Ôn thi tốt nghiệp THPT ngữ văn 12: Sóng - Xuân quỳnh

Ngµy so¹n:
Ngµy d¹y: 
Sãng
 Xu©n Quúnh
I. NHỮNG LƯU Ý VỀ TÁC GIẢ XUÂN QUỲNH
-    Xuân Quỳnh là nhà thơ tiêu biểu của lớp nhà thơ trẻ thời chống Mỹ, cũng là gương mặt đáng chú ý của nền thơ Việt Nam hiện đại.
-    Quê ở thôn La Khê, xã Văn Khê, một vùng có nghề dệt lụa nổi tiếng. Mồ côi mẹ từ nhỏ, không sống gần cha. Niềm khao khát tình thương, tình yêu, mái ấm gia đình, sự nhạy cảm với tình mẫu tử ở Xuân Quỳnh có lẽ còn do bắt nguồn từ một tuổi thơ nhiều thiệt thòi.
-    Nhà thơ khởi đầu từ sân khấu, nhưng mê thơ nên rời bỏ để hoạt động văn học. Xuân Quỳnh sớm được chú ý, nhưng lại phải vượt qua nhiều khó khăn để có thể gắn bó với thơ.
-    Bản sắc thơ Xuân Quỳnh tươi tắn, hồn hậu và nồng nhiệt. Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của một tâm hồn gắn bó thiết tha với cuộc đời, con người, khao khát tình yêu, trân trọng, chăm chút cho hạnh phúc bình dị đời thường.
-    Thơ tình yêu là một mảng đặc sắc ở Xuân Quỳnh. Đó là tiếng thơ bày tỏ trực tiếp những khát khao sôi nổi, mãnh liệt mà chân thành, tự nhiên của một trái tim phụ nữ trong tình yêu.
II. CẢM NHẬN CHUNG VỀ BÀI THƠ
-    Bài thơ được viết trong chuyến đi của Xuân Quỳnh về vùng ven biển Diêm Điền, tỉnh Thái Bình, ngày 29.12.1967.
-    Bài thơ có một âm hưởng dào dạt, nhịp nhàng, gợi ra các nhịp con sống liên tiếp gối nhau, lúc tràn lên sôi nổi, lúc êm dịu lắng lại. Thể thơ 5 chữ với những dòng thơ thường là không ngắt nhịp, cùng với sự trở đi trở lại, bồi hoàn của hình tượng sóng đã tạo ra nhịp điệu và âm hưởng ấy. Nhưng sự mô tả nhịp điệu bên ngoài (sóng) là để diễn tả nhịp bên trong của tâm hồn: những đợt sóng của tình yêu khao khát, dào dạt, sôi nổi và da diết sâu lắng. Mượn sóng để nói khát vọng tình yêu, nhà thơ đã tìm được một hình tượng thật xác đáng và đẹp.
-    Kết cấu hình tượng của bài thơ, nổi lên bao trùm là hình tượng “sóng”, nhưng bài thơ còn có hình tượng “em”. Sóng là ẩn dụ của tâm trạng người con gái đang yêu, là sự hoá thân của em. Hai nhân vật ấy phân đôi ra để soi chiếu vào nhau và cộng hưởng. Tâm trạng người phụ nữ đang yêu soi vào sóng để thấy rõ mình hơn, nhờ sóng để biểu hiện những trạng thái xúc động, những khát khao mãnh liệt của mình.
III. LuyÖn TËp
Ph©n tÝch bµi th¬ Sãng cña nhµ th¬ Xu©n Quúnh
1. Bài thơ viết về tình yêu nhưng ngay từ đầu nhà thơ không trực tiếp bộc lộ tâm trạng của mình mà mượn “sóng”, một hình tượng gần gũi, để nói. “Sóng” thể hiện những trạng thái trái ngược, dữ dội/ dịu êm, ồn ào/ lặng lẽ. à Tâm hồn đang yêu tự thức nhận về những biến động khác thường của lòng mình và khát khao vượt ra khỏi những giới hạn chật chội, tìm đến những miền bao la, vô tận như con sóng phải tìm ra sông bể. Khát vọng tình yêu  được cảm nhận như khát vọng vĩnh hằng, muôn thuở của nhân loại, mà trước hết là của tuôi trẻ.
2. Từ tự nhìn lại để nhận thức về tình yêu trong lòng mình dẫn đến nhu cầu phân tích, lý giải. Đó là một quy luật tự nhiên của tâm lý: Sóng bắt đầu ...Khi nào ta yêu nhau.
