Ôn luyện bài: Những đứa con trong gia đình - Nguyễn Thi

ÔN TẬP TRUYỆN NGẮN VIỆT NAM HIỆN ðẠI Thầy giáo Nguyễn Văn Ưng 
Trang 1 
Bài 4: 
NHỮNG ðỨA CON TRONG GIA ðÌNH 
Nguyễn Thi 
A/. KIẾN THỨC CƠ BẢN: 
1. Giới thiệu về tác giả - tác phẩm: 
Nguyễn Thi là một trong những cây bút văn xuôi hàng ñầu của Văn nghệ giải phóng 
miền Nam thời kì chống Mĩ. Quê ở miền Bắc, nhưng phần lớn cuộc ñời Nguyễn Thi gắn bó sâu 
nặng với cuộc sống, chiến ñấu của nhân dân Nam Bộ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu 
nước. Sáng tác của Nguyễn Thi gồm nhiều thể loại: bút kí, truyện ngắn, tiểu thuyết. Tác phẩm 
của ông vừa giàu chất hiện thực, vừa ñằm thắm chất trữ tình với ngôn ngữ ñậm chất Nam Bộ. Là 
nhà văn có biệt tài phân tích tâm lí, có khả năng xâm nhập sâu vào thế giới nội tâm nhân vật, nên 
những trang viết của Nguyễn Thi khắc họa ñược những hình tượng, những tính cách gân guốc, 
có cá tính mãnh liệt. “Những ñứa con trong gia ñình” là tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Nguyễn 
Thi, cũng là tác phẩm tiêu biểu của nền văn xuôi cách mạng miền Nam thời kì chống Mĩ. 
2. Hoàn cảnh sáng – tóm tắt truyện: 
“Những ñứa con trong gia ñình” ñược viết vào tháng 2 năm 1966, khi Nguyễn Thi ñang 
công tác ở Tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng. Tác phẩm ra ñời trong hoàn cảnh chiến ñấu ác 
liệt của nhân nhân Nam Bộ khi ñế quốc Mĩ trực tiếp ñưa quân tham chiến trên chiến trường miền 
Nam. 
Qua dòng hồi tưởng của Việt - một nhân vật trong truyện, khi bị thương nặng, lạc ñơn vị 
và nằm một mình trên chiến trường - thấy hiện lên câu chuyện về một gia ñình nông dân Nam 
Bộ có truyền thống yêu nước. Cha mẹ bị kẻ thù sát hại, chị em Chiến, Việt vừa ñến tuổi trưởng 
thành ñều xung phong “ghi tên tòng quân” ñể chiến ñấu, trả thù cho cha mẹ. Cả hai chị em ñều là 
những chiến sĩ kiên cường, anh dũng, lập ñược nhiều chiến công. 
3. Giá trị tác phẩm: 
a. Nội dung: 
∗ Xây dựng thành công nhân vật “những ñứa con trong gia ñình” – chị em Chiến, Việt, vừa có 
nét chung, vừa có nét riêng. 
∗ Qua hai nhân vật: Ca ngợi truyền thống cách mạng của một gia ñình nông dân Nam Bộ, của 
nhân dân miền Nam. Thấy ñược: Sự gắn bó sâu nặng giữa tình cảm gia ñình với tình yêu 
nước, giữa truyền thống gia ñình với truyền thống dân tộc ñã tạo nên sức mạnh tinh thần to 
lớn cho con người Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ. 
b. Nghệ thuật: 
− Truyện có khuynh hướng sử thi rõ nét: bối cảnh sử thi, tính cách nhân vật mang tính sử thi, 
chủ ñề sử thi. 
− Trần thuật qua hồi tưởng của nhân vật trong truyện: mở rộng phạm vi hiện thực một cách tự 
nhiên, tạo tính chân thực cho nội dung. 
− Khắc họa tính cách và miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảo. 
− Ngôn ngữ phong phú, góc cạnh, ñậm chất Nam Bộ. 
