Giáo án Sinh 12 chuẩn bài 12: Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân

Thứ 2 ngày 13 Tháng 10 năm 2008
Tiết 12
Bài 12: Di truyền liên kết với giới tính 
và di truyền ngoài nhân
I/ Mục tiêu:
Sau khi học xong bài này, học sinh phải:
- Nêu được các cơ chế xác định giới tính bằng NST.
- Nêu được các đặc điểm di truyền của các gen nằm trên NST giới tính.
- Giải thích được nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt về cách thức di truyền của các gen nằm trên NST thường với NST giới tính.
- Nêu được đặc điểm di truyền của các gen ngoài nhân và cách thức nhận biết một gen ngoài nhân hay trong nhân.
II/ Phương tiện dạy học:
- Tranh phóng to hình 12.1-2 sgk
III/ Tiến trình bài giảng:
1, ổn định tổ chức lớp:
Kiểm tra sỉ số lớp 
2, Kiểm tra bài củ: 
- Em hảy nêu cách nhận biết quy luật liên kết gen?
- Làm thế nào để biết được khoảng cách giữa 2 gen?
3, Nội dung bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Kiến thức cơ bản (ghi bảng)
- Em hảy quan sát hình 15.1. cặp NST XY khác cặp NST thường ntn? HS: có đoạn tương đồng và đoạn không tương đồng. Vậy sự di truyền của các gen nằm trên đoạn không tương đồng có giống nhau ở trên X và trên Y không? HS: gen trên đoạn không tương đồng trên X và trên Y sẻ di truyền khác nhau
X Y
- Hs đọc nội dung sgk và trả lời câu hỏi: Vì sao ở đa số các loài sinh vật tỉ lệ đực/cái là 1/1? Hs: giải thích bằng sơ đồ
P: XX x XY
G: X X ; Y
F: 1XX : 1XY
- Hs trả lời tương tự như cơ chế trên
Hoạt động của thầy và trò
I/ Di truyền liên kết với giới tính
1. Nhiểm sắc thể giới tính 
và cơ chế xác định giới tính bằng NST
a) Nhiểm sắc thể giới tính
- NST giới tính chứa gen quy định giới tính, ngoài ra còn chứa các gen như NST thường
- Cạp NST gới tính XY có đoạn tương đồng và đoạn không tương đồng
b) Cơ chế xác định giới tính bằng NST
* Cơ chế xác định giới tính 
bằng NST X và Y
- Đa số động vật có vú, ruồi giấm con cái XX con đực XY
- ở chim, bướm. Cái XY, đực XY
* Cơ chế xác định giới tính bằng NST X
Con cái XX, con đực X0(cặp NST giới tính chỉ có 1 NST X)
Kiến thức cơ bản (ghi bảng)
- HS nghiên cứu thí nghiệm sgk. Em hảy nêu nhận xét kết quả phép lai thuận và lai nghịch: Hs trả lời.
Kết quả khác nhau. Nó khác với quy luật Menđen ntn? Hảy giải thích bằng cơ sở tế bào học:
HS trả lời: Tính trạng mắt trắng do gen lặn nằm trên NST X quy định không có alen trên Y 
- Sơ đò lai: Giả sử XW quy định mắt đỏ;
 Xw quy định mắt trắng
+ Phép lai thuận
Pt/c: Cái mắt đỏ x đực mắt trắng
 XW XW XwY
+ Phép lai nghịch
Pt/c Cái mắt trắng x đực mắt đỏ
 Xw Xw XWY
(Hs hoàn thành các sơ đồ lai trên như phần kiến thức cơ bản)
- Qua sơ đồ lai trên. em có nhận xét sự di truyền của tính trạng do gen trên X quy định qua các thế hệ? Hs: tính trạng do gen trên X quy định di truyền chéo
- Tính trạng do gen trên Y quy định 
sẻ di truyền ntn? Hs: di truyền cho 100% cá thể có cặp NST giới tính XY
Em hảy nhận xét phép lai thuận và phép lai nghich của K. Côren: Hs. F1 có kết quả không giống với Menđen và khác với liên kết giới tính. Mà F1 có kiểu hình giống mẹ đ Do gen ngoài nhân quy định.
- Tại sao tính trạng do gen ngoài nhân quy định lại di truyền theo dòng mẹ? Hs: trứng chứa nhiều TBC
- Gen ngoài nhân nằm ở những bào quan nào? Hs: có ttrong ty thể và lạp thể
- Để nhận biết di truyền ngoài nhân phải làm ntn?
Hs: cho lai thuận nghịch nếu con mang tt của mẹ là di truyền ngoài nhân
2. Sự di truyền liên kết với giới tính
a) Gen trên NST X
- Chỉ có NST X mang gen không có alen trên Y
- Giải thích T/n bằng thuyết NST
Giả sử XW quy định mắt đỏ;
 Xw quy định mắt trắng
+ Phép lai thuận
Pt/c: Cái mắt đỏ x đực mắt trắng
 XW XW XwY
Gp: XW Xw : Y
F1: XW Xw XWY
G1: XW : Xw XW : Y
F2:1 XW XW : 1XWY : 1 XW Xw : 1 XwY
 2 cái M.đỏ :1 đực M.đỏ : 1 đựcM.trắng
+ Phép lai nghịch
Pt/c: Cái mắt trắng x đực mắt đỏ
 Xw Xw XWY
Gp: Xw XW : Y
F1: XW Xw (C.đỏ) XwY(Đ trắng)
G1: XW : Xw Xw : Y
F2:1 XW Xw : 1XWY : 1 Xw Xw : 1 XwY
 1 cái mắt đỏ : 1 cái mắt trắng
 1 đực mắt đỏ : 1 đực mắt trắng
- Gen trên X di truyền theo quy luật di truyền chéo(từ ông ngoạiđmẹđcon trai)
b) Gen trên NST Y
- Gen trên Y không có alen trên X
- Tính trang do gen trên Y quy định di truyền cho 100% cá thể có cặp NST giới tính XY(di truyền thẳng)
II/ Di truyền ngoài nhân
- Di truyền ngoài nhân – di truyền theo dòng mẹ(con sinh ra mang tính trạng giống mẹ)
- Do gen nằm ngoài NST quy định
4, Củng cố: Như sách giáo khoa
5, Bài tập: Học sinh làm bài tập trang 53 sgk