Soi vào lòng mình, đi tìm lời giải đáp cho câu hỏi về khởi nguồn của tình yêu, nhân vật trữ tình đã nói lên được quy luật sâu xa của tình yêu: Làm sao cắt nghĩa được tình yêu (Xuân Diệu)
3. Tình yêu đi liền với nỗi nhớ. Nỗi nhớ của người phụ nữ đang yêu được diễn tả thật sâu đậm. Bao trùm cả không gian (Dẫu xuôi về phương Bắc. Dẫu ngược về phương Nam); chiếm lấy cả tầng sâu và bề rộng (Con sóng ... trên mặt nước); khắc khoải trong mọi thời gian (ngày, đêm, cả trong mơ). Nó choán đầy cõi lòng, không chỉ trong ý thức mà cả tiềm thức (Lòng em nhớ đến anh. Cả trong mơ còn thức.)
Người phụ nữ đang yêu chân thành, mạnh bạo bày tỏ những khát khao trong lòng à Đây là điều mới mẻ cả trong đời lẫn trong thơ. Đó là tình yêu hết mình, quên mình, đòi hỏi sự duy nhất, tuyệt đối, đi liền với khát khao về mái ấm gia đình, với sự gắn bó lâu bền, thuỷ chung à Quan niệm tình yêu của Xuân Quỳnh có gốc rễ trong tâm thức dân tộc.
Tâm trạng khát khao và nỗi nhớ da diết trong bài thơ nhờ cách thể hiện sóng đôi qua em và sóng làm cho nó vừa bộc bạch trực tiếp lại vừa được miêu tả với các sắc thái cụ thể, gợi cảm, mỗi nét tâm trạng đều trở lại một điệp khúc, như những vòng sóng nối nhau, dội lại, cộng hưởng và lan toả.
Sóng nhớ tới bờ: Ngày đêm không ngủ được/ Con nào chẳng tới bờ. Dù muôn vàn cách trở.
Em nhớ đến anh: Cả trong mơ còn thức/ Nơi nào em cũng nghĩ/ Hướng về anh một phương.
4. Nhạy cảm với thời gian, ý thức về thời gian gắn với niềm lo âu và khát khao trong hiện tại:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Nhưng âu lo mà không dẫn đến thất vọng. Trái lại, càng sống hết mình, mãnh liệt hơn. Vượt lên tất cả là sự dâng hiến: 
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỉ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Đó là niềm khát khao dâng hiến, đồng thời cũng là ước muốn vĩnh viễn hoá tình yêu của mình để nó sống mãi với thời gian.
5. Bài thơ thể hiện những cung bậc của tình yêu có khi mạnh mẽ, táo bạo, nhưng ở đây vẫn mang đậm bản sắc của trái tim người phụ nữ Việt Nam, nồng nhiệt mà cũng rất đôn hậu. Đó cũng là lý do khiến người đọc yêu thích bài thơ và tiếng thơ Xuân Quỳnh trở thành tiếng hát từ trái tim yêu của người phụ nữ nước Việt
Phân tích hình tượng “sóng” trong bài thơ cùng tên của Xuân Quỳnh. Anh chi cảm nhận được gì về tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu qua bài thơ này?
Dàn ý 1
A. PHÂN TÍCH HÌNH TƯỢNG “SÓNG”
1. Hình ảnh ẩn dụ về tâm hồn người phụ nữ khi yêu
- Vì sao nhà thơ chọn hình tượng sóng để bộc lộ tâm trạng của người phụ nữ đang yêu?
- Cung bậc tình cảm được thể hiện như thế nào qua hình tượng sóng?
- Cái “tôi” trữ tình của nhà thơ có những suy nghĩ gì?
2. Nghệ thuật xây dựng hình tượng sóng
- Thể thơ
- Cách gieo vần (vần chân)
- Tiết tấu
- Sự liên hoàn về từ ngữ, hình ảnh
B. CẢM NHẬN VỀ TÂM HỒN NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG TÌNH YÊU TRONG BÀI THƠ
- Luôn tự ý thức
- Niềm khát khao mãnh liệt
- Chân thành và táo bạo
- Yêu hết mình, quên mình
- Hướng tới vĩnh cửu
Bài làm
Trong thơ Việt Nam hiện đại, Xuân Quỳnh được coi là nhà thơ nữ viết hay nhất về tình yêu. Đặc sắc của thơ tình Xuân Quỳnh là tiếng nói trực tiếp, chân thành và mãnh liệt bày tỏ những khát vọng tình yêu của trái tim phụ nữ. Cùng với bài thơ Thuyền và Biển, bài thơ Sóng được coi là “hai bài thơ tình thuộc loại hay nhất của Xuân Quỳnh nói riêng và thơ hiện đại Việt Nam nói chung” (Lưu Khánh Thơ).