B/. LUYỆN TẬP: 
ÔN TẬP TRUYỆN NGẮN VIỆT NAM HIỆN ðẠI Thầy giáo Nguyễn Văn Ưng 
Trang 2 
1. Dựa vào kiến thức ñọc - hiểu, theo hướng dẫn cách học truyện ngắn, trả lời những 
câu hỏi sau: 
• Câu 1:Theo diễn biến, truyện có mấy ñoạn ? Mỗi ñoạn gồm có những nội dung gì ? Ở mỗi 
nội dung ấy có những chi tiết nào, nghệ thuật gì cần chú ý ? Những chi tiết ấy có ý nghĩa gì ? 
• Câu 2: Phân tích nhân vật chiến, Việt cần có những nội dung nào ? ðể làm rõ những nội dung 
ấy cần có những chi tiết, dẫn chứng nào ? 
Gợi ý nội dung phân tích 
a. Nét chung: 
− Cùng là con trong một gia ñình có truyền thống cách mạng. Phân tích ý: Ông nội và ba 
Việt tham gia cách mạng và bị giặc giết hại, má tham gia ñấu tranh cũng chết vì pháo giặc. 
Truyền thống gia ñình ñược chú Năm ghi chép vào một cuốn sổ, chị em Chiến, Việt ñều ñược 
ñọc  
− Cùng chịu mất mát ñau thương, căm thù giặc sâu sắc, “một lòng theo ðảng”, quyết tâm 
chiến ñấu trả thù. Phân tích ý: Chiến lớn hơn, ghi tên tòng quân, Việt cũng giành ñi bởi ñâu 
phải “mình chị biết ñi trả thù”. Cả hai ñều ñược ghi tên nhờ chú Năm giới thiệu “một lòng 
theo ðảng”. ðược ghi tên rồi, cả hai quyết tâm “thù cha mẹ chưa trả” thì không về, không thể 
bị chú Năm “chặt ñầu” Cảnh hai chị em khiêng bàn thờ ba má sang chú Năm thật cảm ñộng 
và trân trọng: phải “ñưa ba má sang ở tạm bên nhà chú” ñể “chúng con ñi ñánh giặc trả thù 
cho ba má, bởi mối thù thằng Mĩ “có thể rờ thấy ñược, vì nó ñang ñè nặng ở trên vai”  
b. Nét riêng: 
∗ Chiến: 
− Còn “tính trẻ con”: giành với Việt ñi tòng quân trước 
 khao khát trả thù, là chị, trách 
nhiệm cao hơn. 
− Giống “in như má vậy”, rất ñảm ñang, chu toàn: Phân tích: trước khi tòng quân, ñảm 
ñang, tính toán, sắp ñặt chu ñáo công việc gia ñình: Viết thư cho chị Hai, về cái nhà, giường 
ván, năm công ruộng, hai công mía, bàn thờ ba má  
∗ Việt: 
− Hồn nhiên vô tư. Phân tích thái ñộ của Việt khi nghe chị bàn công việc gia ñình  
− Trở thành chiến sĩ anh dũng, kiên cường. Phân tích ý: chiến ñấu, lập công  Bị thương, 
luôn hồi tưởng về gia ñình, người thân, truyền thống gia ñình là nguồn sức mạnh ñể Việt 
quyết tâm sống và chiến ñấu  
c. Nghệ thuật xây dựng nhân vật:  
• Câu 3: Phân tích những biểu hiện của khuynh hướng sử thi trong ñoạn trích. 
Gợi ý dàn ý 
− (Giới thiệu về tác phẩm văn học mang tính sử thi): 
Văn học Việt Nam từ năm 1945 ñến năm 1975 có một ñặc ñiểm chung là mang khuynh 
hướng sử thi ñậm nét. Tác phẩm mang tính sử thi tập trung phản ánh những vấn ñề cơ bản nhất, 
có ý nghĩa sống còn của ñất nước, những sự kiện có ý nghĩa lịch sử, chủ nghĩa yêu nước và chủ 
nghĩa anh hùng. Nhân vật chính thường tiêu biểu cho lí tưởng chung của dân tộc, gắn bó số phận 
ÔN TẬP TRUYỆN NGẮN VIỆT NAM HIỆN ðẠI Thầy giáo Nguyễn Văn Ưng 
Trang 3 
mình với số phận ñất nước, thể hiện và kết tinh những phẩm chất cao ñẹp của cả cộng ñồng. Cái 
riêng tư ñời thường nếu ñược nói ñến thì cũng chủ yếu là ñể nhấn mạnh trách nhiệm và tình cảm 
của cá nhân với cộng ñồng. Lời văn sử thi thường mang giọng ñiệu ngợi ca, trang trọng, tráng lệ, 
hào hùng. 
− (Trả lời): 
“Những ñứa con trong gia ñình” của nhà văn Nguyễn Thi sáng tác năm 1965 nên tất yếu 
tác phẩm có khuynh hướng sử, khuynh hướng ấy cũng ñược thể hiện rõ trong ñoạn trích: 
Biểu hiện thứ nhất: Nội dung ñoạn trích kể về Việt chiến ñấu, bị thương nặng, nằm một 
mình trên chiến trường, trận chiến vẫn diễn ra ác liệt. Tỉnh dậy lần thứa tư, Việt hồi tưởng ngày 
hai chị em cùng xung phong ghi tên tòng quân. Nội dung ñoạn trích phản ánh ñược bối cảnh 
chung của thời ñại: cuộc kháng chiến chống Mĩ của nhân dân miền Nam ñang diễn ra sôi nổi, 
thanh niên yêu nước như Chiến, Việt háo hức tòng quân ñể chiến ñấu tiêu diệt kẻ thù. 
Biểu hiện thứ hai là qua các nhân vật trong câu chuyện “Những ñứa con trong gia ñình”: 
(phân tích các ý: Gia ñình Chiến, Việt là gia ñình có truyền thống cách mạng, có nhiều thế hệ hi 
sinh vì cách mạng // Chiến, Việt phải chịu những mất mát, ñau thương, yêu nước, “một lòng theo 
ðảng”, căm thù giặc sâu sắc, quyết tâm “tòng quân” trả thù nhà). 

 Gia ñình Chiến, Việt là ñiển hình cho nhân dân Nam Bộ. Số phận của những ñứa con 
trong gia ñình cũng là số phận của nhân dân miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. Phẩm 
chất của Chiến, Việt trong ñoạn trích tiêu biểu cho phẩm chất của nhân dân Nam Bộ. 
Biểu hiện thứ ba là ở chủ ñề truyện thể hiện tập trung nhất là ở ñoạn trích: Thông qua câu 
chuyện về những người con trong gia ñình nông dân Nam Bộ có truyền thống yêu nước, căm thù 
giặc, thủy chung son sắt với quê hương, cách mạng, nhà văn lí giải về nguồn gốc sức mạnh tinh 
thần của con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. 
Chính sự gắn bó sâu nặng giữa tình cảm gia ñình với tình yêu nước, giữa truyền thống gia ñình 
với truyền thống dân tộc ñã tạo nên sức mạnh ấy. 
− (Kết thúc): 
Có thể nói tác phẩm “Những ñứa con trong gia ñình” của nhà văn Nguyễn Thi là một 
trong những tác phẩm tiêu biểu cho khuynh hướng sử thi của văn học giai ñoạn 1945 – 1975. 
2. Dựa vào kiến thức ñọc - hiểu, theo hướng dẫn cách học truyện ngắn, hướng dẫn ôn 
tập, lập dàn ý cho ñề bài sau: 
• ðề bài: Phân tích nhân vật Chiến, Việt ñể thấy rõ sự tiếp nối truyền thống của “những ñứa 
con trong gia ñình”. 
* 
* *