Giáo án Ngữ văn 12 kì 2 - Trường THPT Nguyễn Trung Trực

Giáo án tuần 19	 
Tiết PPCT 55, 56– Văn học.	Lớp 12A7	Ngày dạy:
	 12A10
VỢ CHỒNG A PHỦ
	Tô Hoài 
---------------------------------------------------
A. Mục tiêu bài học: 
 1. Veà kieán thöùc: Giuùp hoïc sinh :
Qua câu chuyện cuộc đời và số phận của cặp vợ chồng người Mông: Mị - A Phủ, hiểu được nỗi thống khổ của nhân dân mièn núi Tây Bắc dưới ách thống trị của bọn phong kiến và thực dân. Vẻ đẹp tâm hồn, sức sống tiềm tàng mãnh liệt và quá trình vùng lên tự giải phóng của nhân dân vùng cao.
Nghệ thuật xây dựng nhân vật sinh động, chân thực, miêu tả phân tích tâm lí nhân vật sắc sảo, tinh tế, lối kể chuyện hấp dẫn mang phong vị và màu sắc dân tộc giàu tính tạo hình và đầy chất thơ.
 2. Veà kó naêng:
Củng cố nâng cao kĩ năng tóm tắt tác phẩm và phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sự.
 3. Thái độ:
Thông cảm cho nỗi khổ của nhân dân trong xã hội phong kiến,trân trọng khát vọng tự do của cá nhân bài trừ những hủ tục mê tính còn tồn tại trong xã hội.
Nhận thức, tiếp cận và thể hiện bi kịch và khát vọng giải toát của những con người bị chà đạp, qua đó xác định giá trị cuộc sống mà con người cần hướng tới.
B. Chuẩn bị của GV và HS:
1.Chuaån bò cuûa giaùo vieân: 
- Ñoà duøng daïy hoïc : Tài liệu tham khảo: Sách giáo khoa, sách giáo viên, thiết kế bài giảng. 
2. Chuaån bò cuûa hoïc sinh : 
	+ ChuÈn bÞ SGK, vë ghi ®Çy ®ñ
	+ ChuÈn bÞ phiÕu tr¶ lêi c©u hái theo mÉu.
C. Tiến trình lên lớp:
 	1. OÅn ñònh tình hình lôùp : Kieåm tra neà neáp, só soá, taùc phong hoïc sinh. 1’
 	2. Kieåm tra baøi cuõ : 3’
-Gv kiểm tra sự chuẩn bị sách vở, tinh thần thái độ của học sinh trong tiết học đầu tiên của học hỳ 
- Nhắc nhở, chấn chỉnh, hướng tới mục tiêu hoàn thành nhiệm vụ năm học.
	3. Giaûng baøi môùi:
- Hoạt động 1: Giôùi thieäu baøi (1’)
 Trong chương trình THCS em đã dược học tác phẩm nổi tiếng nào của Tô Hoài?( Dế mèn phêu lưu kí)
	Tô Hoài (1920) là một trong những nhà văn lão thành hiếm hoi của văn đàn VN, người đã sống qua 4/5 của thế kỉ XX và hiện nay, dù ngấp nghé ỏ tuổi 90 ông vẫn sống khỏe và viết đều. Ngoài Dế mèn phiêu lưu kí, tác phẩm đầu tay (1941) nổi tiếng thế giới. Bạn đọc khắp nơi còn biết đến nhiều tác phẩm nổi tiếng của Tô Hoài, trong đó có truyện ngắn xuất sắc của ông : Vợ chồng A Phủ, rút từ tập truyện Tây Bắc (1953)
- Tieán trình baøi daïy:
Hoạt động của GV 
Yêu cầu cần đạt
Hoạt động 2:(10’) H/dẫn HS tìm hiểu chung về tác giả và tác phẩm.
? Nêu nét chính về tác giả ? 
- HS đọc tiểu dẫn SGk và phát biểu.
- Dựa vào tiểu dẫn để phát biểu theo câu hỏi của giáo viên.
Lưu ý về đặc điểm văn phong Tô Hoài.
Hoạt động 3:HS tìm hiểu chi tiết văn bản đoạn trích.
-Nêu xuất xứ của tác phẩm?
-Gọi HS tóm tắt cốt truyện
-GV h/dẫn HS nắm cốt truyện: đoạn trích giảng thuộc phần đầu - phần thành công nhất về nghệ thuật của thiên truyện. 
Hoạt động 2:(60’) HS tìm hiểu chi tiết văn bản đoạn trích.