Trong bài thơ có một hình tượng nghệ thuật xuyên suốt, tạo nên hình hài của tác phẩm. Hình tượng đó là sóng. Nhưng sóng cũng chính là trái tim Dữ dội và dịu êm của Xuân Quỳnh. Vẻ đẹp của bài thơ hiện lên từ những phát hiện mới lạ của tác giả ở hình tượng sóng. Cùng với sóng, hình tượng em tạo thành cặp sóng đôi, gắn bó, quấn quýt suốt bài thơ. Trên cơ sở đó, nhà thơ bộc lộ mọi cung bậc tình cảm của mình về tình yêu.
Đầu tiên là tứ thơ. Điều phổ biến ở nhiều bài thơ trữ tình là thường dựa vào một cái cớ nào đó dể mà cấu tứ. Chẳng hạn: Hôm qua tát nước đầu đình/ Bỏ quên chiếc áo trên cành hoa sen... rồi: Sáng mát trong như sáng năm xưa/ Gió thổi mùa thu hương cốm mới... Ngay ở một bài thơ trữ tình chính trị như Việt Bắc, khi cấu tứ, Tố Hữu cũng tạo ra một cái cớ: Mình về mình có nhớ ta/ Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng... Ở Sóng, cách cấu tứ hơi khác: Dữ dội và dịu êm/ Ồn ào và lặng lẽ... Mới nhìn cứ tưởng không khác gì những cách cấu tứ kia. Song, thực ra, ngay từ ban đầu, cái cớ ấy đã là một sự ẩn dụ. Bài thơ mượn hình tượng sóng để tạo tứ, mượn sóng để nói về trái tim con người. Các lớp sóng gối lên nhau, trùng trùng, điệp điệp là những lớp sóng trong trái tim người phụ nữ đang yêu. Và, hẳn nhiên, cuộc kiếm tìm, khám phá về sóng cũng chính là tự khám phá trái tim mình. Ta hãy xem người phụ nữ ấy tự khám phá như thế nào?
Sóng hiện lên trước hết là đối tượng cần nhận thức:
Dữ dội và dịu êm
Bồi hồi trong ngực trẻ
Hoá ra, tính cách sóng thật phức tạp: Dữ dội và dịu êm, Ồn ào và lặng lẽ. Cả hai nét tính cách ấy cùng tồn tại ở sóng, có khi mạnh mẽ đến cuồng nhiệt, nhưng lắm lúc sâu lắng, dịu dàng. Bản tính sóng lại thất thường. Đến đây thì không ai nghĩ là nhà thơ nói về sóng nữa mà đó là những cung bậc trong trái tim người con gái đang yêu. Tình yêu luôn có nhu cầu được chia sẻ, giãi bày. Xuân Quỳnh mượn sóng – một hình ảnh rất đẹp, tương xứng với tình yêu để thổ lộ nỗi niềm. Tình cảm ấy chân thực và mãnh liệt. Nhưng dẫu quen thuộc, sóng vẫn hết sức lạ lùng, chưa dễ gì lý giải. Trước trạng thái mâu thuẫn ấy, sóng tự nhận thức:
 Sông không hiểu nổi mình
 Sóng tìm ra tận bể
Nỗi trăn trở, khao khát tự khám phá trái tim người phụ nữ đã thổi hồn người vào sóng. Đến lúc tâm trạng dâng trào như những lớp sóng ùa vỡ, trái tim ấy không còn kiềm giữ được nữa. Vì thế, sang khổ thứ hai, tứ thơ chuyển từ sóng sang người, có phần đột ngột nhưng cũng hợp lý, dễ hiểu: Ôi con sóng ngày xưa/ Và ngày sau vẫn thế/ Nỗi khát vọng tình yêu/ Bồi hồi trong ngực trẻ. Nhà thơ giãi bày nỗi trăn trở nhưng là giãi bày để mà khẳng định: Tình yêu, từ ngày xưa đến ngày sau, muôn đời vẫn thế!
