Giáo án Ngữ văn lớp 12 tiết 73: Đọc thêm Mùa lá rụng trong vườn (trích) Ma Văn Kháng

Ngày soạn: Kí duyệt của Tổ Trưởng 
Ngày dạy: ..
Lớp dạy: ..
Người soạn : Trần Nam Chung 
Tiết số:73- ppct 
đọc thêm
Mùa lá rụng trong vườn
(Trích)
 Ma Văn Kháng
I- Mục tiêu cần đạt
 Giúp HS 
 1 – Kiến thức: 
- Phân tích được diễn biến tâm lí của các nhân vật, nhất là chị Hoài và ông Bằng trong buổi cúng tất niên chiều ba mươi tết.
- Thấy được sự quan sát tinh tế và cảm nhận tinh nhạy của nhà văn về những biến động, đổi thay trong tư tưởng, tâm tí con người Việt Nam giai đoạn xã hội chuyển mình.
 2- Kĩ năng : Biết đọc hiểu và phân tích được một đoạn trích văn xuôi hiện đại
 3- Giáo dục: - Trân trọng những giá trị của văn hóa truyền thống.
II- chuẩn bị
+ Thầy giáo: 
- Đọc SGK, SGV, tham khảo tài liệu về nhà văn Ma Văn Kháng
- Thiết kế giáo án giảng dạy
- Hướng dẫn HS chuẩn bị bài trước khi đến lớp
+ Học sinh : tìm hiểu thêm về nhà văn Ma Văn Kháng và tiểu thuyết Mùa lá rụng trong vườn
iii- Phương pháp sử dụng
- GV sử dụng phối hợp các phương pháp đọc sáng tạo, phát vấn, gợi mở theo định hướng của SGK, SGV 
Iv - tiến trình lên lớp
 1- GV ổn định tổ chức lớp 
 2- Kiểm tra bài cũ: ( 5 phút) 
 + Hình thức phát vấn 
 + Nội dung ( tuỳ đặc trưng từng lớp GV nêu câu hỏi phù hợp): Nêu cảm nhận của anh chị về hình ảnh người đàn bà hàng chài trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa?
+ Gợi ý : ( GV dựa theo nội dung của mục 2 bài dạy Chiếc thuyền ngoài xa để đánh giá)
 3- Bài mới
+ GV dẫn lời vào bài ( tuỳ tình huống và đối tượng, GV có những lời vào bài phù hợp)
Hoạt động của GV & HS
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1 
Hướng dẫn hs tìm hiểu chung
- GV cho Hs đọc SGK trang 82, khái quát những ý chính 
- HS làm việc cá nhân
- GV nhấn mạnh thêm 
- HS nêu những hiểu biết của mình về tác phẩm 
- Nừu có điều kiện GV cho HS xem một đoạn phim 
Hoạt động 2: 
Tổ chức hướng dẫn đọc thêm 
- GV chọn một vài đoạn cho HS đọc diễn cảm trước lớp 
- GV nhận xét 
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu theo những định hướng của SGK
(?)Anh (chị) có ấn tượng gì về nhân vật chị Hoài? Vì sao mọi người trong gia đình có những tính cách khác nhau nhưng đều yêu quí chị?
- HS suy nghĩ làm việc cá nhân
- GV định hướng gợi mở 
+ Diện mạo, ngoại hình 
+ Hành động 
+ Ngôn ngữ
+ Nét đẹp tâm hồn 
- HS lần lượt trình bày 
- GV tổng hợp 
(?) Anh chị hãy phân tích tâm trạng của nhân vật ông Bằng và chị Hoài trong buổi gặp gỡ ? Diễn biến tâm lí của hai người nói lên điều gì ?
- HS đọc kĩ đoạn trích, chỉ ra những câu văn miêu tả tâm lí của hai người 
- GV định hướng 
(?) Tại sao lại có một cuộc gặp gỡ xúc động như vậy?
(?) Sự xuất hiện của chi Hoài tại sao lại gây xúc động đến nghẹn ngào cho ông Bằng?
(?) Khung cảnh tết và dòng tâm tư cùng với lời khấn của ông Bằng trước bàn thờ gợi cho anh (chị) cảm xúc và suy nghĩ gì về truyền thống văn hoá riêng của dân tộc ta? 
- HS suy nghĩ trả lời cá nhân
- GV định hướng HS Tìm những chi tiết miêu tả về khung cảnh ngày tết, cử chỉ, lời khấn của ông Bằng trong đoạn văn 
- HS lần lượt trình bày cảm nghĩ của bản thân
- GV tổng hợp 
Hoạt động 3: 
Tổ chức tổng kết
- GV yêu cầu HS đánh giá khái quát những giá trị nội dung tư tưởng và nghệ thuật của đoạn trích
- HS trình bày cá nhân
- GV chốt vấn đề 
4. Củng cố, hướng dẫn, dặn dò
- Gv dặn dò, hướng dẫn Hs 
+ Tìm đọc trọn vẹn tác phẩm 
+ Chuẩn bị “ một người Hà Nội”
 5- Gv rút kinh nghiệm bài dạy
.
