Đề tài Một số điểm chú ý để dạy tốt bài: “Quần thể sinh vật và các mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể” (Sinh học 12 – Chương trình chuẩn, trang 156)

Một số điểm chú ý để dạy tốt bài:
“Quần thể sinh vật và các mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể” 
(Sinh học 12 – Chương trình chuẩn, trang 156)
Thái Hữu Văn, P.HT trường THPT Cao Bá Quát, Buôn Ma Thuột. 08/2009 
I. Định nghĩa: 
Theo SGK:Quần thể sinh vật là tập hợp các cá thể trong cùng một loài, cùng sinh sống trong một khoảng không gian xác định, vào một thời điểm nhất định và có khả năng sinh sản tạo thành những cá thể mới.
Theo tôi, cần lưu ý mấy điểm sau đây:
- Loài được cấu tạo từ các quần thể của nó. Mỗi quần thể là toàn bộ các cá thể trong một nhóm của loài đó chiếm cứ một vùng nhất định, tồn tại trong một thời điểm nhất định và có khả năng giao phối tự do với nhau (trừ các loài sinh sản vô tính hay trinh sản) sinh ra thế hệ sau, là kết quả của của biến dị và của chọn lọc tự nhiên hay chọ lọc nhân tạo.
- Các loài sinh sản vô tính hay trinh sản thì chúng chỉ tồn tại khi có môi trường sống tương đối ổn định.
- Quần thể là tổ chức sinh vật ở mức cao hơn các thể, được đặc trưng bởi những tính chất mà cá thể không có.
- Chúng ta cũng cần lưu ý thêm rằng: Nếu thiếu lưu ý tới quá trình biến đổi của thời gian thì chưa có quần thể được, vì rằng nếu nhập nội một giống nào đó vào một địa phương nào đó thì trong những ngày đầu mới đưa về thì làm gì đã có quần thể giống đó. 
- Nơi sinh sống: Phạm vi phân bố của quần thể.
II. Quan hệ giữa các cá thể trong quần thể:
Theo SGK trang 157 thì có 2 loại quan hệ: Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh.
Trong quan hệ hỗ trợ thể hiện qua hiệu quả nhóm: Ở thực vật, quan hệ hỗ trợ trực tiếp trong một loài cây có thể thông qua hiện tượng rễ cây nối liền vào nhau. Ở động vật, các cá thể của quần thể ở nhiều loài chỉ có thể sinh sản được bình thường và quần thể chỉ tồn tại được khi quần thể có một số lượng cá thể nhất định (Quần thể voi Châu Phi cần tối thiểu 25 cá thể?)
Quan hệ cạnh tranh xuất hiện khi mật độ các cá thể trong quần thể tăng len quá cao, nguồn sống môi trường không đủ để cung cấp cho mọi cá thể trong quần thể. Các cá thể trong quần thể cạnh tranh nhau giành nguồn sống như thức ăn, nơi ở, ánh sáng, cạnh tranh đực cái .
Cả 2 mối quan hệ trên là mối quan hệ cùng loài. Đây là vấn đề tương đối phức tạp, động vật theo cách khác, thực vật theo cách khác. Theo tôi, để làm rõ vấn đề thì nên đi sâu hơn vào đối tượng động vật để học sinh dễ hiểu hơn.
Số lượng cá thể trong quần tụ, trong quần thể có giới hạn cân bằng của nó, lúc đó quần tụ hay quần thể phát triển một cách bình thường. Số lượng cá thể vượt quá giới hạn trên do sinh sản cực thuận làm cho số lượng cá thể tăng vọt hàng ngàn, hàng vạn, hàng triệu lần, lúc đó được gọi là “ bùng nổ dân số”, lúc đó người ta gọi là “dịch” hay “nạn”. Lúc “ bùng nổ dân số” sẽ dẫn đến sự phân li từng quần thể.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Nguồn: Giáo dục đào tạo Đắk Lắk, 09/2009
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
- website đang xây dựng, cập nhật phần mềm, tài liệu cá nhân có trong quá trình làm việc, sử dụng máy tính và hỗ trợ cộng đồng:
+ Quản lý giáo dục, các hoạt động giáo dục;
+ Tin học, công nghệ thông tin;
+ Giáo trình, giáo án; đề thi, kiểm tra;
Và các nội dung khác.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++