Lời nói đầu
Trong chương trình toán trung học phổ thông,tính giới hạn và ứng dụng của
giới hạn là một phần rất quan trọng mà thường xuyên học sinh phải sử dụng.
Tuy nhiên giới hạn dãy số thường khó với học sinh khá và học sinh trung bình.
Nhưng trong đề thi đại học thường chỉ có giới hạn hàm số chứa tỷ lệ lớn nên khi
các em gặp thường các em làm khá tốt .
Tôi viết chuyên đề này nhằm mục đích đưa ra các phương pháp tính giới hạn
cơ bản và thường được sử dụng rộng dãi nhất ; để các thầy cô và các em có thể
tham khảo và cũng là góp ý cho tác giả.
Rất mong quý thầy cô và các em học sinh quan tâm góp ý cho đề tài hoàn thiện hơn.
Lêi nãi ®Çu Trong ch¬ng tr×nh to¸n trung häc phæ th«ng,tÝnh giíi h¹n vµ øng dông cña giíi h¹n lµ mét phÇn rÊt quan träng mµ thêng xuyªn häc sinh ph¶i sö dông. Tuy nhiªn giíi h¹n d·y sè thêng khã víi häc sinh kh¸ vµ häc sinh trung b×nh. Nhng trong ®Ò thi ®¹i häc thêng chØ cã giíi h¹n hµm sè chøa tû lÖ lín nªn khi c¸c em gÆp thêng c¸c em lµm kh¸ tèt . T«i viÕt chuyªn ®Ò nµy nh»m môc ®Ých ®a ra c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh giíi h¹n c¬ b¶n vµ thêng ®îc sö dông réng d·i nhÊt ; ®Ó c¸c thÇy c« vµ c¸c em cã thÓ tham kh¶o vµ còng lµ gãp ý cho t¸c gi¶. RÊt mong quý thÇy c« vµ c¸c em häc sinh quan t©m gãp ý cho ®Ò tµi hoµn thiÖn h¬n. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n ! T¸c gi¶ Hoµng quý - Thpt l¬ng tµi 2 – S§T:01686.909.405 Môc lôc PhÇn I giíi h¹n cña d·y sè. A - C¸c kiÕn thøc cÇn nhí. B - Giíi h¹n d·y sè D¹ng I : C¸c bµi to¸n giíi h¹n c¬ b¶n D¹ng 2 T×m giíi h¹n khi biÕt biÓu thøc truy håi cña d·y sè PhÇn ii : Giíi h¹n hµm sè A - C¸c kiÕn thøc cÇn nhí. B- C¸c d¹ng to¸n . I / d¹ng c¬ b¶n II/ Giíi h¹n d¹ng : III/ Giíi h¹n d¹ng: iV/ Giíi h¹n d¹ng Mò vµ l«garit V/ SỬ DỤNG ĐỊNH NGHĨA ĐẠO HÀM ĐỂ TÌM GIỚI HẠN PhÇn iII : øng dông cña giíi h¹n A- Sö dông giíi h¹n ®Ó t×m tiÖm cËn cña hµm sè: B- Sö dông giíi h¹n ®Ó xÐt tÝnh liªn tôc PhÇn iV Giíi thiÖu mét sè ®Ò thi PhÇn I giíi h¹n cña d·y sè. A - C¸c kiÕn thøc cÇn nhí. 1) §Þnh nghÜa . D·y sè cã giíi h¹n lµ a nÕu víi mäi sè d¬ng cho tríc ( nhá bao nhiªu tuú ý ) tån t¹i mét sè tù nhiªn N sao cho víi mäi n > N th× . Ta viÕt hoÆc viÕt 2. C¸c ®Þnh lý. +) §Þnh lý 1. NÕu (un) lµ d·y sè t¨ng vµ bÞ chÆn trªn th× nã cã giíi h¹n. NÕu (un) lµ d·y sè gi¶m vµ bÞ chÆn díi th× nã cã giíi h¹n. +) §Þnh lý 2. C¸c phÐp to¸n trªn c¸c giíi h¹n cña d·y sè +) §Þnh lý 3. [Nguyªn lý kÑp gi÷a] . Gi¶ sö ba d·y sè tho¶ m·n: víi vµ th× 3. C¸c giíi h¹n c¬ b¶n. +) vµ víi . +) NÕu th× +) NÕu th× 4. CÊp sè céng vµ cÊp sè nh©n. +) Cho lµ cÊp sè céng víi c«ng sai d. Khi ®ã: vµ +) Cho lµ cÊp sè nh©n víi c«ng béi q víi q. Khi ®ã: vµ B - Giíi h¹n d·y sè D¹ng I : C¸c bµi to¸n giíi h¹n c¬ b¶n Ph¬ng ph¸p chung : +) sö dông biÓu thøc liªn hîp +) Sö dông c¸c ®Þnh lý vÒ giíi h¹n +) Sö dông c¸c tæng c¬ b¶n Lu ý : Ta cã thÓ sö dông ®Þnh nghÜa ®Ó t×m giíi h¹n song trong c¸c ®Ò thi ®¹i häc th× viÖc sö dông ®Þnh nghÜa kh«ng cã , nªn trong chuyªn ®Ò nµy t«i chØ ®Ò cËp c¸c vÊn ®Ò liªn quan thi ®¹i häc lµ chÝnh . c¸c bµi to¸n b¸m s¸t ®Ò thi ®¹i häc vµ thêng sö dông c¸c ®Þnh lý quan träng cña giíi h¹n . VÝ dô1 : T×m c¸c giíi h¹n sau : Gi¶i : Nh©n víi biÓu thøc liªn hîp =1 Ta cã Céng l¹i : Ta cã : VËy VÝ dô 2 : T×m c¸c giíi h¹n sau : 2/ Cho d·y sao cho TÝnh Gi¶i : Gi¶i : 2/ Cho d·y sao cho TÝnh Ta ®i chøng minh (*) ThËt vËy xÐt vµ DÔ dµng chøng minh c¸c hµm sè ®ång biÕn víi x > 0 suy ra ®iÒu ph¶i chøng minh (*) . Ta cã : ¸p dông (*) VËy Ta cã Vµ VËy D¹ng 2 T×m giíi h¹n khi biÕt biÓu thøc truy håi cña d·y sè Ph¬ng ph¸p chung : +) Ta x¸c ®Þnh sè h¹ng tæng qu¸t cña d ·y sè §Ó x¸c ®Þnh sè h¹ng tæng qu¸t ta thêng sö dông cÊp sè céng ; cÊp sè nh©n ; ph¬ng ph¸p quy n¹p to¸n häc ; hay cã thÓ lµ ph¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh sai ph©n hay chØ lµ phÐp rót gän ®¬n gi¶n . . . . . . VÝ dô 1 Cho d·y sè (un) x¸c ®Þnh bëi: víi T×m . Gi¶i. Theo gi¶ thiÕt ta cã: ; ;;..; . Céng tõng vÕ c¸c ®¼ng thøc trªn ta cã: = = . Ta cã: VÝ dô 2 Cho d·y sè x¸c ®Þnh bëi : T×m Gi¶i. Ta cã d·y sè chÝnh lµ d·y Ta chøng minh ®îc d·y sè cã giíi h¹n . §Æt ChuyÓn qua giíi h¹n ta cã v× nªn VÝ dô 3 Cho XÐt d·y T×m Gi¶i : Suy ra : Suy ra : VÝ dô 4 Cho d·y sè (un) x¸c ®Þnh bëi: víi a) CMR: (un) lµ d·y t¨ng. b) CMR: (un) lµ d·y kh«ng bÞ chÆn trªn. c) TÝnh giíi h¹n: . Gi¶i. a) Ta cã: víi lµ d·y t¨ng. b) (Ph¬ng ph¸p ph¶n chøng) Gi¶ sö (un) lµ d·y bÞ chÆn trªn. Do nã lµ d·y t¨ng nªn nã cã giíi h¹n, tøc lµ:. MÆt kh¸c lÊy giíi h¹n c¸c vÕ cña ®¼ng thøc ®· cho ta cã: (v« lý). Chøng tá (un) lµ d·y kh«ng bÞ chÆn trªn, tøc lµ: c)Tõ gi¶ thiÕt ta biÕn ®æi: Suy ra: ; ;; VËy = =2009 VÝ dô 5 Cho d·y sè (un) x¸c ®Þnh bëi: §Æt . T×m Gi¶i : Ta cã vµ . ( nÕu d·y bÞ chÆn trªn th× cã giíi h¹n ) . Gi¶ sö d·y . (Ph¬ng ph¸p ph¶n chøng) Tõ gi¶ thiÕt chuyÓn qua giíi h¹n th× v« lý vËy MÆt kh¸c : Do ®ã VËy C¸c bµi tËp t¬ng tù . Bµi 1. Cho d·y sè (un) x¸c ®Þnh bëi: a) CMR: b) X¸c ®Þnh c«ng thøc tæng qu¸t cña (un) theo n. c) T×m Bµi 2. Cho d·y sè (xn) x¸c ®Þnh bëi: a) CMR: (xn) lµ d·y sè t¨ng. b) T×m Bµi 3. TÝnh c¸c giíi h¹n sau: Bµi 4. TÝnh c¸c giíi h¹n sau: a) b) PhÇn ii : Giíi h¹n hµm sè A - C¸c kiÕn thøc cÇn nhí. 1) §Þnh nghÜa Cho hµm sè f(x) x¸c ®Þnh trªn K cã thÓ trõ ®iÓm aK . Ta nãi hµm sè f(x) cã giíi h¹n lµ L ( hay dÇn tíi L) khi x dÇn tíi a nÕu víi mäi d·y sè sao cho khi th× Ta viÕt : hay 2) C¸c ®Þnh lý §Þnh lý 1 (Các phép toán về giới hạn hàm số ) ( víi ) Định lý 2:Nếu hàm số có giới hạn thì giới hạn đó là duy nhất Định lý 3:Cho 3 hàm số g(x),f(x),h(x) cùng xác định trong khoảng K chứa a và g(x) ≤ f(x) ≤ h(x). Nếu thì Định lý 4: Nếu Nếu Định lý 5:(giíi h¹n ®Æc biÖt) ; ; ; *Các dạng vô định: 1) D¹ng 2) D¹ng 3) D¹ng 4) D¹ng Ph¬ng ph¸p chung : Khö d¹ng v« ®Þnh +) Ph©n tÝch ra thõa sè +) Nh©n víi biÓu thøc liªn hîp thêng gÆp cã biÓu thøc liªn hîp cã biÓu thøc liªn hîp cã biÓu thøc liªn hîp cã biÓu thøc liªn hîp +) §Æt biÕn phô +) Thªm bít mét sè hoÆc mét biÓu thøc ..... B- C¸c d¹ng to¸n . I ) d¹ng c¬ b¶n D¹ng I : Ph©n tÝch ra thõa sè VÝ dô 1 T×m giíi h¹n sau : Gi¶i : M= M= VÝ dô 2 T×m giíi h¹n sau : Gi¶i : §©y lµ d¹ng . Ta cã Do nªn Lu ý : §©y lµ bµi to¸n c¬ b¶n nhng häc sinh rÊt dÔ viÕt sai khi viÕt : D¹ng II Thªm bít nh©n liªn hîp VÝ dô 3 T×m giíi h¹n sau : Gi¶i : Nh©n c¸c biÓu thøc liªn hîp Rót gän vµ Kq : N = 5 VÝ dô 4 T×m giíi h¹n sau : Gi¶i : §©y lµ d¹ng Ta chuyÓn vÒ c¸c d¹ng v« ®Þnh kh¸c . XÐt c¸c giíi h¹n sau : §Æt Ta cã Nh©n víi biÓu thøc liªn hîp vµ VËy Ta cã bµi to¸n tæng qu¸t : D¹ng III §Æt biÕn phô VÝ dô 5 T×m giíi h¹n sau : Gi¶i : §Æt khi th× Ta cã : D¹ng tæng qu¸t : T×m giíi h¹n Gi¶ sö .TÝnh II/ Giíi h¹n d¹ng : vµ Tæng qu¸t : (*) víi 1) C¸c bµi to¸n c¬ b¶n : C¸c giíi h¹n c¬ b¶n ( víi ): 2) Ph¬ng ph¸p a) Ph¬ng ph¸p : B1) NhËn d¹ng giíi h¹n . B2) Sö dông c¸c c«ng thøc lîng gi¸c ; nh©n víi biÓu thøc liªn hîp Thªm bít ;®Æt biÕn phô ....... . B3) §a bµi to¸n vÒ ®óng d¹ng (*) . B4) T×m kÕt qu¶ . b) Yªu cÇu : +) Häc sinh nhí c¸c c«ng thøc lîng gi¸c - C«ng thøc céng - C«ng thøc nh©n ®«i ; nh©n ba ; h¹ bËc - C«ng thøc biÕn tæng thµnh tÝch ; tÝch thµnh tæng +) Häc sinh nhí c¸c biÓu thøc liªn hîp . 