Mượn sóng để nói về tình yêu không phải chỉ riêng Xuân Quỳnh. Ca dao, dân ca và nhiều nhà thơ hiện đại đã từng có những liên tưởng thú vị. Có điều, “nét riêng Xuân Quỳnh là tạo ra con sóng mãnh liệt mà đầy nữ tính, giàu trạng thái: có cái bồi hồi rất trẻ trung, có cái dữ dội tương xứng với tình yêu, nhưng còn có cái dịu dàng sâu lắng rất con gái. Xuân Quỳnh xoay trở ngọn sóng yêu đầy âu lo để cảm nhận nó trên nhiều chiều đối lập. Đó là cách cảm nhận nồng nàn mà có chiều sâu, trên cả hai bề mặt cảm xúc và nhận thức” (Nguyễn Quang Trung).
Tiếp tục khai thác hình tượng sóng từ cách cấu tứ của riêng mình, những khổ thơ tiếp theo (khổ 3 đến khổ 7), Xuân Quỳnh đẩy phát triển của bài thơ thêm một bậc nữa: từ sóng gợi lên bao nhiêu điều suy tư về cuộc đời, về con người. Nếu ở trên mới chỉ Sóng không hiểu nổi mình thì đến đây là hàng loạt câu hỏi khác: Sóng bắt đầu từ gió/ Gió bắt đầu từ đâu/ Em cũng không biết nữa/ Khi nào ta yêu nhau. Đành rằng Làm sao cắt nghĩa được tình yêu (Xuân Diệu) nhưng người đời vẫn khát khao tìm kiếm, cắt nghĩa. Bài thơ của Xuân Quỳnh không đơn thuần là giãi bày nỗi lòng khi yêu. Nhu cầu tự nhận thức, nhận thức đến tận cùng khiến bài thơ có chất sâu lắng. Và, quả đúng vậy, tình yêu đâu chỉ là tình yêu, đó là thứ tình cảm mà mỗi khi giãi bày nó đồng thời bộc lộ bản chất con người. Bởi vậy, từ xưa đến nay, đây là thứ tình cảm phức tạp nhất, vi diệu nhất của con người và không ai có thể nói là mình đã hiểu hết.
Hỏi để cuối cùng một câu nói buột ra: Em cũng không biết nữa. Có người nói cái hay của bài thơ chính là hỏi nhưng không trả lời được, vì bản chất tình yêu là không thể cắt nghĩa. Thực ra, Em cũng không biết nữa là một sự khẳng định, một khẳng định theo kiểu của phụ nữ: không biết mà vẫn biết đấy. Vả lại, tình yêu đã vốn có từ rất lâu rồi. Chúng ta từng chấp nhận những câu thơ lãng mạn, đại loại: Tôi yêu em từ khi chưa có tuổi... thì làm sao không thể không chấp nhận, không thể hiểu được cách nói của một nhà thơ nữ?
Tâm trạng người phụ nữ đang yêu tiếp tục bộc lộ với cung bậc mới:
Ôi con sóng nhớ bờ
Hướng về anh – một phương
Tình yêu luôn gắn liền với nỗi nhớ. Những câu thơ ở đây có một cặp hình tượng s ... c ®Çu lý gi¶i sãng biÓn ®Ó hiÓu ®­îc sãng lßng:
"Tr­íc mu«n trïng sãng bÓ/ Em nghÜ vÒ anh, em/ Em nghÜ vÒ biÓn lín/ Tõ n¬i nμo sãng lªn ?"
