Chuyên đề Nghị luận xã hội 12

ChuyÊN ĐỀ NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
A/ CÁC KIỂU VĂN NGHỊ LUẬN
Nhìn từ góc độ đề tài có thể phân chia thành hai loại:
	1/ Nghị luận văn học: Là nghị luận về một vấn đề văn học như về một tác phẩm, một tác giả, một trào lưu, một giai đoạn, một quan điểm văn học,
Căn cứ vào nội dung nghị luận, cso thể chia nghị luận văn học thành 3 loại:
* Loại đề yêu cầu hiểu và cảm thụ tác phẩm văn học: Loại đề này nhằm kiểm tra trình độ tiếp nhận tác phẩm văn học của học sinh với hai hình thức chính là phân tích và bình giảng:
VD: Phân tích cảnh cho chữ trong tác phẩm “Chữ người tử tù”. Tại sao nói đây là cảnh tượng xưa nay chưa từng có?
Bình giảng đoạn thơ sau trong bài “Đây mùa thu tới” ( Hơn một loài hoa đã rụng cành..mong manh).
* Loại đề nghị luận về một vấn đề văn học sử: Văn hóc sử là những kiến thức về lịch sử văn học bao gồm những đặc điểm, những quy luật hình thành và phát triển lịch sử của các sự kiện văn học( trào lưu, tác giả, tác phẩm, thể loại.)
VD:
+ Những đóng góp của khuynh hướng hiện thực qua một số tác phẩm Nam Cao, Vũ Trọng Phụng, Nguyên Hồng thời kì 30-45.
+ Tình cảm nhân đạo được biểu hiện trong “Nhật kí trong tù” của Hồ Chí Minh.
+ Phân tích và chứng minh một trong những đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam từ 45-75: sáng tác theo khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn.
* Loại đề nghị luận về một vấn đề lí luận văn học.
VD:
+ Anh chị hiểu như thế nào là tính nhân dân trong văn học? 
+ Lê Quý Đôn cho rằng “Thơ phát khởi từ trong lòng ta”. Còn Ngô Thì Nhậm cũng nhấn mạnh “Hãy xúc động hồn thơ cho ngọn bút có thần”. Suy nghĩ của anh, chị.
2/ Nghị luận xã hội: Là nghị luận về một vấn đề xã hội( chính trị, đạo đức, lối sống, xã hội, môi trường, dân số,)
+ Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí. Dạng đề này thường nhân một câu danh ngôn, một nhận định, đánh giá nào đó để yêu cầu người viết bàn luận và thể hiện quan điểm tư tưởng, thái độ của mình. 
VD:
Anh, chị suy nghĩ như thế nào về câu nói của nhà văn Pháp Mi-sen Eâken Môngtenhơ: “Nghèo nàn về vật chất dễ chữa, nghèo nàn về tâm hồn rất khó chữa”
+ Nghị luận về một hiện tượng đời sống. Dạng đề này thường nêu lên một hiện tượng, một vấn đề có tình thời sự, được dư luận xã hội trong nước cũng như cộng đồng quốc tế đang quan tâm. Ví dụ:
Vấn đề tăng dân số hiện nay?
+ Nghị luận về một vấn đề xã hội đặt ra trong các tác phẩm văn học. Dạng đề này kết hợp được cả về năng lực đọc-hiểu tác phẩm văn học, cả về kiến thức xã hội và khả năng nghị luận ở dạng thức:
- Từ một tác phẩm văn học, để yêu cầu người viết bàn về ý nghĩa xã hội nào đó. VD: Nhân được học về một số bài thơ trong “Nhật kí trong tù” của HCM, anh, chị hãy viết một bài văn bàn về ý chí và nghị lực của con người.
- Cũng có thể từ một tác phẩm chưa được học, thường là một câu chuyện nhỏ (truyện mini) để bàn về ý nghĩa xã hội đặt ra trong đó.VD: 
Suy nghĩ của anh, chị về câu chuyện sau:
“Diễn giả Lêobu sca lần nọ kể về một cuộc thi mà ông làm giám khảo. Mục đích của cuộc thi là tìm ra đứa trẻ biết quan tâm đến người khác nhất. Người thắng cuộc là một em bé bốn tuổi.
Người hàng xóm của em bé là một ông lão vừa mất vợ. Nhìn thấy ông khóc, cậu bé lại gần rồi reo lên ngồi vào lòng ông. Câuk ngồi rất lâu và chỉ ngồi như thế. Khi mẹ em hỏi em đã trò chuyện gì với ông ấy, cậu bé trả lời: “Không có gì đâu ạ. Con chỉ để ông ấy khóc”
B/ NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
1- NghÞ luËn vỊ mét t­ t­ëng ®¹o lÝ
 1- Kh¸i niƯm 
 Qu¸ tr×nh kÕt hỵp nh÷ng thao t¸c lËp luËn ®Ĩ lµm râ nh÷ng vÊn ®Ị t­ t­ëng, ®¹o lÝ trong cuéc ®êi. 