3) ¸p dông A- Lo¹i 1( sö dông c¸c phÐp biÕn ®æi lîng gi¸c ) Ph¬ng ph¸p : Trong ph¬ng ph¸p nµy t¸c gi¶ híng dÉn häc sinh chñ yÕu b»ng ph¬ng ph¸p sö dông c¸c c«ng thøc lîng gi¸c ; thªm bít ;nhuÇn nhuyÔn ; ®ua vÒ d¹ng (*) VÝ dô 1 T×m c¸c giíi h¹n sau : Gi¶i : Ta cã =1/2 ( Cã thÓ nh©n liªn hîp víi 1+cosx ) VÝ dô 2 T×m c¸c giíi h¹n sau : Gi¶i : Ta cã = VÝ dô 3 T×m giíi h¹n sau : Gi¶i : Lµm t¬ng tù bµi 1 C = 7 VÝ dô 4 T×m giíi h¹n sau : Gi¶i : suy ra VÝ dô 5 T×m giíi h¹n sau : Gi¶i: Rót gän C¸c bµi tËp t¬ng tù . 1/TÝnh c¸c giíi h¹n sau: 2/TÝnh c¸c giíi h¹n sau: B-Lo¹i 2 (Nh©n víi c¸c biÓu thøc liªn hîp) Ph¬ng ph¸p : Trong ph¬ng ph¸p nµy t¸c gi¶ híng dÉn häc sinh chñ yÕu b»ng ph¬ng ph¸p sö dông c¸c biÓu thøc liªn hîp ; thªm bít nh©n liªn hîp chøa c¨n bËc 2;3 lµ chñ yÕu .(cã thÓ lµm b»ng c¸ch kh¸c) VÝ dô 1 T×m giíi h¹n sau : Gi¶i : Nh©n c¶ tö vµ mÉu víi biÓu thøc liªn hîp suy ra KQ: C = VÝ dô2 T×m giíi h¹n sau : Gi¶i : Thªm bít vµ nh©n liªn hîp . B=5/2 C¸c bµi tËp t¬ng tù . TÝnh c¸c giíi h¹n sau: C-Lo¹i 3 (®Æt biÕn phô) Ph¬ng ph¸p : Trong ph¬ng ph¸p nµy t¸c gi¶ híng dÉn häc sinh chñ yÕu b»ng ph¬ng ph¸p sö dông c¸c biÕn phô VÝ dô 1 T×m giíi h¹n sau : Gi¶I: §Æt x-1= y Ta cã x=y+1 vµ khi : th× Ta cã VÝ dô 2 T×m giíi h¹n sau : Gi¶i: §Æt Ta cã vµ khi : th× Ta cã VÝ dô 3 T×m giíi h¹n sau : Gi¶i : §Æt Ta cã x= 1-y vµ th× C¸c bµi tËp t¬ng tù . TÝnh c¸c giíi h¹n sau: (Sö dông ph¬ng ph¸p ®Æt Èn phô ®æi biÕn) III/ Giíi h¹n d¹ng: Ph¬ng ph¸p : D¹ng tæng qu¸t 1) NÕu vµ th× 2) NÕu vµ th× ta cã ngay kÕt qu¶ . 3) NÕu A=1 vµ th× ta ®Æt f(x)=1+h(x) Ta cã : KÕt qu¶ : ( -bÊt kú) 4) §Æc biÖt : vµ Tæng qu¸t : víi víi T=0 nÕu Ta cã kÕt qu¶ sau : nÕu nÕu VÝ dô 1 T×m giíi h¹n : Gi¶i : VÝ dô 2 T×m giíi h¹n : Gi¶i : XÐt giíi h¹n: VËy VÝ dô 3 T×m giíi h¹n : Gi¶i : Ta cã §Æt vµ th× Khi ®ã rót gän KQ: C=1 Bµi TËp TÝnh c¸c giíi h¹n iV/ Giíi h¹n d¹ng Mò vµ l«garit: Ph¬ng ph¸p : +) D¹ng tæng qu¸t : +) D¹ng c¬ b¶n: ; +) KÕt qu¶ : VÝ dô 1 T×m giíi h¹n : Gi¶i : Ta cã VÝ dô 2 T×m giíi h¹n : Gi¶i : Ta cã VÝ dô 3 T×m giíi h¹n : Gi¶i : Ta cã VÝ dô 4 T×m giíi h¹n : Gi¶i : Ta cã VÝ dô 5 T×m giíi h¹n : Gi¶i : Ta cã VÝ dô 6 T×m giíi h¹n : Gi¶i : Ta cã Bµi tËp TÝnh c¸c giíi h¹n D¹ng - L«garit (a;b;c>0) V- SỬ DỤNG ĐỊNH NGHĨA ĐẠO HÀM ĐỂ TÌM GIỚI HẠN Bµi to¸n: TÝnh giíi h¹n D¹ng (). 