Giáo án môn Ngữ văn khối 12 - Tiết 34: Tiếng hát con tàu - Chế Lan Viên đò lèn – Nguyễn Duy

Tuaàn 12
Tieát 34 Ngaøy daïy: 09 -11 -2010
ĐỌC THEÂM
TIEÁNG HAÙT CON TAØU - CHEÁ LAN VIEÂN
ÑOØ LEØN – NGUYEÃN DUY
I.MUÏC TIEÂU :	
1. Kieán thöùc:
 - Hieåu ñöôïc dieãn bieán taâm traïng cuûa nhaân vaät tröõ tình: lôøi giuïc giaõ thoâi thuùc, baøy toû tröïc tieáp tình caûm qua doøng hoaøi nieäm vaø khaùt voïng leân ñöôøng.
 - Naém ñöôïc ngheä thuaät thô chaát trieát lí, suy töôûng.
 - Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp taâm hoàn con ngöôøi qua hoài töôûng cuûa taùc giaû veà nhöõng kæ nieäm cuûa thôøi thô aáu. 
 - Thaáy ñöôïc caùch söõ duïng töø ngöõ, hình aûnh quen thuoäc, gaàn guõi nhöng coù söùc bieåu caûm cao, ñeå laïi aán töôïng saâu ñaäm trong loøng ngöôøi ñoïc.
2. Kó naêng: - Ñoïc – hieåu thô tröõ tình theo ñaëc tröng theå loaïi.
3. Thaùi ñoä: Boài döôõng tình caûm yeâu queâ höông ñaát nöôùc, yeâu ngöôøi thaân.
II. TROÏNG TAÂM:
1. Kieán thöùc:
- Söï traên trôû, môøi goïi leân ñöôøng; nhöõng kæ nieäm khaùng chieán ñaày nghóa tình thaám thieát vaø khuùc leân ñöôøng soâi noãi, say meâ.
 - Töø ngöõ, hình aûnh thô giaøu chaát trieát lí, suy töôûng.
- Cuoäc soáng lam luõ, taàn taûo cuûa ngöôøi baø beân caïnh söï voâ tö ñeán voâ taâm cuûa ngöôøi chaùu vaø söï thöùc tænh cuûa nhaân vaät tröõ tình .
 - Ngheä thuaät söû duïng töø ngöõ, hình aûnh, caùch theå hieän dieãn bieán taâm traïng nhaân vaät tröõ tình..
2. Kó naêng:
 - Ñoïc – hieåu thô tröõ tình theo ñaëc tröng theå loaïi.
III. CHUAÅN BÒ 
1. GV: Giaùo aùn, SGK,SGV, höôùng daãn chuaån kieán thöùc kó naêng
2. HS: Đọc sgk vaø naém noäi dung cô baûn, ñònh höôùng tìm hieåu caùc caâu hoûi theo caùc caâu hoûi höôùng daãn hoïc baøi.
IV. TIẾN TRÌNH DAÏY HOÏC:
1. Ổn ñịnh lớp:
 	kiểm tra sĩ số:
12A2	12B4	 
2. Kiểm tra baøi cũ: 
 - Trình baøy yù nghóa 2 vaên baûn Ñaát nöôùc cuûa Nguyeãn Ñình Thi vaø Doïn veà laøng cuûa Noâng Quoác Chaán? + Töø muøa thu cuûa thieân nhieân, nhaø thô theå hieän nieàm vui söôùng, töï haøo cuûa con ngöôøi ñöôïc laøm chuû ñaát nöôùc vaø khaúng ñònh söùc soáng cuûa daân toäc. 
+ Hình aûnh queâ höông Cao – Baéc – Laïng trong nhöõng naêm khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp ñau thöông maø anh duõng. 
