Giáo án Sinh 12 tiết 21: Tạo giống mới nhờ công nghệ gen

Ngày soạn: 03/11/2009
Ngày giảng: 10/11/2009
Tiết 21 : TẠO GIỐNG MỚI NHỜ CÔNG NGHỆ GEN
I. Mục tiêu
 1. Kiến thức
 - Giải thích được các khái niệm cơ bản như: công nghệ gen , ADN tái tổ hợp, thể truyền, plasmit
 - Trình bày được các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen
 - Nêu được khái niệm sinh vật biến đổi gen và các ứng dụng của công nghệ gen trong việc tạo ra các giống sinh vật biến đổi gen
 2. Kỹ năng
 - Phát triển kỹ năng phân tích kênh hình, so sánh ,khái quát tổng hợp
 3. Thái độ
 - Hình thành niềm tin và say mê khoa học
II. Thiết bị dạy học
 - Hình 20.1, 20.2, 25.1, 25.2 sách giáo khoa nâng cao
 - Phiếu học tập
III. Phương pháp
- Dạy học nêu vấn đề kết hợp phương tiện trực quan với hỏi đáp tìm tòi và hoạt động nhóm.
IV. Tiến trình tổ chức dạy học
 1. Ổn định tổ chức lớp 
 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra 2 học sinh
 - Trình bày phương pháp tạo giống nhờ công nghệ tế bào thực vật
 - Giải thích quá trình nhân bản vô tính ở động vật, ý nghĩa thực tiễn
 3. Bài mới
Có thể lấy gen của loài này chuyển vào hệ gen của loài khác được hay không, nếu được thì ta có thể làm bằng cách nào?
Hoạt động của thầy và trò
Kiến thức cơ bản
HS: Mục I.1 SGK
- Khái niệm công nghệ gen?
- Kĩ thuật chủ đạo trong công nghệ gen?
HS: Sơ đồ chuyển gen có sử dụng Plasmid làm thể truyền.
- Các khâu của kĩ thuật chuyển gen?
- Thể truyền là gì? Các thể truyền phổ biến? 
- So sánh AND/NST và ADN plasmid?
- Tại sao muốn chuyển gen từ loài này sang loài khác lại cần có thể truyền?
- Làm cách nào để có đúng gen cần chuyển?
- Thế nào là ADN tái tổ hợp? ADN tái tổ hợp được tạo ra bằng cách nào?
- Làm thế nào để chuyển ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận?
- Làm thế nào để gen mới chuyển vào phát huy được tác dụng?
- Phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp bằng cách nào?
GV: Các nhà khoa học đã tạo ra Cừu cho sữa chứa Protein người nhờ công nghệ gen → con Cừu đó được gọi là Cừu biến đổi gen.
- Thế nào là sinh vật biến đổi gen?
- Phương pháp tạo sinh vật biến đổi gen?
HS: MụcII.2 SGK, một số hình ảnh động, thực vật và vi sinh vật biến đổi gen.
→ Thảo luận, hoàn thành phiếu học tập.
 → Báo cáo.
Nội dung
Thành tựu thu được
Tạo động vật chuyển gen
Tạo giống cây trồng biến đổi gen
Tạo dòng vi sinh vật biến đổi gen
GV: Nhận xét, bổ sung.
I. Công nghệ gen
1. Khái niệm công nghệ gen
- Công nghệ gen: là quy trình tạo ra những tế bào hoặc sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen mới.
- Kĩ thuật chuyển gen: Kĩ thuật tạo ADN tái tổ hợp để chuyển gen từ tế bào này sang tế bào khác.
2. Các bước cần tiến hành trong kỹ thuật chuyển gen
2.1- Tạo ADN tái tổ hợp
- Tách chiết thể truyền và gen cần chuyển ra khỏi tế bào.
+ Thể truyền: Phân tử ADN nhỏ có khả năng tự nhân đôi độc lập với hệ gen của TB, có thể̉ gắn vào hệ̣ gen của TB. Ví dụ: Plasmid, virus.
- Dùng Restrictaza để cắt ADN và Plasmid tại những điểm xác định, tạo đầu dính.
- Dùng Ligaza để gắn ADN và Plasmid lại thành ADN tái tổ hợp.
2.2- Đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận
- Dùng muối CaCl2 hoặc xung điện cao áp làm dãn màng sinh chất của tế bào để ADN tái tổ hợp dễ dàng đi qua.
2.3- Phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp
- Chọn thể truyền có gen đánh dấu.
- Bằng các kỹ thuật nhất định nhận biết được sản phẩm đánh dấu
II. Ứng dụng công nghệ gen trong tạo giống biến đổi gen
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen
- Khái niệm: là sinh vật mà hệ gen của nó được con người làm biến đổi cho phù hợp với lợi ích của mình.
- Cách làm biến đổi hệ gen của sinh vật:
 + Đưa thêm một gen lạ vào hệ gen.
 + Làm biến đổi 1 gen trong hệ gen.
 + Loại bỏ hoặc làm bất hoạt một gen nào đó trong hệ gen.
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
- Tạo động vật chuyển gen
- Tạo giống cây trồng biến đổi gen
- Tạo dòng vi sinh vật biến đổi gen
 4. Củng cố
- Hệ gen của sinh vật có thể được biến đổi bằng những cách nào?
- Phương pháp tạo động vật chuyển gen và thành tựu đạt được?
 5. Dặn dò
- Đọc phần in nghiêng cuối bài. Trả lời câu hỏi và làm bài tập SGK.
- Tìm hiểu các bệnh di truyền phân tử, hội chứng bệnh liên quan đột biến NST: Tư liệu, hình ảnh.
ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP
Nội dung
Thành tựu đạt được
Tạo động vật chuyển gen
- Chuyển gen prôtêin người vào cừu
- Chuyển gen hooc môn sinh trưởng của chuột cống vào chuột bạch → KL tăng gấp đôi
Tạo giống cây trồng biến đổi gen
Chuyển gen kháng thuốc diệt cỏ từ loài thuốc lá cảnh vào cây bông và đậu tương
Tạo dòng vi sinh vật biến đổi gen
- Tạo vi khuẩn kháng thể miễn dịch cúm
- Tạo gen mã hoá insulin trị bệnh đái tháo đường
- Tạo chủng vi khuẩn sản xuất ra các sản phẩm có lợi trong nông nghiệp
Ý kiến của tổ trưởng