Giáo án dạy Ngữ văn 12 tiết 20, 21: Tây tiến - Quang Dũng

TÂY TIẾN
20 - 21 ---------------------------------------------------------------------------------------Quang Dũng
A- Mục tiêu cần đạt:Giúp học sinh :
- Cảm nhận được vẻ đẹp hùng vĩ, mĩ lệ của thiên nhiên miền tây và nét hào hoa, dũng cảm, vẻ đẹp bi tráng của hình tượng người lính Tây Tiến trong bài thơ.
- Nắm được những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ: Bút pháp lãng mạn, những sáng tạo về hình ảnh, ngôn ngữ và giọng điệu.
B. Phương pháp tiến hành.
- GV tổ chức giờ dạy theo sự kết hợp giữa các phương pháp đọc sáng tạo, nêu vấn đề, gợi tìm và trao đổi thảo luận nhóm, kết hợp với diễn giảng.
C. Phương tiện thực hiện.	
- SGK, SGV, Thiết kế bài học, giáo án.
D. Tiến trình lên lớp 
1. Ổn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:
3.Giới thiệu bài mới - Bài mới. 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung cần đạt
*Hoạt động1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu tiểu dẫn 
GV: Yêu cầu HS đọc phần TD và rút ra những nội dung chính 
- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì?
*Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu K1 bài thơ.
GV: Những câu thơ nào là dòng hồi tưởng của nhà thơ về thiên nhiên và con người Tây Bắc?
- Đặc điểm nổi bật của thiên nhiên Tây Bắc là gì? được thể hiện qua các hình ảnh nào?
- Hình ảnh người lính hiện lên như thế nào qua đoạn 1?
*Hoạt động 3: HD tìm hiểu những kỉ niệm của người lính
 GV: Tiếp đến nhà thơ nhớ về điều gì? Kỉ niệm được gợi lên bộn bề với những hình ảnh nào? Thái độ cuả tác giả như thế nào?Dựa vào yếu tố ngô ngữ nào mà em nhận biết được điều đó?
*Hoạt động 4: HD tìm hiểu chân dung lính TT.
- Cảm nhận vẻ đẹp ngoại hình của lính Tây Tiến .
- Cảm nhận về chất lãng mạn của lính Tây Tiến 
- Cảm nhận về vẻ đẹp bi tráng của lính Tây Tiến 
*Hoạt động 5: HD tìm hiểu khổ cuối.
- Bốn câu cuối diễn tả điều gì? Âm điệu thơ ở đây như thế nào?
GV: Gọi học sinh đọc phần ghi nhớ ở SGK.
 Học sinh đọc và gạch chân các ý chính trong SGK
 Học sinh suy nghĩ trả lời
Học sinh suy nghĩ trả lời
HS thảo luận nhóm về vẻ đẹp của thiên nhiên và hình ảnh người lính.
Học sinh suy nghĩ trả lời
HS thảo luận nhóm về chân dung người lính.
HS suy nghĩ trả lời
I/ Tiểu dẫn:
1. Tác giả : 
Quang Dũng : sinh 1921 tại Hà Tây, mất 1988 tại Hà Nội
QD là một nghệ sĩ đa tàimột hồn thơ lãng mạn
2. Hoàn cảnh sáng tác:SGK
3. Cảm hứng chủ đạo:
Cảm hứng lãng mạn.
Tinh thần bi tráng
II/ Phân tích
1. Khổ 1:
* 2 câu đầu: + Hai câu thơ mở đầu bằng một tiếng gọi khơi nguồn cho nỗi nhớ về Tây Tiến.
 + Nỗi nhớ chơi vơi là nỗi nhớ lạ chập chờn giữa hai bờ hư thực như trong cõi mộng.
 + Điệp từ “nhớ”, cách hiệp vần “ơi, chơi vơi”làm cho câu thơ trở nên nhẹ nhàng và phù hợp với nỗi nhớ.
* Các câu còn lại:
a. Vẻ đẹp của thiên nhiên:
- Thiên nhiên vừa hùng vĩ vừa thơ mộng.Thể hiện qua các thủ pháp nghệ thuật sau:
+ Địa danh: Sài Khao, Mường Lát gợi vẻ xa lạ,xa xôi
+ điệp từ “dốc”, từ láy “khúc khuỷu”, “thăm thẳm”, “heo hút”, “cồn”, “ngửi”
+ Phối thanh, sử dụng thi liệu, ngắt nhịp đối ...
b. Hình ảnh lính Tây Tiến:
- Hòa quyện cùng thiên nhiên.
- Đẫm chất lãng mạn.
- Đầy bi tráng:
2. Khổ 2:
a) Bốn câu đầu: Đêm hội liên hoan 
- Từ ngữ: Bừng, đuốc hoa, man điệu, nàng e ấp, hồn thơ, xiêm áo..
- Âm thanh: tiếng khèn man điệu
- Màu sắc : lửa đuốc
-> Đoạn thơ cho thấy nét đẹp trong tâm hồn người lính, một tâm hồn lãng mạn, tình tứ pha chút tinh nghịch của những chàng trai Hà thành thanh lịch.
b) Bốn câu cuối: Hình ảnh chiều sương nơi Châu Mộc.
Từ ngữ: chiều sương áy, hồn lau, dáng người, đong đưa
Bút pháp: lãng mạn tình tứ.
-> Bốn câu thơ đậm chất thơ, chất thơ . Với những nét vẽ thoáng nhẹ đã đem đến cho người đọc vẻ đẹp thơ mộng của bước tranh thiên nhiên gống như một bức tranh lụa mượt mà.
3) Khổ 3: Chân dung người lính
a. Hai câu đầu: 
-Hình ảnh :không mọc tóc, xanh màu lá..
-> Những hình ảnh hiện thực được nhìn qua cảm hứng lãng mạn cho thấy hình ảnh một đoàn quân ốm mà không yếu vẫn mang vẻ đẹp củav sức mạnh hùm thiêng sông núi
Hai câu tiếp:
Hình ảnh: mắt trừng, mộng, mơ, dáng kiều
-> Hai câu thơ cho thấy nét đẹp trong tâm hồn người lính một tâm hồn đầy mộng và mơ, hòa quyện giữa lí tưởng và đời thường
Hai câu tiếp:
Từ ngữ: rải rác, biên cương, mồ, viễn xứ, áo bào
Cách nói chủ động: Chẳng tiếc..
-> Hai câu thơ cho thấy hiện thực bi thương đối với người lính, sự hi sinh hết sức thầm lặng. Cách nói chủ động “chẳng tiếc” khiến cái bi bị át hẳn đi bởi cái lí tưởng
-> Cách sử dụng hàng loạt từ Hán Việt mang tới sắc thái cổ kính trang nghiêm biến những nấm mồ hoang lạnh nơi rừng sâu thành những mộ chí tôn nghiêm vĩnh hằng
“Áo bào..khúc độc hành”
Từ ngữ, hình ảnh: áo bào, về đất, sông Mã gầm, khúc độc hành
 + Cách nói giảm “anh về đất” đã vĩnh viến hóa sự hi sinh của người lính. Họ đã trở về với đất mẹ, họ hóa thân vào sông núi để vĩnh viễn sống mãi với non nước này
 + Hình ảnh dòng sông Mã và tiếng gầm uất nghẹn của dòng sông như cho thấy cả thiên nhiên đất trời cùng nghiêng mình đưa tiễn các anh. Tiếng gầm của dòng sông Mã đã nâng tính bi hùng về hình tượng người lính Tây Tiến.
Khổ cuối:
Khổ thơ trở thành lời thề thiêng liêng của người lính, nó trở thành những lời nghi vào bia mộ.nâng chất sử thi của bài thơ
III/ Kết luận:
4.Củng cố- Dặn dò:
- Đọc thuộc bài thơ và phần ghi nhớ.
- Nắm được giá trị về nội dung và nghệ thuật bài thơ.
- Chuẩn bị bài tiếp theo.
5. Rút kinh nghiệm - Bổ sung: