Giáo án Sinh khối 12 bài 11: Liên kết gen và hoán vị gen

Bài 11. LIÊN KẾT GEN VÀ HOÁN VỊ GEN
Tiết: 10
Ngày soạn:
I. Mục tiêu bài học
Sau khi học xong bài, học sinh cần:
Nhận biết được hiện tương liên kết gen.
Giải thích được cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen.
Nêu được ý nghĩa của hiện tượng liên kết gen và hoán vị gen.
II. Chuẩn bị
Tranh phóng to hình 11sgk
III. Tiến trình lên lớp
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
Lên bảng chữa bài 2 sgk
3. Nội dung bài mới.
Hoạt động thầy - trò
Ghi bảng
Hoạt động 1: Tìm hiểu hiện tượng liên kết gen
Giao viên giới thiệu thí nghiệm
? Đây là phép lai mấy tính trạng.
Đó là nhữgn cặp tính trạng nào?
Tính trạng nào là trội, tính trạng nào là lặn?
Kiểu gen của ♀ thân đen cánh cụt như thế nào? kiểu gen này cho ra máy loại giao tử?
Kiểu gen của ♂ F1 như thế nào? Kiểu gen này cho mấy loại giao tử?
Giáo viên dẫn dắt?
Từ kq Fa => ♂ F1 cho mấy loại giao tử? Có đúng theo công thức tổng quá của men đen không?
Điều đó chứng tỏ các cặp gen không phân li độc lập trong giảm phân mà chúng phân li cùng nhau.
Giáo viên hưỡng dẫn học sinh viết sơ đồ lai.
Chu ý cách viết các kiểu gen của các gen liên kết.
I. Liên kết gen
1. Thí nghiệm
Pt/c ♀ thân xám, cánh dài X ♂ thân đen, cánh cụt
F1: 100% thân xám, cánh dài
Fa: ♂ F1 thân xám cánh dài X ♀ thân đen cánh cụt
Fa: 1 thân xám cánh dài: 1 thân đen cánh cụt.
2. Nhận xét và giải thích
Lai 2 cặp tính trạng tương phản, mỗi cặp tính trnạg do một cặp gen quy định
Thân đen cánh dài là tính trạng lặn -> kiểu gen đồng hợp lặn (aa, bb) => cho ra 100% giao tử (a,b)
Fa có tỉ lệ 1:1 => 2 tổ hợp giao tử = 2x2 => ♂ F1 sinh ra 2 loại giao tử với tỉ lệ bằng nhau.
♂ F1 dị hợp 2 cặp gen (Aa, Bb) tạo ra 2 loại giao tử => 2 cặp gen Aa, Bb không phân li độc lập mà có hiện tượng liên kết gen
3. Cơ sở tế bào học:
- 2 gen A và B cùng nằm trên một nst, 2 gen a và b cùng nằm trên nst tương đồng còn lại => các gen cùng phân li và tổ hợp trong giảm phân và thụ tính
- Các gen trên cùng một nst tạo thành nhóm gen liên kết. Số nhóm gen liên kết bằng số nst trong bộ nst đơn bội của loài.
Viết sơ đồ lai:
Hoạt động 2: Tìm hiểu quy luật hoán vị gen
Giáo viên giới thiệu thí nghiệm
Ruồi ♂ thân đen cánhcụt cho mấy loại giao tử?
Từ tỉ lệ kiểu hình => ra tỉ lệ kiểu gen ở Fb?
Vậy ruồi ♀ F1 thân xám cánh dài đã cho ra mấy loại giao tử với tỉ lệ tương ứng là bao nhiêu?
Giáo viên kết luận: ruồi ♀ F1 sinh ra 2 loại giao tử mới là do hiện tượng hoán vị gen
Giáo viên giảng giải về cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen?
Giáo viên hướng dẫn học sinh viết sơ đồ lai.
II. Hoán vị gen
Thí nghiệm
♀ F1 than xám cánh dài x ♂ thân đen cánhcụt
Fa: 965 thân xám, cánh dài = 41,5%
 944 thân đen, cánh cụt = 41,5%
 206 thân đen, cánhcụt = 8,5%
 185 thân đen cánh dài = 8,5%
Giải thích
♂ thân đen cánhcụt cho ra 100% giao tử 
Fa: 
=>♀ thân xám cánh dài tạo ra 4 loại giao tử với tỉ lệ: 41,5% AB: 41,5% ab: 8,5% Ab : 8,5% aB
=> ♀ F1 đã xảy ra hiện tượng hoán vị gen trong qúa trình phát sinh giao tử.
2. Cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen.
- Trong quá trình giam phân hình thành giao tử, ở một số tế bào khi các cặp nst tương đồng tiếp hợp nhau ở kì I của giảm phân 1, giữa chúng xảy ra trao đổi đoạn. kết quả là các gen đổi vị trí cho nhau hình thành các tổ hợp gen mới. Hiện tượng đổi vị trí của gen như vậy được gọi là hiện tượng hoán vị gen
3. Tần số hoán vị gen: được tính bằng tổng tỉ lệ các giao tử mang gen hoán vị (tỉ lệ số cá thể có tái tổ hợp gen)
- Tần số hoán vị dao động 0% - 50%, không bao giờ vượt quá 50%.
Sơ đồ lai: Gíáo viên viết lên bảng
Hoạt động 3: Ý nghĩa của hiện tượng liên kết và hoán vị gen
Yêu cầu học sinh đcọc sach giáo khoa để tìm ra ý nghĩa của hiện tượng liên kết và hiện tượng hoán vị.
III. Ý nghĩa của hiện tượng liên kết và hoán vị gen
Hoạt động 4: củng cố bài học
- Hiện tượng hoán vị tuỳ loài có thể chỉ xảy ra ở giới ♂ , có thể chỉ xảy ra ở giới ♀ , cũng có thể xảy ra ở cả 2 giới.
4. Rút kinh nghiệm sau khi giảng.