HS xem lại đoạn trích và trả lời các câu hỏi của GV
? Đọc đoạn văn giới thiệu sự xuất hiện của nhân vật Mị và cho biết Mị xuất hiện trong bối cảnh như thế nào?
Qua sự xuất hiện của Mị, em cảm nhận như thế nào về Mị và có nhận xét gì về cách giới thiệu nhân vật của Tô Hoài?
? Trước khi làm dâu gạt nợ nhà thống lí PaTra, Mị là một cô gái có gì đặc biệt? (Tìm chi tiết về Mị trong văn bản: rất đẹp, tài hoa, tự trọng).
GV có thể liên hệ đến một số kiểu nhân vật phụ nữ tương tự (tài, sắc, số phận bất hạnh) như: Kiều, Đào (Mùa lạc) 
? Khi về làm dâu Mị đã phản ứng như thế nào? Suy nghĩ về những phản ứng đó?
Gv cho HS xem hình ảnh: lá ngón
? Theo em nỗi đau lớn nhất của Mị là gì? (Mị bị bóc lột sức lao động, nhưng đau đớn hơn cả là nỗi đau tinh thần)
? Vì sao khi bố Mị qua đời rồi, Mị lại không ăn lá ngón để tự tử nữa? (q.niệm xưa - thần quyền
 cường quyền
? Mùa xuân ở Hồng Ngài được miêu tả như thế nào? Nó có tác dụng gì trong việc thể hiện tâm trạng Mị?
( CH: những tác nhân làm thức dậy sức sống tiềm tàng của Mị)
? Cảnh thiên nhiên mùa xuân có tác động gì đến Mị?
? Phân tích diễn biến tâm trạng Mị trong đêm tình mùa xuân? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật của Tô Hoài.
? Khi bị A Sử trói đứng, Mị có biểu hiện gì? Vì sao Mị có biểu hiện ấy?
? Diễn biến tâm trạng Mị khi thấy A Phủ bị trói? Nguyên nhân nào khiến cho Mị vùng dậy cắt dây cởi trói cho A Phủ?
Tẩm trạng Mị: từ thản nhiên – thông cảm - đồng cảm – hành động.
? Bình luận về giá trị nhân đạo và nghệ thuật thể hiện tâm lí nhân vật của Tô Hoài?
? Ấn tượng của anh (chị) về tính cách nhân vật A Phủ (qua hành động đánh nhau với A Sử, lúc bị xử kiện và khi về làm công gạt nợ ở nhà thống lí PáTra). Bút pháp của nhà văn khi miêu tả nhân vật Mị và nhân vật A Phủ có gì khác nhau? 
DC: “Moät traän ñaäu muøa,nhieàu treû con, caû ngöôøi lôùn,cheát,.Anh cuûa A Phuû,em cuûa A Phuû,boá meï A Phuû cuõng cheátcoù ngöôøi ñoùi buïng baét A Phuû ñem xuoáng baùn ñoåi laáy thoùc cuûa ngöôøi Thaùi döôùi caùnh ñoàng”
Hoạt động 3: H/dẫn HS tổng kết và luyện tập.
-Những nét độc đáo trong quan sát và diễn tả của tác giả về đề tài miền núi(nếp sinh hoạt, phong tục, thiên nhiên, con người, xây dựng tình huống, cốt truyện, nghệ thuật dẫn truyện,)?