 - Ñoïc moät soá caâu thô minh hoïa
3. Baøi môùi
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ HS
NOÄI DUNG CAÀN ÑAÏT
Hoaït ñoäng 1: Taïo taâm theá cho hoïc sinh
Vaøo baøi: Hoâm nay chuùng ta seõ cuøng tìm hieåu baøi Tieáng haùt con taøu cuûa Cheá Lan Vieân vaø Ñoø Leøn cuûa Nguyeãn Duy
Hoaït doäng 2: Höôùng daãn HS tìm hieåu veà taùc giaû, taùc phaåm
Vaên baûn 1
-GV: Đọc Tiểu dẫn, giới thiệu vài nét về tác giả?
-GV:Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài thơ?
Hoaït doäng 3: Höôùng daãn HS ñoïc hieåu vaên baûn
-GV: Nêu ý nghĩa hình tượng con tàu được miêu tả trong bài thơ?
-GV: hình tượng Tây Bắc trong bài thơ có những ý nghĩa gì?
-GV:Lời đề từ của bài thơ có ý nghĩa gì?
-GV: Söï traên trôû, môøi goïi leân ñöôøng cuûa nhaø thô nhö theá naøo?
-GV: Niềm vui lớn lao khi gặp lại nhân dân được thể hiện trong đoạn thơ nào? Phân tích những câu thơ mà em cho là hay nhất?
-GV: Hình ảnh nhân dân trong kỉ niệm của nhà thơ được gợi lên qua hình ảnh những con người cụ thể nào? Phân tích những khổ thơ nói về những kỉ niệm đó để làm rõ sự gắn bó và lòng biết ơn sâu sắc của nhà thơ với nhân dân?
-GV: Những câu thơ nào thể hiện rõ nhất chất suy tưởng và triết lí của Chế Lan Viên?
-GV: Phân tích chất triết lí đó?
- GV: Neâu vaøi neùt veà ngheä thuaät cuûa baøi thô?
-GV: Neâu yù nghóa cuûa vaên baûn?
Vaên baûn 2
Hoaït doäng 4: Höôùng daãn HS tìm hieåu veà taùc phaåm
- GV: Neâu hoaøn caûnh vaø muïc ñích saùng taùc baøi Ñoø Leøn cuûa Nguyeãn Duy?
Hoaït doäng 5: Höôùng daãn HS ñoïc hieåu vaên baûn
-GV:Tác giả đã nhớ những gì về người bà của mình?
- GV: Hình ảnh về người bà hiện lên như thế nào?
-GV: Tình cảm của nhà thơ lúc nhỏ đối với người bà của mình như thế nào?
-GV: Phân tích các từ ngữ hai bờ hư - thực và trong suốt? Các từ ngữ này thể hiện cảm nhận gì của nhà thơ?
-GV: Tình cảm của nhà thơ khi đã trưởng thành đối với người bà của mình như thế nào?
- GV: Neâu vaøi neùt veà ngheä thuaät cuûa baøi thô?
-GV: Neâu yù nghóa cuûa vaên baûn?
A. Tieáng haùt con taøu – Cheá Lan Vieân
I.Tìm hieåu chung:
 Vaøi neùt veà taùc giaû vaø hoaøn caûnh saùng taùc baøi thô(SGK) 
II.Ñoïc – hieåu vaên baûn:
 1/ Noäi dung:
 - Boán caâu thô ñeà töø: 
+ Hình aûnh con taøu laø bieåu töôïng cuûa khaùt voïng leân ñöôøng. 
+ Taây Baéc – moät ñòa danh cuï theå – cuõng laø bieåu töôïng cho nhöõng mieàn xa xoâi cuûa Toå quoác, cho nhaân daân, ñaát nöôùc vaø ngoïn nguoàn cuûa caûm höùng saùng taïo thi ca. 
+ Tieáng haùt con taøu laø tieáng haùt cuûa moät hoàn thô ñaõ tìm thaáy chaân trôøi ngheä thuaät cuûa mình trong ñôøi soáng cuûa nhaân daân, ñaát nöôùc. 
