong vùng không gian có điện trường biến thiên theo thời gian thì làm xuất hiện từ trường xoáy (Có các đường sức từ bao quanh các đường sức của điện trường).
2. Điện từ trường :
Nội dung thuyết Mác-xoen về điện từ trường :
•	Mỗi biến thiên theo thời gian của từ trường đều sinh ra trong không gian xung quanh một điện trường xoáy biến thiên theo thời gian, và ngược lại, mỗi biến thiên theo thời gian của điện trường cũng sinh ra một từ trường biến thiên theo thời gian trong không gian xung quanh.
•	Từ trường và điện trường không tồn tại riêng biệt, đối lập đối với nhau, chúng đồng thời tồn tại trong không gian, liên quan mật thiết với nhau và là hai thành phần của một trường thống nhất gọi là điện từ trường.
IV / GỢI Ý VỀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY & HỌC :
Hoạt động của học sinh
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động 1 : Liên hệ giữa điện trường biến thiên và từ trường biến thiên.
HS : Quan sát kim điện kế
HS : Kim điện kế lệch đi.
HS : Vòng dây dẫn có tác dụng cho ta thấy hiện tượng cảm ứng điện từ.
HS : Trong vùng không gian có từ trường biến thiên theo thời gian đã xuất hiện một điện trường.
HS : Điện trường này có các đường sức là những đường cong khép kín.
HS : Nêu định nghĩa điện trường xoáy ?
HS : Khi ta đặt một dây dẫn vào trong vùng không gian đó, như ở thí nghiệm trên, thì chính điện trường xoáy này đã buộc các điện tích tự do trong dây dẫn kín phải chuyển động. Đó chính là nguyên nhân làm xuất hiện dòng điện trong dây dẫn kín, mà ta đã quan sát thấy.
HS : Dây dẫn đặt trong vùng không gian có từ trường biến thiên có tác dụng làm cho ta thấy rõ được sự tồn tại của điện trường xoáy trong không gian mà thôi.
HS : Từ trường biến thiên theo thời gian làm xuất hiện điện trường xoáy.
HS : Tự vẽ hình chiều của và ở 32.2
Hoạt động 2 : 
HS : Điện trường biến thiên theo thời gian sẽ làm xuất hiện từ trường xoáy.
HS : Có các đường sức từ bao quanh các đường sức của điện trường.
HS : Xem hình 32.3
HS : Nêu định nghĩa dòng diện dịch.
Hoạt động 3 : 
HS : Nêu mối quan hệ ở trang 143.
HS : Càng lớn.
HS : Càng lớn.
HS : Vì thể có từ trường biến thiên , mà ở không gian xung quanh nó không xuất hiện điện trường. Ngược lại, điện trường biến thiên không thể tồn tại tách rời với từ trường.
HS : Nêu định nghĩa điện từ trường.
GV : GV làm thí nghiệm hình 32.1
GV : Kim điện kế lúc này ra sao ?
GV : Trong thí nghiệm hiện tượng cảm ứng điện từ vòng dây dẫn có vai trò gì ?
GV : Bản chất của hiện tượng này là gì ?
GV : Điện trường xuất hiện ở thí nghiệm này khác điện trường tĩnh ở đặc điểm gì ?
GV : Điện trường xoáy là gì ?
GV : Hãy giải thích vì sao xuất hiện dòng điện trong mạch lúc này ?
GV : Dây dẫn đặt trong vùng không gian có từ trường biến thiên có tác dụng gì ?
GV : Nêu giả thuyết 1 của Maxwell ?
GV : Hướng dẫn học sinh vẽ hình 32.2
GV : Điện trường biến thiên theo thời gian có làm xuất hiện từ trường xoáy không ?
GV : Từ trường này có đặc điểm gì ?
GV : Khi tụ điện phóng điện thì điện trường giữa hai bản của tụ điện như thế nào ?
GV : Thế nào là dòng điện dịch ?
GV : Điện trường và từ trường có mối quan hệ mật thiết với nhau như thế nào ?
GV : Từ trường biến thiên càng nhanh thì cường độ điện trường xoáy như thế nào ?
GV : Điện trường biến thiên càng nhanh thì cảm ứng từ như thế nào ?
GV : Tại sao điện trường và từ trường không thể tồn tại riêng biệt độc lập với nhau ?
GV : Điện từ trường là gì ?
V / CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ :
Trả lời câu hỏi 1, 2, 3 
Xem bài 33