Giáo án Vật lý 12 cơ bản - Tia X - Nguyễn Đức Hồng

Tiết: 0	TIA X
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức: 
- Nêu được cách tạo, tính chất và bản chất tia X.
- Nhớ được một số ứng dụng quan trọng của tia X.
- Thấy được sự rộng lớn của phổ sóng điện từ, do đó thấy được sự cần thiết phải chia phổ ấy thành các miền, theo kĩ thuật sử dụng để nghiên cứu và ứng dụng sóng điện từ trong mỗi miền.
2. Kĩ năng: 
3. Thái độ: 
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: Vài tấm phim chụp phổi, dạ dày hoặc bất kì bộ phận nào khác của cơ thể.
2. Học sinh: Xem lại vấn đề về sự phóng điện qua khí kém và tia catôt trong SGK Vật lí 11.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Hoạt động 1 ( phút): Kiểm tra bài cũ.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Kiến thức cơ bản
Hoạt động 2 ( phút): Tìm hiểu phát hiện về tia X
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Kiến thức cơ bản
- Trình bày thí nghiệm phát hiện về tia X của Rơn-ghen năm 1895.
- Ghi nhận về thí nghiệm phát hiện tia X của Rơn-ghen.
I. Phát hiện về tia X
- Mỗi khi một chùm catôt - tức là một chùm êlectron có năng lượng lớn - đập vào một vật rắn thì vật đó phát ra tia X.
Hoạt động 3 ( phút): Tìm hiểu về cách tạo tia X
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Kiến thức cơ bản
- Vẽ minh hoạ ống Cu-lít-giơ dùng tạo ra tia X
-
+
F
F’
K
A
Nước làm nguội
Tia X
- K có tác dụng làm cho các êlectron phóng ra từ FF’ đều hội tụ vào A.
- A được làm lạnh bằng một dòng nước khi ống hoạt động.
- FF’ được nung nóng bằng một dòng điện ® làm cho các êlectron phát ra.
- HS ghi nhận cấu tạo của ống Cu-lít-giơ.
II. Cách tạo tia X
- Dùng ống Cu-lít-giơ là một ống thuỷ tinh bên trong là chất không, có gắn 3 điện cực.
+ Dây nung bằng vonfram FF’ làm nguồn êlectron.
+ Catôt K, bằng kim loại, hình chỏm cầu.
+ Anôt A bằng kim loại có khối lượng nguyên tử lớn và điểm nóng chảy cao.
- Hiệu điện thế giữa A và K cỡ vài chục kV, các êlectron bay ra từ FF’ chuyển động trong điện trường mạnh giữa A và K đến đập vào A và làm cho A phát ra tia X.
Hoạt động 4 ( phút): Tìm hiểu về bản chất và tính chất của tia X
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Kiến thức cơ bản
- Thông báo bản chất của tia X.
- Bản chất của tia tử ngoại?
- Y/c đọc Sgk và nêu các tính chất của tia X.
+ Dễ dàng đi qua các vật không trong suốt với ánh sáng thông thường: gỗ, giấy, vài  Mô cứng và kim loại thì khó đi qua hơn, kim loại có nguyên tử lượng càng lớn thì càng khó đi qua: đi qua lớp nhôm dày vài chục cm nhưng bị chặn bởi 1 tầm chì dày vài mm.
- Y/c HS đọc sách, dựa trên các tính chất của tia X để nêu công dụng của tia X.
- HS ghi nhận bản chất của tia X
- Có bản chất của sóng ánh sáng (sóng điện từ).
- HS nêu các tính chất của tia X.
- HS đọc Sgk để nêu công dụng.
III. Bản chất và tính chất của tia X
1. Bản chất
- Tia tử ngoại có sự đồng nhất về bản chất của nó với tia tử ngoại, chỉ khác là tia X có bước sóng nhỏ hơn rất nhiều.
l = 10-8m ¸ 10-11m
2. Tính chất
- Tính chất nổi bật và quan trọng nhất là khả năng đâm xuyên.
Tia X có bước sóng càng ngắn thì khả năng đâm xuyên càng lớn (càng cứng).
- Làm đen kính ảnh.
- Làm phát quang một số chất.
- Làm ion hoá không khí.
- Có tác dụng sinh lí.
3. Công dụng
(Sgk)
Hoạt động 5 ( phút): Nhìn tổng quả về sóng điện từ
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Kiến thức cơ bản
- Y/c HS đọc sách
IV. Nhìn tổng quát về sóng điện từ
- Sóng điện từ, tia hồng ngoại, ánh sáng thông thường, tia tử ngoại, tia X và tia gamma, đều có cùng bản chất, cùng là sóng điện từ, chỉ khác nhau về tần số (hay bước sóng) mà thôi.
-Toàn bộ phổ sóng điện từ, từ sóng dài nhất (hàng chục km) đến sóng ngắn nhất (cỡ 10-12 ¸ 10-15m) đã được khám phá và sử dụng.
Hoạt động 6 ( phút): Giao nhiệm vụ về nhà.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Kiến thức cơ bản
- Nêu câu hỏi và bài tập về nhà.
- Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau.
- Ghi câu hỏi và bài tập về nhà.
- Ghi những chuẩn bị cho bài sau.
IV. RÚT KINH NGHIỆM