- T­ t­ëng, ®¹o lÝ trong cuéc ®êi bao gåm: 
+ LÝ t­ëng (lÏ sèng) 
+ C¸ch sèng
+ Ho¹t ®éng sèng 
+ Mèi quan hƯ trong cuéc ®êi gi÷a con ng­êi víi con ng­êi (cha con, vỵ chång, anh em vµ nh÷ng ng­êi th©n thuéc kh¸c). ë ngoµi x· héi cã c¸c quan hƯ trªn, d­íi, ®¬n vÞ, t×nh lµng nghÜa xãm, thÇy trß, b¹n bÌ...
 2-Yªu cÇu 
a . HiĨu ®­ỵc vÊn ®Ị cÇn nghÞ luËn lµ g×. 
b. Tõ vÊn ®Ị nghÞ luËn ®· x¸c ®Þnh, ng­êi viÕt tiÕp tơc ph©n tÝch, chøng minh nh÷ng biĨu hiƯn cơ thĨ cđa vÊn ®Ị, thËm chÝ so s¸nh, bµn b¹c, b¸c bá... nghÜa lµ biÕt ¸p dơng nhiỊu thao t¸c lËp luËn. 
c. Ph¶i biÕt rĩt ra ý nghÜa vÊn ®Ị
 3- C¸ch lµm 
- Tr­íc khi t×m hiĨu ®Ị ph¶i thùc hiƯn ba thao t¸c 
+ §äc kÜ ®Ị bµi 
+ G¹ch ch©n c¸c tõ quan träng 
+ Ng¨n vÕ (nÕu cã) 
- T×m hiĨu ®Ị 
a1. T×m hiĨu vỊ néi dung (®Ị cã nh÷ng ý nµo) 
a2. Thao t¸c chÝnh (Thao t¸c lµm v¨n) 
a3. Ph¹m vi x¸c ®Þnh dÉn chøng cđa ®Ị bµi 
 - LËp dµn ý 
+ Më bµi ® Giíi thiƯu ®­ỵc hiƯn t­ỵng ®êi sèng cÇn nghÞ luËn. 
+ Th©n bµi ® KÕt hỵp c¸c thao t¸c lËp luËn ®Ĩ lµm râ c¸c luËn ®iĨm vµ bµn b¹c hoỈc phª ph¸n, b¸c bá. 
- Gi¶i thÝch kh¸i niƯm cđa ®Ị bµi 
- Gi¶i thÝch vµ chøng minh vÊn ®Ị ®Ỉt ra 
- Suy nghÜ (c¸ch ®Ỉt vÊn ®Ị Êy cã ®ĩng? hay sai). Më réng bµn b¹c b»ng c¸ch ®i s©u vµo vÊn ®Ị nµo ®ã - mét khÝa c¹nh. PhÇn nµy ph¶i cơ thĨ, s©u s¾c tr¸nh chung chung.
+ KÕt bµi ® Nªu ra ph­¬ng h­íng, mét suy nghÜ míi tr­íc hiƯn t­ỵng ®êi sèng.
C©u hái vµ bµi tËp 
 ĐỀ 1:
“ Duy chỉ cĩ gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để chống lại tai ương của số phận ”.
 	 (Euripides)
Anh (chị) nghĩ thế nào về câu nĩi trên?
1/ Giải thích khái niệm của đề bài (câu nĩi)
Giải thích câu nĩi: “Tại sao chỉ cĩ nơi gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để chống lại tai ương số phận ?” Vì gia đình cĩ giá trị bền vững và vơ cùng to lớn khơng bất cứ thứ gì trên cõi đời này sánh được, cũng như khơng cĩ bất cứ vật chất cũng như tinh thần nào thay thế nổi. Chính gia đình là cái nơi nuơi dưỡng, chở che cho ta khơn lớn?” 
- Suy ra vấn đề cần bàn bạc ở đây là: Vai trị, giá trị của gia đình đối với con người.
2/ Giải thích, chứng minh vấn đề: Cĩ thể triển khai các ý:
+ Mỗi con người sinh ra và lớn lên, trưởng thành đều cĩ sự ảnh hưởng, giáo dục to lớn từ truyền thống gia đình (dẫn chứng: văn học, cuộc sống).
