Giáo án Địa lí 12 tiết 24: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

®Þa lÝ kinh tÕ
TiÕt 24	 Bµi 20
ChuyĨn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
Ngµy so¹n:
Ngµy gi¶ng:
I. mơc tiªu bµi häc
Sau bµi häc, HS cÇn:
1. KiÕn thøc
- HiĨu ®­ỵc sù cÇn thiÕt ph¶i chuyĨn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n­íc ta theo h­íng CNH-H§H.
- Tr×nh bµy ®­ỵc c¸c thay ®ỉi trong c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu TP` vµ c¬ cÊu l·nh thỉ kinh tÕ n­íc ta trong thêi k× ®ỉi míi.
2. Kü n¨ng
- Ph©n tÝch c¸c biĨu ®å, b¶ng sè liƯu vỊ c¬ cÊu kinh tÕ.
- Kü n¨ng vÏ biĨu ®å c¬ cÊu kinh tÕ.
II. Ph­¬ng tiƯn d¹y häc
- BiĨu ®å c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu TP` kinh tÕ n­íc ta (phãng to).
- B¶n ®å kinh tÕ chung VN.
- Atlat ®Þa lÝ VN.
III. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng
1. ỉn ®Þnh tỉ chøc: KiĨm tra sÜ sè
2. KiĨm tra bµi cị: Thu mét sè bµi thùc hµnh cđa HS ®· hoµn thiƯn ë nhµ.
3. Bµi míi
Giíi thiƯu bµi: Mét nỊn kinh tÕ m¹nh kh«ng chØ ®ßi hái nhÞp ®é ph¸t triĨn kinh tÕ cao mµ quan träng h¬n cÇn ph¶i cã c¬ cÊu hỵp lÝ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c vïng l·nh thỉ. X¸c ®inh c¬ cÊu ki hỵp lÝ vµ thĩc ®Èy sù chuyĨn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lµ vÊn ®Ị cã ý nghÜa chiÕn l­ỵc quan träng trong qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt n­íc. ë n­íc ta sù chuyĨn dÞch nµy diƠn ra ntn => Chĩng ta t×m hiĨu trong bµi h«m nay.
Ho¹t ®éng cđa GV vµ HS
ND chÝnh
? Quan s¸t H20.1, h·y ph©n tÝch sù chuyĨn dÞch c¬ cÊu GDP ph©n theo KV kinh tÕ ë n­íc ta G§ 1990-2005?
* KV I: N¨m 1990 chiÕm 38,7% (tØ träng cao nhÊt trong GDP) -> N¨m 2005, chØ cßn 21% trë thµnh KV cã tØ träng thÊp nhÊt.
* KV II: N¨m 1990 chiÕm 22,7% -> N¨m 2005 ®¹t 41% -> trë thµnh KV cã tØ träng cao nhÊt trong GDP.
* KV III: N¨m 1990, chiÕm 38,6% -> 1991 gi¶m cßn 35,7% -> 1995 t¨ng lªn 44%; Tõ 1997-2005 gi¶m cßn 38%
Tuy nhiªn so víi tr­íc thêi k× ®ỉi míi th× ngµnh dÞch vơ ®· cã sù chuyĨn biÕn tÝch cùc trong c¬ cÊu kinh tÕ.
GV: Xu h­íng chuyĨn dÞch nh­ trªn lµ phï hỵp víi yªu cÇu chuyĨn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH-H§H trong §K n­íc ta hiƯn nay. Song tèc ®é chuyĨn dÞch cßn chËm ch­a ®¸p øng ®­ỵc yªu cÇu cđa ®Êt n­íc trong G§ míi.
* Sù chuyĨn dÞch kh«ng chØ diƠn ra theo ngµnh mµ cßn c¶ trong néi bé tõng ngµnh.
? Dùa vµo ND trong SGK vµ b¶ng 20.1, h·y tr×nh bµy sù chuyĨn dÞch c¬ cÊu trong néi bé tõng ngµnh kinh tÕ?
* KV I: 
- TØ träng ngµnh NN n¨m 1990 lµ 83,4% -> N¨m 2005 cßn 71,5%.
