Vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam trong hai tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành và Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi

 1 
Vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam trong hai tác phẩm Rừng xà nu 
của Nguyễn Trung Thành và Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi. 
I. GIỚI THIỆU 
Văn học Việt Nam giai đoạn 1945 – 1975 đã đạt nhiều thành tựu lớn, đặc biệt là trong mảng 
tác phẩm thể hiện phẩm chất anh hùng của con người Việt Nam trong hai cuộc chiến tranh vệ 
quốc vĩ đại chống lại kẻ thù xâm lược thực dân Pháp và đế quốc Mĩ. Hai truyện ngắn Rừng xà nu 
của Nguyễn Trung Thành và Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi là hai tác phẩm đã 
thành công trong sự khắc họa những hình tượng nhân vật tiêu biểu cho chủ nghĩa anh hùng 
cách mạng cao đẹp, cho lòng yêu nước và căm thù giặc sâu sắc, sức mạnh chiến đấu của dân tộc 
Việt Nam chống giặc ngoại xâm. 
II. NỘI DUNG 
1. Thế nào là chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong văn học ? 
Đó là sự thể hiện của lòng yêu nước thiết tha, căm thù giặc sâu sắc, tinh thần chiến đấu bất 
khuất chống lại kẻ thù xâm lược để bảo vệ Tổ quốc của con người Việt Nam trong kháng chiến 
chống Pháp và chống Mĩ, là sự trung thành với lí tưởng cách mạng được thử thách trong những 
hoàn cảnh khốc liệt, qua đó bộc lộ được vẻ đẹp của phẩm chất anh hùng có tính chất tiêu biểu 
cho cả dân tộc. 
2. Chủ nghĩa anh hùng cách mạng thể hiện như thế nào trong hai truyện ngắn ? 
a. Về tác giả 
Cả hai tác giả Nguyễn Trung Thành và Nguyễn Thi đều gắn bó với cuộc chiến đấu chống Mĩ, 
là những nhà văn - chiến sĩ ở tuyến đầu máu lửa. Tác phẩm của họ mang hơi thở nóng hổi của 
cuộc chiến đấu với những hình tượng nhân vật sinh động, bước vào văn học từ thực tế chiến 
đấu. 
b. Về hoàn cảnh sáng tác 
Hai truyện ngắn Rừng xà nu (1965), Những đứa con trong gia đình (1966) đều ra đời trong 
giai đoạn ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước, khi đế quốc Mĩ đổ quân vào miền 
Nam nước ta, dân tộc ta đứng trước trận chiến một mất một còn để bảo vệ độc lập tự do, bảo vệ 
quyền sống. Đó là bối cảnh lịch sử để từ đó hai tác phẩm ngợi ca chủ nghĩa anh hùng cách mạng, 
với chất sử thi đậm đà. 
c. Về hình tượng nhân vật của hai truyện ngắn 
* Chủ nghĩa anh hùng cách mạng trước tiên thể hiện ở những nhân vật mang phẩm chất 
anh hùng, bất khuất, từ đau thương trỗi dậy để chiến đấu chống lại kẻ thù xâm lược 
- Họ đều là những người con được sinh ra từ truyền thống bất khuất của gia đình, của quê 
hương, của dân tộc: 
+ Tnú là người con của làng Xô Man, nơi từng người dân đều hướng về cách mạng, bảo vệ 
cán bộ: Đảng còn thì núi nước này còn – Lời cụ Mết. 
+ Chiến và Việt sinh ra trong gia đình có truyền thống yêu nứơc, căm thù giặc: cha là cán bộ 
cách mạng, má là người phụ nữ Nam Bộ kiên cường trong đấu tranh, hai con tiếp nối lí tưởng 
của cha mẹ. 
 2 
- Họ đã chịu nhiều đau thương, mất mát do kẻ thù gây ra, tiêu biểu cho đau thương mất mát 
của cả dân tộc: 
+ Tnú chứng kiến cảnh vợ con bị kẻ thù tra tấn đến chết, bản thân bị giặc đốt mười đầu ngón 
tay. 
+ Chiến và Việt chứng kiến cái chết của ba má: ba bị chặt đầu, má chết vì đạn giặc. 
Những đau thương đó đã hun đúc tinh thần chiến đấu, lòng căm thù giặc sâu sắc của con người 
Việt Nam. 
- Biến đau thương thành sức mạnh chiến đấu cũng là một biểu hiện của chủ nghĩa anh hùng 
cách mạng: 
+ Tnú lên đường đi lực lượng dù mỗi ngón tay mất đi một đốt, 
+ Chiến và Việt cùng vào bộ đội, coi việc đánh giặc trả nợ nước thù nhà là lẽ sống. Họ chiến 
đấu bởi sức mạnh của lòng căm thù giặc, cũng là bởi sức mạnh của tình yêu thương, vì: chỉ có 
cầm vũ khí đứng lên, ta mới có thể bảo vệ được những gì thiêng liêng nhất, bảo vệ tình yêu và sự 
sống. 
 Chân lí đó đã được minh chứng qua số phận và con đường cách mạng của những người dân 
Nam Bộ trong hai tác phẩm trên, chân lí đó cũng được rút ra từ thực tế đau thương mất mát nên 
nó càng có giá trị, càng phải khắc sâu vào lòng người. 