+ Gia đình là cái nơi hạnh phúc của con người từ bao thế hệ: đùm bọc, chở che, giúp con người vượt qua được những khĩ khăn, trở ngại trong cuộc sống.
3/ Khẳng đinh, bàn bạc mở rộng vấn đề:
+ Khẳng định câu nĩi đúng. Bởi đã nhìn nhận thấy được vai trị, giá trị to lớn của gia đình đối với sự hình thành và phát triển nhân cách của con người, là nền tảng để con người vươn lên trong cuộc sống. Tuy nhiên, câu nĩi chưa hồn tồn chính xác. Bởi trong thực tế cuộc sống, cĩ rất nhiều người ngay từ khi sinh ra đã khơng được sự chở che, đùm bọc, giáp dục, nâng đỡ của gia đình nhưng vẫn thành đạt, trở thành con người hữu ích của xã hội. 
+ Câu nĩi trên đã đặt ra vấn đề cho mỗi con người, xã hội: Bảo vệ, xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng, hạnh phúc. Muốn làm được điều đĩ cần: trong gia đình mọi người phải biết thương yêu, đùm bọc chở che nhau; phê phán những hành vi bạo lực gia đình, thĩi gia trưởng.
ĐỀ 2:
 Anh / chị nghĩ như thế nào về câu nĩi:
 “Đời phải trải qua giơng tố nhưng khơng được cúi đầu trước giơng tố” 
 	( Trích Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm)
1/ Giải thích khái niệm của đề bài (câu nĩi)
+ Giơng tố ở đây dùng để chỉ cảnh gian nan đầy thử thách hoặc việc xảy ra dữ dội .
+ Câu nĩi khẳng định: cuộc đời cĩ thể trải qua nhiều gian nan nhưng chớ cúi đầu trước khĩ khăn, chớ đầu hàng thử thách, gian nan. ( Đây là vấn đề nghị luận)
2/ Giải thích, chứng minh vấn đề: Cĩ thể triển khai các ý:
+ Cuộc sống nhiều gian nan, thử thách nhưng con người khơng khuất phục.
+ Gian nan, thử thách chính là mơi trường tơi luyện con người.
3/ Khẳng đinh, bàn bạc mở rộng vấn đề:
+ Câu nĩi trên là tiếng nĩi của một lớp trẻ sinh ra và lớn lên trong thời đại đầy bão táp, sống thật đẹp và hào hùng.
+ Câu nĩi thể hiện một quan niệm nhân sinh tích cực : sống khơng sợ gian nan , thử thách , phải cĩ nghị lực và bản lĩnh.
+ Câu nĩi gợi cho bản thân nhiều suy nghĩ: trong học tập, cuộc sống bản thân phải luơn cĩ ý thức phấn đấu vươn lên. Bởi cuộc đời khơng phải con đường bằng phẳng mà đầy chơng gai, mỗi lần vấp ngã khơng được chán nản bi quan mà phải biết đứng dậy vươn lên. Để cĩ được điều này thì cần phải làm gì?
ĐỀ 3:
“LÝ t­ëng lµ ngän ®Ìn chØ ®­êng . kh«ng cã lÝ t­ëng th× kh«ng cã ph­¬ng h­íng kiªn ®Þnh, mµ kh«ng cã ph­¬ng h­íng th× kh«ng cã cuéc sèng » (LÐp-T«i-xt«i ) . Anh (chÞ )hiĨu c©u nãi Êy thÕ nµo vµ cã suy nghÜ g× trong qu¸ tr×nh phÊn ®Êu tu d­ìng lÝ t­ëng cđa m×nh 
 Sau khi vµo ®Ị bµi viÕt cÇn ®¹t ®­ỵc c¸c ý
1/ Giải thích:
- Gi¶i thÝch lÝ t­ëng lµ g× ( §iỊu cao c¶ nhÊt, ®Đp ®Ï nhÊt, trë thµnh lÏ sèng
mµ ng­êi ta mong ­íc vµ phÊn ®Êu thùc hiƯn).
 - T¹i sao kh«ng cã lÝ t­ëng th× kh«ng cã ph­¬ng h­íng
 + Kh«ng cã mơc tiªu phÊn ®¸u cơ thĨ
 + ThiÕu ý chÝ v­¬n lªn ®Ĩ giµnh ®iỊu cao c¶
 + Kh«ng cã lÏ sèng mµ ng­êi ta m¬ ­íc
 - T¹i sao kh«ng cã ph­¬ng h­íng th× kh«ng cã cuéc sèng
 + Kh«ng cã ph­¬ng h­íng phÊn ®Êu th× cuéc sèng con ng­êi sÏ tỴ nh¹t, sèng v« vÞ, kh«ng cã ý nghÜa , sèng thõa
 + Kh«ng cã ph­¬ng h­íng trong cuéc sèng gièng ng­êi lÇn b­íc trong ®ªm tèi kh«ng nh×n thÊy ®­êng.
