Giáo án phụ đạo Lai hai cặp tính trạng

LAI HAI CẶP TÍNH TRẠNG (Mỗi gen quy định một tính trạng thường,phân li độc lập)
PP giải các dạng bài tập cơ bản 
Dạng 1:
XÁC ĐỊNH TỈ LỆ GIAO TỬ
Các kiến thức cơ bản .
- Giao tử chỉ mang 1 alen đối với mỗi cặp 
- gọi n là số cặp dị hợp, số kiểu giao tử của loài tuân theo công thức 2n kiểu.
Bài tập 1: Cho 2 cặp gen nằm trên hai cặp NST tương đồng khác nhau
Hãy xác định tỉ lệ giao tử các cá thể có kiểu gen sâu đây:
a. AABB B. aaBb. C. AaBb.
2. viết kiểu gen có thể có của các cá thể trong các trường hợp :
a. cá thể đó chỉ tạo 1 kiểu giao tử
b. cá thể đó chỉ tạo 2 kiểu giao tử 
Giải:
a. cá thể có KG AABB chỉ tạo 1 kiểu giao tử mang gen AB
 b. cá thể có kiểu gen AaBb tạo ra 2 kiểu giao tử aB = ab = ½ 
c. Cá thể có kiểu gen AaBb tạo ra 4 kiểu giao tử mang gen 
 AB = Ab = aB= ab= ¼
a. Cá thể tạo 1 kiểu giao tử = 20 cá thể này mang 2 kiểu gen đồng hợp, kiểu gen có thể là AABB hoặc AAbb hoặc aaBB hoặc aabb
b. Cá thể tạo 2 kiểu giao tử = 21 cá thể này có 1 cặp gen đồng hợp, 1 cặp gen dị hợp. Kiểu gen có thể là AaBB hoặc AABb hoặc Aabb hoặc aaBb
Dạng 1:
BIẾT GEN TRỘI, LẶN, KIỂU GEN CỦA P XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ LAI
Cách giải:
+ Quy ước gen 
+Xác định tỉ lệ giao tử của P 
+Lập sơ đồ laiàtỉ lệ kiểu gen, tỉ lệ kiểu hình (có thể dùng phép nhân xác suất hoặc sơ đồ phân nhánh)
Bài tập 2: A lá nguyên, a- lá chẻ, B- có tua cuốn, b- không tua cuốn .Mỗi gen nằm trên NST .xác định kết quả các phép lai sau:
1. P1 ♀ AaBb x ♂ aabb
2. P2: ♀AaBb x ♂ Aabb
3. P3: ♀AaBb x ♂ AaBb
GIẢI:
 Quy ước gen : A – lá nguyên B- tua cuốn 
 a – lá chẻ b- không tua cuốn
 lá nguyên, có tua x lá chẻ, không tua
 1. P1 ♀ AaBb ♂ aabb
 GP: (AB:Ab:aB:ab) ab
 F1: 1 AaBb :1 Aabb:1 aaBb: 1aabb
 TLKH: 1lá nguyên ,có tua
	 1lá nguyên, không tua
 1 lá chẻ, có tua
 1 lá chẻ, không tua. 
 	 Lá nguyên, có tua x lá nguyên, không tua 
2. P2: ♀AaBb ♂ Aabb
 GP: (AB:Ab:aB:ab) (Ab:ab)
F1-2
 ♀
♂
AB
Ab
aB
ab
Ab
AABb
AAbb
AaBb
Aabb
ab
AaBb
Aabb
aaBb
aabb
 TLKH: 1 AABb : 1Aabb : 2 AaBb :2 Aabb :1 aaBb :1 aabb
 3 Lá nguyên có tua
	 3 lá nguyên , không tua
 1 lá chẻ, có tua 
 1 lá chẻ không tua
 Lá nguyên, có tua x lá nguyên, có tua 
 2. P3: ♀AaBb ♂ AaBb
 GP: (AB:Ab:aB:ab) (AB:Ab: AB: ab)
 F1-3
 ♀
♂
AB
Ab
aB
ab
AB
AABB
AABb
AaBB
AaBb
Ab
AABb
AAbb
AaBb
Aabb
aB
AaBB
AaBb
aaBB
aaBb
ab
AaBb
Aabb
aaBb
aabb
 TLKG: 1 AABB : 2 AABb : 2 AaBB: 4 AaBb : 1 Aabb : 2Aabb:
 1 aaBB : 2aaBb : 1aabb
 	 TLKH : ( 9 lá nguyên ,có tua :3 lá nguyên, không tua :3lá chẻ có tua 
 :1láchẻ không tua)
 LAI NHIỀU CẶP TÍNH TRẠNG(Mỗi gen quy định một tính trạng thường,phân li độc lập)
PP giải các dạng bài tập cơ bản 
Dạng 1:
XÁC ĐỊNH TỈ LỆ GIAO TỬ
Các kiến thức cơ bản .
-Trong quá trình giảm phân, mỗi alen chỉ đi về một giao tử
- Gọi n là số cặp gen dị hợp trong kiểu gen. Công thức tạo giao tư của loài là 2n kiểu với tỉ lệ bằng nhau
- Trường hợp có nhiều cặp gen dị hợpta dùng sơ đồ phân nhánh để xác định tỉ lệ các loại giao tử.
Bài tập 1: cho biết các cặp gen nằm trên các cặp NST tương đồng khác nhau.Xác định tỉ lệ giao tử các cá thể có kiểu gen sau;
 a. AabbDd c. AaBbDd b . aaBbDd d . AaBbDDEe 
2. Nếu chỉ xép 3 cặp alen Aa, Bb và Dd. Kiểu gen của P có thể như thế nào, khi chúng tạo số kiểu giao tử theo từng trường hợp sau đây:
 a. 1 kiểu giao tử b. 2 kiểu giao tử c. 4 kiểu giao tử 
GIẢI:
Xác định tỉ lệ giao tử:
Cá thể có kiểu gen AabbDd , khi giảm phân tạo ra 22 = 4 kiểu giao tử, tỉ lệ bằng nhau theo sơ đồ sau:
 A - b D à AbD
 d à Abd
 a - b D à abD
 d à abd
b. Cá thể có kiểu gen aaBbDd , khi giảm phân tạo ra 22 = 4 kiểu giao tử, tỉ lệ bằng nhau theo sơ đồ sau
 D àaBD
 B d àaBd
 a D àabD
 b 
 d àabd
c. Cá thể có kiểu gen AaBbDd , khi giảm phân tạo ra 22 = 8 kiểu giao tử, tỉ lệ bằng nhau theo sơ đồ sau:
 D àABD
 B d àABd
 A D àAbD
 b 
 d àAbd
 D àaBD
 B d àaBd
 a D àabD
 b 
 d àabd
d. Cá thể có kiểu gen AaBbDDEe , khi giảm phân tạo ra 22 = 8 kiểu giao tử, tỉ lệ bằng nhau theo sơ đồ sau:
 E àABDE
 B –D 
 e àABDe
 A E àAbDE
 b - D 
 e àAbDe
 E àaBDE
 B –D 
 e àaBDe
 a E àabDE
 b - D 
 e àabDe
2. Xác định kiểu gen :
a. Trường hợp tạo 1 kiểu giao tử:
 10 = 20. Vậy kiểu gen của cá thể này gồm ba cặp gen đều đồng hợp tử và có thể một trong các trường hợp sau.
 DD àAABBDD
 BB dd àAABBdd
 AA DD àAAbbDD
 bb 
 ddàAAbbdd
 DD àaaBBDD
 BB dd àaaBBdd
 aa DD àaabbDD
 bb 
 ddàaabbdd
Trường hợp tạo ra 2 kiểu giao tử :
 2 = 21 . Vậy, trong 3 cặp gen phải có một cặp gen dị hợp, hai cặp gen dông hựop. Kiểu gen cá thể đó có thể là một trong các trường hợp sau:
 AaBBDD AABbDD AABBDd
 AaBBdd AABbdd AabbDd
 AabbDD aaBbDD aaBBDd
 Aabbdd aaBbdd aabbDd
c. Trường hợp tạo ra 4 kiểu giao tử :
 4 = 22 . Vậy, trong 3 cặp gen phải có 2 cặp gen dị hợp, còn lại đồng hợp. Kiểu gen cá thể đó có thể là một trong các trường hợp sau:
 AABbDd AaBBDd AaBbDD
 aaBbDd AabbDd AaBbdd 
-------------------------------------------------*************----------------------------------
Dạng 2:
BIẾT GEN TRỘI, LẶN - KIỂU GEN CỦA P 
XÁC ĐỊNH SỐ KIỂU GEN, TỈ LỆ KIỂU GEN, SỐ KIỂU HÌNH , TỈ LỆ KIỂU HÌNH Ở THẾ HỆ SAU
Các kiến thức cơ bản .
Cách giải:
+Tách từng tính trạng để tìm kết quả riêng 
+ kết quả chung của các tính trạng sẽ là tích của các kết quả khi xét riêng 
+ Khi tính tỉ lệ kiểu gen, tỉ lệ kiểu hình ta sử dụng phép lai nhân xác xuất hay sơ đồ phân nhánh.
Bài tập: Cho A- quả tròn , a- quả dài , B -quả đỏ, b - quả xanh , D- quả ngọt, d - quả chua các cặp gen 
 phân li độc lập nhau
1. Không cần lập bảng, tính số kiểu gen, tỉ lệ kiểu gen, số kiểu hình đời F1 của các phép lai sau:
 a. P1: AaBbDd x aabbdd
 b. P2: AaBbDd x AaBbdd
	2. Xép phép lai P3: AaBbdd x aaBbDd
	a.Không cần lập bảng, hãy xác định tỉ lệ xuất hiện ở đời F1 từng kiểu gen sau:AaBbDd ; 
 AabbDD; aaBBDd
	b. Không cần lập bảng, hãy xác định tỉ lệ xuất hiện ở đời F1 từng từng loại kiểu hình sau:
 ( A-B-C); (aabbD-); (A-bbD-)
 GIẢI 
1. Quy ước gen : A- quả tròn , B - quả đỏ D - quả ngọt
 a- quả dài , b - quả xanh d - quả chua 
 a. P1: AaBbDd x aabbdd
 - Xét di truyền hình dạng quả:
 P: Aa x aa -à F1 có 2 kiểu gen, tỉ lệ 1 Aa : 1 aa
 2 kiểu hình, tỉ lệ 1 quả tròn : 1 quả dài 
 - Xét di truyền màu sắc quả:
 P: Bb x bb à F1 có 2 kiểu gen, tỉ lệ 1 Bb : 1 bb
 2 kiểu hình, tỉ lệ 1 quả đỏ : 1 quả xanh
 - Xét di truyền vị quả:
 P: Dd x dd à F1 có 2 kiểu gen, tỉ lệ 1 Dd : 1dd
 2 kiểu hình, tỉ lệ 1 quả ngọt : 1 quả chua 
 - xét di truyền cả 3 cặp tính trạng :
 số kiểu gen xuất hiện F1 : 2 x 2x 3 = 12 kiểu 
 tỉ lệ kiểu gen : ( 1 Aa: aa) (1 Bb : 1 bb ) ( 1Dd : 1 dd)
 1DD à 1 AaBbDD
 1Bb 2Dd à 2 AaBbDd
 1 dd à 1 AaBbdd
 1Aa 
 1 DD à 1AabbDD
 1bb 2 Dd à 2 AabbDd
 1 dd à 1Aabbdd 
 1DD à 1 aaBbDD
 1Bb 2Dd à 2 aaBbDd
 1 dd à 1 aaBbdd
 1aa 
 1 DD à 1aabbDD
 1bb 2 Dd à 2 aabbDd
 dd à 1aabbdd 
 Số kiểu hình của F 1- 1 là 2 x 2 x 2 = 8 kiểu 
 Tỉ lệ kiểu hình ( 1 tròn : 1 dài ) ( 1đỏ : 1 xanh ) ( 3 ngọt : 1 chua) 
 3 ngọt à 3 tròn, đỏ, ngọt 
 1 Đỏ 
 1 chua à 1 tròn, đỏ, chua
 1 tròn 
 3 ngọt à3 tròn,xanh, ngọt
 1 xanh 
 1 chua à1 tròn,xanh,chua
 3 ngọt à 3 dài, đỏ, ngọt 
 1 Đỏ 
 1 chua à 1 dài, đỏ, chua
 1 dài 
 3 ngọt à3 dài,xanh, ngọt
 1 xanh 
 1 chua à1 dài,xanh,chua
 b. P2: AaBbDd x AaBbdd
- Xét di truyền hình dạng quả:
 P: Aa x Aa -à F1 có 3 kiểu gen, tỉ lệ 1 AA : 2 Aa : 1 aa
 2kiểu hình, tỉ lệ 3 quả tròn : 1 quả dài 
 - Xét di truyền màu sắc quả:
 P: Bb x Bb à F1 có 3 kiểu gen, tỉ lệ 1BB: 2 Bb : 1 bb
 2 kiểu hình, tỉ lệ 3 quả đỏ : 1 quả xanh
 - Xét di truyền vị quả:
 P: Dd x dd à F1 có 2 kiểu gen, tỉ lệ 1 Dd : 1dd
 2 kiểu hình, tỉ lệ 1 quả ngọt : 1 quả chua 
 - Xét di truyền cả 3 cặp tính trạng :
 số kiểu gen xuất hiện F1 : 3 x 3 x 2 = 18 kiểu 
 tỉ lệ kiểu gen : ( 1 AA : 2Aa : 1aa) (1 BB : 2Bb :1bb ) ( 1Dd : 1 dd) = 
 1Dd à 1AABBDd 
 1BB 
 1dd à1AABBdd
 1Dd à 2AABbDd
 1AA 2Bb
 1dd à2AABbdd
 1Dd à 1AAbb Dd
 1bb 
 1dd à1AAbbdd
 1Dd à 1AaBBDd 
 1BB 
 1dd à1AaBBdd
 1Dd à 2AaBbDd
 1Aa 2Bb
 1dd à2AaBbdd
 1Dd à 1AabbDd
 1bb 
 1dd à1Aa bbdd 
 1Dd à 1aaBBDd 
 1BB 
 1dd à1aaBBdd
 1Dd à 2aaBbDd
 1aa 2Bb
 1dd à2aaBbdd
 1Dd à 1aabbDd
 1bb 
 1dd à1aa bbdd 
 Số kiểu hình của F 1- 1 là 2 x 2 x 2 = 8 kiểu 
 Tỉ lệ kiểu hình ( 3 tròn : 1 dài ) ( 3 đỏ : 1 xanh ) ( 1 ngọt : 1 chua) 
 1 ngọt à 9 tròn, đỏ, ngọt 
 3 Đỏ 
 1 chua à 9 tròn, đỏ, chua
 3 tròn 
 1 ngọt à 3 tròn, xanh, ngọt
 1Xanh 1 
 1chuaà 3 tròn,xanh, chua
 1 ngọt à 3 dài, đỏ, ngọt 
 3 Đỏ 
 1 chua à 3 dài, đỏ, chua
 1 dài 
 1 ngọt à1 dài,xanh, ngọt
 1 xanh 
 1 chua à1 dài,xanh,chua
 2. Xét phép lai P3: AaBbdd x aaBbDd
 - Xét di truyền hình dạng quả:
 P: Aa x aa -à F1-3: Có 3 kiểu gen, tỉ lệ 1/2 Aa : 1/2aa 
 Có 2 kiểu hình, tỉ lệ 1/2 tròn : 1/2 dài 
 - Xét di truyền màu sắc quả:
 P: Bb x Bb à F1-3: có 3 kiểu gen, tỉ lệ 1/4BB: 2/4 Bb : 1/4 bb
 có 2 kiểu hình, tỉ lệ 3/4 đỏ : 1/4 xanh
 - Xét di truyền vị quả:
 P: Dd x dd à F1-3: có 2 kiểu gen, tỉ lệ 1/2 Dd : 1/2dd
 Có 2 kiểu hình, tỉ lệ 1/2 ngọt : 1/2 chua 
 + Xét di truyền cả 3 cặp tính trạng :
 a. tỉ lệ xuất hiện từng kiểu gen trong phép lai trên.