Con sãng tõ ®èi t­îng c¶m nhËn ®· wîc dÊy lªn thμnh ®èi tîng ®Ó suy t­. Nh­ t×nh yªu sãng lu«n bÊt ngê vμ ®Çy bÝ Èn gîi kh¸t khao kiÕm t×m vμ lÝ gi¶i. §©y lμ ph¶n øng t©m lÝ th«ng th­êng cña con ng­êi tr­íc t×nh yªu. Xu©n DiÖu - «ng hoμng th¬ t×nh yªu ng­êi ®· dμnh c¶ cuéc ®êi theo ®uæi m·i viÖc lÝ gi¶i t×nh yªu mμ kh«ng khái b¨n kho¨n: "Lμm sao c¾t nghÜa ®­îc t×nh yªu. Cßn ë ®©y, Xu©n Quúnh ®· thó nhËn mét c¸ch hån nhiªn sù bÊt lùc cña m×nh khi ®i lý gi¶i t×nh yªu: "Em còng kh«ng biÕt n÷a, Khi nμo ta yªu nhau". Tuy nhiªn, ®Æt trong c¶ khæ th¬, ta l¹i thÊy ®ã chØ lμ sù khiªm nh­êng n÷ tÝnh: Bëi chÞ ®· lý gi¶i kh¸ t­êng tËn con sãng biÓn trong chiÕu øng víi sãng lßng. Sù thó nhËn khiªm nh­êng kia kh«ng lμm gi¶m søc thuyÕt phôc cña c©u th¬ mμ chót bèi rèi ®ã l¹i mang cho nã rÊt nhiÒu m¬ méng... NÕu kh«ng cã chót cho¸ng ngîp ®ã, e c©u th¬ sÏ qu¸ tØnh t¸o. Vμ ®ã còng khã cßn lμ t×nh yªu. "Khi ng­êi ta biÕt râ m×nh yªu v× c¸i g× th× ®ã lμ lóc t×nh yªu ®· ra ®i". "Tr¸i tim cã qui luËt riªng mμ lÝ trÝ kh«ng thÓ hiÓu næi" (Pascal). Bëi vËy tr¸i tim yªu kh«ng ham ph©n tÝch r¹ch rßi, dÉu nã ®ßi hái nhËn thøc m·nh liÖt: T×m ra tËn bÓ, ®Ó nghÜ suy, tr¨n trë. §ã lμ bøc xóc vÒ t×nh c¶m h¬n lμ vÒ trÝ tuÖ. Bëi vËy Xu©n Quúnh kh«ng ®­a ra mét ®Þnh nghÜa hoμn h¶o vÒ t×nh yªu mμ chØ béc b¹ch sù bÊt lùc dÔ th­¬ng cña m×nh tríc ®iÒu bÝ Èn nhÊt cña con ng­êi: T×nh yªu !
 MÆc dï thó nhËn "Em còng kh«ng biÕt n÷a / khi nμo ta yªu nhau, song Xu©n Quúnh ®· ph¸t hiÖn ra tÝn hiÖu ®Çu tiªn chÊn rung t×nh c¶m con ng­êi ®Ó høa hÑn mét t×nh yªu ®ã lμ nçi nhí. T×nh yªu lu«n ®ång hμnh cïng nçi nhí, mét tr¸i tim cßn nhí lμ mét tÊm lßng cßn yªu ! Xu©n Quúnh ®· diÔn t¶ nçi nhí cña ng­êi con g¸i ®ang yªu thËt m·nh liÖt:
"Con sãng d­íi lßng s©u/ Con sãng trªn mÆt n­íc/ ¤i con sãng nhí bê/ Ngμy ®ªm kh«ng ngñ ®­îc/ Lßng em nhí ®Õn anh/ C¶ trong m¬ cßn thøc".
Khæ th¬ d«i h¼n 2 c©u. Nhí ng­êi yªu lμ nçi nhí th­êng trùc, trong câi thøc vμ c¶ trong câi méng, bao trïm c¶ kh«ng gian, thêi gian, cån cμo da diÕt triÒn miªn nh­ sãng biÓn. Xu©n Quúnh nhËn thøc mét ®iÒu v« cïng quan träng BiÓn cã sãng lμ bëi sãng nhí bê. T×nh yªu cña sãng ®· lμm nªn søc sèng cña biÓn c¶. Tõ nh÷ng con sãng v¹n biÕn: "d­íi lßng s©u, trªn mÆt n­íc" nh­ng vÜnh viÔn bÊt biÕn trong ®Ých h­íng tíi bê, Xu©n Quúnh ®­a ra mét triÕt lý bÊt ngê mμ hîp lý: t×nh yªu lμ kh¸t väng bÊt biÕn gi÷a cuéc ®êi v¹n biÕn.
"DÉu xu«i vÒ ph­¬ng B¾c/ DÉu ng­îc vÒ ph­¬ng Nam/ N¬i nμo em còng nghÜ/ H­íng vÒ anh - mét ph­¬ng"
Sãng b¾t ®Çu b»ng nçi nhí, mang trong m×nh nçi nhí vμ nã chÝnh lμ nçi nhí. Nçi nhí lμ tÝn hiÖu ®Çu tiªn, lμ biÓu hiÖn râ nÐt nhÊt cña t×nh yªu. LÊy h×nh t­îng sãng ®Ó diÔn t¶ t×nh yªu Xu©n Quúnh ®· v­¬n tíi c¸i bÊt biÕn b»ng c¸i v¹n biÕn. T×nh yªu víi chÞ kh«ng chØ lμ t×nh c¶m ®¬n thuÇn mμ lμ lÏ sèng, søc sèng cña mçi con ng­êi, lμm cho con ng­êi mçi ngμy mét hoμn thiÖn h¬n, thÕ giíi mçi ngμy mét ®Ñp ®Ï h¬n. Muèn cã mét t×nh yªu bÊt biÕn ph¶i biÕt v¹n biÕn trong t×nh yªu bëi t×nh yªu lμ sù s¸ng t¹o, t×nh yªu gãp phÇn hoμn thiÖn nh©n c¸ch mçi con ng­êi. Qua h×nh t­îng "sãng" vμ "em" Xu©n Quúnh ®· nãi lªn ch©n thμnh t¸o b¹o, kh¸t väng t×nh yªu s«i næi m·nh liÖt thuû chung nhÊt cña m×nh.
