Giáo án Sinh 12 tiết 20: Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào

Ngày soạn: 01/11/2009
Ngày giảng: 09/11/2009
Tiết 20: TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN
VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
I. Mục tiêu
 1. Kiến thức 
 - Giải thích được quy trình tạo giống mới bằng phương pháp gây đột biến
 - Nêu được 1 số thành tựu tạo giống ở Việt Nam
 - Trình bày được 1 số quy trình và thành tựu tạo giống thực vật bằng công nghệ tế bào
 - Trình bày được kỹ thuật nhân bản vô tính ở động vật và nêu ý nghĩa thực tiễn của phương pháp này
 2. Kỹ năng
 - Phát triển kỹ năng phân tích kênh hình, kỹ năng so sánh khái quát tổng hợp, làm việc độc lập với SGK
 - Nâng cao kỹ năng pt hiện tượng qua chọn tạo giống mới từ nguồn biến dị đột biến và công nghệ tế bào
 3. Thái độ
 - Xây dựng niềm tin vào khoa học về công tác tạo giống
II. Thiết bị day học
 - Hình 19, tranh ảnh giới thiệu về các thành tựu chọn giống đông thực vật liên quan đến bài học
 - Phiếu học tập
III. Phương pháp
- Dạy học nêu vấn đề kết hợp phương tiện trực quan với hỏi đáp tìm tòi và hoạt động nhóm.
IV. Tiến trình tổ chức dạy học
 1. Ổn định tổ chức lớp
 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra 2 học sinh
 - Nguồn biến dị di truyền của quần thể vậy nuôi cây trồng được tạo ra bằng cách nào?
 - Thế nào la ưu thế lai? tại sao ưu thế lai biểu hiện cao nhất ở F1 sau đó giảm dần qua các thế hệ?
 3. Bài mới: Từ những năm 20 của thế kỉ XX người ta đã gây đột biến nhân tạo để tăng nguồn biến dị cho chọn giống. Vậy, tạo giống bằng phương pháp gây đột biến có những thuận lợi, khó khăn gì? Thành tựu đạt được 
Hoạt động của thầy và trò
Kiến thức cơ bản
HS: Mục I SGK ® Thảo luận
- Cơ sở khoa học của việc gây đột biến tạo giống mới? 
- Các loại tác nhân gây đột biến gen, NST?
- Tại sao khi xử lí mẫu vật phải chọn loại tác nhân, liều lượng, thời gian phù hợp?
- Quy trình tạo giống mới bằng phương pháp gây đột biến?
- Tại sao sau khi gây đột biến nhân tạo cần phải tiến hành chọn lọc?
- Đối tượng nào thường được áp dụng phương pháp gây đột biến? Tại sao?
GV: Gây ĐBNT thường áp dụng ở VSV, ít áp dụng ở ĐV 
HS: Quan sát một số hình ảnh cây trồng là thành tựu tạo giống bằng phương pháp gây đột biến.
- Hãy cho biết cách thức nhận biết các cây tứ bội 4n trong số các cây lưỡng bội 2n.
HS: Mục II.1SGK.
® Thảo luận, hoàn thành phiếu học tập.
Nội dung
Nuôi cấy mô, tế bào
Lai TB Soma
Nuôi cấy hạt phấn, noãn
Cách tiến hành
Cơ sở DTH
Ứng dụng
HS: Mục II.2a-b, hình 19 SGK
- Mô tả các bước trong nhân bản vô tính cừu Dolly.
- Thế nào là nhân bản vô tính?
- Ý nghĩa và thành tựu của nhân bản vô tính động vật?
- Thế nào là cấy truyền phôi?
- Ý nghĩa và thành tựu của cấy truyền phôi?
I. Tạo giống mới bằng phương pháp gây đột biến
1. Quy trình: 3 bước
 - Xử lí mẫu vật bằng tác nhân đột biến.
- Chọn lọc các cá thể đột biến có kiểu hình mong muốn
- Tạo dòng thuần chủng
- Lưu ý : phương pháp này đặc biệt có hiệu quả với vi sinh vật
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam
- Tạo được nhiều chủng VSV, nhiều giống lúa, đậu tương có nhiều đặc tính quý.
- Sử dụng Conxicin tạo được dâu tằm tứ bội 4n.
- Xử lí NMU/Táo Gia Lộc → Táo má hồng cho năng suất cao, phẩm chất tốt, 02 vụ/năm.
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào
1. Công nghệ tế bào thực vật
- Nuôi cấy mô, tế bào trong ống nghiệm ® cây mới: Nhân nhanh các giống cây quý, tạo sự đồng nhất kiểu gen của quần thể cây trồng.
- Lai tế bào sinh dưỡng (Dung hợp hai tế bào trần) ® tạo giống lai khác loài ở thực vật.
- Nuôi cấy hạt phấn, noãn chưa thụ tinh trong ống nghiệm ® cây đơn bội (n) cây lưỡng bội (2n).
2. Công nghệ tế bào động vật
2.1- Nhân bản vô tính động vật
- Tách nhân TB của cơ thể cần nhân bản và chuyển vào Trứng đã hủy nhân ® TB chứa nhân 2n của động vật cần nhân bản ® Nuôi TB chuyển nhân trong ống nghiệm cho phát triển thành phôi ® Cấy phôi vào tử cung cái giống cho mang thai, sinh sản bình thường.
* Ý nghĩa:
- Nhân nhanh giống vật nuôi quý hiếm
- Tạo ra các giới ĐV mang gen người nhằm cung cấp cơ quan nội tạng cho người bệnh
2.2- Cấy truyền phôi
- Phôi được tách thành nhiều phôi ® tử cung các vật cái giống ® mỗi phôi sẽ phát triển thành một cơ thể mới.
 4. Củng cố
- Làm thế nào để loại bỏ 1 tính trạng không mong muốn ở một giống cây cho năng suất cao?
- Trình bày quy trình tạo giống cây khác loài bằng phương pháp lai tê bào Soma?
 5. Dặn dò
- Đọc phần in nghiêng cuối bài. Trả lời câu hỏi và làm bài tập SGK.
- Tìm hiểu công tác tạo giống nhờ công nghệ gen.
Ý kiến của tổ trưởng