- Họ đều mang phẩm chất anh hùng, bất khuất, là những con người Việt Nam kiên trung 
trong cuộc chiến đấu chống giặc ngoại xâm: 
+ Tnú từ nhỏ đã gan dạ, đi liên lạc bị giặc bắt được, tra tấn dã man vẫn không khai. Anh vượt 
ngục trở về, lại là người lãnh đạo thanh niên làng Xô Man chống giặc, bị đốt mười ngón tay vẫn 
không kêu rên trước mặt kẻ thù. Ở Tnú toát lên vẻ đẹp của người anh hùng trong sử thi Tây 
Nguyên và vẻ đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng thời đại chống Mĩ. 
+ Việt bị thương trong trận đánh lại lạc mất đơn vị, vẫn chắc tay súng quyết tâm tiêu diệt kẻ 
thù. Đối với chị, Việt ngây thơ, nhỏ bé ; còn trước kẻ thù, Việt vụt lớn lên, chững chạc trong tư 
thế người anh hùng. 
- Chủ nghĩa anh hùng cách mạng không chỉ thể hiện ở từng nhân vật , mà còn thể hiện ở tập 
thể nhân vật anh hùng, và mỗi nhân vật đều tượng trưng cho phẩm chất của cả cộng đồng: cụ 
Mết, Mai, Dít, Heng trong Rừng xà nu ; ba, má, chú Năm trong Những đứa con trong gia đình. Họ 
đều là những con người yêu quê hương đất nước, gắn bó với buôn làng, với gia đình, với người 
thân yêu. Tình yêu Tổ quốc của họ bắt đầu từ những tình cảm bình dị đó, cho nên nó càng bền 
bỉ, càng có sức mạnh lớn lao khiến kẻ thù phải run sợ. 
Tóm lại, các nhân vật của hai truyện ngắn đều đã vượt lên nỗi đau và bi kịch cá nhân để sống 
có ích cho đất nước. Những đau thương của họ cũng chính là đau thương của dân tộc trong 
những năm tháng thương đau của chiến tranh. Tinh thần quả cảm, kiên cường của họ cũng chính 
là tinh thần của cả dân tộc Việt Nam, là biểu hiện cao đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. 
* Chủ nghĩa anh hùng cách mạng còn thể hiện ở sức sống bất diệt của con người Việt Nam 
trong cuộc chiến đấu ác liệt 
- Dân làng Xô Man như rừng cây xà nu mặc dù trong rừng hàng vạn cây, không cây nào 
không bị thương, nhưng vẫn ưỡn tấm ngực lớn của mình ra che chở cho làng, một cây ngã xuống 
thì bốn năm cây con mọc lên. Mai hi sinh thì Dít vươn lên thay thế, Heng như cây xà nu non hứa 
hẹn trở thành cây xà nu cường tráng tiếp nối cha anh. Tầng tầng, lớp lớp những người dân Xô 
 3 
Man Tây Nguyên tiếp nối đứng lên kiên cường chiến đấu với quân thù để bảo vệ quê hương đất 
nước mình. 
- Ông nội bị giặc giết, cha của Chiến và Việt trở thành cán bộ Việt Minh, cha bị giết hại dã 
man, má Việt tiếp tục nuôi con và chiến đấu, đến khi má ngã xuống thì anh em Chiến và Việt lại 
tiếp nối con đường chiến đấu, thực hiện lí tưởng của gia đình, và trong dòng sông truyền thống 
của gia đình, họ là khúc sông sau nên hứa hẹn đi xa hơn cả thế hệ trước. 
 Sự tiếp nối và kế thừa đó đã làm nên chủ nghĩa anh hùng cách mạng của con người Việt Nam 
thời chống Mĩ, là sức sống bất diệt giúp họ vượt qua bao đau thương do kẻ thù gây ra để tiếp tục 
chiến đấu và chiến thắng. 
3. Chất sử thi trong hai truyện ngắn cũng góp phần thể hiện thành công chủ nghĩa anh 
hùng cách mạng 
Nghệ thuật sử thi đòi hỏi tác phẩm tập trung phản ánh những vấn đề cơ bản nhất, có ý nghĩa 
sống còn của đất nước, phản ánh được chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa anh hùng 
- Đề tài: cuộc chiến đấu của dân tộc chống lại kẻ thù xâm lược. 
- Chủ đề: ngợi ca phẩm chất anh hùng của con người Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ. 
- Nhân vật chính: là những con người tiêu biểu cho cộng đồng về lí tưởng và phẩm chất, 
nhân danh cộng đồng mà chiến đấu hi sinh. 
- Giọng văn: ngợi ca, thấm đẫm cảm hứng lãng mạn cách mạng. 
 Hai truyện ngắn là hai bản anh hùng ca thời đại đánh Mĩ. 
III. KẾT LUẬN 
Qua hai tác phẩm, ta thấy: 
- Chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam thời đại chống Mĩ hiện diện trên khắp mọi miền 
của đất nước. Từ nông thôn đến thành thị, từ miền ngược đến miền xuôi, từ đồng bằng đến 
miền núi. Tất cả tạo nên một sức mạnh long trời lở đất để nhấn chìm lũ bán nước và quân cướp 
nước. 
- Cuộc đời và sự hi sinh của những con người Việt Nam anh hùng mãi mãi là bản anh hùng 
ca tuyệt đẹp cho các thế hệ Việt Nam noi theo.