Lμ nhμ th¬ n÷ viÕt rÊt hay vμ rÊt nhiÒu vÒ t×nh yªu - ®Æc biÖt lμ nçi nhí, Xu©n Quúnh kh«ng hÒ giÊu diÕm t×nh c¶m nång nμn mª say cña ngêi con g¸i khi yªu còng nh­ ­íc nguyÖn thuû chung cña mét tr¸i tim phô n÷.
"ë ngoμi kia ®¹i d­¬ng
.M©y vÉn bay vÒ xa"
Bμi th¬ kÕt thóc víi niÒm kh¸t khao ®­îc sèng hÕt m×nh cho t×nh yªu. NÕu nçi nhí cña con sãng t¹o nªn sù bÊt tö cña biÓn c¶, bëi biÓn kh«ng sãng th× lμ biÓn chÕt th× t×nh yªu lμm nªn sù bÊt tö cho mçi con ng­êi, ý nghÜa cuéc sèng cña mçi ng­êi. R.Tago - nhμ v¨n hãa, nhμ t­ t­ëng, nhμ gi¸o dôc, nhμ nghÖ sÜ vËy mμ tr­íc khi tõ gi· cuéc ®êi «ng chØ muèn mäi ng­êi nhí tíi nh­ víi t­ c¸ch lμ mét t×nh nh©n:
"Cuéc ®êi ¬i khi t«i tõ gi· cuéc ®êi/ T«i chØ mét lêi th«i ë l¹i:/ T«i ®· tõng yªu"
Cã thÓ thÊy kiÕm t×m sù bÊt tö víi t×nh yªu kh«ng ph¶i lμ ngo¹i lÖ cña Xu©n Quúnh.
Xu©n Quúnh viÕt Sãng n¨m 1967 khi chÞ ®· nÕm tr¶i ®æ vì trong t×nh yªu. Song ng­êi phô n÷ hån nhiÒn tha thiÕt yªu ®êi nμy vÉn ñ Êp niÒm tin vμo h¹nh phóc t­¬ng lai. Xu©n Quúnh kh¸t khao tin t­ëng mét t×nh yªu lín, nh­ sãng biÓn nhÊt ®Þnh sÏ tíi bê dï muén víi c¸ch trë. Tr¸i tim mÉm c¶m m¸ch b¶o chÞ ®ã mét hμnh tr×nh kh«ng ®¬n gi¶n trong nç lùc tét cïng lu«n v­ît lªn chÝnh m×nh ®Ó hoμn thiÖn chÝnh m×nh. Kh¸t väng ®­îc sèng hÕt m×nh trong t×nh yªu, hãa th©n vÜnh viÔn trong t×nh yªu mu«n thña ®· kÕt tinh trong khæ th¬ cuèi cï ng:
"Lμm sao ®­îc tan ra
.§Ó ngμn n¨m cßn vç"
NÕu con sãng trong th¬ t×nh Xu©n DiÖu lμ con sãng ham hè cuång nhiÖt, th× con sãng trong th¬ yªu Xu©n Quúnh l¹i lμ con sãng giμu n÷ tÝnh bëi kh¸t khao d©ng hiÕn, hy sinh: s½n sμng gãp t×nh yªu bÐ nhá vμo t×nh yªu réng lín ®Ó bÊt tö trong t×nh yªu.
 Qua h×nh t­îng sãng, ng­êi ®äc c¶m nhËn mét c¸ch thÊm thÝa vÎ ®Ñp cña mét t©m hån ®Çy n÷ tÝnh víi khao kh¸t mét t×nh yªu vÜnh cöu. §ã lμ kh¸t khao cña mu«n ng­êi, mu«n ®êi song víi Xu©n Quúnh nh÷ng lêi th¬ ®­îc viÕt ra d­êng nh­ ®Òu ph¶i tr¶ gi¸ b»ng chÝnh tr¶i nghiÖm cuéc ®êi m×nh. §óng nh­ ai ®ã ®· nhËn ®Þnh: Xu©n Quúnh kh¸c nμo mét loμi x­¬ng rång kiªn c­êng vμ kú diÖu trªn sa m¹c ®· v¾t kiÖt m×nh ®Ó në nh÷ng b«ng hoa tuyÖt quý cho ®êi.
IV. KÕt luËn
Sãng lμ bμi th¬ tiªu biÓu cho phong c¸ch Xu©n Quúnh giai ®o¹n ®Çu. Mét bμi th¬ võa xinh x¾n duyªn d¸ng võa ý nhÞ s©u xa, m·nh liÖt mμ hån nhiªn, s«i næi mμ ®»m th¾m. Sau nμy nÕm tr¶i nhiÒu cay ®¾ng trong t×nh yªu, giäng th¬ Xu©n Quúnh cßn ph¬i phíi bèc men say nh­ng kh¸t väng t×nh yªu lu«n kh¾c kho¶i trong tr¸i tim n÷ thi sÜ. Tr¸i tim "m·i yªu anh" ngay c¶ khi ngõng ®Ëp, bëi c¸i chÕt cã thÓ kÕt thóc mét cuéc ®êi chø kh«ng thÓ kÕt thóc mét t×nh yªu.
Nỗi nhớ trong Sóng (Xuân Quỳnh)
Nỗi nhớ trong Sóng (Xuân Quỳnh)
Người ta bảo là hoa thì phải mang kiếp “sớm nở chiều tàn”. Vậy mà ngót ngét một phần hai thế kỉ trôi qua, “bông hoa tình yêu nở dọc chiến hào thời chống Mĩ” vẫn còn tươi mãi, vẫn “đượm sắc ngát hương” trong vườn thơ nhân loại. Ấy là vì sức sống tiềm tàng của chính nó. Tàn úa sao được, rệu rã sao được khi những cánh hoa ngôn từ “tinh khôi sương sớm” cứ ánh lên sắc lung linh lạ thường, khi cái nhị vàng cứ đượm mật ngọt tình yêu mỗi lúc có ai đó đọc nó...
Bạn có biết, cái nhị vàng mà tôi nói đến ấy chính là khổ thơ thứ năm trong bài thơ chín khổ?
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Vẫn có sóng, vẫn có em, vẫn là hai hình tượng chủ chốt xuyên suốt tác phẩm, nhưng ở đây, sóng và em bắt đầu chuyển mình bằng cách dạo lên những cung bậc của tình yêu. Trước tiên hết là nỗi nhớ.
Khác với tám cánh hoa đều đặn quay tròn xung quanh nó, khổ thơ này không chỉ được kiến tạo đặc biệt hơn về dung lượng mà còn chứa nhiều hơn những ẩn số tình yêu nấp đằng sau con chữ.
Cũng là nỗi nhớ, nhưng nỗi nhớ của Xuân Quỳnh không “rõ mồn một” như ông hoàng thơ tình – Xuân Diệu: “Anh nhớ ảnh, anh nhớ hình / Anh nhớ em, anh nhớ lắm em ơi”, không cụ thể hoá, không số lượng hoá như Nguyễn Bính : “Một người chín nhớ, mười mong một người” mà đó là nỗi nhớ nhẹ nhàng, tinh tế của người phụ nữ đang yêu bằng tất cả trái tim
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước”
 Ở cái biển xanh mênh mông ấy, nơi nào cũng có dấu chân sóng đi qua, mà đã đi qua rồi thì sóng đều để lại tình thương và nỗi nhớ. Hai câu thơ, hai vị trí của con sóng, nó làm không gian tình yêu được nới rộng theo chiều sâu lòng biển. Nó làm tôi liên tưởng đến bản tình ca của những người nghệ sĩ già. Những con sóng sẽ là những nốt nhạc tròn đen mang thanh âm của nỗi nhớ, đính lên trên khuôn nhạc xúc cảm tình yêu. Và khi bản nhạc ấy được cất lên, ắt hẳn rằng, những giai điệu sẽ rung ngân ở cung thăng nhất – trên mặt nước, trầm nhất - dưới lòng sâu. Nỗi nhớ cứ thế gợn đều theo nhịp sóng, cứ trầm bổng theo từng bước ngắt của nhịp thơ. (2/3, 3/2)
Và rồi bất chợt, câu thơ: “Ôi/ con sóng nhớ bờ” chen ngang vào dòng tâm trạng, khiến người đọc đứng khựng lại và bắt đầu nghĩ suy. Những con thuyền dù có dòng duổi khắp mọi nơi, thì cũng có sẽ một lúc nào đó nó khua mái chèo tìm về với bến. Những con sóng cũng vậy, nó xô đè lên nhau, chồng lên nhau lăn tăn gợn, nhấp nhô nô đùa khơi xa nhưng không bao giờ quên nơi có cần phải đến là bến bờ. Đọc gần hết nửa bài thơ, mà mãi đến bây giờ sóng mới được đựng cạnh bờ, ấy thế mà nó còn phải cách bờ một nỗi nhớ –sóng - nhớ - bờ. Câu thơ như đứt quãng sau tiếng Ôi da diết, rồi cần một “chỗ dựa hơi” nó mới bắt đầu thổ lộ niềm nhung nhớ. Đó là hiệu ứng đặc sắc của việc sử dụng nhịp thơ ¼ mà Xuân Quỳnh đã cố công chọn lựa. 
Cùng với việc tìm được khách thể của nỗi nhớ - bờ, ba câu thơ kế tiếp: Ngày đêm không ngủ được/ Lòng em nhớ đến anh/ Cả trong mơ còn thức giúp chúng ta thấy được niềm nhung nhớ dãn dài theo cả thời gian – ngày đêm. Nỗi niềm trằn trọc, boăn khoăn ấy không chỉ làm em thao thức – không ngủ được, mà nó còn lăn cả vào trong giấc ngủ. Nó là bản lề đóng khép giữa thực và mơ, là sợi dây chuyền chạy dọc từ tâm thức, tiềm thức, đến vô thức. Nó theo em đến “kiệt cùng” tâm linh. Đó là tâm trạng thật của người con gái bất hạnh luôn “khát yêu thương, thèm hạnh phúc”, luôn “biết yêu anh cả khi chết đi rồi”. Câu thơ thứ năm của đoạn thơ là một sự lột xác, hệt như cô Tấm bước ra từ trái thị, em tự tin tách mình rời khỏi sóng, rời khỏi lớp áo ẩn dụ để bộc bạch tình cảm: lòng em nhớ đến anh. Sóng nhớ bờ nên sóng cứ vỗ hoài, vỗ mãi, vỗ ngày đêm không biết mệt. Em nhớ anh nhưng chưa từng dám nói, chỉ dám mượn sóng - người bạn mang nỗi niềm như em để thổ lộ, giãi bày. Và khi đỉnh điểm của nỗi nhớ dâng tràn, là lúc em không cần che giấu, “nguỵ trang” lòng mình nữa. Em và sóng đã làm một phép cộng hưởng khá lâu rôig. Và bây giờ là lúc, sóng để em soi chiếu mình vào nó. Nó sẽ làm ánh lên, làm phát lộ chân dung tâm hồn em...
Nỗi nhớ triền miên trong đoạn thơ đã góp phần làm cho câu chuyện tình giữa em và anh, giữa sóng và biển trở thành huyền thoại. Xét trong hoàn cảnh bài thơ ra đời, thì nỗi nhớ này nâng lên thành tình cảm sử thi. Còn nhớ mãi đoạn thơ: “Vầng trăng ai xẻ làm đôi/ Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường/ Câu thơ xưa bỗng lạ thường/ Khi hôm này kẻ lên đường là em”. Nỗi nhớ của Xuân Quỳnh cũng rất có thể là nỗi nhớ của hai đầu chiến tuyến. Em - hậu phương - dưới lòng sâu nhớ về anh - tiền tuyến – trên mặt nước. Khổ thơ dài hơn hai câu so với các khổ khác nhưng không làm lạc lõng kết cấu. Nhờ nó mà người đọc có được những phút lặng tâm hồn mà chiêm nghiệm, mà rọi lại lòng mình. Nếu Xuân Diệu nhớ để xoá nhoà khoảng cách, thì Xuân Quỳnh nhớ để siết chặt tin yêu. Nhà thơ Đức Hai rích – Hai nơ đã viết: “Chỉ một ước mơ thôi/ Ngày ngày anh lặp lại/ Sau này anh chết đi/Tình yêu còn mãi mãi.” Thật vậy, nếu biến là cuộc đời, nếu sóng là tình yêu, nếu cuộc đời cần tình yêu để về đúng nghĩa với cuộc đời, thì biển cũng rất cần có sóng, cần những đợt sóng “thổn thức cuộn trào niềm nhớ nhung da diết”