 + Kh«ng cã ph­¬ng h­íng, con ng­êi cã thĨ hµnh ®éng mï qu¸ng nhiỊu khi sa vµo vßng téi lçi ( chøng minh )
 - Suy nghÜ nh­ thÕ nµo ?
 + VÊn ®Ì cÇn b×nh luËn : con ng­êi ph¶i sèng cã lÝ t­ëng. Kh«ng cã lÝ t­ëng, con ng­êi thùc sù sèng kh«ng cã ý nghÜa.
 + VÊn ®Ị ®Ỉt ra hoµn toµn ®ĩng.
 + Më réng :
 	 * Phª ph¸n nh÷ng ng­êi sèng kh«ng cã lÝ t­ëng
 	 * LÝ t­ëng cđa thanh niªnta ngµy nay lµ g× ( PhÊn ®Êu ®Ỵ cã néi lùc m¹nh mÏ, giái giang ®¹t ®Ønh cao trÝ tuƯ vµ lu«n kÕt hỵp víi ®¹o lÝ)
 	* Lµm thÕ nµo ®Ĩ sèng cã lÝ t­ëng
 + Nªu ý nghÜa cđa c©u nãi.
ĐỀ 4: 
Gèt nhËn ®Þnh : Mét con ng­êi lµm sao cã thĨ nhËn thøc ®­ỵc chÝnh m×nh . §ã kh«ng ph¶i lµ viƯc cđa t­ duy mµ lµ cđa thùc tiƠn . H·y ra søc thùc hiƯn bỉn phËn cđa m×nh, lĩc ®ã b¹n lËp tøc hiĨu ®­ỵc gi¸ trÞ cđa chÝnh m×nh
Anh (chÞ ) hiĨu vµ suy nghÜ g× .
 Sau khi vµo ®Ị bµi viÕt cÇn ®¹t ®­ỵc c¸c ý
 	 - HiĨu c©u nãi Êy nh­ thÕ nµo ?
 	 + ThÕ nµo lµ nhËn thøc ( thuéc ph¹m trï cđa t­ duytr­íc cuéc sèng. NhËn thøc vỊ lÏ sèng ë ®êi, vỊ hµnh ®éng cđa ng­êi kh¸c, vỊ t×nh c¶m cđa con ng­êi).
 	 + T¹i sao con ng­êi l¹i kh«ng thĨ nhËn thøc ®­ỵc chÝnh m×nh l¹i ph¶i qua thùc tiƠn .
 	* Thùc tiƠn lµ kÕt qu¶ ®Ỵ ®¸nh gi¸, xem xÐt mét con ng­êi .
 	* Thùc tiƠn cịng lµ c¨n cø ®Ĩ thư th¸ch con ng­êi .
 	* Nãi nh­ Gít : “Mäi lÝ thuyÕt chØ lµ mµu x¸m, chØ cã c©y ®êi m·i m·i xanh t­¬i.”
 	 - Suy nghÜ
 	+ VÊn ®Ị b×nh luËn lµ : Vai trß thùc tiƠn trong nhËn thøc cđa con ng­êi.
 	+ Kh¼ng ®Þnh vÊn ®Ị : ®ĩng
 	+ Më réng : Bµn thªm vỊ vai trß thùc tiƠn trong nhËn thøc cđa con ng­êi.
 	 * Trong häc tËp, chon nghỊ nghiƯp. 
 	* Trong thµnh c«ng cịng nh­ thÊt b¹i, con ng­oiõ biÕt rĩt ra nhËn thøc cho m×nh ph¸t huy chç m¹nh. HiĨu chÝnh m×nh con ng­êi míi cã c¬ may thnµh ®¹t.
 	+ Nªu ý ng ... giới, đời xưa, đời nay, thậm chí cả những dự định tương lai, khoa học viễn tưởng.
+ Bạn hiền đĩ là người bạn cĩ thể giúp ta chia sẻ những nỗi niềm trong cuộc sống, giúp ta vươn lên trong học tập, cuộc sống. Do tác dụng tốt đẹp như nhau mà cĩ nhận định ví von “Một quyển sách tốt là một người bạn hiền”.