- TØ träng thủ s¶n t¨ng tõ 8,7% -> 24,8%.
GV: NÕu xÐt riªng NN (nghÜa hĐp gåm trång trät vµ ch¨n nu«i) th× tØ träng cđa ngµnh trång trät gi¶m; TØ träng cđa ngµnh ch¨n nu«i t¨ng.
- Trång trät: Tõ 1990->2005 gi¶m tõ 79,3 -> 73,5%.
Riªng trong trång trät:
 + Gi¶m tØ träng c©y l­¬ng thùc (NhÊt lµ diƯn tÝch trång lĩa, mµu cã n¨ng suÊt vµ hiƯu qu¶ thÊp)
+ T¨ng tØ träng c©y c«ng nghƯ, nhÊt lµ c©y phơc vơ cho XK vµ lµm nguyªn liƯu cho c«ng nghƯ cã gi¸ trÞ cao.
=> Nh»m n©ng cao hiƯu qu¶ kinh tÕ.
- Ch¨n nu«i: T¨ng tõ 17,9 -> 24,7%.
* KV II:
CN ®ang cã xu h­íng chuyĨn dÞch c¬ cÊu ngµnh sx vµ ®a d¹ng ho¸ SP’ ®Ĩ phï hỵp h¬n víi yªu cÇu cđa thÞ tr­êng vµ t¨ng hiƯu qu¶ ®Çu t­.
- CN chÕ biÕn kho¶ng 83,2% gi¸ trÞ sx toµn ngµnh CN vµ kho¶ng 18,7% tỉng SP’ trong n­íc => TØ träng nµy cßn thÊp so víi mơc tiªu ®­a n­íc ta trë thµnh n­íc c«ng nghƯ vµo n¨m 2020.
- Mét sè ngµnh CN chÕ biÕn chđ lùc: L­¬ng thùc – TP’, dƯt, da giµy, may mỈc, cao su...
- H×nh thµnh 1 sè ngµnh c«ng nghƯ cao: sx « t«, thiÕt bÞ chÝnh x¸c, m¸y mãc ®iƯn tư, m¸y tÝnh, m¸y v¨n phßng...
GV: Trong tõng ngµnh CN cịng cã sù thay ®ỉi vỊ c¬ cÊu s¶n phÈm.
-> C¸c SP’ nµy Ýt cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, kh«ng ®¸p øng ®­ỵc yªu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ XK.
* KV III: Cã b­íc t¨ng tr­ëng ë 1 sè mỈt.
C¸c dÞch vơ ra ®êi nh»m ®¸p øng ®­ỵc nhu cÇu ph¸t triĨn míi, gãp phÇn tÝch cùc vµo sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cđa ®Êt n­íc.
Tỉng kÕt:
Xu h­íng chuyĨn dÞch nh­ trªn cho thÊy c¸c ngµnh kinh tÕ ë n­íc ta ®ang ph¸t triĨn c©n ®èi, toµn diƯn h¬n, hiƯn ®¹i h¬n vµ phï hỵp víi xu thÕ hoµ nhËp vµo nỊn kinh tÕ TG.
ChuyĨn ý: Bªn c¹nh sù chuyĨn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, c¬ cÊu TP` kinh tÕ n­íc ta cịng cã sù chuyĨn dÞch cã b¶n.
? Dùa vµo b¶ng 20.2, ph©n tÝch ®Ĩ thÊy sù chuyĨn dÞch c¬ cÊu GDP gi÷a c¸c TP` kinh tÕ? Nªu ý nghÜa?
Cơ thĨ: Trong c¬ cÊu GDP tõ 1995-2005
- Kinh tÕ nhµ n­íc gi¶m 40,2 -> 38,4%
- Kinh tÕ t­ nh©n t¨ng 7,4 -> 8,9%
- Kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng tõ 6,3 -> 16% (Lµ KV cã møc t¨ng nhÊt, ®Ỉc biƯt tõ khi n­íc ta héi nhËp nỊn kinh tÕ quèc tÕ vµ gia nhËp WTO) => Cho thÊy vai trß ngµy cµng quan träng cđa KV kinh tÕ nµy trong G§ míi cđa ®Êt n­íc.