I- Tìm hiểu chung:
1. Taùc giaû: 
-Nguyeãn Sen, sinh năm 1920,tænh Haø Đoâng(nay HaøNoäi)
-Tuoåi thô,tuoåi treû:laên loän kieám soáng
-Voán hieåu bieát saâu saéc veà phong tuïc taäp quaùn, loái keå chuyeän hoùm hænh loâi cuoán
-Caùc taùc phaåm tieâu bieåu:Deá Meøn phieâu löu kí,Truyeän Taây Baéc
2.Vaên baûn 
a.Xuaát xöù:
- Vôï choàng A Phuû In trong taäp Truyeän Taây Baéc –ñöôïc taëng giaûi nhaát:giaûi thöôûng Hoäi vaên ngheä Vieät Nam 1954-1955
- Ñoaïn trích : phaàn ñaàu TP
b.Nhaân vaät-Coát truyeän:SGK
-Mò,A Phuû,A Söû,Thoáng lí Paù Tra,A Chaâu
-Mò vaø A Phuû ôû Hoàng Ngaøi, -Mò vaø A Phuû ôû Phieàng Sa
II.Ñoïc –hieåu văn bản
1. Nhaân vaät Mò
a.Söï xuaát hieän cuûa nhaân vaät
-Hình aûnh: Moät coâ con gaùi ngoài quay sôïi gai beân taûng ñaù tröôùc cöûa, caïnh taøu ngöïa.Luùc naøo cuõng vaäy, duø quay sôïi, thaùi coû ngöïa, deät vaûi,cheû cuûi hay ñi coõng nöôùc döôùi khe suoái, coâ aáy cuõng cuùi maët, maët buoàn röôøi röôïi”
àMoät coâ gaùi lẻ loi, aâm thaàm nhö laãn vaøo caùc vaät voâ tri voâ giaùc:caùi quay sôïi,taøu ngöïa,taûng ñaù
àCaùch giôùi thieäu nhaân vaät aán töôïng
b.Mò vaø cuoäc ñôøi cöïc nhuïc,khoå ñau
*Mò tröôùc khi laøm daâu gaït nôï nhaø thoáng lí Paù Tra: Moät coâ con gaùi(
- Laø coâ gaùi treû ñeïp, coù taøi thoåi saùo: “Trai ñeán ñöùng nhaün caû chaân vaùch ñaàu buoâng Mò”, “Mò thoåi saùo gioûi, Mò uoán chieác laù treân moâi, thoåi laù cuõng hay nhö thoåi saùo.Coù bieát bao nhieâu ngöôøi meâ, ngaøy ñeâm ñaõ thoåi saùo ñi theo mò”
- Laø ngöôøi con hieáu thaûo,töï troïng: “Con nay ñaõ bieát cuoác nöông laøm ngoâ,con phaûi laøm nöông ngoâ giaû nôï thay cho boá. Boá ñöøng baùn con cho nhaø giaøu”
*Khi veà laøm daâu nhaø thoáng lí
-Coù ñeán haøng maáy thaùng,ñeâm naøo Mò cuõng khoùcMò neùm naém laù ngoùn xuoáng ñaát”Con ngöïa con traâu laøm coøn coù luùc, ñeâm noù coøn ñöùng gaõi chaân,ñöùng nhai coû, ñaøn baø con gaùi nhaø naøy thì vuøi vaøo vieäc laøm caû ñeâm caû ngaøyàNỗi khoå thể xaùc
-Moãi ngaøy Mò khoâng noùi, luøi luõi nhö con ruøa nuoâi trong xoù cöûa.ÔÛ caùi buoàng Mò naèm, kín mít, coù moät chieác cöûa soå moät loã vuoâng baèng baøn tay, luùc naøo troâng ra cuõng chæ thaáy traêng traéng, khoâng bieát laø söông hay laø naéngànoãi ñau tinh thaàn
àMò laø con nôï vöøa laø con daâu,linh hoàn cuûa Mò ñaõ ñem trình ma nhaø thoáng lí..Mò phaûi keùo leâ caùi thaân phaän khoán khoå cuûa mình cho ñeán taøn ñôøi 
=> Soáng taêm toái, nhaãn nhuïc, laëng caâm, ñau khoå.
c.Mò vaø Söùc soáng tieàm taøng:
*Caûnh muøa xuaân
-“Hoàng Ngaøi naêm aáy aên teát giöõa luùc gioù thoåi vaøo coû gianh vaøng öûng, gioù vaø reùt taát döõ doäi. Nhöng trong caùc laøng Meøo Ñoû,nhöõng chieác vaùy hoa ñaõ ñem ra phôi treân moûm ñaù xoøe nhö nhöõng con böôùm saëc sôõ
-Ñaùm treû ñôïi teát,chôi quay cöôøi aàm treân saân chôi tröôùc nhaø..tieáng saùo: Ta khoâng coù con trai con gaùi-Ta ñi tìm ngöôøi yeâu
*Taâm traïng cuûa Mò trong ñeâm tình muøa xuaân
-Luùc uoáng röôïi ñoùn xuaân
-“Mò leùn laáy hũ röôïi,cöù uoáng öøng öïc töøng baùt”
àMò ñang uoáng caùi ñaéng cay cuûa phaàn ñôøi ñaõ qua,uoáng caùi khao khaùt cuûa phaàn ñôøi chöa tôùi.