2/ Phân tích, chứng minh vấn đề
+ Sách tốt là người bạn hiển kể cho ta bao điều thương, bao kiếp người điêu linh đĩi khổ mà vẫn giữ trọn vẹn nghĩa tình: 
- Ví dụ để hiểu được số phận người nơng dân trước cách mạng khơng gì bằng đọc tác phẩm tắt đèn của Ngơ Tất Tố, Lão Hạc của Nam Cao.
- Sách cho ta hiểu và cảm thơng với bao kiếp người, với những mảnh đời ở những nơi xa xơi, giúp ta vươn tới chân trời của ước mơ, ước mơ một xã hội tốt đẹp.
+ Sách giúp ta chia sẻ, an ủi những lúc buồn chán: Truyện cổ tích, thần thoại,
3/ Bàn bạc, mở rộng vấn đề
+ Trong xã hội cĩ sách tốt và sách xấu, bạn tốt và bạn xấu.
+ Liên hệ với thực tế, bản thân:
ĐỀ 7:
Cĩ người yêu thích văn chương, cĩ người say mê khoa học. Hãy tìm nội dung tranh luận cho hai người ấy.
I/ Mở bài: Giới thiệu vai trị, tác dụng của văn chương và khoa học. Nêu nội dung yêu cầu đề
II/ Thân bài:
1/ Tìm lập luận cho người yêu khoa học
+ Khoa học đạt được những thành tựu rực rỡ với những phát minh cĩ tính quyết định đưa lồi người phát triển.
- Hàng trăm phát minh khoa học: máy mĩc, hạt nhân,Tất cả đã đẩy mạnh mọi lĩnh vực sản xuất cơng nghiệp, nơng nghiệp, văn hĩa, giáo dục,
- Ví dụ: Sách vở nhờ kĩ thuật in ấn, con người mới ghi chép được
+ Nhờ khoa học mà con người mới khám phá ra được những điều bí ẩn trong vũ trụ, về con người. Đời sống con người mới phát triển nâng cao.
+ Trái với lợi ích của khoa học, văn chương khơng mang lại điều gì cho xã hội: lẫn lộn thực hư, mơ mộng viển vơng; chỉ để tiêu khiển, đơi khi lại cĩ hại
2/ Lập luận của người yêu thích văn chương
+ Văn chương hình thành và phát triển đạo đức con người, hướng con người đến những điều: chân, thiện, mỹ.
+ Văn chương hun đúc nghị lực, rèn luyện ý chí, bản lĩnh cho ta
+ Văn chương cịn là vũ khí sắc bén để đấu tranh cho độc lập dân tộc.
+ Trái với mọi giá trị về tư tưởng, tình cảm mà văn chương hình thành cho con người. Khoa học kĩ thuật chỉ mang lại một số tiến nghi vật chất cho con người, mà khơng chú ý đến đời sống tình cảm, làm con người sống bàng quang, thờ ơ, lạnh lùng. Hơn nữa khoa học kĩ thuật cĩ tiến bộ như thế nào mà khơng được soi rọi dưới ánh sáng của lương tri con người sẽ đẩy nhân loại tới chỗ bế tắc.
III/ Kết luận: Khẳng định vai trị cả hai (Vật chất và tinh thần)
ĐỀ 8:
“Điều gì phải thì cố làm cho kì được dù là điều phải nhỏ. Điều gì trái thì hết sức tránh, dù là một điều trái nhỏ”
Suy nghĩ về lời dạy của Bác Hồ.
I/ Mở bài:
Giới thiệu lời dạy của Bác.
II/ Thân bài
1/ Giải thích câu nĩi
+ Điều phải là gì? Điều phải nhỏ là gì? Điều phải là những điều đúng, điều tốt, đúng với lẽ phải, đúng với quy luật, tốt với xã hội với mọi người, với tổ quốc, dân tộc. Ví dụ
+ Điều trái là gì? Điều trái nhỏ là gì?
=> Lời dạy của Bác Hồ: Đối với điều phải, dù nhỏ, chúng ta phải cố sức làm cho kì được, tuyệt đối khơng được cĩ thái độ coi thường những điều nhỏ. Bác cũng bảo chúng ta: đối với điều trái, dù nhỏ cũng phải hết sức tránh tức là đừng làm và tuyệt đối khơng được làm.
2/ Phân tích chứng minh vấn đề
+ Vì sao điều phải chúng ta phải cố làm cho kì được, dù là nhỏ? Vì việc làm phản ánh đạo đức của con người. Nhiều việc nhỏ hợp lại sẽ thành việc lớn.
+ Vì sao điều trái lại phải tránh. Vì tất cả đều cĩ hại cho mình và cho người khác. Làm điều trái, điều xấu sẽ trở thành thĩi quen.
