Giáo án Ngữ văn 11: Hầu trời - Tản Đà

Bài :HẦU TRỜI
 Tản Đà
I/ Mục tiêu bài học :
Giúp hs cảm nhận được tâm hồn lm độc đáo của thi sĩ Tản Đà ( tư tưởng thoát li , ý thức về cái tôi cá tính “ngông”) , và những dấu hiệu đổi mới của thơ ca VN theo hướng hiện đại vào những năm 20 của thề kỉ XX ( vế thể thơ ,cảm hướng , ngôn ngữ ).
Thấy được giá trị nt đặc sắc cùa thơ Tản Đà .
II/ Phương pháp lên lớp :
 Đọc hiểu , gợi mở , nêu vấn đề ,.
III/ Tiến trình lên lớp :
1/ Oån định lớp : 
2/ Kiểm tra bài cũ :
3/ Bài mới :
 Trong thơ văn VN hiện đại , có một nhà thơ được coi là “con người của hai thế kỉ” , là người khơi gợi cảm xúc đổi mới thơ văn theo hướng hiện đại . Oâng được coi là nhà thơ đầu tiên lấy thơ văn làm nghề nghiệp “nôm na phá nghiệp kiếm ăn xoàng” . Thơ văn của ông đã thể hiện sự đổi mới cả nd lẫn hình thức nt và bộc lộ cái tôi cá nhân độc đáo . Để hiểu hơn về vấn đề này chúng ta cùng tìm hiểu bài thơ Hầu trời .
 Gọi hs đọc tiểu dẫn , và yêu cầu trình bày những nét chính về tác giả Tản Đà .
 Giáo viên giới thiệu :
 Thơ Tản Đà thường hay nói về cảnh trời . Điều đó đã trở thành một mô tuýp nt quen thuộc , có tính hệ thống trong thơ ông :
 - Có lúc ông tự coi mình là một vị tiên bị đày xuống hạ giới .
 - Có lúc ông “muốn làm thằng cuội” , để cùng chị Hằng “tựa nhau trông xuống thế gian cười” .
 - Có lúc ông còn mơ thấy mình lên thiên đình hội ngộ cúng Tây Thi , Dương Quý Phi . Bàn chuyện văn chương .
 - Có lúc lại bàn bạc chuyện thế sự với các bậc tiền bối : Nguyễn Trãi , HXH , Đoàn Thị Điểm, Hầu Trời là một trong những bài nằm trong cảm hứng lm đó .
 Để hiểu hơn về điều này chúng ta phân tích khổ một phần văn bản .
 - Bài thơ có cấu tứ ntn?
 Bài thơ có cấu tứ như một câu chuyện . Đó là chuyện Tản Đà được mời lên trời , đọc thơ cho trời và chư tiên nghe , trời chư tiên nghe khen hay , tán thưởng và đồng cảm.
 - Nghe tác giả đọc thơ trời chư tiên nghe có biểu hiện ntn ?
 - Biểu hiện của trời :
Biểu hiện của chư tiên :
 Qua đoạn trích trên em có nhận xét gì cá tính của nhà thơ , và niềm khao khát chân thành của thi sĩ ?
 Xhtd 1/2 pk đã đối xử với người nghệ sĩ tài hoa ntn ?
 Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là cảm hứng lm , nhưng trong bài lại có chỗ được tác giả miêu tả rất hiện thực , em hãy cho biết đó là đoạn nào ?
 Đoạn tác giả kể cho trời nghe về cảnh sống của mình nơi hạ giới .
 Cảm hứng chủ đạo là cảm hứng lm , nhưng bên cạnh đó còn có những câu rất thực nói về cuộc đời của người nghệ sĩ tài hoa trong xhtd ½ pk 
 Có trời , có chư tiên thật không ?
 Có Tản Đà thật không?
Giáo viên giảng thêm cho hs :
 Cuộc đời ông từng phải mở cửa hàng xem tướng số để kiếm ăn , nhưng không có khách , mở lớp dạy Hán văn và quốc văn , nhưng không có học trò. Oâng chết trong cảnh nghèo đói , nhà cửa bị chủ nợ tịch biên , chỉ còn lại một cái giường mọt , cái ghế ba chân và một be rượu .
 Tìm hiểu đặc sắc nt của bài thơ Hầu Trời . Là tìm hiểu những dấu hiệu đổi mới của nó so với thơ ca trung đại trước đây .
 Em hãy cho biết ở bài Hầu trời đã có những mặt nào đổi mới 
 Củng cố – dặn dò .
I / Đọc hiểu tiểu dẫn :
1/ Tác Giả :
-Tản Đà ( 1889- 1939) ,tên thật : Nguyễn Khắc Hiếu ,quê làng Khuê Thượng ,huyện Bất Bạt, tỉnh Sơn Tây , nay thuộc Hà Nội .Ông là người của hai thế kỉ :cả về học vấn lối sống và văn chương.Thơ ông là gạch nối giữa thơ ca trung đại và hiện đại .
 -Tác phẩm tiêu biểu .:Khối tình con 1,2 ; Giấc mộng con ; Giấc mộng lớn ; Thơ Tản Đa, ..
2 / Tác phẩm Hầu Trời :
 Bài Hầu Trời được in trong tập Còn Chơi , xuất bản năm 1921 .được tác giả viết ở thể loại thất ngôn trường thiên hay còn gọi thơ tự sự .