- Söï traên trôû, môøi goïi leân ñöôøng: 
+ Nhaân vaät tröõ tình töï phaân thaân (hoûi ngöôøi cuõng laø hoûi mình), höôùng loøng mình ñeán vôùi Taây Baéc, taïo ra haøng loaït söï ñoái laäp caøng laøm cho lôøi môøi goïi trôû neân thoâi thuùc.
- Nieàm vui cuûa ngöôøi ngheä só khi ñöôïc trôû veà vôùi nhaân daân: 
+ Nhaø thô ñaõ söû duïng pheùp tu töø so saùnh ñeå dieãn taû nieàm vui. 
+ Con nai, caây coû, chim eùn -> khao khaùt trôû veà vôùi cuoäc soáng quen thuoäc, boäc loä nieàm vui vaø haïnh phuùc. 
+“ Treû thô ñoùi loøng gaëp söõa” laø mong moûi trôû veà vôùi ngoïn nguoàn thieát yeáu cuûa söï soáng, cuûa haïnh phuùc trong söï nuoâi döôõng vaø cöu mang. 
 -Gioïng thô ôû ñoaïn naøy traàm laéng, keát hôïp vôùi nhieàu hình aûnh giaøu lieân töôûng ñaõ naâng caûm xuùc thô thaønh suy nghó, trieát lí. 
-> Veà vôùi nhaân daân laø veà vôùi nhöõng kæ nieäm moät thôøi chieán ñaáu, veà vôùi ngoïn nguoàn söï soáng, nôi nuoâi döôõng nhöõng saùng taïo ngheä thuaät.
- Khuùc haùt leân ñöôøng: con taøu moäng töôûng ñaõ ñi vaøo thöïc teá ñôøi soáng. Noù ñeán vôùi nôi maø chính con ngöôøi ñaõ ñöôïc toâi luyeän, thöû thaùch
 (ù nhöõng hình aûnh “ Reõ ngöôøi maø ñi, vòn tay maø ñeán”, “ Maét ta nhôù maët ngöôøi, tai ta nhôù tieáng”, nhòp thô taïo aâm höôûng thoâi thuùc, giuïc giaõ nhö khuùc haùt leân ñöôøng). 
 2/ Ngheä thuaät:
 Cheá Lan Vieân coù nhieàu saùng taïo trong löïa choïn töø ngöõ, hình aûnh, söû duïng bieän phaùp tu töø ; thô oâng giaøu tính trieát lí.
 3/ YÙ nghóa vaên baûn:
 Baøi thô ñaõ laøm soáng laïi khoâng khí nhöõng ngaøy xaây döïng ñaát nöôùc nhöõng naêm saùu möôi cuûa theá kæ XX.
B. Ñoø Leøn – Nguyeãn Duy
I.Tìm hieåu chung:
 Hoaøn caûnh vaø muïc ñích saùng taùc baøi thô(SGK) 
II.Ñoïc – hieåu vaên baûn:
 1/ Noäi dung:
 - Nhaân vaät tröõ tình hoài töôûng cuoäc soáng lam luõ, taàn taûo cuûa ngöôøi baø vaø söï voâ tö ñeán voâ taâm cuûa mình: tuoåi thô cuûa ngöôøi chaùu soáng trong theá giôùi cuûa truyeän coå tích vaø söï bình yeân cuûa cuoäc soáng lam luõ ñôøi thöôøng, ngöôøi chaùu khoâng thaáy ñöôïc noãi vaát vaû, cöïc nhoïc cuûa baø, thaønh ra voâ taâm, yeâu baø nhöng khoâng bieát thöông baø. Nhöõng chi tieát caâu caù, baét chim seû, níu vaùy baø ñi xem leã hoäi. 
+ Hai caâu thô: “ Toâi trong suoát giöõa hai bôø hö - thöïc – giöõa baø toâi vaø tieân, Phaät, thaùnh, thaàn” ñeå laøm roõ noäi dung naøy. 
+ Ñaëc bieät, hieän thöïc cuûa chieán tranh ñaõ phaù vôõ theá giôùi mô moäng hoàn nhieân, voâ tö cuûa tuoåi thô, buoäc nhaân vaät tröõ tình phaûii nhìn thaúng vaøo söï thaät khoác lieät cuûa ñôøi soáng.
- Söï thöùc tænh cuûa ngöôøi chaùu: Ñeå nhaän ra chaân lí cuûa cuoäc ñôøi, con ngöôøi phaûi qua traûi nghieäm thöïc tieãn vaø vì theá nhieàu khi phaûi nuoái tieác. 
 + Khoå thô cuoái baøi vôùi söï kieän “toâi ñi lính”, hình aûnh doøng soâng “beân lôû beân boài:. Nhaân vaät tröõ tình ñaõ nhaän ra: söï soáng quanh ta laø vónh haèng, nhöng con ngöôøi khoâng theå toàn taïi maõi, töø ñoù caøng thöông baø.
 2/ Ngheä thuaät:
 Baøi thô söû duïng nhieàu hình aûnh mang tính bieåu töôïng, töø ngöõ giaûn dò maø tinh teá, taâm traïng cuûa nhaân vaät tröõ tình ñöôïc theå hieän saâu saéc.
 3/ YÙ nghóa vaên baûn:
 Baøi thô giuùp ta nhaän thöùc saâu saéc: Moãi caù nhaân haõy höôùng veà nguoàn coäi cuûa mình ; nhìn thaúng vaøo söï thaät nhieàu khi nghieät ngaõ ñeå ruùt ra chaân lí cuûa cuoäc ñôøi. 
4. Cuûng coá, luyeän taäp:
* Trình baøy yù nghóa 2 vaên baûn?
 - THCT: Baøi thô ñaõ laøm soáng laïi khoâng khí nhöõng ngaøy xaây döïng ñaát nöôùc nhöõng naêm saùu möôi cuûa theá kæ XX.
- Ñoø Leøn cuûa Nguyeãn Duy: baøi thô giuùp ta nhaän thöùc saâu saéc: Moãi caù nhaân haõy höôùng veà nguoàn coäi cuûa mình ; nhìn thaúng vaøo söï thaät nhieàu khi nghieät ngaõ ñeå ruùt ra chaân lí cuûa cuoäc ñôøi. 
*Cách thể hiện tình cảm thương bà của Nguyễn Duy và Bằng Việt qua hai bài thơ Đò Lèn và Bếp lửa.
- Nguyễn Duy:
 + Nỗi nhớ về bà gắn liền với hình ảnh: mò cua bắt tép, gánh hàng rong quen thuộc trong công việc thường nhật.
 + Tâm trạng nuối tiếc, xót xa, muộn màng.
 + Giọng thơ xót xa, ngậm ngùi.
- Bằng Việt:
 + Nỗi nhớ về bà gắn liền với hình ảnh bếp lửa.
 + Thấu hiểu công lao khó nhọc, vất vả và tình thương của bà.
 + Giọng thơ trang trọng, mực thước.
 5. Höôùng daãn töï hoïc:
- Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát naøy: Trình baøy yù nghóa 2 vaên baûn?
 - THCT: Baøi thô ñaõ laøm soáng laïi khoâng khí nhöõng ngaøy xaây döïng ñaát nöôùc nhöõng naêm saùu möôi cuûa theá kæ XX.
- Ñoø Leøn cuûa Nguyeãn Duy: baøi thô giuùp ta nhaän thöùc saâu saéc: Moãi caù nhaân haõy höôùng veà nguoàn coäi cuûa mình ; nhìn thaúng vaøo söï thaät nhieàu khi nghieät ngaõ ñeå ruùt ra chaân lí cuûa cuoäc ñôøi. 
- Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát hoïc tieáp theo: 
 - Chuẩn bị bài mới: Thực hành một số biện pháp tu từ cú pháp.
 - Câu hỏi: 
 + Thế nào là phép lặp cú pháp, liệt kê, chêm xen?
 + Làm bài tập I.1a, II.a, III a của SGK.
V. Ruùt kinh nghieäm: