Giáo án Văn 12 tuần 11 tiết 31: Thực hành một số phép tu từ ngữ âm

Tuần : 11
Tiết CT : 31
Ngày dạy: 1/11/2008
GV: Nguyễn Vũ Thái Hoà
Bài: THỰC HÀNH MỘT SỐ PHÉP TU TỪ NGỮ ÂM
I/ MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Giúp HS:
- Củng cố và nâng cao nhận thức về một số phép tu từ ngữ âm (tạo nhịp điệu, âm hưởng, điệp âm, điệp vần, điệp thanh) : đặc điểm và tác dụng của chúng.
- Biết phân tích các phép tu từ trong văn bản, bước đầu biết sử dụng chúng khi cần thiết.
II/ PHƯƠNG PHÁP:
Cá nhân HS làm bài tập, sau đó GV yêu cầu HS trình bày trước lớp.
Thảo luận nhóm, sau đó cử đại diện trình bày trước lớp.
Thi giải các bài tập giữa các nhóm.
III/ PHƯƠNG TIỆN:
Sách giáo khoa, SGV, thiết kế bài dạy.
IV/ TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC:
1/ ổn định lớp:
2/ Kiểm tra bài cũ:5’
Thöïc haønh baøi taäp 4 baøi luaät thô
3/ Bài mới:
TG
Hoạt động GV
Hoạt động HS
Yêu cầu cần đạt
15’
15'
Hoạt động 1:
Gọi HS đọc bài tập 1 và nhận xét:
Nhịp điệu
Sự phối hợp âm thanh( cùng với các phép lặp cú pháp, lặp từ ngữ) nhằm tạo ra âm hưởng hùng hồn, đanh thép cho một lời tuyên ngôn trong ví dụ.
Hoaït ñoäng 2:
 Gọi HS đọc bài tập 2 và nhận xét:
GV: chia nhóm học sinh
Yêu cầu HS đọc ngữ liệu và thảo luận theo câu hỏi bài tập.
Gv nhaän xeùt, choát laïi yù chính.
Hoaït ñoäng 3:
 Hướng dẫn học sinh giải bài tập phần 2.
- Tiếp tục cho học sinh thảo luận nhóm theo bài tập sách giáo khoa.
- Giáo viên chốt lại tác dụng của các phép tu từ biểu cảm, gợi hình trong văn bản.
Ñoïc vaên baûn, suy nghó vaø nhaän xeùt.
(löu yù: ñoïc ñuùng gioïng ñieäu)
Caâu 1: nhòp 4/2/4/2
Ai coù suùng.....duøng göôm: nhòp 3/2,3/2 vôùi keát caáu ngöõ phaùp: C-V-P.
HS hoạt động nhóm (từng bàn) thảo luận
Đại diện nhóm trả lời, nhóm khác nhận xét bổ sung.
Lần lượt các bài tập 1,2,3
I/ TAÏO NHÒP ÑIEÄU VAØ AÂM HÖÔÛNG CHO CAÂU:
1/ Baøi taäp 1:
- Hai veá ñaàu daøi,nhòp ñieäu daøn traûi phuø hôïp vôùi vieäc bieåu hieän cuoäc ñaáu tranh tröôøng kì cuûa daân toäc. Veá sau ngaén, nhòp ñieäu doàn daäp phuø hôïp vieác khaúng ñònh huøng hoàn quyeàn ñoäc laäp, töï do cuûa daân toäc. Veà laäp luaän, 2 veá ñaàu nhö luaän cöù, veá sau nhö caùc keát luaän.
- Caùc thanh baèng: nay, nay, do vaø keát thuùc baèng thanh traéc: laäp taïo aâm höôûng maïnh, döùt khoaùt, thích hôïp khaúng ñònh chuû quyeàn.
- Phoái hôïp vôùi nhòp ñieäu vaø aâm thanh laø pheùp ñieäp töø, ñieäp ngöõ.
2/ Baøi taäp 2:
- Pheùp ñieäp keát hôïp vôùi ñoái. Ñieäp töø ngöõ,ø ñieäp cuù phaùp vaø nhòp ñieäu .