1)Ph¬ng ph¸p chung: Ta biÕn ®æi giíi h¹n trªn vÒ d¹ng sau: D¹ng 1: Ta ®îc L = . ( c«ng thøc tÝnh ®¹o hµm t¹i ) D¹ng 2: Ta ®îc L = víi . D¹ng 3: Ta ®îc L = víi . Chó ý: Mét sè bµi to¸n cã d¹ng v« ®Þnh ta dïng c¸ch biÕn ®æi nh sau: D¹ng . D¹ng . D¹ng . Cho hµm sè , ®Ó tÝnh giíi h¹n mµ: 1) vµ D¹ng 2)vµ D¹ng 3) D¹ng ChuyÓn vÒ d¹ng , råi ta ¸p dông 1 trong 3 d¹ng trªn. §Ó tÝnh giíi h¹n cô thÓ ta lµm c¸c bíc sau : B1/ XÐt hµm sè phï hîp víi biÓu thøc bµi to¸n B2/ TÝnh =? Vµ Vµ B3/ ViÕt biÓu thøc theo c«ng thøc tÝnh ®¹o hµm. B4/ KÕt qu¶ 2)C¸c vÝ dô minh ho¹: VÝ dô 1: TÝnh giíi h¹n sau Gi¶i: B1) XÐt B2) f(1)=0 ; B3) B4) KL:A=5/3 VÝ dô 2: TÝnh giíi h¹n sau B = . Gi¶i: XÐt , ta cã: , Khi ®ã: . VÝ dô 3: TÝnh giíi h¹n C = . Gi¶i: ViÕt l¹i giíi h¹n trªn díi d¹ng: C = XÐt , ta cã ; §Æt , ta cã ; Khi ®ã: C = . NhËn xÐt: §Ó tÝnh giíi h¹n trªn b»ng ph¬ng ph¸p th«ng thêng ta ph¶i lµm nh sau Do ®ã C = VÝ dô 4: TÝnh giíi h¹n Gi¶i: XÐt vµ f(0)=0 ; f’(x)= f’(0)=1/2 ¸p dông c«ng thøc =1/2 VÝ dô 5: TÝnh giíi h¹n E= . Gi¶i: XÐt . LÊy logarit ta cã XÐt Ta cã: VËy E = . VÝ dô 6: TÝnh giíi h¹n Gi¶i: §èi víi bµi nµy ta dïng phÐp thªm bít hay nh©n liªn hîp lµ rÊt khã vµ dµi . Nªn ph¬ng ph¸p sö dông ®¹o hµm rÊt cã hiÖu qu¶. XÐt ®Æt khi th× Ta cã XÐt VËy VËy §Æt t¬ng tù trªn KL : F=8 Bµi TËp t¬ng tù Bµi 1 Tính các giới hạn sau: 1) 2). 3) 4) . Bµi 2: Tìm các giới hạn sau 1) 4) 2). 3) 5) Bµi 3 Tìm giới hạn: PhÇn iII : øng dông cña giíi h¹n A- Sö dông giíi h¹n ®Ó t×m tiÖm cËn cña hµm sè: I )KiÕn thøc cÇn nhí Cho hàm số y = f(x) có đồ thị là (C) y = y0 là tiệm cận ngang của (C) nếu một trong hai điệu kiÖn sau được thoả mãn: x = x0 là tiệm cận đứng của (C) nếu một trong các điều kiện sau đựơc thoả mãn: Đường thẳng y = ax + b ( ) được gọi là tiệm cận xiên nếu một trong hai điều kiện sau thoả mãn: II ) Ph¬ng ph¸p chung Dạng 1: Tiệm cận hàm số hữu tỉ 1) Phương pháp Tiệm cận đứng: Nghiệm của mẫu không phải là nghiệm của tử cho phép xác định tiệm cận đứng. Tiệm cận ngang, xiên: + Deg(P(x)) < Deg (Q(x)): Tiệm cận ngang y = 0 + Deg(P(x)) = Deg(Q(x)): Tiệm cận ngang là tỉ số hai hệ số bậc cao nhất của tử và mẫu. + Det (P(x)) = Det(Q(x)) + 1: Không có tiệm cận ngang; Tiệm cận xiên được xác định bằng cách phân tích hàm số thành dạng: f(x) = ax + b + với thì y = ax + b là tiệm cận xiên. 2) C¸c vÝ dô Ví dụ 1. Tìm các tiệm cận của các hàm số: Gi¶i a. Ta thấy nên đường thẳng x = 2 là tiệm cận đứng. +) Vì nên y = 2 là tiệm cận ngang của đồ thị hàm số. b. +) . Nên x = 3 là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số. +) . Ta thấy Vậy y = x+ 2 là tiệm cËn xiên của đồ thị hàm số. c. Ta thấy +) Nên x = 1 là đường tiệm cận đứng. +) . Nên x = -1 là tiệm cận đứng. +). Nên y = 0 là tiệm cận ngang của đồ thị hàm số. Dạng 2. Tiệm cận của hàm vô tỉ : 1) Phương pháp Ta phân tích Với khi đó có tiệm cận xiên bên phải Với khi đó có tiệm cận xiên bên tr ái 2) C¸c vÝ dô VÝ dô2 T×m tiÖm cËn xiªn cña hµm sè: Gi¶i :Gäi tiÖm c©n xiªn lµ y=ax+b +) TiÖm cËn xiªn bªn ph¶i : =2 VËy tiÖm cËn xiªn bªn ph¶i lµ y=2x-2 +) TiÖm cËn xiªn bªn tr¸i . VËy tiÖm cËn xiªn bªn tr¸i lµ y=-2x+2 Bµi TËp t¬ng tù Bµi 1. T×m tiÖm cËn c¸c hµm sè sau: Bµi 2. T×m tiÖm cËn cña c¸c hµm sè sau: Bµi 3. X¸c ®Þnh m ®Ó ®å thÞ hµm sè: cã ®óng 2 tiÖm cËn ®øng. Bµi 4. TÝnh diÖn tÝch cña tam gi¸c t¹o bëi tiÖm cËn xiªn cña ®å thÞ t¹o víi hai trôc to¹ ®é cña c¸c hµm sè: Bµi 5.(§HSP 2000). T×m m ®Ó tiÖm cËn xiªn cña ®å thÞ hµm sè t¹o víi hai trôc to¹ ®é mét tam gi¸c cã diÖn tÝch b»ng 8 (®vdt) Bµi 6. Cho hµm sè: (1) T×m m ®Ó tiÖm cËn xiªn cña ®å thÞ ®i qua ®iÓm T×m m ®Ó ®êng tiÖm cËn xiªn cña (1) c¾t Parabol t¹i hai ®iÓm ph©n biÖt. B- Sö dông giíi h¹n ®Ó xÐt tÝnh liªn tôc I) C¸c kiÕn thøc cÇn nhí a) C¸c ®Þnh nghÜa Định nghĩa 1: *Hàm số f(x) liên tục tại xo Û *Hàm số f(x) gọi là liên tục trên khoảng (a;b) nếu nó liên tục tại mọi điểm xo Î (a;b) *Hàm số f(x) gọi là liên tục trên đoạn [a;b] nếu nó liên tục trên khoảng [a;b] và b) Các định lý: Định lý 1:Các hàm số đa thức,hữu tỉ,lượng giác là các hàm số liên tục trên tập xác định của chúng Định lý 2:Tổng,hiệu,tích,thương của những hàm liên tục là một hàm liên tục Định lý 3:Nếu hàm số f(x) liên tục trên đoạn [a;b] và f(a).f(b) < 0 thì tồn tại ít nhất một số c Î (a;b) sao cho f(c) = 0 HÖ qu¶: Nếu hàm số f(x) liên tục trên đoạn [a;b] và f(a).f(b) < 0 thì phương trình f(x) = 