-Khi nghe tieáng saùo goïi baïn
-“loøng Mò thì ñang soáng veà ngaøy tröôùcMò thaáy phôi phôùi trôû laïi,trong loøng ñoät nhieân vui söôùng nhö nhöõng ñeâm teát ngaøy tröôùcMò muoán ñi chôiAnh neùm Pao, em khoâng baét-Em khoâng yeâu quaû Pao rôi roài..Trong ñaàu Mò ñang raäp rôøn tieáng saùo”
-Khi bò A Söû troùi ñöùng
+ “Trong boùng toái,Mò ñöùng im laëng,nhö khoâng bieát mình ñang bò troùi.Hôi röôïi coøn noàng naøn,Mò vaãn nghe tieáng saùo ñöa Mò ñi theo nhöõng cuoäc chôi..Mò vuøng böôùc ñi.Nhöng tay chaân ñau khoâng cöïa ñöôc..Mò nín khoùc, Mò laïi boài hoài..
*Taâm traïng vaø haønh ñoäng cuûa Mò khi thaáy A Phuû bò troùi ñöùng
-“Mò nhìn sang thaáy A Phuû Maáy ñeâm nay nhö theá.Nhöng Mò vaãn thaûn nhieân thoåi löûa hô tay
-“Mò leù maét troâng sang,thaáy hai maét A Phuû cuõng vöøa môû,moät doøng nöôùc maétTrôøi ôi nó bắt troùi ñöùng ngöôøi ta ñeán cheát.Chuùng noù thaät ñoäc aùcMò nhôù laïi ñôøi mình
-“Mò roùn reùn böôùc laïiMò ruùt con dao nhoû caét luùa, caét nuùt daây maâyMò ñöùng laëng trong boùng toái. Roài Mò cuõng vụt chaïy ra
=> Dieãn bieán taâm lí tinh teá ñöôïc mieâu taû töø noäi taâm -> haønh ñoäng.
=> Taøi naêng cuûa nhaø vaên trong mieâu taû taâm lí nhaân vaät.
-àGiaù trò nhaân ñaïo saâu saéc
2.Nhaân vaät A Phuû.
*A Phuû vôùi soá phaän ñaëc bieät
-Moà coâi cha meï,khoâng ngöôøi thaân thích,soáng soùt qua naïn dòch ,laøm thueâ,laøm möôùn,ngheøo ñeán noåi khoâng theå laáy ñöôïc vôï vì tuïc leä cöôùi xin
 *A Phuû vôùi tính caùch ñaëc bieät
-Gan goùc töø beù: “A Phuû môùi möôøi tuoåi,nhöng A Phuû gan böôùng, khoâng chòu ôû döôùi caùnh ñoàng thaáp, A Phuû troán leân nuùi laïc ñeán Hoàng Ngaøi”
-Ngang taøng, saün saøng tröøng trò keû aùc: “moät ngöôøi to lôùn chaïy vuït ra vung tay neùm con quay raát to vaøo maët A Söû”
-Khoâng moät lôøi keâu than khi bò boïn thoáng lí ñaùnh ñaäp,troùi ñöùng
-Khi trôû thaønh ngöôøi laøm coâng gaït nôï, A Phuû vaãn laø con ngöôøi töï do khoâng sôï cöôøng quyeàn, keû aùc
èngheä thuaät xaây döïng nhaân vaät raát ñaëc tröng
3. ý nghĩa văn bản:
Tố cáo tội ác của bọn thực dân phong kiến; Thể hiện số phận đau khổ của người dân lao động miền núi;Phản ánh con đường giải phóng và ca ngợi vẻ đẹp, sức sống tiềm tàng, mãnh liệt của họ.
III.Toång keát-Luyeän taäp
1.Toång keát(ghi nhớ)
Noäi dung
- Giaù trò hieän thöïc, nhaân ñaïo saâu saéc.
Ngheä thuaät:SGK
2.Luyeän taäp
Qua hai nhaân vaät Mò vaø A Phuû,phaùt bieåu yù kieán veà gia trò nhaân ñaïo cuûa taùc phaåm
4.Củng cố, dặn dò: 
-Nỗi khổ của người dân miền núi dưới ách thống trị của bọn chúa đất và thực dân qua 2 nhân vật Mị và A Phủ. 
-Nghệ thuật phân tích tâm lí sắc sảo, ngôn ngữ mang phong vị và màu sắc dân tộc đậm đà.
-Chuẩn bị Bài: Nhân vật giao tiếp
	Khái niệm nhân vật giao tiếp, vị thế giao tiếp...-> ...  Đề tài cơ bản về văn nghị luận trong nhà trường gồm những nhóm nào?
 Các đề tài đó có điểm gì chung và khác biệt?