.
.
I. Tiểu dẫn:
1. Tác giả 
- Thuộc thế hệ những người cầm bút giàu nhiệt huyết với lí tưởng hào hùng của thời đại 
- Một trong những nhà văn tiên phong và có nhiều đóng góp cho quá trình vận động và đổi mới của văn xuôi VN sau 1975 
- Tác phẩm bộc lộ cái nhìn nhạy cảm trước những vấn đề mới mẻ, gợi bao suy ngẫm về con người và xã hội VN sau chiến tranh 
- Là cây bút có sức sáng tạo dồi dào, xây dựng được nhiều nhân vật đậm cá tính 
2. Tác phẩm :
- Tiểu thuyết được tặng giải thưởng Hội nhà văn Việt Nam năm 1986.
- Thông qua câu chuyện xảy ra trong gia đình ông Bằng, một gia đình nền nếp, luôn giữ gia pháp nay trở nên chao đảo trước những cơn địa chấn tinh thần từ bên ngoài, nhà văn bày tỏ niềm lo lắng sâu sắc cho giá trị truyền thống trước những đổi thay của thời cuộc
- Đoạn trích rút từ chương 2 của tiểu thuyết 
II. hướng dẫn đọc thêm 
Câu 1: Nhân vật chị Hoài 
- Vẻ đẹp đằm thắm của người phụ nữ nông thôn: “người thon gọn trong cái ông lông trần hạt lựu. Chiếc khăn len nâu thắt ôm khuôn mặt rộng có cặp mắt hai mí đằm thắm và cái miệng cười rất tươi”.
- Nét đẹp tâm hồn : 
+ Tấm lòng nhân hậu ( đột ngột trở về sum họp cùng gia đình chồng cũ vào bữa cơm tất niên, những món quà quê giản dị nhưng đượm nghĩa tình, cách quan tâm đến tứng thành viên trong gia đình) 
+ Cách ứng xử, quan hệ với mọi người vẹn tình trọn nghĩa 
D/c: Có một gia đình riêng với những quan hệ riêng, lo toan riêng, mọi người vẫn nhớ, vẫn quí, vẫn yêu chị. “người phụ nữ tưởng đã cắt hết mối dây liên hệ với gia đình này, vẫn giao cảm, vẫn chia sẻ buồn vui và cùng tham dự cuộc sống của gia đình này
Trong tiềm thức mỗi người “vẫn sống động một chị Hoài đẹp người, đẹp nết”.
à Con người tình nghĩa và thuỷ chung - người phụ nữ vẫn giữ được nét đẹp truyền thống quí giá trước những “cơn địa chấn” xã hội.
Câu 2: Tâm trạng trước giờ sum họp tất niên
- Ông Bằng: “nghe thấy xôn xao tin chị Hoài lên”, "ông sững lại khi nhìn thấy Hoài, mặt thoáng một chút ngơ ngẩn. Rồi mắt ông chớp liên hồi, môi ông bật bật không thành tiếng, có cảm giác ông sắp khó oà”, “giọng ông bỗng khê đặc, khàn rè: Hoài đấy ư, con? “.
à Nỗi vui mừng, xúc động không dấu giếm của ông khi gặp lại người đã từng là con dâu trưởng mà ông rất mực quí mến.
- Chị Hoài: “gần như không chủ động được mình, lao về phía ông Bằng, quên cả đôi dép, đôi chân to bản... kịp hãm lại khi còn cách ông già hai hàng gạch hoa”. Tiếng gọi của chị nghẹn ngào trong tiếng nấc “ông!”
à Sự xuất hiện của chị Hoài đã giải toả nỗi lo lắng của ông Bằng trước cơn chấn động của gia đình 
Câu 3: Vẻ đẹp của truyền thống văn hoá 
- Khung cảnh tết: khói hương, mâm cỗ thịnh soạn “vào cái thời buổi đất nước còn nhiều khó khăn sau hơn ba mươi năm chiến tranh....”, mọi người trong gia đình tề tựu, quây quần... Tất cả chuẩn bị chu đáo cho khoảnh khắc tri ân trước tổ tiên trong chiều 30 tết.
- Ông Bằng “soát lại hàng khuy áo, chỉnh lại cà vạt, ho khan một tiếng, dịch chân lại trước mặt bàn thờ”
à Dù cuộc sống hiện đại muôn sự đổi thay cùng sự thay đổi của những cách nghĩ, cách sống, những quan niệm mới, nét đẹp truyền thống văn hóa ấy vẫn đang và rất cần được gìn giữ, trân trọng
III. Tổng kết
- Nội dung tư tưởng : Làm sống dậy những nét đẹp trong truyền thống văn hoá của dân tộc 
- Nghệ thuật : Sự quan sát tinh tế và cảm nhận tinh nhạy của nhà văn về những biến động, đổi thay trong tư tưởng, tâm tí con người Việt Nam giai đoạn xã hội chuyển mình.