0 có ít nhất 1 nghiệm trên khoảng (a;b) II)Ph¬ng ph¸p chung: 1) Ph¬ng ph¸p +) Sö dông ®Þnh nghÜa vµ c¸c ®Þnh lý +) T¹i mµ f(x) kh«ng liªn tôc gäi lµ gi¸n ®o¹n nÕu vi ph¹m mét trong c¸c ®iÒu kiÖn sau : *) f(x) kh«ng x¸c ®Þnh t¹i *) Kh«ng tån t¹i giíi h¹n t¹i ( cã thÓ giíi h¹n 2 phÝa kh¸c nhau) *) 2) C¸c vÝ dô (víi x0) VÝ dô 1 Cho hµm sè f(x)= XÐt tÝnh liªn tôc t¹i x=0 1 ( víi x=0) Gi¶i +)TX§ : R +)Ta cã :=f(0) VËy hµm sè kh«ng liªn tôc t¹i x=0( nhng liªn tôc bªn ph¶i t¹i x=0) víi VÝ dô 2 Cho hµm sè f(x)= x+2a+1 víi x<1 T×m a ®Ó hµm sè liªn tôc t¹i x=1 Gi¶i +)TX§ : R +)Ta cã : f(1)=1/2 vµ §Ó hµm sè liªn tôc t¹i x=1th× VËy tho¶ m·n bµi to¸n Bµi TËp t¬ng tù 1.Xét sự liên tục của các hàm số sau: a) f(x) = x2 + x – 3 b) f(x) = 2.Xét sự liên tục của các hàm số sau: f(x) = tại xo = 1 3.Tìm a để các hàm số sau liên tục tại x0 f(x) = tại x0 = 1 4. Chứng minh rằng các phương trình sau có nghiệm: a) x3 – 2x – 7 = 0 b) x5 + x3 – 1 = 0 c) x3 + x2 + x + 2/3 = 0 d) x3 – 6x2 + 9x – 10 = 0 5. Chứng minh rằng phương trình a) x3 – 3x2 + 3 = 0 có 3 nghiệm trong khoảng (– 1;3) b) 2x3 – 6x + 1 = 0 có 3 nghiệm trong khoảng (– 2;2) Lêi t¸c gi¶: Giíi h¹n lµ phÇn rÊt quan träng trong to¸n phæ th«ng nªn nã cã rÊt nhiÒu c¸c øng dông trong c¸c lÜnh vùc to¸n häc còng nh c¸c m«n häc kh¸c (TÝnh ®¹o hµm ; tÝnh tÝch ph©n b»ng ®Þnh nghÜa ; hay trong vËt lý .) .Song do thêi lîng cña chuyªn ®Ò t¸c gi¶ chØ ®a ra hai øng dông quan träng trªn rÊt mong sù gãp ý ; trao ®æi bæ xung cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh ®Ó chuyªn ®Ò ®îc hoµn thiÖn h¬n . PhÇn iV Giíi thiÖu mét sè ®Ò thi Lêi t¸c gi¶:Trong phÇn nµy t«i xin ®a ra mét sè ®Ò thi n¨m tríc vµ c¸c c¸ch gi¶i kh¸c nhau ®Ó c¸c thÇy c« vµ c¸c em tham kh¶o. VÝ dô 1 T×m giíi h¹n sau (§HGT_2001) Gi¶i : C¸ch 1 (Thªm bít nh©n liªn hîp) C¸ch 2( Sö dông ®¹o hµm) §Æt Khi th× Ta cã XÐt vµ ¸p dông c«ng thøc =-7/3 VÝ dô 2 T×m giíi h¹n sau (HSG B¾c ninh) Gi¶i : C¸ch 1(biÕn ®æi) Rót gän C¸ch 2( Sö dông ®¹o hµm) XÐt vµ ¸p dông c«ng thøc XÐt vµ ¸p dông c«ng thøc VËy Chuyªn ®Ò nµy cßn tiÕp tôc ®îc bæ sung vµ söa ch÷a. Chuyªn ®Ò cã thÓ cha ®Çy ®ñ vµ cßn nh÷ng sai sãt trong qu¸ tr×nh lµm nªn rÊt mong sù trao ®æi gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c em häc sinh. T¸c gi¶ Hoµng quý
Tài liệu đính kèm: