Giáo án Ngữ văn Khối 12 - Tiết 19+20: Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ

Tiết 19-20:	 NGHỊ LUẬN VỀ MỘT BÀI THƠ, ĐOẠN THƠ / 84
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
- Nắm được cách viết bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ. 
B. PHƯƠNG PHÁP: 
- Nêu vấn đề, vấn đáp, thảo luận , diễn giảng, luyện tập.
- Ra đề bài rèn luyện là bài, đoạn thơ có thể liên hệ được với các v/đề MT 
C. TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
 Bài mới:
HĐ CỦA GV
HĐ CỦA GV
NỘI DUNG
HĐ 1:
- HD dẫn tìm hiểu đề.
- Mục đích của việc tìm hiểu đề.
- HS đọc đọc kĩ lại đề, làm theo hướng dẫn sgk.
I/ NGHỊ LUẬN VỀ MỘT BÀI THƠ:
 1. Tìm hiểu đề, lập dàn ý:
 a.Tìm hiểu đề:
-Hoàn cảnh ra đời: Chống Pháp, chkhu VBắc
-Giá trị nội dung: 
 +Bức tranh thiên nhiên thơ mộng tuyệt đẹp.
 +Tâm trạng chủ thể trữ tình: một chiến sĩ cách mạng nặng lòng lo nỗi nước nhà.
-Giá trị nghệ thuật: bài thơ vừa đậm chất cổ điển vừa mang tính hiện đại.
–Tìm hiểu đề là tìm hiểu giá trị ND, nghệ thuật của bài thơ đặt trong hoàn cảnh sáng tác cụ thể 
- Trên cơ sở bước 1, hướng dẫn tìm ý và lập dàn ý.
- HS tìm ý;
- Lập dàn ý.
 b.Lập dàn ý:
 *Mở bài: -Giới thiệu khái quát về bài thơ 
(tác giả, đề tài, hoàn cảnh sáng tác, vị trí...) , Gợi mở vấn đề
 *Thân bài: Phân tích các giá trị ND, nghệ thuật đã định hướng 
 -Bức tranh thiên nhiên: Hình ảnh, âm thanh... ¨ thơ mộng, thi vị.
 - Hình ảnh chủ thể trữ tình nổi bật trong bức tranh thiên nhiên đẹp : Một thi sĩ đồng thời là một chiến sĩ nặng lòng vì “lo nỗi nước nhà” 
(Khác với nhân vật TT trong thơ cổ)
 -Chất cổ điển hoà quyện với chất hiện đại: 
 -Nhận định về giá trị ND và nghệ thuật : 
 *Kết bài:
 -Bài thơ thể hiện sự hài hoà giữa tâm hồn nghệ sĩ và ý chí chiến sĩ.
 -Là một trong những thi phẩm xuất sắc của thơ ca thời chống Pháp.
Kết luận chung.
2.Các bước làm bài NL về một bài thơ:
 -Bước 1: Đọc kĩ, cảm nhận chung về tác phẩm: bài thơ nói về vấn đề gì? Tình cảm của tác giả như thế nào?
 -Bước 2: Tìm hiểu sâu tác phẩm ở 2 phương diện: nội dung và nghệ thuật (chú ý phân tích từ ngữ, hình ảnh, chi tiết nghệ thuật tiêu biểu)
 -Bước 3: Lập dàn ý theo các luận điểm đã tìm được.
 -Bước 4: Dựa vào dàn ý, viết thành bài văn.
HĐ2:
(Tương tự HĐ 1)
II.NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ: 
 1.Tìm hiểu đề bài:
 a. Tìm hiểu đề:
 -Hoàn cảnh ra đời bài thơ
 -Khí thế chiến đấu hào hùng, sôi động (ND) 
 -Cách sử dụng thể thơ lục bát điêu luyện(NT)
 b. Lập dàn ý:
 *Mở bài:
 -Giới thiệu bài thơ , đoạn thơ (hoàn cảnh sáng tác bài thơ, xuất xứ đoạn thơ)=> Khái quát về giá trị đoạn thơ
 *Thân bài;
 -8 câu đầu: Quang cảnh chiến đấu sôi động ở Việt Bắc:
 -4 câu sau: Nhớ lại niềm vui khi tin chiến thắng của mọi miền đất nước tiếp nối báo về.
 -Nghệ thuật: tác giả điêu luyện trong việc sử dụng thể thơ lục bát:
 -Nhận định chung: một đoạn thơ hay, nội dung và nghệ thuật đậm chất sử thi.
 *Kết bài: Đoạn thơ thể hiện không khí cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta một cách cụ thể và sinh động và hào hùng.
2.Các bước làm bài NL về một đoạn thơ:
 -Các bước tiến hành tương tự như nghị luận một bài thơ.
 -Lưu ý thêm :
 + Vị trí, xuất xứ đoạn thơ.
 + Ý nghĩa đoạn thơ(chú ý đặt đoạn thơ trong chỉnh thể cả tác phẩm )
Tích hợp môi trường sống – cảnh sắc thiên nhiên yên tĩnh, thanh bình,
III/Luyện tập: 
 1.Bài tập/86, SGK.
- Khái quát về bài thơ Tràng Giang của Huy Cận, vị trí đoạn trích...
- Nội dung: 
+ Cảnh chiều đẹp nhưng buồn;
+ Tâm trạng nhớ quê của tác giả.
- Nghệ thuật: hình ảnh đối lập, gợi cảm, âm điệu, tứ thơ
- HS tự lập dàn ý.
*CỦNG CỐ, DẶN DÒ:
- Đối tượng của bài NL về thơ rất đa dạng (một bài thơ, một đoạn thơ,một hình tượng thơ...)Với kiểu bài này cần tìm hiểu từ ngữ, hình ảnh, âm thanh, nhịp điệu...(các thủ pháp nghệ thuật đặc sắc) mà qua đó tác giả đã thể hiện thành công ND tư tưởng và tình cảm , cảm xúc của mình.
- Bài viết thường có các nội dung sau:
 + Giới thiệu khái quát về bài thơ, đoạn thơ.
 + Bàn về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ, đoạn thơ.
 + Nhận định, đánh giá chung về bài thơ đoạn thơ(đóng góp về tư tưởng, tình cảm, ý nghĩa giáo dục, tài năng nghệ thuật...)
- Chuân bị bài: TÂY TIẾN