Giáo án Ngữ văn Khối 12 - Tiết 21: Nghị luận về ý kiến bàn về văn học

Tiết 21 	NGHỊ LUẬN VỀ Ý KIẾN BÀN VỀ VĂN HỌC / 91
I. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh
1.Kiến thức:
- Mục đích, yêu cầu của bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học
- Cách thức triển khai bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học
 2. Kĩ năng: 
- Tìm hiểu đề, lập dàn ý cho của bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học
- Huy động kiến thức và những cảm xúc, trải nghiệm của bản thân để viết bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học
3. Thái độ: Nâng cao ý thức trau dồi kĩ năng làm văn nghị luận nói chung và nghị luận về một ý kiến bàn về văn học nói riêng.
4. Những năng lực hình thành: 
- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến các kiểu bài nghị luận văn học
	- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về các kiểu bài nghị luận văn học
- Năng lực phân tích, so sánh điểm giống nhau và khác nhau giữa các kiểu bài nghị luận văn học
	- Năng lực tạo lập văn bản nghị luận văn học.
II. Chuẩn bị
1/ Giáo viên: - Giáo án, phiếu học tập, những ngữ liệu để hướng dẫn học sinh làm bài
 - Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp và ở nhà
2/ Học sinh: - Đọc trước ngữ liệu trong SGK để trả lời câu hỏi tìm hiểu bài
III. Tiến trình dạy học 
1. Kiểm tra bài cũ
2. Tổ chức các hoạt động dạy học bài mới
Hoạt động 1: Khởi động (5 phút)
Phương pháp: Nêu vấn đề, Thảo luận 
Kĩ thuật: Đặt câu hỏi, tạo tình huống, trình bày 1 phút ...
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung cần đạt
- Anh/chị hãy nhận diện yêu cầu đạng đề sau đây:
“Bài thơ Tây Tiến là một bức họa về cảnh và người vùng tây của tổ quốc”. Hãy chứng minh.
a. NL về tư tưởng, đạo lí
b. NL về một bài thơ
c. NL về ý kiến về một bài thơ
- HS suy nghĩ cá nhân và trả lời
- Câu c
(Định hướng vào bài mới: Bên cạnh những dạng đề như NL về ... trong văn NL ta còn có dạng đề NL về ý kiến bàn về VH )
Hoạt động 2. Hình thành kiến thức ( ph)
Phương pháp:
 Kĩ thuật
 HĐ CỦA GV
HĐ CỦA HS
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
HĐ 1:
HD HS tìm hiểu đề và lập dàn ý.
-Cho HS đọc đề 1 và 2 SGK/91
-GV có thể chia đôi bảng và chép hai đề lên bảng.
-GV gợi cho hs thảo luận theo từng câu hỏi của SGK, lần lượt đối với đề 1 và đề 2.
-GV gọi hs khác nhận xét bổ sung.
-GV theo dõi nhận xét và chỉnh sửa, chốt lại phần kiến thức đề, học sinh ghi bài
HS thảo luận theo hướng dẫn và gợi ý của GV
- HS chia thành 4 nhóm và tiến hành thảo luận:
 Nhóm 1, 3 : đề 1
 Nhóm 2, 4 : đề 2
Hs ghi kết quả thảo luận lên bảng phụ.
- Đại diện hs bất kỳ của nhóm 1 và 2 trình bày kết quả thảo luận.
I. Tìm hiểu đề-Lập dàn ý:
* Đề1/91: ( của Đặng Thai Mai) 
 Hãy trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến trên.
 1.Tìm hiểu đề:
 a: Thể loại: NL ( bao hàm giải thích, chứng minh, bình luận) vể một ý kiến vể văn học.
 b: Nội dung:
-Tìm hiểu nghĩa của các từ khó:
+ Phong phú, đa dạng: có nhiều tác phẩm với nhiều hình thức thể loại khác nhau
+ chủ lưu: dòng chính (bộ phận chính) khác với phụ lưu, chi lưu
+ Quán thông kim cổ: thông suốt từ xưa đến nay.
-Tìm hiểu ý nghĩa của các vế câu và cả câu:
+Văn học VN rất đa dạng, phong phú
+Văn học yêu nước là chủ lưu
c: Phạm vi tư liệu:
 Các tác phẩm tiêu biểu có nội dung yêu nước của VHVN qua các thời kỳ.
 2. Lập dàn ý:
 a Mở bài: Giới thiệu câu nói của ĐTMai
 b Thân bài: 
-Giải thích ý nghĩa của câu nói:
-Bình luận, chứng minh về ý nghĩa câu nói:
+ Đây là một ý kiến hoàn toàn đúng
+ Văn học yêu nước là chủ lưu xuyên suốt lịch sử VH Việt Nam:
+ Nguyên nhân:
+Nêu và phân tích một số dẫn chứng: Nam quốc sơn hà, Cáo bình Ngô, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Tuyên ngôn độc lập 
 c Kết bài: Khẳng định giá trị của ý kiến trên.
(- HD như ở HĐ 1)
(- HD như ở HĐ 1)
 * Đề 2/91: 
 “Bàn về đọc sách,..”
 Anh (chị ) hiểu ý kiến trên như thế nào?
1.Tìm hiểu đề: 
 a:Thể loại: Nghị luận (giải thích – bình luận) một ý kiến bàn về văn học. 
 b: Nội dung:
-Tìm hiểu nghĩa của các hình ảnh ẩn dụ trong ý kiến của Lâm Ngữ Đường.
-Tìm hiểu nghĩa của câu nói: Càng lớn tuổi, có vốn sống, vốn văn hoá và kinh nghiệmcàng nhiều thì đọc sách càng hiệu quả hơn.
 c: Phạm vi tư liệu: Thực tế cuộc sống
2.Lập dàn ý: 
 a: Mở bài: Giới thiệu ý kiến của Lâm Ngữ Đường.
 b: Thân bài:
- Giải thích hàm ý của ba hình ảnh so sánh ẩn dụ trong ý kiến của Lâm Ngữ Đường.
-Bình luận và chứng minh những khía cạnh đúng của vấn đề: 
+Đọc sách tùy thuộc vào vốn sống, vốn văn hóa, kinh nghiệm, tâm lý, của người đọc.
-Bình luận bổ sung những khía cạnh chưa đúng của vấn đề: 
+Không phải ai từng trải cũng hiểu sâu sắc tác phẩm khi đọc. Ngược lại, có những người trẻ tuổi nhưng vẫn hiểu sâu sắc tác phẩm (do tự nâng cao vốn sống, trình độ văn hóa, trình độ lý luận, ham học hỏi,)
 +Ví dụ: Những bài luận đạt giải cao của các bạn học sinh giỏi về tác phẩm văn học (tự học, ham đọc, sưu tầm sách, nâng cao kiến thức)
 c: Kết bài: 
Tác dụng, giá trị của ý kiến trên đối với người đọc:
-Muốn đọc sách tốt, tự trang bị sự hiểu biết về nhiều mặt.
-Đọc sách phải biết suy ngẫm, tra cứu.
 HĐ II. 
Nêu lưu ý về NL về một ý kiến bàn về VH
HS ghi bài
II. Lưu ý:
 1.Đối tượng của một bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học rất đa dạng: về văn học lịch sử, về lí luận văn học, về tác phẩm văn học
 2.Cách làm: Tùy từng đề để vận dụng thao tác một cách hợp lí nhưng thường tập trung vào: 
 + Giải thích
 + Chứng minh
 + Bình luận
Hoạt động 3,4. Luyện tập, Vận dụng (5ph)
Phương pháp:
Kĩ thuật:
HĐ III: HD luyện tập
* GV giao việc theo gợi ý bài tập ở SGK
-GV theo dõi nhận xét và chỉnh sửa, chốt lại phần kiến thức.
- HS chia thành 4 nhóm và tiến hành thảo luận:
 Nhóm 1, 3 : đề 1
 Nhóm 2, 4 : đề 2
Hs ghi kết quả thảo luận lên bảng phụ.
- Đại diện hs bất kỳ của nhóm 1 và 2 trình bày kết quả thảo luận.
III. Luyện tập: 
Bài tập 1/93:
1. Tìm hiểu đề:
 a. Thể loại: Nghị luận (Giải thích, bình luận, chứng minh) một ý kiến bàn về một vấn đề văn học.
b.Nội dung:
+Thạch Lam không tán thành quan điểm văn học thoát li thực tế: Thế giới dối trá và tàn ác
+Khđịnh gtrị cải tạo XH và gtrị giáo dục của vhọc.
c.Phạm vi tư liệu:
-Tác phẩm Thạch Lam
-Những tác phẩm văn học tiêu biểu khác.
2. Lập dàn ý:
a. Mở bài: 
-Giới thiệu tác giả Thạch Lam.
-Trích dẫn ý kiến của ThLam về chnăng của vhọc.
b.Thân bài:
-Giải thích về ý nghĩa câu nói: Thạch Lam nêu lên chức năng to lớn và cao cả của văn học.
-Bình luận và chứng minh ý kiến:
+ Đó là một qđiểm rất đúng đắn về giá trị văn học: 
c:Kết bài:
-Khẳng định sự đúng đắn và tiến bộ trong quan điểm sáng tác của Thạch Lam.
-Nêu tác dụng của ý kiến trên đối với người đọc:
+Hiểu và thẩm định đúng gtrị của tác phẩm vhọc.
+Trân trọng, yêu quý và giữ gìn những tác phẩm văn học tiến bộ của từng thời kỳ.
Hoạt động 5. Tìm tòi, mở rộng (5ph) ( ph)
Phương pháp:
Kĩ thuật:
HĐ của GV
HĐ của HS
Nội dung
GV giao nhiệm vụ
GV giao nhiệm vụ: 
1. Tìm đọc những bài phê bình của các nhà phê bình văn học về Tuyên ngôn Độc lập, bài thơ Tây Tiến để ghi lại các ý kiến mang tầm khái quát (và ghi rõ nguồn tài liệu đã đọc).
2. Từ đó, tự phân tích đề, lập dàn ý bình luận ý kiến bàn về văn học. 
-HS thực hiện nhiệm vụ:
- HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ: 
HS thực hiện nhiệm vụ:
- HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ: 
-Ghi lại các ý kiến mang tầm khái quát
-phân tích đề, lập dàn ý bình luận ý kiến bàn về văn học.
(GV kiểm tra vào tiết tiếp theo, và có thể cho điểm hệ số 1)
IV. Tổng kết, dặn dò và hướng dẫn học bài
1. Xem ghi nhớ SGK
2. Chuẩn bị bài Việt Bắc – phần t/g Tố Hứu: Đọc kỹ văn bản về Tố Hữu ở SGK, soan các câu hỏi theo yêu cầu
V. Bổ sung, rút kinh nghiệm