1.
a)Đề tài cơ bản về văn nghị luận trong nhà trường:
NLXH
-Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí
-Nghị luận về một hiện tượng đời sống.
NLVH
-Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học
-Nghị luận về một tác phẩm hoặc một đoạn trích.
b) Khi viết về những đề tài đó ta rhấy có những điểm chung và những điểm khác biệt:
+Điểm chung:
-Đều trình bày tư tưởng, quan điểm , nhận xét đánh giá ,đối với các vấn đề nghị luận.
-Đều sử dụng các yếu tố lập luận có tính thuyết phục.
+Điểm khác biệt:
- Đối với đề bài nghị luận xã hội, người viết cần có vốn sống, vốn hiểu biết thực tế, hiểu biết xã hội phong phú , sâu sắc, 
-Đối với đề bài nghị luạn văn học , người viết cần phải có kiến thức văn học, khả năng lí giải các vấn đề văn học, cảm thụ các tác phẩm, hình tượng văn học.
Lập luận trong văn nghị luận
-Lập luận gồm những yếu tố nào
-Thế nào là luận điểm , luận cứ và phương pháp lập luận.? Quan hệ giữa luận điểm và luận cứ ?
-Hãy cho biết yêu cầu cơ bản và cáh xác định luận cứ cho luận điểm?
-Kể tên các thao tác lập luận cơ bản , cho biết cách tiến hành và sử dụng các thao tác lập luận đó trong bài văn nghị luận.
- Nêu vắn tắt các lỗi thường gặp trong lập luận và cách khắc phục những lỗi đó. 
2-Lập luận trong văn nghị luận:
 a) Lập luận gồm có ba yếu tố:
-Luận điểm
-Luận cứ 
-Các phương pháp lập luận.
b) Luận điểm là ý kiến thể hiện quan điểm của người viết đối với vấn đề nghị luận. Luận cứ là những lí lẽ và bằng cứ để soi sáng cho luận điểm.
c) Các yêu cầu cơ bản cách xác định luận cứ cho luận điểm:
 Lí lẽ phải có cơ sở, phải dựa trên những chân lí, lí lẽ đã được thừa nhận. 
Dẫn chứng phải chính xác , phù hợp với lí lẽ đã đượcthừa nhận.
d) Các thao tác lập luận cơ bản:
-Thao tác lập luận chứng minh
- Thao tác lập luận giải thích.
- Thao tác lập luận phân tích .
- Thao tác lập luận so sánh
-Thao tác lập luận bác bỏ.
-Thao tác lập luận bình luận
 e) Các lí lẽ và dẫn chứng phải phù hợp và tập trung làm sáng tỏ luận điểm.
 Các lỗi thường gặp kkhi lập luận và cách khắc phục:
- Nêu luận điểm không rõ ràng, trùng lặp, không phù hợp với bản chất của vấn đề cần giải quyết.
- Nêu luận cứ không đầy đủ, thiếu chính xác , thiếu chân thực, trùng lặp hoặc quá rườm rà, không liên quan đến luận điểm cần trình bày
-Lập luận mâu thuẩn, luận cứ không phù hợp với luận điểm.
 Bố cục trong bài văn nghị luận
Bố cục của bài văn nghị luận gồm có mấy phần.
Vai trò của phần mở bài?
Vị trí nội dung của phần thân bài trong các kiểu bài nghị luận đã học, cách sắp xếp các nội dung đó, sự chuyển ý giữa các đoạn.
Vai trò và yêu cầu của phần kết bài,cách kết bài cho các kiểu bài nghị luận đã học.
3- Bố cục trong bài văn nghị luận
Một bài văn nghị luận phải có ba phần: mở bài, thân bài, kết bài. Ba phần trên phải thống nhất , có quan hệ chặt chẽ với nhau.
 Phần mở bài nhằm thông báo chính xác , ngắn gọn vấn đề cần nghị luận, hướng người đọc, người nghe vào nội dung cần bàn luận một cách tự nhiên, gợi sự hứng thú đối với người đọc đối với vấn đề cần bàn luận .
 Thân bài là phần chính của bài viết. Nội dung cơ bản của phần thân bài là triển khai vấn đè thành các luận điểm , luận cứ bằng các cách lập luận thích hợp.
 Giữa các đoạn trong bài phải có sự chuyển ý, phải cách nhau bằng một dấu chấm xuống dòng và một chỗ thụt đầu dòng.
 Kết bài thông báo về sự kết thúc của việc trình bày vấn đề , nêu đánh giá khái quát của người viết về những khía cạnh nổi bật nhất của vấn đề; gợi liên tưởng sâu sắc hơn, rộng hơn.
Diễn đạt trong văn nghị luận:
- Yêu cầu của diễn đạt trong văn nghị luận; Cách dùng từ , viết câu và giọng văn trong văn nghị luận.
- Các lỗi về cách diễn đạt và cách khắc phục.
4) Diễn đạt trong văn nghị luận:
 Diễn dạt cần chặt chẽ, thuyết phục cả về lí trí và tình cảm. Muốn vậy, cần dùng từ, viết câu chính xác, linh hoạt; giọng văn chủ yếu là trang trọng, nghiêm túc nhưng cần chú ý thay đổi giọng văn sao cho sinh động thích hợp với nội dung biểu đạt; sử dụng các phép tu từ về từ và về câu một cách hợp lí. 
LUYỆN TẬP
Đề bài: SGK
Yêu cầu luyện tập:
a)Tìm hiểu đề: Hai đề bài trên yêu cầu phải viết theo kiểu bài nghị luận nào? Những thao tác lập luận nào cần sử dụng trong bài viết? Những luận điểm cơ bản nào cần dự kiến cho bài viết?
b) Lập dàn ý cho bài viết?
c) Tập viết phần mở bài cho từng bài viết.
d) Chọn một ý trong dàn ý để viết thành đoạn .
LUYỆN TẬP
 Yêu cầu luyện tập:
a)Tìm hiểu đề: 
-Kiểu bài: NLXH ( Nghị luận về một hiện tượng trong cuộc sống-đề 1)
 NLVH ( Phân tích một đoạn thơ -đề 2)
-Đề 1 chủ yếu vận dụng thao tác phân tích, bình luận, đề 2 chủ yếu vận dụng thao tác phân tích.
Những luận điểm cơ bản:
-Với đề 1:
 Mục đích của ba câu hỏi mà Xô-cơ–rát đưa ra là gì? ( Tìm hiểu tính chất câu chuyện sắp phải nghe : Có đúng không? ; có tốt không ; Và có ích không? ). 
. Rút ra kết luận về câu nói cuối truyện của nhà triết học Xô-cơ -rát : Ông có thể đã nói gì? ( “Nếu câu chuyện của anh muốn kể không có thật, cũng không tốt dẹp, thậm chí chẳng cần thiết cho tôi thì tại sao anh lại phải kể”)
 Bình luận và rút ra bài học cho bản thân ( Phải bảo đảm tính chân thực, tốt đẹp, có ích của sự việc được nghe, kể)- Với đề 2:
. Giá trị nội dung của đoạn thơ
. Giá trị nghệ thuật của đoạn thơ`
b) Lập dàn ý cho bài viết :
Tham khảo sách Dàn bài làm văn 12
4-Củng cố
-Khái quát lại kiến thức cơ bản .
- Làm các bài tập 1,2 (Phần luyện tập)
 5. Dặn dò:
Chuẩn bị tiết 99: Ôn tập tiếng việt.
Soạn các nội dung SGK yêu cầu
Tiết 99
TỔNG KẾT PHẦN TIẾNG VIỆT:
LỊCH SỬ, ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH VÀ PHONG CÁCH NGÔN NGỮ
A. Mục tiêu bài học
1/. Kiến thức:
Ki ến th ưc sc ơ b ản v ề l ịch s ử ph át tri ển c ủa ti ếng Vi ệt
Nh ững đ ặc đi ểm lo ại h ình c ủa ti ếng Vi ệt
C ác PCCN ti ếng Vi ệt
2/. Kĩ năng:
T ổng h ợp, h ệ th ống ho á ki ến th ức
Nh ận b ết v à ph ân t ích c ác đ v ị ng ôn ng ữ
3/. Thái độ:
B. Phương tiện thực hiện
- SGK, SGV
- Thiết kế bài giảng
- Giáo án, bài soạn
C. Cách thức tiến hành
- Trao đổi thảo luận
- Phân tích ngữ liệu để rút ra luận điểm
- Luyện tập thực hành để củng cố kiến thức và rèn luyện kĩ năng
D. Tiến trình giờ giảng
	1. Ổn định
	2. KTBC (không kiểm tra)
	Hoạt động 1: giới thiệu bài mới	
Hoạt động của Thầy và Trò
Yêu cầu cần đạt
GV: Yêu cầu HS lập bảng như yêu cầu bài tập 1, sau đó huy động kiến thức để điền vào bảng
I. Tổng kết về nguồn gốc, lịch sử tiếng Việt và đặc điểm của loại hình ngôn ngữ đơn lập
Bảng ôn tập về Nguồn gốc và lịch sử phát triểnđặc điểm của loại hình ngôn ngữ đơn lập
Nguån gèc vµ lÞch sö ph¸t triÓn
§Æc ®iÓm cña lo¹i h×nh ng«n ng÷ ®¬n lËp
a) Nguån gèc: TiÕng ViÖt thuéc:
- Hä: ng«n ng÷ Nam ¸.
