Giáo án Sinh học 12 cả năm

Tuần: 01	 
Ngày soạn: 20/8/2008
Tiết: 01
Ngày dạy: 25/8/2008
Chương I: CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ
Bài 1: GEN, MÃ DI TRUYỀN VÀ QUÁ TRÌNH NHÂN ĐÔI CỦA ADN
I. MỤC TIÊU:
Qua bài học, học sinh phải:
1. Kiến thức.
- Học sinh trình bày được khái niệm cấu trúc chung của gen và nêu được hai loại gen chính.
- Học sinh nêu và giải thích được mã di truyền. 
- HS mô tả quá trình nhân đôi ADN ở Ecoli và phân biệt được sự khác nhau giữa nhân sơ và nhân chuẩn. 
2. Kỹ năng.
- Phát triển năng lực quan sát, phân tích, so sánh, khái quát hoá.
- Rèn kỹ năng làm việc độc lập với sách giáo khoa.
3. Thái độ. 
- Nâng cao nhận thức đúng đắn và khoa học về gen và mã di truyền. 
- Hình thành thái độ yêu thích khoa học tìm tòi nghiên cứu. 
II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC – PHƯƠNG PHÁP : 
Hình 1.1 , baûng 1 maõ di truyeàn SGK 
Sô ñoà cô cheá töï nhaân ñoâi cuûa ADN . 
Sô ñoà lieân keát cuûa caùc nucleâoâtit trong chuoãi poâlinucleâoâtit .
Moâ hình caáu truùc khoâng gian cuûa ADN . 
Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûng trong .
 - Phöông phaùp daïy hoïc: Thaûo luaän nhoùm, hoûi ñaùp, dieãn giaûng.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC : OÅn ñònh lôùp : Kieåm tra sæ soá.
Kieåm tra baøi cuõ : 
Khoâng kieåm tra , giôùi thieäu chöông trình Sinh hoïc 12 .
Baøi môùi : 
Tg
Hoaït ñoäng cuûa thaày
Hoaït ñoäng cuûa troø
Noäi dung kieán thöùc
GV : Coù theå neâu sô löôïc veà lòch söû phaùt trieån khaùi nieäm gen .
? Gen laø gì ? cho ví duï ? 
Giaùo vieân giôùi thieäu cho hoïc sinh caáu truùc khoâng gian vaø caáu truùc hoaù hoïc cuûa phaân töû ADN . 
Hoaït ñoäng 1 : 
Giaùo vieân : cho hoïc sinh quan saùt hình 1.1 .
Giaùo vieân : Döïa vaøo hình 1.1 haõy moâ taû caáu truùc cuûa moät gen caáu truùc ? 
- Giôùi thieäu cho hoïc sinh bieát gen coù nhieàu loaïi nhö gen caáu truùc , gen ñieàu hoaø ...
Hoaït ñoäng 2 : 
+ Cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc II .
? Maõ di truyeàn laø gì ?
? Taïi sao maõ di truyeàn laïi laø maõ boä ba ? 
? Maõ di truyeàn coù nhöõng ñaëc ñieåm gì ? 
Hoaït ñoäng 3 : 
Giaùo vieân cho hoïc sinh nghieân cöùu muïc III , keát hôïp quan saùt hình 1.2 
? Quaù trình nhaân ñoâi ADN xaûy ra chuû yeáu ôû thaønh phaàn naøo trong teá baøo ? Trong ñieàu kieän naøo ? 
?. ADN ñöôïc nhaân ñoâi theo nguyeân taéc naøo ? Giaûi thích ? 
? Coù nhöõng thaønh phaàn naøo tham gia vaøo quaù trình toång hôïp ADN ?
? Caùc giai ñoaïn chính töï sao ADN laø gì ? 
? Caùc nucleâoâtit (Nu) töï do cuûa moâi tröôøng lieân keát vôùi caùc maïch goác phaûi theo nguyeân taéc naøo ? 
? Maïch naøo ñöôïc toång hôïp lieân tuïc , maïch naøo toång hôïp töøng ñoaïn ?
?. Keát quaû töï nhaân ñoâi cuûa ADN nhö theá naøo ?
- Gen caáu truùc coù 3 vuøng : Vuøng ñieàu hoaø ñaàu gen mang tín hieäu khôûi ñoäng , vuøng maõ hoaù mang thoâng tin maõ hoaù axit amin , vuøng keát thuùc naèm ôû cuoái gen .
- Trong ADN chæ coù 4 loaïi nucleâoâtit nhöng trong proâteâin laïi coù khoaûng 20 loaïi axit amin . 
- Neáu 1 nucleâoâtit xaùc ñònh 1 axit amin thì coù 41 = 4 toå hôïp , chöa ñuû ñeå maõ hoaù cho 20 loaïi axit amin . 
- Neáu 3 nucleâoâtit xaùc ñònh 1 axit amin thì coù 43 = 64 toå hôïp , thöøa ñuû ñeå maõ hoaù cho 20 loaïi xít amin .
- Maõ di truyeàn coù tính thoaùi hoaù coù nghóa laø moãi axit amin ñöôïc maõ hoaù bôûi moät soá boä ba khaùc loaïi .
- Maõ di truyeàn coù tính phoå bieán , nghóa laø ôû caùc loaøi sinh vaät ñeàu ñöôïc maõ hoaù theo moät nguyeân taéc chung (caùc töø maõ gioáng nhau) . Ñieàu naøy phaûn aùnh nguoàn goác chung cuûa caùc loaøi .
- Hoïc sinh nghieân cöùu muïc III , vaø quan saùt hình 1.2 
- Xaûy ra trong nhaân teá baøo , taïi caùc NST , ôû kì trung gian giöõa hai laàn phaân baøo .
- ADN ñöôïc nhaân ñoâi theo nguyeân taéc boå sung vaø baùn baûo toaøn .
I. GEN : 
 1. Khaùi nieäm : Gen laø moät ñoaïn cuûa phaân töû ADN mang thoâng tin maõ hoaù moät chuoãi poâlipeptit hay moät phaân töû ARN .
 2. Caáu truùc chung cuûa gen caáu truùc .
Gen caáu truùc coù ba vuøng 
- Vuøng ñieàu hoaø ñaàu gen mang tín hieäu khôûi ñoäng .
- Vuøng maõ hoaù mang thoâng tin maõ hoaù axit amin . 
- Vuøng keát thuùc naèm ôû cuoái gen mang tín hieäu keát thuùc phieân maõ .
II. MAÕ DI TRUYEÀN : 
- Maõ di truyeàn laø trình töï caùc nucleâoâtit trong gen quy ñònh trình töï caùc axit amin trong phaân töû protein .
- Maõ di truyeàn laø maõ boä ba , coù nghóa cöù 3 nucleâoâtit ñöùng ñöùng keá tieáp nhau maõ hoaù cho 1 axit amin hoaëc laøm nhieäm vuï keát thuùc chuoãi poâlipeptit .
- Maõ di truyeàn ñöôïc ñoïc theo moät chieàu 5’3’.
- Maõ di truyeàn ñöôïc ñoïc lieân tuïc theo töøng cuïm 3 nucleâoâtit , caùc boä 3 khoâng ñoïc goái leân nhau .
- Maõ di truyeàn laø ñaëc hieäu , khoâng moät boä ba naøo maõ hoaù ñoàng thôøi 2 hoaëc moät soá axit amin khaùc nhau .
- Maõ di truyeàn coù tính thoaùi hoaù coù nghóa laø moãi axit amin ñöôïc maõ hoaù bôûi moät soá boä ba khaùc loaïi .
- Maõ di truyeàn coù tính phoå bieán , nghóa laø ôû caùc loaøi sinh vaät ñeàu ñöôïc maõ hoaù theo moät nguyeân taéc chung (caùc töø maõ gioáng nhau) . Ñieàu naøy phaûn aùnh nguoàn goác chung cuûa caùc loaøi .
III. QUAÙ TRÌNH NHAÂN ÑOÂI CUÛA ADN . 
- Thôøi ñieåm : Xaûy ra trong nhaân teá baøo , taïi caùc NST , ôû kì trung gian giöõa hai laàn phaân baøo .
- ADN ñöôïc nhaân ñoâi theo nguyeân taéc boå sung vaø baùn baûo toaøn .
- Dieãn bieán : Döôùi taùc ñoäng cuûa enzim ADN –poâlimeraza vaø moät soá enzim khaùc , ADN duoãi xoaén vaø 2 maïch ñôn taùch töø ñaàu ñeán cuoái .
- Caû 2 maïch ADN ñeàu laøm maïch goác .
- Moãi Nu trong maïch goác lieân keát vôùi moät Nu töï do theo nguyeân taéc boå sung : 
A goác = T moâi tröôøng 
Tgoác = A moâi tröôøng : Ggoác = X moâi tröôøng Xgoác = Gmoâi tröôøng maïch ñôn môùi 
Keát quaû : Moät phaân töû ADN “meï” qua moät laàn töï sao cho 2 phaân töû ADN “con” 
- YÙ nghóa : Laø cô sôû cho NST , töï nhaân ñoâi , giuùp boä NST cuûa loaøi giöõ tính ñaëc tröng vaø oån ñònh . 
IV . CUÛNG COÁ : 
Neâu nhöõng ñieåm gioáng vaø khaùc nhau giöõa söï töï nhaân ñoâi cuûa ADN ôû sinh vaät nhaân sô vaø söï töï nhaân ñoâi cuûa ADN ôû sinh vaät nhaân thöïc .
V. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ : 
	* Chuaån bò caùc caâu hoûi vaø baøi taäp trang 10 SGK 
	Phaàn boå sung kieán thöùc :
	* Tìm hieåu caáu truùc khoâng gian vaø caáu truùc hoaù hoïc cuûa phaân töû ADN , chöùc naêng cuûa phaân töû ADN ? 
Tuần: 01	 
Ngày soạn: 20/8/2008
Tiết: 02
Ngày dạy: 25/8/2008
Bài 2: PHIÊN MÃ VÀ DỊCH MÃ
I. MỤC TIÊU
Qua bài học, học sinh phải:
1. Kiến thức.
- Học sinh trình bày được khái niệm phiên mã, dịch mã.
- Học sinh nêu cơ chế phiên mã.
- HS mô tả quá trình dịch mã. 
2. Kỹ năng.
- Phát triển năng lực quan sát, phân tích, so sánh, khái quát hoá.
- Rèn kỹ năng làm việc độc lập với sách giáo khoa.
3. Thái độ. 
- Nâng cao nhận thức đúng đắn và khoa học về gen và mã di truyền. 
- Hình thành thái độ yêu thích khoa học tìm tòi nghiên cứu.
II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC – PHƯƠNG PHÁP : 
Sô ñoà caáu truùc phaân töû tARN .
Sô ñoà khaùi quaùt hoaù trình phieân maõ .
Sô ñoà cô cheá dòch maõ 
Sô ñoà hoaït ñoäng cuûa poâliriboâxoâm trong quaù trình dòch maõ .
 - Phöông phaùp daïy hoïc: Thaûo luaän nhoùm, hoûi ñaùp, dieãn giaûng.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC : OÅn ñònh lôùp : Kieåm tra sæ soá.
Kieåm tra baøi cuõ : 
Maõ di truyeàn laø gì? Vì sao maõ di truyeàn laïi laø maõ boä ba ?
Nguyeân taéc boå sung vaø baùn baûo toaøn theå hieän nhö theá naøo trong cô cheá töï sao cuûa ADN ? 
Baøi môùi : 
Tg
Hoaït ñoäng cuûa thaày
Hoaït ñoäng cuûa troø
Noäi dung kieán thöùc
* Hoaït ñoäng 1 : 
- Giaùo vieân ñaët vaán ñeà : ARN coù nhöõng loaïi naøo ? Chöùc naêng cuûa noù ? 
Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh nghieân cöùu SGK vaø hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp (PHT ) 
Ñaëc ñieåm 
mARN 
tARN 
rARN 
Caáu truùc 
Chöùc naêng 
Hoïc sinh thaûo luaän , hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp .
* Hoaït ñoäng 2 : 
Cho hoïc sinh quan saùt hình 2.2 vaø ñoïc muïc I.2 
? Haõy cho bieát coù nhöõng thaønh phaàn naøo tham gia vaøo quaù trình phieân maõ ?
? ARN ñöôïc taïo ra döïa treân khuoân maãu naøo ? 
? Enzim naøo tham gia quaù trình phieân maõ ? 
? Chieàu cuûa maïch khuoân toång hôïp mARN ? 
? Caùc RiNu trong moâi tröôøng lieân keát vôùi maïch goác theo nguyeân taéc naøo ? 
? Keát quaû cuûa quaù trình phieân maõ laø gì ? 
?. Hieän töôïng xaûy ra khi keát thuùc phieân maõ ? 
* Hoaït ñoäng 3 : 
- Giaùo vieân neâu ñöôïc vaán ñeà : Phaân töû proâteâin ñöôïc hình thaønh trong teá baøo nhö theá naøo ? 
