Giáo án Ngữ văn 12 (Chương trình nâng cao): Ai Đã Đặt Tên Cho Dòng Sông (Hoàng Phủ Ngọc Tường)

Thiết kế giáo án
Giáo viên thực hiện: Trương Thị Hiền Lương
Trường THPTDL Văn Lang.
Ai Đã Đặt Tên Cho Dòng Sông 
 (Chương trình nâng cao)
(Hoàng Phủ Ngọc Tường)
I – Mục tiêu cần đạt
Cảm nhận được vẻ đẹp và chất thơ từ bề dày lịch sử, văn hóa tâm hồn con người cách mạng người Huế qua hình tượng sông Hương trong bài bút k‎‎‎‎‎‎‎í đậm chất thơ, chất tài hoa của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
II – Phương tiện dạy học
SGK + Sách giáo viên + Bài soạn
III – Cách thức tiến hành 
Hướng dẫn học sinh đọc, thảo luận và trả lời câu hỏi.
IV – Tiến trình thực hiện
1 – Kiểm tra bài cũ 
2 – Giới thiệu bài mới
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung cần đạt
I – Tìm hiểu chung
 1 – Tiểu dẫn 
(Học sinh đọc SGK)
Là một nhà thơ, nhà văn có phong cách riêng độc đáo với lối viết uyên bác, tài hoa,
Đặc biệt có sở trường về thơ bút kí, tùy bút. Những trang viết của ông vừa giàu chất trí tuệ, vừa giàu chất thơ.
Nội dung thông tin phong phú và đề tài khá rộng
Nét đặc sắc trong văn ông là sự kết hợp giữa chất trí tuệ và trữ tình, giữa lối nghị luận sắc bén và tư duy sâu sắc am hiểu sâu rộng triết học, văn hóa, lịch sử, địa l‎í.... đây là lối viết hướng nội ,đày say đắm và tài hoa.
II – Hoàn cảnh sáng tác
Là bài bút kí đặc sắc của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
Viết tháng 1/1981 tại Huế, trích trong tập bút kí cùng tên.
Là bài kí tiêu biểu cho văn phong Hoàng Phủ Ngọc Tường . anh oi em do~ rui. 21,5 d hihi, chua co diem chuan nhung e tra STT rui, xep thu 160 :) Chuan bi xien` nha anh :)
III – Bố cục 
Giáo viên giới thiệu cả bài kí
Học sinh đọc văn bản và giải nghĩa từ khó
3 phần 
Đoạn trích nằm ở phần 1 cộng với lời kết của tác phẩm .
IV – Đọc hiểu văn bản
Đoạn trích nằm ở phần 1 cộng với lời kết của tác phẩm .
1 – Vẻ đẹp của sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên
Sông Hương gắn liền với Huế, là biểu tượng cho vẻ đẹp của Huế - mảnh đất cố đô giàu bản sắc văn hóa, lịch sử, truyền thống.
Sông Hương là điểm nhìn nghệ thuật giúp tác giả thể hiện sự tài hoa, uyên bác của mình khi viết về Huế.
A- Sông Hương ở thượng nguồn:
 - Sức sống mãnh liệt, hoang dại nhưng cũng đầy dịu dàng, say đắm.
(Học sinh tìm dẫn chứng)
B – Sông Hương ở đồng bằng:
Vẻ đẹp đa chiều đầy biến ảo của sông Hương 
(Học sinh tìm dẫn chứng).
Vẻ đẹp mang sắc màu triết lí cổ thi của sông Hương 
(Học sinh tìm dẫn chứng) .
Thiên nhiên quanh sông Hương mang vẻ đẹp thật diễm lệ, có hồn:
+ Chiếc cầu cong
+ Những cây đa, cây cừu.....
+ Ánh lửa thuyền chài....
=> Vẻ đẹp của sông Hương chính là vẻ đẹp mê hồn của miền đất Huế mà nhà văn nặng lòng yêu mến.
2- Vẻ đẹp của sông Hương dưới góc độ văn hóa 
Dòng sông Hương là dòng sông của thơ ca nhạc họa . Liên tưởng đến 2 câu thơ hay của Thu Bồn:
 “Con sông dùng dằng, con sông không chảy
 Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu”
Sông Hương gắn liền với âm nhạc cổ điển Huế. Đọc những câu văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường, người đọc thấy được sự rung cảm mạnh mẽ và sự hiểu biết sâu sắc của tác giả về nền âm nhạc cổ điển Huế. Những liên tưởng độc đáo của nhà văn giúp người đọc thấy được sự tài hoa của tác giả:”Nguyễn Du bao năm lênh đênh trên quãng sông này, với một phiến trăng sầu”.Và từ đó những bản đang đã đi suốt cuộc đời Kiều!
3 – Vẻ đẹp của sông Hương gắn với những sự kiện 
(Học sinh đọc SGK)
Trong Dư địa chí của Nguyễn Trãi sông Hương có tên là Linh Giang.
Sông Hương là điểm tựa, là vành đai bảo vệ biên cương thời kỳ Đại Việt .
Đến thế kỷ thứ 8, sông Hương gắn với tên tuổi người anh hùng Nguyễn Huệ.
Nó sống hết lịch sử bi tráng của thế kỷ 19.
Sông Hương là chứng nhân lịch sử của Huế, của dân tộc đặc biết là Cách Mạng Tháng 8 đến nay.
 Em có nhận xét gì về cách sử dụng các biện pháp nghệ thuật của nhà văn
Nghệ thuật so sánh 
Sông Hương còn đẹp dịu dàng như một cô gái Huế kín đáo, sâu sắc, đa tình.
Dòng sông mềm như tấm lụa
Dòng sông uốn một cánh cung rất nhẹ như một tiếng vâng không nói ra của tình yêu.
Sông Hương còn đẹp dịu dàng như một cô gái Digan phóng khoáng và man dai....
So sánh sông Hương với Danuyp, sông Sen, Nêva.và sử dụng một đoạn văn của hội đồng hòa bình thế giới (UNESCO): “Các trung tâm lớn....bị phá hoại”. Đây là lối viết theo kiểu đòn bẩy nghệ thuật, để đánh giá cao di sản văn hóa Huế”.
Ngoài ra tác giả còn sử dụng nhiều biện pháp nhân hóa, ẩn dụ,....để tạo nên những câu văn rất giàu hình ảnh.
 Cách giải thích tên dông gợi cho em những suy nghĩ gì?
Sông Hương là sông thơm. Vì dân lang Thành Chung ven sông Hương có nghề trồng rau thơm. Nhân dân 2 bên bờ sông đã nấu nước thơm của 100 loài hoa và đổ xuống sông khiến cho sông thơm mãi.
Đây là một lối lý‎ giải độc đáo, bộc lộ một tình yêu quê hương tha thiết của tác giả.
 Cách đặt tiêu đề và kết thúc tác phẩm bằng một câu hỏi gợi cho em suy nghĩ gì?
Là sự biết ơn, niềm tự hào sâu sắc với sông Hương cũng như với Huế, một miền đất của lich sử, văn hóa phong phú vô cùng.
4 - Văn phong Hoàng Phủ Ngọc Tường
 Miêu tả sông Hương bằng tất cả tâm hồn và tình yêu quê hương xứ sở của mình, khiến sông Hương trở lên có hồn, sống động như con người.
Trí tưởng tượng phong phú cộng sự uyên bác tài hoa => Tạo những câu văn đặc sắc.
Ngôn ngữ giàu hình ảnh, sử dụng tài tình các biện pháp tu từ.
Có sử dụng kết hợp hài hòa giữa cảm xúc và trí tuệ, giữa chất tài tình say đắm và chất triết lí sâu sắc.
Củng cố
 - Cảm nhận được vẻ đẹp của Huế của tâm hồn người Huế qua sự quan sát sắc sảo, tinh tế của Hoàng Phủ Ngọc Tường về dòng sông Hương.
 - Hiểu được đặc sắc trong phong cách nghệ thuật của Hoàng Phủ Ngọc Tường .