3/ Bàn bạc mở rộng vấn đề
+ Tác dụng của lời dạy: nhận thức, soi đường.
+ Phê phán những việc làm vơ ý thức, thiếu trách nhiệm.
ĐỀ SƠ 9:
“ Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là một sự bất lương”.
 (Nam Cao)
	 Suy nghĩ của anh, chị về ý kiến trên.
HƯỚNG DẪN:
1/: Giải thích ý kiến của Nam Cao:
 Cẩu thả: làm việc thiếu trách nhiệm, vội vàng, hời hợt, khơng chú ý đến kết quả. Bất lương: khơng cĩ lương tâm.
 Nam Cao phê phán với một thái độ mạnh mẽ, dứt khốt (dùng câu khẳng định): cẩu thả trong cơng việc là biểu hiện của thái độ vơ trách nhiệm, của sự bất lương.( Vấn đề cần nghị luận)
2/ Phân tích, chứng minh, bàn luận vấn đề: Vì sao lại cho rằng cẩu thả trong cơng việc là biểu hiện của thái độ vơ trách nhiệm, của sự bất lương. Vì:
 	+Trong bất cứ nghề nghiệp, cơng việc gì, cẩu thả, vội vàng cũng đồng nghĩa với gian dối, thiếu ý thức, 
+ Chính sự cẩu thả trong cơng việc sẽ dẫn đến hiệu quả thấp kém, thậm chí hư hỏng, dẫn đến những tác hại khơn lường.
 3/ Khẳng định, mở rọng vấn đề:
 	Mỗi người trên bất cứ lĩnh vực, cơng việc gì cũng cần cẩn trọng, cĩ lương tâm, tinh thần trách nhiệm với cơng việc; coi kết quả cơng việc là thước đo lương tâm, phẩm giá của con người.
Thực chất, Nam Cao muốn xây dựng, khẳng định một thái độ sống cĩ trách nhiệm, gắn bĩ với cơng việc, cĩ lương tâm nghề nghiệp. Đĩ là biểu hiện của một nhân cách chân chính.
Đối với thực tế, bản thân như thế nào?
NGHỊ LUẬN VỀ MỘT HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
1- Kh¸i niƯm 
- Sư dơng tỉng hỵp c¸c thao t¸c lËp luËn ®Ĩ lµm cho ng­êi ®äc hiĨu râ, hiĨu ®ĩng, hiĨu s©u ®Ĩ ®ång t×nh tr­íc nh÷ng hiƯn t­ỵng ®êi sèng, cã ý nghÜa x· héi. §ã lµ nghÞ luËn vỊ mét hiƯn t­ỵng ®êi sèng 
2-Yªu cÇu 
a. Ph¶i hiĨu râ, hiĨu ®ĩng, hiĨu s©u b¶n chÊt hiƯn t­ỵng. Muèn vËy ph¶i ®i s©u t×m tßi, gi¶i thÝch. 
b. Qua hiƯn t­ỵng ®ã chØ ra vÊn ®Ị cÇn quan t©m lµ g×? Trªn c¬ së nµy mµ ph©n tÝch, bµn b¹c hoỈc so s¸nh, b¸c bá.... NghÜa lµ ph¶i biÕt phèi hỵp nhiỊu thao t¸c lËp luËn chØ ra ®ĩng, sai, nguyªn nh©n c¸ch kh¾c phơc, bµy tá th¸i ®é cđa m×nh. 
3-C¸ch lµm
 + X¸c ®Þnh vÊn ®Ị cÇn nghị luận.
+ Giải thích, chứng minh vấn đề: Cĩ thể triển khai các ý:
+ Suy nghÜ vµ hµnh ®éng nh­ thÕ nµo trước vấn đề?
ĐỀ 1: Anh ( chÞ ) cã suy nghÜ vµ hµnh ®éng nh­ thÕ nµo tr­íc t×nh h×nh tai n¹n giao th«ng hiƯn nay. 
 a- Sau khi vµo ®Ị bµi viÕt cÇn ®¹t ®­ỵc c¸c ý.
1/ X¸c ®Þnh vÊn ®Ị cÇn nghị luận.
+ Tai n¹n giao th«ng ®©y lµ vÊn ®Ị bøc xĩc ®Ỉt ra ®èi víi mäi ph­¬ng tiƯn, mäi ng­êi tham ra giao th«ng nhÊt lµ giao th«ng trªn ®­êng bé.
+ VÊn ®Ị Êy ®Ỉt ra ®èi víi tuỉi trỴ häc ®­êng. Chĩng ta ph¶i suy nghÜ vµ hµnh ®éng nh­ thÕ nµo ®Ĩ lµm gi¶m tíi møc tèi thiĨu tai n¹n giao th«ng.