+ Yeâu caàu hoïc sinh quan saùt hình 2.3 vaø nghieân cöùu muïc II .
? Quaù trình toång hôïp coù nhöõng thaønh phaàn naøo tham gia ? 
? Axit amin ñöôïc hoaït hoaù nhôø gaén vôùi hôïp chaát naøo ? 
?. aa hoaït hoaù keát hôïp vôùi tARN nhaèm muïc ñích gì ? 
? mARN töø nhaân vaø teá baøo chaát , keát hôïp vôùi Ri ôû vò trí naøo ? 
?. tARN mang aa thöù maáy tieán vaøo vò trí ñaàu tieân cuûa Ri ? Vò trí keá tieáp laø cuûa tARN mang aa thöù maáy ? Lieân keát naøo ñöôïc hình thaønh ?
? Ri coù hoaït ñoäng naøo tieáp theo? Keát quaû cuûa hoaït ñoäng ñoù ? 
?. Söï chuyeån vò trí cuûa Ri ñeán khi naøo thì keát thuùc ? 
? Sau khi ñöôïc toång hôïp , coù nhöõng hieän töôïng gì xaûy ra ôõ chuoãi poâlipeptit ? 
? Moät Ri tröôït heát chieàu daøi mARN toång hôïp bao nhieâu phaân töû proâteâin ? 
- Sau khi hoïc sinh moâ taû cô cheá giaûi maõ ôû 1 Ri , giaùo vieân thoâng baùo veà tröôøng hôïp 1 poâlixoâm , neâu caâu hoûi : Neáu coù 10 Ri tröôït heát chieàu daøi mARN thì coù bao nhieâu phaân töû proâteâin ñöôïc hình thaønh ? Chuùng thuoäc bao nhieâu loaïi ? 
-Hoïc sinh thaûo luaän hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp .
- Hoïc sinh neâu ñöôïc : 
+ Ña soá caùc ARN ñeàu ñöôïc toång hôïp treân khuoân ADN , döôùi taùc duïng cuûa enzim ARN-poâlimeraza , moät ñoaïn cuûa phaân töû ADN töông öùng vôùi moät hay moät soá gen ñöôïc thaùo xoaén , hai maïch ñôn taùch nhau ra vaø moãi nucleâoâtít treân maïch mang maõ goác keát hôïp vôùi 1 riboânucleâoâtit trong moâi tröôøng noäi baøo theo nguyeân taéc boå sung (A-U; G-X) , taïo neân chuoãi poâliriboânucleâoâtit cuûa ARN . Khi enzim di chuyeån ñeán cuoái gen gaëp tín hieäu keát thuùc thì noù döøng phieân maõ vaø phaân töû mARN vöøa toång hôïp ñöôïc giaûi phoùng .
- Hoïc sinh quan saùt hình 2.3 , nghieân cöùu muïc II .
I. PHIEÂN MAÕ : 
 1. Caáu truùc vaø chöùc naêng cuûa caùc loaïi ARN 
Noäi dung phieáu hoïc taäp 
2. Cô cheá phieân maõ 
- Thôøi ñieåm : Xaûy ra tröôùc khi teá baøo toång hôïp proâteâin 
- Dieån bieán : Döôùi taùc duïng cuûa enzim ARN-pol , moät ñoaïn phaân töû ADN ( töông öùng vôùi moät hay moät soá gen ) duoãi xoaén vaø 2 maïch ñôn taùch nhau.
+ Chæ coù moät maïch cuûa ñoaõn phaân töû ADN laøm maïch goác .
+ Moãi Nu trong maïch goác keát hôïp vôùi moät RiNu töï do theo nguyeân taéc boå sung Agoác – Umoâi tröôøng – Tgoác – Amoâi tröôøng – Xgoác – G moâi tröôøng
 Chuoãi poâliriboânucleâoâtit coù caáu truùc baäc moät . Neáu laø tARN hay rARN tieáp tuïc hình thaønh caáu truùc khoâng gian baäc cao hôn .
+ Sau khi hình thaønh , ARN chuyeån qua maøng nhaân tôùi teá baøo chaát , ADN xoaén laïi nhö cuõ .
Sô ñoà cô cheá phieân maõ 
- Keát quaû : Moät ñoaïn phaân töû ADN (gen) 1 phaân töû ARN .
- YÙ n ... hao phí vaø khoâng quay voøng trôû laïi ñeå taùi söû duïng nhö ñoái vôùi caùc doøng vaät chaát . Töø ñoù phaùt bieåu khaùi nieäm hieäu suaát sinh thaùi vaø yù nghóa thöïc tieãn cuûa noù .
Xaùc ñònh ñöôïc thöïc chaát cuûa chu trình sinh ñòa hoaù caùc chaát trong HST laø bieåu hieän cuûa quaù trình trao ñoåi chaát giöõa quaàn xaõ vaø ngoaïi caûnh .
Trình baøy ñöôïc khaùi nieäm sinh quyeån , moái quan heä giöõa sinh quyeån vôùi caùc quyeån khaùc 
II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC : 
Hình 43.1 , 43.2 , 43.3 ,44.4 vaø 44.5 saùch giaùo khoa 
Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong 
Phieáu hoïc taäp 
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC : 
Kieåm tra baøi cuõ : 
?. Theá naøo laø chuoãi thöùc aên , löôùi thöùc aên ? Cho ví duï 
2. Baøi môùi : 
Tg
Hoaït ñoäng cuûa thaày
Hoaït ñoäng cuûa troø
Noäi dung kieán thöùc
Hoaït ñoäng 1 : 
Giaùo vieân cho hoïc sinh quan saùt hình 44.1 
Yeâu caàu hoïc sinh phaân tích sô ñoà theo chieàu muõi teân trong sô ñoà hình 44.1 , haõy giaûi thích moät caùch khaùi quaùt söï trao ñoåi vaät chaát trong quaàn xaõ vaø chu trình sinh ñòa hoaù .
Giaùo vieân coù theå gôïi yù hoïc sinh phaân tích : 
- Trao ñoåi vaät chaát trong noäi boä quaàn xaõ : sinh vaät saûn xuaát quang toång hôïp neân chaát höõu cô töø chaát voâ cô cuûa moâi tröôøng . Söï trao ñoåi vaät chaát giöõa caùc sinh vaät trong quaàn xaõ ñöôïc thöïc hieän thoâng quan chuoãi vaø löôùi thöùc aên . Vaät chaát ñöôïc chuyeån töø sinh vaät saûn xuaát sang sinh vaät tieâu thuï baäc 1 , baäc 2 , tôùi baäc cao nhaát . Khi sinh vaät cheát ñi , xaùc cuûa chuùng seõ bò phaân giaûi thaønh chaát voâ cô , sinh vaät trong quaàn xaõsöû duïng moät phaàn vaät chaát voâ cô tích luyõ trong chu trình vaät chaát tieáp theo .
* Hoaït ñoäng 2 : 
Giaùo vieân : Cho hoïc sinh ñoïc muïc II.1 vaø quan saùt hình 44.2 
?. Naêng löôïng khôûi nguyeân ñeå thöïc hieän voøng tuaàn hoaøn vaät chaát laáy töø ñaâu ?
?. Voøng tuaàn hoaøn vaät chaát vaø naêng löôïng trong quaàn xaõ sinh vaät coù quan heä vôùi nhau nhö theá naøo ? 
? Chu trình sinh ñòa hoaù caùc chaát trong HST bieåu hieän tính chaát soáng cuûa quaàn xaõ sinh vaät nhö theá naøo ? 
Qua sô ñoà hình 44.2 vaø caùc kieán thöùc ñaõ hoïc , em haõy cho bieát : 
?. Baèng nhöõng con ñöôøng naøo cacbon ñaõ ñi töø moâi tröôøng ngoaøi vaøo cô theå sinh vaät , trao ñoåi trong quaàn xaõ vaø trôû laïi moâi tröôøng khoâng khí , ñaát ? 
?. Coù phaûi taát caû löôïng cacbon cuûa quaàn xaõ sinh vaät ñöôïc trao ñoåi lieân tuïc theo voøng tuaàn hoaøn kín hay khoâng ? Vì sao ? 
* Hoaït ñoäng 3 : 
Giaùo vieân : Cho hoïc sinh quan saùt hình 44.3 
Qua sô ñoà hình 44.3 , em haõy moâ taû ngaén goïn söï trao ñoåi nitô trong töï nhieân 
?. Em haõy neâu leân moät soá bieän phaùp sinh hoïc laøm taêng löôïng ñaïm trong ñaát ñeå naâng cao naêng suaát caây troàng vaø caûi taïo ñaát .
* Hoaït ñoäng 4 : 
- Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh quan saùt hình 44.4 , haõy moâ taû sô löôïc voøng tuaàn hoaøn nöôùc vaø neâu leân caùc bieän phaùp baûo veä nguoàn nöôùc treân traùi ñaát .
* Hoaït ñoäng 5 : 
Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh nghieân cöùu muïc III 
Traùi ñaát bao quanh bôûi nhöõng lôùp vaät chaát naøo ? 
?. Nhöõng nôi naøo coù sinh vaät sinh soáng ? 
?. Theá naøo laø sinh quyeån ? 
?. Sinh quyeån bao goàm nhöõng caáu truùc naøo ? 
?. Neâu caùc khu sinh hoïc trong sinh quyeån ? 
?. Haõy saép xeáp caùc khu sinh hoïc treân caïn theo thöù töï töø phía Baéc xuoáng phía Nam cuûa Traùi Ñaát .
- Hoïc sinh quan saùt hình 44.1 
- Hoïc sinh phaân tích 
-Hoïc sinh traû lôøi 
- Hoïc sinh traû lôøi 
- Hoïc sinh traû lôøi 
- Nitô ñi töø moâi tröôøng voâ cô vaøo quaàn xa daïng amoân , nitrit vaø nitrat coù nguoàn goác töø vi sinh vaät coá ñònh ñaïm soáng coäng sinh vôùi thöïc vaät , töø saám chôùp .
- Hoïc sinh neâu ñöôïc coù raát nhieàu bieän phaùp baûo veä nguoàn nöôùc treân traùi ñaát nhö : 
+ Baûo veä röøng , troàng caây gaây röøng 
+ Haïn cheá raùc thaûi oâ nhieãm 
+ Söû duïng tieát kieäm nguoàn nöôùc beà maët , cuõng nhö nguoàn nöôùc ngaàm .
- Sinh quyeån laø lôùp vaät chaát bao quanh traùi ñaát coù dieãn ra hoaït ñoäng soáng cuûa sinh giôùi .
- Sinh quyeån laø moät theå thoáng nhaát taát caû caùc heä sinh thaùi ôû treân caïn vaø ôû döôùi nöôùc .
- Hoïc sinh traû lôøi 
I. TRAO ÑOÅI VAÄT CHAÁT QUA CHU TRÌNH SINH ÑÒA HOAÙ : 
- Chu trình sinh ñòa hoaù laø chu trình trao ñoåi caùc chaát voâ cô trong töï nhieân theo con ñöôøng töø moâi tröôøng ngoaøi truyeàn vaøo cô theå sinh vaät roài töø cô theå sinh vaät truyeàn trôû laïi moâi tröôøng . Moät phaàn vaät chaát cuûa chu trình sinh ñòa hoaù khoâng tham gia vaøo chu trình tuaàn hoaøn maø laéng ñoïng trong moâi tröôøng .
II. MOÄT SOÁ CHU TRÌNH SINH ÑÒA HOAÙ 
 1. Chu trình cabon 
- Cacbon ñi töø moâi tröôøng voâ cô vaøo quaàn xaõ qua hoâ haáp ôû thöïc vaät .
- Cacbon trao ñoåi trong quaàn xaõ qua chuoãi vaø löôùi thöùc aên .
- Cacbon trôû laïi moâi tröôøng voâ cô qua caùc con ñöôøng .
+ Hoâ haáp cuûa ñoäng -thöïc vaät 
+ Phaân giaûi cuûa sinh vaät 
+ Söï ñoát chaùy nhieân lieäu trong coâng nghieäp 
2. Chu trình nitô : 
- Nitô ñi töø moâi tröôøng voâ cô vaøo quaàn xaõ daïng amoân , nitrit vaø nitrat coù nguoàn goác töø vi sinh vaät coá ñònh ñaïm soáng coäng sinh vôùi thöïc vaät , töø saám chôùp .
- Söï trao ñoåi nitô trong quaàn xaõ : qua chuoãi vaø löôùi thöùc aên 
- Nitô trôû laïi moâi tröôøng voâ cô nhôø hoaït ñoäng cuûa vi khuaån phaûn nitrat .
- Nitô traàm tích trong ñaát , nöôùc .
3 Chu trình nöôùc :
- Voøng tuaàn hoaøn nöôùc :
Nöôùc möa rôi xuoáng traùi ñaát , chaûy treân maët ñaát , moät phaàn thaám xuoáng caùc maïch nöôùc ngaàm , coøn laïi phaàn ñöôïc tích luyõ trong ñaïi döông , soâng , hoà ... nöôùc möa trôû laïi khí quyeån döôùi daïng hôi nöôùc thoâng qua hoaït ñoäng thoaùt hôi nöôùc cuûa laù caây vaø boác hôi nöôùc treân maët ñaát .
III. SINH QUYEÅN :
Sinh quyeån laø lôùp vaät chaát bao quanh traùi ñaát coù dieãn ra hoaït ñoäng soáng cuûa sinh giôùi .
- Sinh quyeån laø moät theå thoáng nhaát taát caû caùc heä sinh thaùi ôû treân caïn vaø ôû döôùi nöôùc .
Caáu truùc cuûa sinh quyeån : Laø khoaûng khoâng gian bao goàm : 
- Saâu tôùi 100 meùt trong thaïch quyeån 
- Toaøn boä thuyû quyeån tôùi ñaùy bieån saâu treân 8km .
- Leân cao tôùi 20km trong khí quyeån .
IV . CUÛNG COÁ : 
Giaûi thích söï tuaàn hoaøn cuûa cacbon vaø nitô trong chu trình sinh ñòa hoaù cacbon vaø nitô .
Giaûi thích moái lieân quan giöõa 3 hình thaùp : soá löôïng , sinh khoái vaø naêng löôïng 
V. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ : 
	* Chuaån bò caùc caâu hoûi vaø baøi taäp 1, 2 , 3 , 4 vaø 5 Saùch giaùo khoa 
Baøi : 45
Tieát :
Teân baøi daïy:
DOØNG NAÊNG LÖÔÏNG
TRONG HEÄ SINH THAÙI VAØ HIEÄU SUAÁT SINH THAÙI
I. MUÏC TIEÂU : 
	Hoïc sinh : 
Giaûi thích ñöôïc vì sao doøng naêng löôïng ñi qua caùc baäc dinh döôõng cuûa HST laàn löôït bò hao phí vaø khoâng quay voøng trôû laïi ñeå taùi söû duïng nhö ñoái vôùi doøng vaät chaát .
Phaùt bieåu ñöôïc khaùi nieäm hieäu suaát sinh thaùi vaø yù nghóa thöïc tieãn cuûa noù .
II. THIEÁT BÒ DAÏY HOÏC : 
Hình 45.1 , 45.2 , 45.3 , 45.4 saùch giaùo khoa 
Maùy chieáu qua ñaàu neáu duøng baûn trong 
Phieáu hoïc taäp .
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC BAØI HOÏC : 
Kieåm tra baøi cuõ : 
Phaùt bieåu quy luaät hình thaùp sinh thaùi . Theá naøo laø chu trình sinh ñòa hoaù caùc chaát ? 
Baøi môùi : 
Tg
Hoaït ñoäng cuûa thaày
Hoaït ñoäng cuûa troø
Noäi dung kieán thöùc
* Hoaït ñoäng 1 : 
Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh nghieân cöùu muïc I.1 
?. Naêng löôïng khôûi nguyeân ñeå thöïc hieän voøng tuaàn hoaøn vaät chaát laáy töø ñaâu ? 
?. Voøng tuaàn hoaøn vaät chaát vaø naêng löôïng trong quaàn xaõ sinh vaät coù quan heä vôùi nhau nhö theá naøo ? 
* Hoaït ñoäng 2 : 
Giaùo vieân : Cho hoïc sinh ñoïc muïc I.2 vaø quan saùt hình 45.1 
Chu trình sinh ñòa hoaù caùc chaát trong heä sinh thaùi bieåu hieän tính chaát soáng cuûa quaàn xaõ sinh vaät nhö theá naøo ? 
?. Naêng löôïng ñöôïc chuyeån hoaù qua caùc baäc dinh döôõng nhö theá naøo ? 
?. Nhöõng sinh vaät naøo ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc truyeàn naêng löôïng töø moâi tröôøng voâ sinh vaøo chu trình dinh döôõng ? 
?. Naêng löôïng coù theå bò tieâu hao do nhöõng nguyeân nhaân naøo ? 
Hoaït ñoäng 3 
Giaùo vieân cho ví duï vaø phaân tích ví duï 
Coù moät HST nhaän ñöôïc naêng löôïng aùnh saùng laø 106kcal/m2/ngaøy . Chæ coù 2,5% soá naêng löôïng naøy ñöôïc duøng trong quang hôïp .