- Dßng: M«n- Khmer.
- Nh¸nh: TiÕng ViÖt M­êng chung.
b) C¸c thêi k× trong lÞch sö:
- TiÕng ViÖt trong thêi k× dùng n­íc.
- TiÕng ViÖt trong thêi k× B¾c thuéc vµ chèng B¾c thuéc.
- TiÕng ViÖt trong thêi k× ®éc lËp tù chñ.
- TiÕng ViÖt trong thêi k× Ph¸p thuéc.
- TiÕng ViÖt trong thêi k× tõ sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m ®Õn nay.
a) TiÕng lµ ®¬n vÞ c¬ së cña ng÷ ph¸p. VÒ mÆt ng÷ ©m, tiÕng lµ ©m tiÕt; vÒ mÆt sö dông, tiÕng cã thÓ lµ tõ hoÆc yÕu tè cÊu t¹o tõ.
b) Tõ kh«ng biÕn ®æi h×nh th¸i.
c) BiÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó biÓu thÞ ý nghÜa ng÷ ph¸p lµ s¾p ®Æt tõ theo thø tù tr­íc sau vµ sö dông c¸c h­ tõ.
GV: hướng dẫn HS kẻ bảng và điền thông tin kiến thức vào cột tương ứng
II. Tổng kết về phong cách ngôn ngữ
1. Bài tập 2Tªn c¸c phong c¸ch ng«n ng÷ vµ c¸c thÓ lo¹i v¨n b¶n tiªu biÓu cho tõng phong c¸ch.
PCNG
sinh ho¹t
PCNG
nghÖ thuËt
PCNG
b¸o chÝ
PCNG
chÝnh luËn
PCNG
khoa häc
PCNG
hµnh chÝnh
ThÓ lo¹i v¨n b¶n tiªu biÓu
-D¹ng nãi (®éc tho¹i, ®èi tho¹i)
-D¹ng viÕt (nhËt kÝ, håi øc c¸ nh©n, th­ tõ.
-D¹ng lêi nãi t¸i hiÖn (trong t¸c phÈm v¨n häc)
-Th¬ ca, hß vÌ,
- truyÖn, tiÓu thuyÕt, kÝ,
-KÞch b¶n,
- ThÓ lo¹i chÝnh: B¶n tin, Phãng sù, TiÓu phÈm.
- Ngoµi ra: th­ b¹n ®äc, pháng vÊn, qu¶ng c¸o, b×nh luËn thêi sù,
- C­¬ng lÜnh
- Tuyªn bè.
-Tuyªn ng«n, lêi kªu gäi, hiÖu triÖu.
-C¸c bµi b×nh luËn, x· luËn.
-C¸c b¸o c¸o, tham luËn, ph¸t biÓu trong c¸c héi th¶o, héi nghÞ chÝnh trÞ,
- C¸c lo¹i v¨n b¶n khoa häc chuyªn s©u: chuyªn kh¶o, luËn ¸n, luËn v¨n, tiÓu luËn, b¸o c¸o khoa häc,
- C¸c v¨n b¶n dïng ®Ó gi¶ng d¹y c¸c m«n khoa häc: gi¸o tr×nh, gi¸o khoa, thiÕt kÕ bµi d¹y,
- C¸c v¨n b¶n phæ biÕn khoa häc: s¸ch phæ biÕn khoa häc kÜ thuËt, c¸c bµi b¸o, phª b×nh, ®iÓm s¸ch,
-NghÞ ®Þnh, th«ng t­, th«ng c¸o, chØ thÞ, quyÕt ®Þnh, ph¸p lÖnh, nghÞ quyÕt,
-GiÊy chøng nhËn, v¨n b»ng, chøng chØ, giÊy khai sinh,
-§¬n, b¶n khai, b¸o c¸o, biªn b¶n,
2. Bài tập 3Tªn c¸c phong c¸ch ng«n ng÷ vµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña tõng phong c¸ch
PCNG
sinh ho¹t
PCNG
nghÖ thuËt
PCNG
b¸o chÝ
PCNG
chÝnh luËn
PCNG
khoa häc
PCNG
hµnh chÝnh
§Æc tr­ng c¬ b¶n
- TÝnh cô thÓ
-TÝnh c¶m xóc.