Tuy nhiªn, kinh tÕ nhµ n­íc vÉn gi÷ vai trß chđ ®¹o trong nỊn kinh tÕ. C¸c ngµnh vµ lÜnh vùc kinh tÕ then chèt vÉn do nhµ n­íc qu¶n lÝ.
GV: Xu thÕ chuyĨn dÞch trªn cho thÊy ë n­íc ta ®ang ph¸t triĨn nỊn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cđa nhµ n­íc theo ®inh h­íng XHCN.
GV: ViƯc ph¸t huy c¸c thÕ m¹nh cđa tõng vïng nh»m ®Èy m¹nh ph¸t triĨn kinh tÕ vµ t¨ng c­êng héi nhËp víi TG ®· dÉn tíi sù chuyĨn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph©n ho¸ sx gi÷a c¸c vïng trong n­íc.
VD:
- §NB lµ vïng ph¸t triĨn CN m¹nh nhÊt, víi gi¸ trÞ sx CN chiÕm tíi 55,6% c¶ n­íc (2005)
- §B SCL lµ vïng träng ®iĨm sx l­¬ng thùc – TP’. Gi¸ trÞ sx n«ng – l©m – ng­ nghiƯp chiÕm 40,7% c¶ n­íc.
- 3 cïng kinh tÕ träng ®iĨm: 
+ Vïng kinh tÕ träng ®iĨm phÝa B¾c.
+ Vïng kinh tÕ träng ®iĨm phÝa Nam.
+ Vïng kinh tÕ träng ®iĨm miỊn Trung.
1. ChuyĨn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ.
* C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ ®ang cã sù chuyĨn dÞch theo h­íng tÝch cùc.
- Gi¶m nhanh tØ träng KV I.
- T¨ng tØ träng KV II.
- KV III cã tØ träng kh¸ cao nh­ng ch­a ỉn ®Þnh.
* Sù chuyĨn dÞch diƠn ra trong néi bé tõng ngµnh.
- KV I:
+ Gi¶m tØ träng ngµnh NN.
+ T¨ng tØ träng ngµnh thđy s¶n.
+ Riªng trong NN: Gi¶m tØ träng cđa ngµnh trång trot, t¨ng tØ träng ngµnh ch¨n nu«i.
- KV II:
+ T¨ng tØ träng nhãm ngµnh CN chÕ biÕn, gi¶m tØ träng nhãm ngµnh CN khai th¸c.
+ Cã sù thay ®ỉi vỊ c¬ cÊu s¶n phÈm: T¨ng tØ träng c¸c SP’ cao cÊp, cã chÊt l­ỵng cao vµ c¹nh tranh ®­ỵc vỊ gi¸ c¶.
- KV III:
+ Gia t¨ng trong lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ vµ ph¸t triĨn ®« thÞ.
+ NhiỊu lo¹i h×nh míi ra ®êi: ViƠn th«ng, t­ vÊn ®Çu t­...
2. ChuyĨn dÞch c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ.
- TØ träng KV kinh tÕ nhµ n­íc gi¶m.
- TØ träng KV kinh tÕ t­ nh©n vµ kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng nhanh.
- Kinh tÕ nhµ n­íc vÉn gi÷ vai trß chđ ®¹o trong nỊn kinh tÕ.
3. ChuyĨn dÞch c¬ cÊu l·nh thỉ kinh tÕ.
Trªn c¶ n­íc ®· h×nh thµnh:
- C¸c vïng ®éng lùc ph¸t triĨn kinh tÕ, vïng chuyªn canh, khu CN tËp trung, khu chÕ xuÊt cã quy m« lín.
- 3 vïng kinh tÕ träng ®iĨm.
IV. Cđng cè
1. ChuyĨn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ ë n­íc ta diƠn ra nh­ thÕ nµo trong tõng KV vµ trong néi bé tõng ngµnh?
2. Nªu sù chuyĨn dÞch c¬ cÊu TP` kinh tÕ vµ c¬ cÊu l·nh thỉ kinh tÕ?