- Ñoái xöùng veà töø ngöõ, nhòp ñieäu vaø keát caáu ngöõ phaùp.
- Caâu vaên xuoâi nhöng coù vaàn, ñieäp vaàn Suùng.
- Nhòp ngaén phoái hôïp vôùi nhòp daøi taïo neân aâm höôûng khi khoan thai, khi doàn daäp, maïnh meõ phuø hôïp lôøi keâu goïi cöùu nöôùc thieâng lieâng.
3. Bµi tËp sè 3:
- C©y tre lµ biÓu t­îng cho d©n téc con ng­êi ViÖt Nam h×nh t­îng Êy kÕt hîp víi nhÞp ®iÖu ng¾n: GËy tre/ ch«ng tre/ chèng l¹i s¾t thÐp qu©n thï. Tre xung phong vµo xe t¨ng/ ®¹i b¸c......-
- Dïng phÐp nh©n ho¸, ®äng tõ phèi hîp víi c¸c yÕu tè ng÷ ©m:
+ ¢m thanh:
 . T¨ng(B) cuèi b¸c(T)
 . Lµng(B) N­íc(T)
 . Tranh(B) ChÝn(T)
 . Tre ©m vùc cao( thanh kh«ng) hoµ víi ng­êi( ©m vùc thÊp)
=> T¹o tÝnh nh¹c, kh¼ng ®Þnh sù khoÎ kho¾n ý chÝ kiªn c­êng cña con ng­êi ViÖt Nam.
II/ ÑIEÄP AÂM, ÑIEÄP VAÀN, ÑIEÄP THANH:
1/ Baøi taäp 1:
- §iÖp phô ©m ®Çu: t¸c dông g©y Ên t­îng vÒ h×nh ¶nh hoa lùu mïa hÌ. Mµu ®á cña hoa lùunnh­ ngän löa ®ïa tr­íc ngän giã mïa hÌ trong tr¹ng th¸i Èn hiÖn.
- VÇn b¾t nhÞp diÔn t¶ t©m tr¹ng cña con ng­êi. DiÔn t¶ tr¹ng th¸i cña ¸nh tr¨ng ph¶n chiÕu trªn mÆt n­íc
2. Bµi tËp sè 2
- VÇn ®­îc lÆp l¹i lµ vÇn "Ang" ©m h­ëng më réng tiÕp diÔn kÐo dµi. nã phï hîp c¶m xóc chung: mïa ®«ng vÉn ®ang ngù trÞ nh­ng ®· cã tÝn hiÖu cña mïa xu©n.
3. Bµi tËp sè 3
- Gi¸ trÞ t¹o h×nh cao:
 + Tõ l¸y gîi h×nh
 + PhÐp nh©n ho¸
 + PhÐp ®iÖp có ph¸p ë c©u1-3, nhÞp 4/3 ë 3 c©u ®Çu
 + Sù phèi hîp thanh B- T ë 3 c©u ®Çu gãp phÇn t¹o mét kh«ng gian hiÓm trë hïng vÜ. C©u cuèi toµn thanh B gîi t¶ c¶ mét kh«ng gian réng vµ t©m tr¹ng bu©ng khu©ng.
 + CÊu tróc tiÓu ®èi
5’
4/ Cuûng coá:
+ Điệp âm, điệp vần, điệp thanh, nhịp điệu, âm hưởng là những phép tu từ ngữ âm thường dùng trong văn bản, đặc biệt những văn bản nghệ thuật.
 + Luyện tập ở nhà: chỉ ra phép tu từ ngữ âm và ý nghĩa của nó trong đoạn thơ, đoạn văn đã học trong chương trình.
5’
5/ Daën doø:
Hoïc baøi, laøm baøi taäp.
Chuaån bò baøi vieát soá 3 veà nghò luaän vaên hoïc. Ñoïc caùc vaên baûn hoïc vaø naém nhöõng neùt chính veà noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa taùc phaåm.