- TÝnh c¸ thÓ
-TÝnh h×nh t­îng.
-TÝnh truyÒn c¶m.
-TÝnh c¸ thÓ hãa.
-TÝnh th«ng tin thêi sù.
-TÝnh ng¾n gän.
-TÝnh sinh ®éng, hÊp dÉn.
- TÝnh c«ng khai vÒ quan ®iÓm chÝnh trÞ.
- TÝnh chÆt chÏ trong diÔn ®¹t vµ suy luËn.
- TÝnh truyÒn c¶m, thuyÕt phôc.
-TÝnh trõu t­îng, kh¸i qu¸t.
-TÝnh lÝ trÝ, l«gÝc.
-TÝnh phi c¸ thÓ.
-TÝnh khu«n mÉu.
-TÝnh minh x¸c.
-TÝnh c«ng vô.
GV: yêu cầu HS đọc bài tập sau đó làm theo yêu cầu, GV cho HS chữa bài tập
III. Luyện tập
1. Bài tập 4
Văn bản (a)
Văn bản (b)
- Mục đích: giải thích nghĩa của từ mặt trăng, qua đó cung cấp kiến thức về mặt trăng
- Là văn bản thuộc PCNN KH: một mục trong từ điển
- Không mang tính hình tượng, tính biểu cảm, tính cá thể, thiên về lí tính, khái quát, lô gích
- Chỉ có một lớp nghĩa: nói về mặt trăng
- Mục địch: tạo dựng hình tượng giăng, biểu tượng cho cái đẹp mơ mộng mà con người khát khao vươn tới
- Là VB thuộc PCNN nghệ thuật, truyện ngắn
- Nổi bật tính hình tượng, tính truyền cảm và tính cá thể hoá
- Có 2 lớp nghĩa: nói về giăng và nói về cái đẹp mơ mộng mà con người luôn khao khát
GV: yêu cầu HS đọc và làm theo yêu cầu
2. Bài tập 5
a) V¨n b¶n ®­îc viÕt theo phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh.
b) Ng«n ng÷ ®­îc sö dông trong v¨n b¶n cã ®Æc ®iÓm:
+ VÒ tõ ng÷: v¨n b¶n sö dông nhiÒu tõ ng÷ th­êng gË­p trong phong c¸ch ng«n ng÷ hµnh chÝnh nh­: quyÕt ®Þnh, c¨n cø, luËt, nghÞ ®Þnh 299/H§BT, ban hµnh ®iÒu lÖ, thi hµnh quyÕt ®Þnh nµy,
+ VÒ c©u: v¨n b¶n sö dông kiªÓu c©u th­êng gÆp trong quyÕt ®Þnh (thuéc v¨n b¶n hµnh chÝnh): ñy ban nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi c¨n cø c¨n cø xÐt ®Ò nghÞ quyÕt ®Þnh I II III IV V VI
+ VÒ kÕt cÊu: v¨n b¶n cã kÕt cÊu theo khu«n mÉu 3 phÇn: 
- PhÇn ®Çu: quèc hiÖu, c¬ quan ra quyÕt ®Þnh, ngµy th¸nh n¨m, tªn quyÕt ®Þnh.
- PhÇn chÝnh: néi dung quyÕt ®Þnh.
- PhÇn cuèi: ch÷ kÝ, hä tªn (gãc ph¶i), n¬i nhËn (gãc tr¸i).
c) Tin ng¾n:
C¸ch ®©y chØ míi vµi tiÕng ®ång hå, bµ TrÇn ThÞ T©m §an thay mÆt UBND thµnh phè Hµ Néi ®· kÝ quyÕt ®Þnh thµnh lËp B¶o hiÓm Y tÕ Hµ Néi. QuyÕt ®Þnh ngoµi viÖc nªu râ chøc n¨ng, quyÒn h¹n, nhiÖm vô, tæ chøc, c¬ cÊu phßng ban, cßn quy ®Þnh ®Þa ®iÓm cho B¶o hiÓm Y tÕ Hµ Néi vµ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc chÞu tr¸ch nhiÖm thi hµnh.
5. Củng cố và dặn dò
- Nhắc lại kiến thức cơ bản
- Chuẩn bị ôn tập phần văn học