- Saûn löôïng sinh vaät toaøn phaàn ôû sinh vaät saûn xuaát .
- Saûn löôïng sinh vaät thöïc ôû sinh vaät saûn xuaát chæ coù 10% 
- Sinh vaät tieâu thuï caáp 1 chæ söû duïng ñöôïc 1% , töùc laø : 
- Sinh vaät tieâu thuï caáp 2 söû duïng ñöôïc 10% saûn löôïng toaøn phaàn cuûa sinh vaät tieâu thuï caáp 1 töùc laø : 
?. Theá naøo laø saûn löôïng sinh vaät toaøn phaàn ?
?. Theá naøo laø saûn löôïng sinh vaät thöïc ? 
- Hoïc sinh nghieân cöùu muïc I.1 
- Hoïc sinh traû lôøi 
Hoïc sinh ñoïc muïc I.2 vaø quan saùt hình 45.1 
- Naêng löôïng ñöôïc vaän ñoäng töø ngoaïi caûnh " cô theå " ra ngoaøi .Aùnh saùng maët trôøi laø nguoàn naêng löôïng cho chu trình ñöôïc vaän haønh . 
- Hoïc sinh traû lôøi 
- Hoïc sinh traû lôøi ñöôïc : saûn löôïng sinh vaät toaøn phaàn laøsaûn löôïng do sinh vaät taïo ra trong 1 ñôn vò thôøi gian nhaát ñònh treân moät ñôn vò dieän tích .
- Hoïc sinh trình baøy ñöôïc laø saûn löôïng sinh vaät toaøn phaàn tröø ñi phaàn chaát soáng bò tieâu hao do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau , ñaëc bieät laø hoâ haáp –ñoù laø löôïng chaát soáng tích luyõ laøm taêng sinh khoái cuûa sinh vaät . 
I. DOØNG NAÊNG LÖÔÏNG TRONG HEÄ SINH THAÙI .
 1. Phaân boá naêng löôïng treân Traùi Ñaát .
- Doøng naêng löôïng trong heä sinh thaùi baét nguoàn töø moâi tröôøng , ñöôïc sinh vaät saûn xuaát haáp thuï vaø bieán ñoåi thaønh naêng löôïng hoaù hoïc qua quaù trình quang hôïp 
- Maët trôøi cung caáp naêng löôïng chuû yeáu cho söï soáng treân Traùi Ñaát .
2. Doøng naêng löôïng trong heä sinh thaùi 
* Thöïc vaät söû duïng naêng löôïng aùnh saùng maët trôøi vaø tieáp nhaän chaát dinh döôõng töø khí quyeån vaø ñaát " chaát höõu cô . Caùc chaát dinh döôõng vaø naêng löôïng ñöôïc taøn tröõ ôû thöïc vaät roài ñöôïc phaân phoái daàn qua caùc maét xích thöùc aên .
- Naêng löôïng ñöôïc vaän ñoäng töø ngoaïi caûnh " cô theå " ra ngoaøi .Aùnh saùng maët trôøi laø nguoàn naêng löôïng cho chu trình ñöôïc vaän haønh . 
- Quaàn xaõ sinh vaät laø heä thoáng môû , töï ñieàu chænh , luoân trao ñoåi chaát vaø naêng löôïng vôùi moâi tröôøng xung quanh .
II. HIEÄU SUAÁT SINH THAÙI : 
Hieäu suaát sinh thaùi laø tæ leä % chuyeån hoaù naêng löôïng giöõa caùc baäc dinh döôõng .
Goïi H (%) : laø hieäu suaát sinh thaùi .
 Qn : Laø naêng löôïng ôû baäc dinh döôõng n 
Qn+1 : Laø naêng löôïng ôû baäc dinh döôõng n+1 
H(%) = 
IV . CUÛNG COÁ : 
Baøi taäp : Moät heä sinh thaùi coù saûn löôïng sinh vaät toaøn phaàn ôû sinh vaät tieâu thuï caáp 1 laø 12 .105 kcal , hieäu suaát sinh thaùi ôû sinh vaät tieâu thuï caáp 1 laø 7,89% 
Tính saûn löôïng sinh vaät toaøn phaàn cuûa sinh vaät saûn xuaát ?
V. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ : 
	* Chuaån bò caùc caâu hoûi vaø baøi taäp 1, 2 , 3 , 4 vaø 5 Saùch giaùo khoa .