Giáo án Sinh 12 tiết 23: Bảo vệ vốn gen của loài người và một số vấn đề xã hội của di truyền học

Ngày soạn: 23/11/2009
Ngày giảng: 30/12/2009
Tiết 23: BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ XÃ HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC
I. Mục tiêu
 1. Kiến thức
 - Trình bày được các biện pháp bảo vệ vốn gen của loài người
 - Nêu được một số vấn đề xã hội của di truyền học
 2. Kĩ năng
 - Phân tích, khái quát.
 - Vận dụng lí thuyết giải thích hiện tượng thực tế.
 3. Thái độ
- Xây dựng được ý thức thực hiện nếp sống lành mạnh, hợp vệ sinh và trách nhiệm bảo vệ môi trường sống, chống tác nhân gây đột biến.
II. Thiết bị dạy học
- Hình 22 SGK và 1 số hình ảnh sưu tầm từ Internet.
- Máy chiếu, máy tính và phiếu học tập.
III. Phương pháp
- Dạy học nêu vấn đề kết hợp phương tiện trực quan với hỏi đáp, giảng giải và hoạt động nhóm.
IV. Tiến trình tổ chức dạy học
 1. Ổn định tổ chức lớp
 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra 2 học sinh
- Vì sao không phát hiện được các bệnh nhân có thừa các NST số 1 hoặc số 2 ở người?
- Nhiều loại bệnh ung thư xuất hiện do gen tiền ung thư hoạt động quá mức tạo ra quá nhiều sản phẩm. Hãy đưa ra một số kiểu đột biến làm cho một gen bình thường (gen tiền ung thư) thành gen ung thư?
 3. Bài mới: Các loại đột biến luôn phát sinh, chỉ một phần bị loại bỏ khỏi quần thể người do CLTN và các yếu tố ngẫu nhiên. Nhiều loại gen bị đột biến được di truyền qua các thế hệ gây nên “gánh nặng di truyền”. Vậy làm thế nào để giảm bớt “gánh nặng di truyền”.
Hoạt động của thầy và trò
Kiến thức cơ bản
HS: Mục I, hình 22 SGK.
® Thảo luận.
- Nêu các biện pháp nhằm bảo vệ vốn gen của loài người?
- Mô tả các bước của phương pháp chọc dò dịch ối và sinh thiết tua nhau thai.
Phương pháp chọc dò dịch ối
- Dùng bơm tiêm hút 10-20 ml dịch ối vào ống nghiệm đem li tâm ® tách riêng tế bào phôi.
- Nuôi cấy các tế bào phôi (vài tuần) ® tiêu bản phân tích xác định tật bệnh di truyền.
- Phân tích hoá sinh (ADN) dịch ối và tế bào phôi xác định tật bệnh di truyền.
Phương pháp sinh thiết tua nhau thai
- Dùng ống nhỏ để tách tua nhau thai.
- Làm tiêu bản phân tích NST.
HS: Mục I.3 SGK
 ® Thảo luận
- Các bước của quy trình liệu pháp gen?
 + B1: Tách tế bào đột biến.
 + B2: Gài các bản sao thường của gen đột biến vào Virus hoặc Plasmid ® Tế bào đột biến.
 + B3: Chọn dòng tế bào có gen thường thay thế gen đột biến ® cơ thể.
GV: Những thành tựu của di truyền học có mang đến những lo ngại nào cho con người hay không? 
® HS: Mục II.2-3 SGK và nêu ý kiến về vấn đề này.
GV: VD về cách đo chỉ số IQ.
HS: Mục II.4 SGK
® Thảo luận
- Vật chất di truyền của Virus HIV?
- Các con đường lây nhiễm HIV/AIDS? 
- Virus HIV có khả năng cài gen vào hệ gen người nhưng tại sao bệnh AIDS lại không di truyền?
- Các biện pháp ngăn chặn đại dịch HIV/AIDS?
I. Bảo vệ vốn gen của loài người
1. Tạo môi trường trong sạch nhằm hạn chế các tác nhân gây đột biến
- Tạo môi trường sạch nhằm tránh các đột biến phát sinh ® giảm gánh nặng di truyền.
2. Tư vấn di truyền và việc sàng lọc trước sinh
- Hình thức chuyên gia di truyền đưa ra các tiên đoán về khả năng đứa trẻ sinh ra mắc 1 tật bệnh di truyền và cho các cặp vợ chồng lời khuyên có nên sinh con hay không. 
- Kĩ thuật: chuẩn đoán đúng bệnh, xây dựng phả hệ người bệnh, hỗ trợ tích cực cho lời khuyên di truyền, đưa ra biện pháp xử lí phù hợp.
- Xét nghiệm trước sinh: Phân tích ADN/NST xem thai nhi có bị bệnh di truyền hay không.
- Phương pháp xét nghiệm:
 + Chọc dò dịch ối.
 + Sinh thiết tua nhau thai.
3. Liệu pháp gen - kỹ thuật của tương lai
- Liệu pháp gen: Kĩ thuật chữa bệnh bằng việc thay thế gen bệnh bằng gen lành.
- Nguyên tắc: Kĩ thuật chuyển gen.
- Quy trình: SGK
- Khó khăn gặp phải: Virus có thể gây hư hỏng các gen khác do không chèn gen lành vào đúng vị trí vốn có của gen trên NST.
II. Một số vấn đề xã hội của di truyền học
1. Tác động xã hội của việc giải mã bộ gen người
(SGK)
2. Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và công nghệ tế bào
- Phát tán gen kháng thuốc sang VSV gây bệnh.
- An toàn sức khoẻ cho con người khi sử dụng thực phẩm biến đổi gen.
3. Vấn đề di truyền khả năng trí tuệ
- Hệ số thông minh IQ: Xác định bằng các trắc nghiệm với các bài tập có độ khó tăng dần thông qua cá hình vẽ, các con số và câu hỏi.
- Khả năng trí tuệ và sự di truyền: Tính di truyền có ảnh hưởng nhất định tới trí tuệ.
4. Di truyền học với bệnh AIDS
- Để làm chậm sự tiến triển của bệnh người ta sử dụng biện pháp di truyền nhằm hạn chế sự phát triển của virut HIV
 4. Củng cố
- Vì sao các bệnh di truyền hiện nay có khuynh hướng gia tăng trong khi các bệnh nhiễm trùng hay suy dinh dưỡng lại giảm?
 5. Dặn dò
- Đọc phần in nghiêng cuối bài. Trả lời câu hỏi và làm bài tập SGK.
- Chuẩn bị nội dung như phần ôn tập SGK trang 97.
Ý kiến của tổ trưởng