Aabbdd = ½ . 1/4/.1/2 = 1/16
AaBbDd = ½. 2/4.1/2 = 4/16=1/8
AabbDD = ½ .1/4 .0 = 0
aaBBDd =1/2. ¼.1/2=1/16
 b. tỉ lệ xuất hiện từng kiểu hình trong phép lai trên.
( A-B-C) = ½ .3/4 .1/2 = 3/16
(aabbD-) = ½ .1/4.1/2 = 1/16
(A-bbD-) = ½ . ¼ .1/2 = 1/16
 ----------------------------------**********************-------------------------------------
 LAI NHIỀU CẶP TÍNH TRẠNG 
BÀI TẬP 2: Ở gà, cho rằng gen A quy định chân thấp,a- chân cao.BB- lông đen, Bb- lông đốm(trắng đen),bb-lông trắng.Mỗi gen nằm trên 1 NST.
	Cho gà thuần chủng chân thấp, lông trắng giao phối với nòi gà chân cao, lông đen được F1.Tiếp tục cho F1 giao phối với nhau.
Xác định tỉ lệ phân li kiểu gen và kiểu hình ở F2
Cho F1 giao phối với gà chân cao, lông trắng.Xác định kết quả thu được của phép lai.
 GIẢI.
	P: Gà chân thấp,lông trắng x Gà chân cao, lông đen
	 AAbb aaBB
	GP: Ab aB
	F1: AaBb - gà chân thấp,lông đốm
 F1 XF1: AaBb x AaBb 
	GF1: (AB: Ab: aB: ab) (AB: Ab: aB: ab) 
	F2: 
AB
Ab
aB
ab
AB
AABB
1AABb
AaBB
AaBb
Ab
AABb
1AAbb
AaBb
Aabb
aB
AaBB
AaBb
aaBB
aaBb
ab
AaBb
Aabb
aaBb
aabb
	F2: 1 AABB : 2 AABb : 1 AAbb
 2 AaBB : 4 AaBb : 2 Aabb
	 1 aaBB : 2 aa Bb : 1 aabb
	 3 gà chân thấp lông đen : 6 gà chân thấp lông đốm 
	 3 gà chân thấp lông trắng : 2 gà chân cao lông đốm
	 1 gà chân cao, lông đen : 1 gà chân cao , lông trắng.
	Pa: gà chân thấp, lông đốm x gà chân cao, lông trắng
 AaBb aabb
 GPa (AB: Ab: aB: ab) ab
 Fa: 1 AaBb : 1Aabb : 1aaBb : 1aabb
	 Tỉ lệ kiểu hình là : 1 gà chân thấp lông đốm : 1 gà chân thấp lông trắng
 1 gà chân cao, lông đốm : 1 gà chân cao, lông trắng