 VËy vÊn ®Ị cÇn bµn luËn lµ: Vai trß tr¸ch nhiƯm tõ suy nghÜ ®Õn hµnh ®éng cđa tuỉi trỴ häc ®­êng gãp phÇn lµm gi¶m thiĨu tai n¹n giao th«ng.
2/ Giải thích, chứng minh vấn đề: Cĩ thể triển khai các ý:
+ Tai n¹n giao th«ng nhÊt lµ giao th«ng ®­êng bé ®ang diƠn ra thµnh vÊn ®Ị lo ng¹i cđa x· héi.
+ C¶ x· héi ®ang hÕt søc quan t©m. Gi¶m thiĨu tai n¹n giao th«ng ®©y lµ cuéc vËn ®äng lín cđa toµn x· héi.
+ Tuỉi trỴ häc ®­êng lµ mét lùc l­ỵng ®¸ng kĨ trùc tiÕp tham gia giao th«ng. Vi thÕ tuỉi trỴ häc ®­êng cÇn suy nghÜ vµ hµnh ®éng phï hỵp ®Ĩ gãp phÇn lµm gi¶m thiĨu tai n¹n giao th«ng.
3/ Suy nghÜ vµ hµnh ®éng nh­ thÕ nµo trước vấn đề?
	+ An toµn giao th«ng gãp phÇn gi÷ g×n an ninh trËt tù x· héi vµ ®¶m b¶o h¹nh phĩc gia ®×nh. BÊt cø tr­êng hỵp nµo, ë ®©u ph¶i nhí “an toµn lµ b¹n tai n¹n lµ thï”.
	+ An toµn giao th«ng kh«ng chØ cã ý nghÜa x· héi mµ cßn cã ý nghÜa quan hƯ quèc tÕ nhÊt lµ trong thêi buỉi héi nhËp nµy.
	+ B¶n th©n chÊp hµnh tèt luËt lƯ giao th«ng ( kh«ng ®i dµn hµng ngang ra ®­êng, kh«ng ®i xe m¸y tíi tr­êng, kh«ng phãng xe ®¹p nhanh hoỈc v­ỵt Èu, chÊp hµnh c¸c tÝn hiƯu chØ dÉn trªn ®­êng giao th«ng. Ph­¬ng tiƯn b¶o ®¶m an toµn
	+ VËn ®éng mäi ng­êi chÊp hµnh luËt lƯ giao th«ng. Tham ra nhiƯt t×nh vµo c¸c phong trµo tuyªn truyỊn cỉ ®éng hoỈc viÕt b¸o nªu ®iĨn h×nh ng­êi tèt , viƯc tèt trong viƯc gi÷ g×n an toµn giao th«ng.
ĐỀ 2:Anh ( chÞ ) cã suy nghÜ g× vµ hµnh ®éng nh­ thÕ nµo tr­íc hiĨm ho¹ cđa c¨n bƯnh HIV/AIDS.
	- Giíi thiƯu vÊn ®Ị: ë thÕ kØ 21 chĩng ta chøng kiÕn nhiỊu vÊn ®Ị hƯ träng. Trong ®ã hiĨm häa c¨n bƯnh HIV/AIDS lµ ®¸ng chĩ ý.
- Nh÷ng con sè biÕt nãi.
+ Mçi phĩt ®ång hå cđa mét ngµy tr«i ®i cã kho¶ng 10 ng­êi bÞ nhiƠm HIV.
+ ë nh÷ng n¬i bÞ ¶nh h­ëng nỈng nỊ, tuỉi thä cđa ng­êi d©n bÞ gi¶m sĩt nghiªm träng.
+ HIV dang l©y lan b¸o ®éng ë phơ n÷, chiÕm mét nư sè ng­êi bÞ nhiƠm trªn toµn thÕ giíi.
+ Khu vùc §«ng ¢u vµ toµn bé Ch©u ¸.
- Lµm thÕ nµo ®Ĩ ng¨n chỈn hiĨm häa nµy?
+ §­a vÊn ®Ị AIDS lªn vÞ trÝ hµng ®Çu trong ch­¬ng tr×nh nghÞ sù cđa mçi quèc gia.
+ Mçi ng­êi ph¶i tù ý thøc ®Ĩ tr¸nh xa c¨n bƯnh nµy.
+ Kh«ng k× thÞ ph©n biƯt ®èi xư víi nh÷ng ng­êi m¾c bƯnh AIDS.
+ Më réng m¹ng l­íi tuyªn truyỊn.