II/ Đọc hiểu tác phẩm :
1/ Phân tích khổ thơ đầu :
 Cách vào đề rất độc đáo .
 Một câu gây nên sự nghi vấn , gơị trí to mò ở người đọc “Đêm qua chẳng biết có hay không “
 Ba câu tiếp theo là một sự khảng định để củng cố niềm tin :
“ Chẳng phải hốt hoảng hay mơ mòng 
 Thật hồn !Thậtt phách ! Thật thân thể! 
 Thật được lên tiên - sướng lạ lùng .”
Khổ thơ đầu đã gợi được sự tò mò ở người đọc . Câu chuyện kể thật hấp dẫn , có sức lôi cuốn , cách vào chuyện thật độc đáo và có duyên .
2/ Tác giả đọc thơ cho trời và chư tiên 
 ( cảm hứng lãng mạn )
 Cảm xúc thái độ của tác giả :cao hứng đắc ý .
 “Đương cơn đắc ý đọc đã thích ..
Văn dài hơi tốt ran cung mây “
 Tự khen : “văn đã giàu thay lại lắm lối “
 Tự nhận mình là thiên sứ được trời sai xuống trần gian :
“ là việc thiên long của nhân loại 
Cho con xuống that cùng đời hay “
 Biểu hiện của trời và chư tiên :
 Trời đánh giá cao và không tiếc lời tán thưởng thơ thi sĩ :
“Trời lại phê cho văn that tuyệt !
Văn trần được thế chắc có ít !
Nhời văn chuốt đẹp như sao băng !
Khí văn hùng mạnh như mây chuyển !
Em như gió thoảng , tinh như sương !
Đầm như mưa sa lạnh như tuyết !
Chẳng hay văn sĩ tên họ gì ?
Người ở phương nào ta chưa biết .”
 Hình ảnh so sánh mang tầm vóc vũ trụ .
 Chư tiên xúc động tán thưởng và hâm mộ .
 “ Tâm như nở dạ cơ lè lưỡi 
 Hằng Nga , chức Nữ chau đôi mày 
 Song thành tiểu lăng81 tai đứng “
 “ Chư tiên ao ước tranh nhau dặn 
 Anh gánh lean nay bán chợ trời .”
 ðgiọng văn hóm hỉnh , hài hước khá linh hoạt , thể hiện cá tính của con người tài năng , dám đường hoàng bộc lộ bản ngả của mình , thậm chí còn rất “ ngông” , tìm đến tận trời để khảng định tài năng của mình trước Ngọc Hoàng , Thượng đế và Chư Tiên . vì ở hạ giới tác giả không tìm được người tri âm tri kỉ , văn chương rẻ rúng , thân phận nhà văn bị khinh bỉ .
3/ cuộc đời của người nghệ sĩ tài hao trong xã hội thực dân ½ phong kiến :
 -Cuộc đời tác giả :
 - Nhà thơ báo với Ngọc Hoàng đầy đủ họ tên mình :
 “Con tên Khắc Hiếu họ là Nguyễn 
 Quê ở Aù châu về Địa cầu 
 Sông Đà núi Tản nước Nam Việt “
 -Tác phẩm đă xuất bản :
 “ Hai quyển khốu tình văn lí thuyết 
 Hai khối tình con là văn chơi 
 Đến quyển lên tám nay là mười “
-Cảnh sống nghèo túng với gánh nặng áo cơm 
 “Bẩm trời csảnh con that nghèo khó 
 Trần gian thước đất cũng không có 
 .
 Văn chương hạ giới rẻ như bèo 
 Lo ăn lo mặc hết ngày tháng “
 ðĐoạn thơ là bức tranh hiện thực về chính cuộc đời tác giả , và cũng là cuộc đời của nhiều nhà văn khác trong chế độ thực dân 1/2 pk lúc bấy giờ .
.Một cảnh sống nghèo khổ cùng quẫn .
 “ Hôm qua chửa có tiền nhà 
 Suốt đêm thơ nghĩ chẳng ra câu nào 
 Đi ra rồi lạt đi vào 
 Quẩn quanh chỉ tốn thuốc lào vì thơ “
 4/ Đặc sắc nghệ thuật :
 - Thể thơ :
 Tản Đà không dùng các thể thơ cũ : Thất ngôn bát cú , Tứ tuyệt , Lục bát , Song thất lục bát mà dùng thể thơ Thất ngôn trường thiên khá tự do và phóng khoáng .
 - Ngôn ngữ thơ :
 Gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng ngày , iùt có những cách điệu ước lệ như thơ trung đại . thứ ngôn ngữ này đến thơ mới được kế thừa và phát triển .
 - Giọng thơ :
 Linh hoạt mang tính tự sự , phối hợp với giọng trữ tình , khi sôi nổi phóng khoáng lúc thì ngậm ngùi chua chát , lúc thì hài hước hóm hỉnh.
 - Cách biểu hiện cảm xúc :tự do phóng khoáng , không gò ép .
 III / Ghi nhớ :
 Sgk
 Về nhà nhớ học bài cũ 
 Bài này học sinh làm ở nhà , gv kiểm tra khi trả bài .
 Nhận xét nét tiêu biểu trong nt của bài thơ .
 Về nhà soạn bài “Vội Vàng”