Giáo án Sinh bài 10: Tương tác gen và tác động đa hiệu của gen

TUẦN: 5 TIẾT: 10
NS: ND:
BÀI : 10
	žžžžžwwwwwœ v wwwwwžžžžžž
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
 Kiến thức: 
Sau khi học bài này học sinh cần:
Giải thích được khái niệm tương tác gen
Biến cách nhận biết tương tác gen thông qua sự biến đổi tỉ lệ phân li kiểu hình của menđen trong các phép lai hai tính trạng 
Giải thích được thế nào là tương tác cộng gộp và nêu được vai trò của gen cộng gộp trong việc qui định tính trạng số lượng.
Giải thích được 1 gen có thể qui định nhiều tính trạng khác nhau ra sau thông qua ví dụ cụ thể.
B. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
1. Phương pháp dạy học:
	Thảo luận nhóm, hỏi đáp, diễn giảng.
2.Phương tiện dạy học:
Tranh hình 10.1 hình 10.2 sách giáo khoa
C. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC 
1. Ổn định lớp : Kiểm tra sỉ số.
2. Kiểm tra bài cũ:
 Nêu điều kiện cần khi lai các cá thể khác nhau về hai tính trạng ta thu được đời con có tỉ lệ phân li kiểu hình xấp xỉ 9:3:3:1?
Làm thế nào để biết được hai gen nào đó nằm trên 2 NST tương đồng khác nhau nếu chỉ dựa trên kết quả của các phép lai?
3. Nội dung bài mới:
HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG HỌC SINH
NỘI DUNG
Thế nào là gen alen và gen không alen?
Hai alen thuộc cùng một gen ( alen A và alen a) có thể tương tác với nhau theo những cách nào?
Sự tương tác giữa các alen thuộc các gen khác nhau thực chất là gì?
HS đọc mục I.1 
Tỉ lệ (9:7) nói lên điều gì?
So sánh với hiện tượng trong qui luật phân li của MenĐen ?
Hãy giải thích sự hình thành tính trạng màu hoa?
Thực tế hiện tương tương tác gen là phổ biến, hiện tượng 1 gen qui định một tính trạng theo Menđen là khá hiếm.
Em hãy đọc KN trong mục I.2 SGK. Quan sát hình 10.1
Hình vẽ thể hiện điều gì? So sánh khả năng tổng hợp sắc tố ở những cơ thể mà kiểu gen có chứa từ 0-6 gen trội?
Nếu số lượng 1 gen qui định một tính trạng tăng lên thì hình dạng đồ thị sẽ như thế nào? 
Nếu cùng sơ đồ như trường hợp tương tác bổ sung và phân li độc lập, tỉ lệ phân li kiểu hình như thế nào? Trong trường hợp tương tác cộng gộp?
Theo em những tính trạng( số lượng hay chất lượng ) thường do nhiều gen qui định? Cho ví dụ?
Khi môi trường sống thay đổi có ảnh hưởng không? 
Em hãy đọc thông tin II 
Em hãy nêu khái niệm tác động của gen đa hiệu. Cho ví dụ minh họa.
Hình 10.2 thể hiện điều gì?
Tại sao chỉ thay đổi 1 nuc trong gen lại có thể gây ra nhiều rối loạn bệnh lí như thế?
Hãy đưa ra kết luận về tính phổ biến của hiện tượng tác động gen đa hiệu với hiện tượng 1 gen một tính trạng?
Phát hiện 1 gen qui định trên nhiều tính trạng có ý nghĩa gì trong chọn giống? Cho ví dụ minh họa.
Tương tác gen đa hiệu có phủ nhận học thuyết của menđen không? Tại sao? 
Hai alen của cùng 1 gen còn gọi là hai alen vơi nhau.
Hai alen thuộc hai lucut khác nhau thì gọi là 2 alen không alen.
Các gen không alen là các gen không nằm trên cùng 1 vị trí của cặp NST tương đồng.
Là sự tác động qua lại giữa các gen trong quá trình hình thành kiểu hình.
Thực chất là sự tương tác giữa các sản phẩm của chúng( protein, enzim,) để tạo ra kiểu hình.
Số kiểu tổ hợp, số cặp gen qui định số cặp tính trạng đang xét.
Giống số kiểu tổ hợp, số và tỉ lệ kiểu gen. khác tỉ lệ phân li kiểu hình ở F2. 
Dựa vào tỉ lệ phân li kiểu gen trong qui luật phân li của menđen 
Tham khảo sơ đồ lai trong SGK. Và viết theo phân tích.
Sự khác nhau về màu da theo sự gia tăng số lượng gen trội trong kiểu gen. là khác nhau 
Số loại kiểu gen và kiểu hình tăng , sự sai khác giữa các kiểu hình là nhỏ, đồ thị dần dần chuyển sang đường cong chuẩn.
Tỉ lệ ( 1:4:6:4:1 thay cho 9:7 hoặc 9:3:3:1.
Những tính trạng số lượng thường do nhiều gen qui định, chịu ảnh hưởng nhiều của môi trường: sản lượng sữa, khối lượng gia xúc,gia cầm, số lượng trứng gà.
Hiện tượng 1 gen tác động đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng khác nhau.
Ví dụ : alen A qui định quả tròn, vị ngọt, alen a qui định quả bầu vị chua.
Hiện tượng 1 gen tác động lên nhiều tính trạng là rất phổ biến. Hiện tượng 1 gen qui định 1 tính trạng là rất hiếm.
 Mọi gen điều ảnh hưởng lên toàn bộ cơ thể đa phát triển. Trong công tác chon giống chọn ngoài hình + năng suất,..
Không phủ nhận mà chỉ mở rộng thêm.
I TƯƠNG TÁC GEN.
Là sự tác động qua lại giữa các gen trong quá trình hình thành kiểu hình mà thực chất là sự tương tác giữa các sản phẩm của chúng( protein, enzim,) để tạo ra kiểu hình.
1.Tác động bổ sung:
TN: lai các cây thuộc hai dòng thuần hoa trắng. F1: toàn cây hoa đỏ F1 tự thụ phấn F2 có tỉ lệ KH: 9đỏ: 7 trắng
Nhận xét:
F2 có 16 kiểu tổ hợp, chứng tỏ F1 có 4 loại giao tử F1 chứa 2 cặp gen di hợp qui định một tính trạng. Vậy có hiện tượng tương tác gen.
Giải thích:
Sự có mặt 2 alen trội nằm trên 2 NST khác nhau quy định hoa đỏ. A_B_ 
Khi chỉ có 1 trong hai gen trội hoặc không có gen trội nào hoa màu trắng ( A_bb;aaB_ aabb).
Viết sơ đồ lai
2. Tương tác cộng gộp.
KN: khi các gen trội thuộc hai hay nhiều locut gen tương tác với nhau theo kiểu mỗi alen trội ( bất kể locut nào đều làm tăng sự biểu hiện của kiểu hình lên chút ít.)
VD: tác động cộng gộp của ba gen trội qui định tổng hợp sắc tố meelenin ở người.KG càng có nhieuf gen trội thì khả năng tổng hợp sắc tố melenin càng cao, da càng đen. Không có gen trội nào da trắng nhất.
Tính trạng càng do nhiều gen tương tác quy định, thì sự sai khác về kiểu hình giữa các gen càng nhỏ. Và càng khó nhận biết các kiểu hình đặc thù cho từng KG.
Những tính trạng số lượng thường do nhiều gen qui định, chịu ảnh hưởng nhiều của môi trường; : sản lượng sữa, khối lượng gia xúc,gia cầm, số lượng trứng gà.
II TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU CỦA GEN.
KN: hiện tượng một gen tác động đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng khác nhau,
VD: nghiên cứu sách giáo khoa.
Các gen trong một tế bào không hoạt động độc lập, các TB trong một cơ thể cũng có tác động qua lại vơi nhau vì cơ thể là một bộ máy thống nhất.
4. Củng cố: 
 1.Thế nào là gen đa hiệu?
A. Gen tạo ra nhiều loại mARN.	B.Gen điều khiển sự hoạt động của các gen khác
C. Gen mà sản phẩm của nó ảnh hưởng đến nhiều tính trạng khác nhau.
D. Gen tạo ra sản phẩm với hiệu quả cao.
2. Sự tương tác giữa các gen có mâu thuẩn gì với các quy luật phân li của các alen hay không ? tai sao?
	TL: không mâu thuẩn gì với các qui luật của menđen vì tương tác gen là sự tác động qua lại giữa sản phẩm của các gen chứa không phải bản thân của các gen.
5 Dặn dò:
 Về nhà học bài làm bài tập: 1,2,3. trong SGK.
Xem trước bài 11 liên kết gen và hoán vị gen.
Trả lời câu hỏi: Thế nào là liên kết gen thế nào là hoán vị gen? Nguyên nhân hình thành.
Duyệt của Ban Giám Hiệu 	Duyệt của tổ trưởng.
Ngày.......tháng......năm 2008 	Ngày.......tháng......năm 2008
P. Hiệu trưởng	Tổ trưởng 
NGUYỄN VĂN PHIÊN	NGUYỄN VĂN MỸ