ĐỀ 3: M«i tr­êng sèng ®ang hđy ho¹Þ
 Sau khi vµo ®Ị bµi viÐt cÇn ®¹t ®­ỵc c¸c ý.
 - M«i tr­êng sèng bao gåm nh÷ng vÊn ®Ị g× (nguån n­íc, nguån thøc ¨n, bÇu kh«ng khÝ, c©y xanh trªn mỈt ®Êt).
- M«i tr­êng sèng ®ang bÞ ®e däa nh­ thÕ nµo?
+ Nguån n­íc.
+ Nguån thøc ¨n.
+ BÇu kh«ng khÝ.
+ Rõng ®Çu nguån.
- Tr¸ch nhiƯm cđa mçi chĩng ta.
 ĐỀ SỐ 4:
 “Trong thế giới AIDS khốc liệt này khơng cĩ khái niệm chúng ta và họ. Trong thế giới đĩ, im lặng đồng nghĩa với cái chết” 
 (Thơng điệp nhân Ngày Thế giới phịng chống AIDS, 1-12-2003 – Cơ-phi An-nan. Theo Ngữ văn 12, tập một, trang 82,NXB Giáo dục, 2008)
 Anh/ chị suy nghĩ như thế nào về ý kiến trên?
 Yêu cầu về kiến thức:
- Nhận thức rõ nguy cơ của đại dịch AIDS đang hồnh hành trên thế giới.
	+ Mçi phĩt ®ång hå cđa mét ngµy tr«i ®i cã kho¶ng 10 ng­êi bÞ nhiƠm HIV.
	+ ë nh÷ng n¬i bÞ ¶nh h­ëng nỈng nỊ, tuỉi thä cđa ng­êi d©n bÞ gi¶m sĩt nghiªm träng.
	+ HIV dang l©y lan b¸o ®éng ë phơ n÷, chiÕm mét nư sè ng­êi bÞ nhiƠm trªn toµn thÕ giíi.
	+ Khu vùc §«ng ¢u vµ toµn bé Ch©u ¸.
- Lµm thÕ nµo ®Ĩ ng¨n chỈn hiĨm häa nµy?
+ Thái độ đối với những những người bị HIV/AIDS: khơng nên cĩ sự ngăn cách, sự kỳ thị phân biệt đối xử (khơng cĩ khái niệm chúng ta và họ). Lấy dẫn chứng cụ thể.
+ Phải cĩ hành động tích cực bởi im lặng là đồng nghĩa với cái chết.( tự nêu phương hướng hành động: đưa vÊn ®Ị AIDS lªn vÞ trÝ hµng ®Çu trong ch­¬ng tr×nh nghÞ sù cđa mçi quèc gia; Mçi ng­êi ph¶i tù ý thøc ®Ĩ tr¸nh xa c¨n bƯnh nµy; kh«ng k× thÞ ph©n biƯt ®èi xư víi nh÷ng ng­êi m¾c bƯnh AIDS; më réng m¹ng l­íi tuyªn truyỊn)
ĐỀ SỐ 5:
 Một người đi du lịch bốn phương, khi trở về quê nhà, bạn bè, người thân hỏi anh: nơi nào trên đất nước mình đẹp nhất, anh đã trả lời:
 “ Khơng nơi nào đẹp bằng quê hương”
Ý kiến của anh, chị.
HƯỚNG DẪN:
1/ Giải thích vấn đề: Đây là cảm nhận của một người đã từng đi khắp đĩ đây, thưởng thức cảnh đẹp 4 phương nhưng anh vẫn khẳng định quê hương mình đẹp nhất.
2/ Phân tích, chứng minh, bàn luận vấn đề: Vì sao quê hương mình lại đẹp nhất, vì: 
-Quê hương là nơi sinh ra lớn lên trưởng thành,in dấu bao kỉ niệm buồn vui...
-Quê hương cĩ người thân với những tình cản yêu thương gắn bĩ...
-Quê hương cịn là những cảnh sắc thiên nhiên đẹp đẽ,bình dị mà nên thơ,là sản vật đặc trưng với hương vị quê nhà đậm đà khĩ quên...
3/ Khẳng đinh, mở rộng vấn đề: Một câu nĩi cĩ ý nghĩa:
-Thể hiện lịng tự hào kiêu hãnh về quê hương
-Thể hiện tình yêu quê hương đất nước đằm thắm thuỷ chung...
-Nhắn nhủ con người cĩ ý thức xây dựng bảo vệ quê hương.
- Liên hệ thực tế. (Ngày nay đất nước đang trong thời kì hội nhập, câu nĩi cĩ ý nghĩa gì? Đối với bản thân, câu nĩi cĩ ý nghĩa gì?)